'Bevrijdingsdag tekent democratie'
'DODENHERDENKING HANDHAVEN'
ZATERDAG 29 APRIL 19|
Viering bevrijding
nu en in de toekomst
Dodenherdenking nu
en in de toekomst
niet/geen mening
Duitsers uitnodigen op
het bevrijdingsfeest
niet/geen mening
Duitsers uitnodigen op
de dodenherdenking
IMmnHhWAWlgaa
Natuurlijk, de onderzoekers van
bureau Solution wisten vooraf
dat de Tweede Wereldoorlog
een beladen onderwerp is. Maar dat een on
derzoek naar de zin van de viering van bevrij
dingsdag en dodenherdenking vijftig jaar la
ter bij mensen nog zó veel emoties kan op
roepen, heeft hen verrast. De vragen maakten
emotionele antwoorden los. En soms meer.
Mensen wilden hun verhaal kwijt. De pijn en
het verdriet van zich afpraten. Of uiting ge
ven aan hun angst voor herhaling van de ge
beurtenissen.
„Gedurende dit onderzoek is ons, door de
verhalen van sommige mensen aan de tele
foon, eens te meer duidelijk geworden wat de
oorlog heeft teweeggebracht", zo blikken
Emiel Hop en Denis Slootman van Solution
terug op een opdracht die achteraf veel meer
inhield dan een routine-onderzoek.
„Uit ons onderzoek is eens temeer duide
lijk geworden dat de Tweede Wereldoorlog
bij heel veel mensen diepe wonden heeft
achtergelaten", aldus Hop. „Als jongere kun
je je dat niet voorstellen. Zeker bij de vraag
welke betekenis dodenherdenking en bevrij
dingsdag nog hebben, wilden veel oudere
mensen hun verhaal kwijt. Een keer hebben
we iemand huilend aan de telefoon gehad."
Zin en betekenis
De aanleiding voor het opinie-onderzoek van
deze krant, was dat met name jongeren
steeds vaker opperen dat de dodenherden
king en het vieren van de bevrijding een hal
ve eeuw na afloop van de Tweede Wereldoor
log onderhand mooi genoeg zijn geweest.
Maar misschien vinden ouderen dat de jon
gere generatie meer respect moet tonen voor
de traditionele viering. Of zouden zowel jon
geren als ouderen meer gediend zijn met een
ombuiging van dodenherdenking en festivi
teiten? Bijvoorbeeld: een algemene herden
king van het feit dat we in een vrij land leven.
De gruwelijkheden var
oorlog zouden daarin e
sche betekenis houden.
Aan een dwarsdoorsnede van de bevolking
in deze regio vroeg Solution naar de zin en
betekenis die dodenherdenking en het vieren
i de Tweede Wereld
en blijvende symboli-
van de bevrijding vandaag dt dag nog heb
ben. Ook werd geïnformeerd naar mogelijke
angst voor herhaling van oorlogsgeweld in
Nederland en gevraagd of de Duitsers bij do
denherdenking en bevrijding welkom zijn.
Dat leverde meer op dan een reeks droge
percentages. De onderzoekers voegden er
een indringende bloemlezing aan toe van
persoonlijkeontboezemingen.
De vraagstelling: Mag de viering van bevrij
dingsdag de komende jaren op dezelfde ma
nier plaatsvinden, of mag bevrijdingsdag
wat u betreft worden afgeschaft, of op een
andere manier worden gevierd?
Hierop antwoordde 75 procent dat de viering
van bevrijdingsdag moet blijven. Daarbij
merkten ondervraagden op: 'Handhaven. Ze
ker iets dat nooit vergeten mag worden', 'Blij
ven vieren. Als dank aan onze bevrijders',
'Het tekent de waarde van een democratie'.
Slechts 7 procent is voor complete afschaf
fing: 'Het interesseert me geen reet' - 'De
meeste mensen hebben er lak aan' - 'Sta er
niet bij stil'.
'Nooit afschaffen'
Over dodenherdenking zijn de ondervraag
den nog positiever: 84 procent vindt dat deze
in dezelfde vorm mag blijven bestaan: 'Als
herinnering dat het uit de hand liep, als les' -
'Symbool tegen racisme'. Enkelen benadruk
ken dat de herdenking nooit mag worden af
geschaft en dat deze strikter door iedereen
moet worden nageleefd. Taxi's en buschauf
feurs dienen te stoppen en iedereen dient stil
te zijn. Slechts 5 procent wil afschaffing: 'Hy
pocriet: er is nog zoveel ellende'.
Viering van bevrijdingsdag op een andere
manier wil 14 procent. Dat varieert van fees
telijker of uitbundiger, tot om de vijf jaar of
meer gericht op een toekomst zonder racis
me en discriminatie: 'Besteed ook eens aan
dacht aan Indonesië' - 'Oppassen voor her
haling'. Ook werden suggesties gedaan de
viering naar Europees niveau te tillen of zelfs
meer landen in de rest van de wereld erbij te
betrekken.
Hop: „Eenderde van de ondervraagden
was 18 tot 35 jaar, eenderde 36 tot 55 jaar en
eenderde ouder dan 56 jaar. Opvallend is dat
in elk van deze groepen die 75 procent voor
standers te vinden zijn. Wel is het zo dat het
gaat om bevrijdingsdag zoals men die zelf
beleeft. Dat kan voor een aantal mensen ook
gewoon een lekkere vrije dag betekenen. Ook
de zeven procent die voor afschaffing is ligt
verdeeld over alle leeftijdsgroepen."
De vraag 'Welke betekenis heeft bevrij
dingsdag voor u?' bevatte zoals verwacht
vooral voor oudere mensen een emotionele
lading. Hier komen wel verschillen tussen de
leeftijdsgroepen aan het licht. Voor slechts
een op de vijf mensen in de leeftijd van 36 tot
56 neemt de betekenis af: 'Toen was de ge
dachte: nu wordt alles beter; toch heeft het
niet gebracht wat wij verwachtten' - 'Teveel
poespas' - 'De meeste mensen hebben er lak
aan'. Van de jongeren (18 tot 35 jaar) zegt 33
procent bevrijdingsdag minder belangrijk te
vinden: 'Over de hele wereld is het oorlog:
heeft dus geen betekenis.'
Emiel Hop: „De emoties waren natuurlijk
vooral merkbaar bij de ouderen die de oorlog
nog hebben meegemaakt. Toch zegt de mid
delste leeftijdsgroep, voor wie die oorlogsbe
leving niet geldt, de mening van de ouderen
te respecteren. De jongeren tonen wat dat
betreft meer afstand.
Duitsers...
Jongeren hebben minder moeite met het uit
nodigen van Duitsers om bevrijdingsdag mee
te vieren dan ouderen. Gemiddeld wil 53 pro
cent van de ondervraagden daar wel aan uit
oogpunt van het streven naar vergeving en
vrede. Deze overtuiging komt overeen met de
politieke voorkeur van de ondervraagden.
Voorstanders van de Duitse aanwezigheid
bevinden zich vooral onder D66-aanhangers
die over het algemeen jong zijn. De onder
vraagde ouderen, die zich tegen de komst
van Duitsers tonen, stemmen veelal CDA.
Ook bij deze vraag openbaarde zich de ge
ladenheid van het onderwerp. „Zij zijn toch
niet bevrijd, ze zijn zelf de veroorzakers",
werd vaak gezegd. Iemand merkte op: „Hoe
kun je nou je eigen afgang vieren?".
Op dodenherdenking zijn de Duitsers min
der welkom dan op bevrijdingsdag. Qua poli
tieke voorkeur is het beeld niet anders. Voor
standers noemen vrede en vergiffenis, tegen
standers zeggen dat de aanwezigheid van
Duitsers veel mensen verdriet zou doen. Een
opmerking: „Wie dit verzint is niet goed
wijs."
Emiel Hop: „De belangrijkste conclusies
uit het onderzoek zijn volgens mij dat jong
en oud verschillend over de betekenis van de
bevrijding denken, maar dat we toch een tra
ditioneel volk zijn om de bevrijding te willen
blijven vieren zoals we dat al jaren doen."
VEEL ANGST
VOOR HERHALING
'Het broeit in de maatschappij.
Er lopen rare mensen rond, zoals
neo-nazi's, CD-ers en skinheads'.
Met aantekeningen als deze,
toont een groot deel van de
bevolking zich ernstig ongerust
voor de toekomst. Uit het voor
deze krant verrichte opinie
onderzoek door het bureau
'Solution', blijkt dat 47 procent
van de ondervraagden denkt dat
er op dit moment een oorlog kan
uitbreken waar Nederland bij
betrokken raakt.
Vooral ouderen vrezen dat de
gebeurtenissen van de Tweede
Wereldoorlog zich in Nederland
vroeg of laat zullen herhalen. In
de leeftijdscategorieën
daaronder, tonen vrouwen zich
over het algemeen bezorgder
dan mannen.
Van de groep verontrusten zegt
57 procent 'serieus bang' te zijn
voor herhaling van
oorlogsgeweld. Er worden
waarschuwende aantekeningen
weet niet/geen mening
bij geplaatst: 'De politiek moet
iets gaan doen aan de waarden
en normen van Nederlanders',
'De komende generatie - de
jeugd - is beangstigend', 'Kijk
maar naar de voetbalsupporters',
en 'Als er oorlog komt, worden
toch kernwapens ingezet, dan is
er geen tijd voor angst.'
Waar 47 procent bang is voor
herhaling, meent 44 procent dat
daar niet voor gevreesd hoeft te
worden: 9 procent van de
ondervraagden had over dit
onderwerp geen mening.
Samenvattend wijzen degenen
die de situatie als 'niet
verontrustend' beoordelen, erop
dat de Nederlandse mentaliteit
daar waarborgen voor biedt: 'Wij
zijn nu wijzer, alerter, en
opener'. Daarbij is er groot
vertrouwen in de overheid:
'Gezien de politieke
samenstelling van de regering is
herhaling niet mogelijk'.
Kans op herhaling
gebeurtenissen WON
Angst voor herhaling
COLOFON
Eindredactie. PeterHeerl
Vormgeving: Ed Petit
Fotoredactie: Hans van Vt
Infografics: RuudVogele
Fred
i Gelde
Dodenherdenking. Uit het onderzoek dat
