Gezondheidszorg supermarkt zonder kassa
Adoptieregels moeten
van 'paars' verruimd
Binnenland
Zorg om der j
gezondheidszorg
Klaar voor 4 mei
Gemeenten willen meer
greep op arbeidsbureau I
DONDERDAG 27 APRIL 1995
'Je kunt de zorgartikelen zo in je mand gooien. Vervolgens loop je er zonder te betalen de winkel mee uit'
De gezondheidszorg is een wirwar van tarieven, richtlijnen,
eigen bijdragen en eigen risico's. In de bedrijfstak gaat
jaarlijks zo'n 60 miljard om, circa 10 procent van het bruto
nationaal pródukt (BNP). En elk jaar stijgt dat bedrag.
Hoe duur hun huis, televisie, caravan of boot is, weten de
meesten wel. Maar wat er nou betaald moet worden voor de
genezing van een ziekte, daar staat zelden of nooit iemand bij
stil. Dat maakt ook niet uit want de verzekering betaalt wel...
In vier afleveringen gaat deze krant in op een aantal aspecten
in de gezondheidszorg. Zaterdag stond de eerste aflevering in
Erbij, in de krant van gisteren stond deel twee en morgen
volgt het laatste deel.
Vandaag deel 3: De toekomst van de zorgverzekering.
Geové en ZAO. Twee Nederlandse zorgverzekeraars die eikaars tegenpolen
zijn. Exponenten van verschillende stromingen en zienswijzen. Geové
(100.000 verzekerden) kiest voor het individu, het Amsterdamse ziekenfonds
ZAO (500.000 verzekerden) voor solidariteit. In de stijlvolle collegekamer van
slot Zeist kruisen de directeuren Eelke van der Veen (ZAO) en Henk Kegel
(Geové) de degens. Over elkaar en de toekomst van de zorg. Op het scherpst
van de snede? Nou nee, het blijft vriendelijk. Maar een plotseling rood hoofd,
een iets luidere stem en een verbeten trekje om de mond verraden onder
huidse spanningen.
Geové-directeur Henk Kegel (links)
Geové-directeur Kegel opent meteen de
aanval: „Ziekenfondsen noemen zich zorg
verzekeraar. Dat is misleidend. Ze voeren
de Ziekenfondswet uit, meer niet. Ik ben
het verder helemaal niet eens met de uit
spraak dat een ziekenfonds een sociale ver
zekeraar is. Ze kunnen namelijk niks ex
tra's doen voor hun verzekerden, want al
les is wettelijk geregeld. Wij als particuliere
verzekeraar kunnen wél meer voor iemand
doen dan op grond van diens polis zou
moeten. En dus zijn wij als particuliere
ziektekostenverzekeraar socialer dan een
ziekenfonds."
Van der Veen speelt de bal terug: „Wij
zijn weliswaar geen echte verzekeraar,
maar Geové houdt zich niet met zorg be
zig. Geové is een typische niche-player, een
maatschappij die in de hoekjes van de
markt zit. Een echte verzekeraar, die de
goede risico's zoekt. Wij zijn van oudsher
gewend ons met de organisatie van de ge
zondheidszorg te bemoeien. Als je die toe
gankelijker en ook flexibeler weet te ma
ken, ben je beter in staat om zorg op maat
te leveren voor groepen mensen. En dat is
wat anders dan een keer een individuele
patiënt door het systeem halen."
- De Nederlandse gezondheidszorg kost
ons jaarlijks rond de zestig miljard. Den
Haag wil bezuinigen. Is dit terecht?
Kegel: „De zorg in Nederland is hartstik
ke goed. Maar hier en daar onnodig duur".
Van der Veen knikt instemmend en haakt
in: „Op dit moment is er natuurlijk een ra
re vorm van bezuinigen aan de gang. Er
wordt minder uit de collectieve middelen
betaald, terwijl de mensen méér uit hun ei
gen portemonnee moeten halen. Je hebt
eerst de plicht het systeem efficiënter te
maken voordat je burgers bij laat betalen".
- Moet iedereen evenveel recht hebben op
zorg?
Kegel: „Mensen moeten een dak boven
hun hoofd hebben. Die basisvoorziening
moet gegarandeerd zijn voor iedereen,
desnoods met huursubsidie. Dat geldt ook
voor de zorg. Maar net zoals de één rianter
wil wonen, mag de ander zich toch rianter
in de zorg steken? Iedereen moet de vrij
heid hebben zich te verzekeren hoe hij wil.
Wil hij veertig procent van zijn inkomen
aan zorg besteden, dan besteedt hij veertig
procent".
Van der Veen: „Daarmee kom je op één
van de meest wezenlijke problemen in de
zorg, die je niet kunt afdoen door te zeggen
'de één rijdt Eend, de ander Rolls Royce'.
Gezondheidszorg is geen doorsnee pró
dukt zoals huizen, fietsen of auto's".
- Geové profileert zich als een 'boetiek in
de zorg'. De onderneming richt zich op aan
trekkelijke groepen en niet op bijvoorbeeld
ouderen. Is het ZAO, dat openstaat voor ie
dereen, dan de supermarkt in de gezond
heidszorg?
Kegel: „Met name voor ziekenfondsver
zekerden is de gezondheidszorg een super
markt zonder kassa. Je kunt de artikelen
die niet zijn geprijsd zo in je mand gooien.
Vervolgens loop je er zonder te betalen de
winkel mee uit. Zelfs de mensen die in de
gezondheidszorg werken, hebben geen en
kele notie van de prijs van het artikel dat ze
aanbieden".
Van der Veen: „Ik ben het met Kegel
eens dat in de supermarkt degene die ach
ter de kaas staat de prijzen moet weten. En
wij als verzekeraar moeten ook weten wat
zorgaanbieders doen. Meten is weten. Kri
tisch kijken is van belang, dat is vooral de
taak van de regionale verzekeraar. Die
moet bijvoorbeeld samen met een specia
list bekijken of een nieuwe behandelings
methode wel zinvol is. De hulpverlener die
het leuk vindt om met nieuwe dingen te
werken, zegt nu tegen de patiënt: dit is het
nieuwste van het nieuwste. En de patiënt
zegt vervolgens: als u het zegt zal het wel
goed zijn. Van dat automatisme moeten
we af'.
Kegel valt zijn collega bij: „Doet u mij
maar even een MRI-scan. Of het noodza
kelijk is hoeft niemand zich af te vragen.
Want dat ding is er en in plaats van dertien
heeft dit land dertig van zulke apparaten.
Breng je dat aantal terug tot twaalf, dan
neemt ook meteen het gebruik ervan af.
Het aanbod schept hier de vraag".
- Mag je eigenlijk verdienen aan de ge
zondheidszorg?
Kegel: „Dat mag. Ik zou het geen goede
zaak vinden als specialisten na hun oplei
ding geen passend inkomen krijgen voor
het werk dat ze doen. Je mag ook binnen
de gezondheidszorg verdienen. Je ontwik
kelt een medicijn, je gaat enorme investe
ringsrisico's aan en dan mag je, als het me
dicijn op de markt komt, best een stuk
winst maken".
Van der Veen: „Natuurlijk mag je er aan
verdienen. Je moet er alleen wel voor zor
gen dat bijvoorbeeld specialisten geen on
evenredig hoge inkomens krijgen".
regionaliseren
- De overheid stimuleert de ziekenfondsen
om landelijk te werken, terwijl aan de an
dere kant deskundigen juist pleiten voor het
regionaliseren van de zorg.
Van der Veen: „Het is heel simpel. Men
sen willen hun zorg dicht bij de deur heb
ben. Dus moet je zorgen dat je de zorg zo
dicht mogelijk bij de mensen brengt en zo
efficiënt mogelijk organiseert. Dan ben je
klantgericht bezig".
Geové'er Kegel kijkt daar heel anders te
genaan. „Ik denk dat je zorg landelijk moet
organiseren, maar dat je bij de uitvoering
moet kijken hoe die per regio is gesteld.
Maar op regionaal niveau worden nu be
slissingen genomen zonder inspraak van
landelijke ziektekostenverzekeraars. Die
achteraf wèl worden aangesproken op de
nota's die daaruit voortvloei-
Van der Veen: „O!"
Kegel, licht geagiteerd: „De invloed van
particuliere ziektekostenverzekeraars in
een regio is haast nul. Ziekenfondsen heb
ben per definitie het grootste marktaan
deel en die bepalen de omvang van de be
schikbare zorg en beslissen er over".
Van der Veen onderbreekt: „Dat is nou
marktwerking. Nu wordt marktgericht wer
ken vaak vertaald als tegen elkaar opbie
den met mooie verzekeringspakketten".
Kegel: „Als er iémand voor marktwerking
is, zijn wij het wel. Maar dat is niet het mo
nopoliseren van bepaalde gebieden en ver
volgens degene die een deel van de nota
moet betalen niet laten meebeslissen".
Van der Veen: „Ik zou geen dure beslis
singen weten die wij als ZAO alleen kun
nen nemen. Alles is in dat opzicht afgedekt
in wet- en regelgeving. Ik zal het omge
keerde schetsen. In Amsterdam zit een
hartchirurgisch centrum, een samenwer
kingsverband van drie ziekenhuizen. Een
aantal zaken dat wij daarvoor regelen, re
gelen we niet alleen voor ZAO-verzekerden
maar voor heel Noord-Holland. Ik bedoel:
dat is ook de discussie binnen de Zorgver
zekeraars Nederland. Hoe kun je verzeke
raars die niet op onze manier werken, toch
laten meebetalen voor de voordelen die
men ondervindt van een betere regionale
regeling van de zorg? Als ik de heer Kegel
goed begrijp zegt hij: jij mag dat wel rege
len maar wij zouden dan wel graag in
spraak willen".
- Er moet hoe dan ook grondig worden
bezuinigd. Heeft u voorstellen?
geen sprake is van marktwerking, waar
door miljoenen te veel worden uitgegeven.
Uit eigen ervaring weet ik dat de kosten
fors dalen als je.er voor zorgt dat huisart
sen en apotheken samenwerken en in
plaats van duurdere medicijnen meer
goedkope vergelijkbare geneesmiddelen
worden voorgeschreven. Een verzekeraar
die zijn werk goed doet en weet wat er om
gaat in de zorg kan flink besparen".
- En de wachtlijsten, dat is toch ook een
kostenpost?
Kegel: „Wij zijn er voor onze verzeker
den. Wachtlijst of niet, onze verzekerde
wordt binnen enkele weken geholpen. In
een ander ziekenhuis of in een particuliere
kliniek. En als het daar niet op korte ter
mijn kan, wijken we uit naar het buiten
land".
Van der Veen: „Uit onderzoek in Amster
dam en omgeving bleek dat er maar drie
wachtlijsten waren: voor orthopedie, plas
tische chirurgie en staaroperaties bij oude
ren. Mensen die commercieel niet interes
sant zijn om het zo te zeggen. We hebben
geprobeerd afspraken te maken met zie
kenhuizen om meer staaroperaties te
doen, maar dat lukte niet. We hebben toen
een contract gesloten met een privé-kliniek
voor duizend staaroperaties. En wat bleek:
die wachtlijst was binnen enkele maanden
verdwenen. En niet omdat er duizend ope
raties hadden plaatsgevonden in die kli
niek, maar omdat onder druk van buitenaf
de ziekenhuizen toch meer konden dan ze
dachten".
- Hoe moet de gezondheidszorg er uit
gaan zien?
Kegel: „De Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten (AWBZ) moet blijven bestaan
voor wat we noemen de echt onverzeker
bare risico's. Bijvoorbeeld als het gaat om
de kosten van een kind dat zijn hele leven
Ir
in een instelling moet doorbrengen.
volgens moet er een zeer smal basispak^
komen waarin alleen de absoluut nood
kelijke zorg zit, dat is dus aanmerke
minder dan wat er nu in het pakket
ziekenfonds zit. En daarnaast
een grote 'Tijheid van keuze als het g11
om aanvullende pakketten".
Van der Veen: „Er moet juist
basispakket komen waarin grote onder
len van de AWBZ zijn ondergebracht. Ejm
krijg je een pakket waarbinnen de verse
lende vormen van zorg op elkaar wor
afgestemd. Je moet voorkomen dat
AWBZ een vuilnisvat wordt waarin zi
vroeger alle slechte risico's worden
dumpt. De verzekeraar moet dat hele
sispaldeet ook uitvoeren en niet alleen
aantrekkelijke dingen".
„Als je de toegankelijkheid vai
wilt handhaven, zodat iedereen
acht zijn inkomen gebruik van kan mak
dan moet je uiteraard niet al te veel
aanvullende pakket stoppen. Want and
wordt je inkomen wel erg belangrijk
de toegang tot die zorg."
- Ziekenfondsen richten particuliere
zekeringsmaatschappijen op en omgeki
Ze beginnen steeds meer op elkaar te lijk
Valt het verschil straks helemaal wegf
Kegel: „Hoewel er algemeen een
smelting wordt verwacht, heb ik gor
hoop dat beide systemen blijven best;
met een inkomensgrens als scheiding,
dit moment geldt een loongrens met
gevolg dat vermogende bejaarden naar
ziekenfonds kunnen".
Van der Veen: „Het ziekenfonds en
particuliere verzekeraar krijgen stei
meer begrip voor elkaar en groeien naar
kaar toe. Daar heb ik vertrouwen in. M
het gebeurt wel stapje voor stapje".
Na uitspraak over alleenstaande moeder
Alleenstaanden en homoseksu
ele paren krijgen vrijwel zeker
het recht een kind te adopteren.
De 'paarse' fracties van PvdA,
D66 en WD in de Tweede Ka
mer eisen dat staatssecretaris
Schmitz van justitie dit zo snel
mogelijk regelt. Momenteel mo
gen alleen echtparen nog een
kind adopteren. Deze week be
paalde het Amsterdamse ge
rechtshof echter dat een alleen
staande vrouw een kind dat zij
zeven jaar geleden adopteerde
mag opvoeden.
Volgens PvdA-woordyoerder
Kalsbeek is daarmee de weg
vrijgemaakt voor een ruimere
adoptieregeling. „Ik heb het al
tijd hypocriet gevonden dat al
leenstaanden en homoseksuele
stellen wel als pleegouder mo
gen optreden, maar geen kind
mogen adopteren. Daar moet
nu maar eens een eind aan ko-
D66'e'r Dittrich heeft vandaag
staatssecretaris Schmitz van
justitie in schriftelijke vragen op
het hart gebonden de blokkade
voor adoptie door bepaalde
groepen op te heffen. Hij vindt,
evenals het Amsterdamse ge
rechtshof, dat de huidige wette
lijke beperkingen in strijd zijn
met het Verdrag van Rome.
WD-woordvoerder De Vries
steunt de opvattingen van haar
twee paarse collega's, maar
vindt wel dat bij adoptie door
een alleenstaande goed moet
worden vastgelegd wie verant
woordelijk is als de ouder over
lijdt.
Prof. dr. R. Hoksbergen,
hoogleraar en directeur van het
Adoptie Centrum in Utrecht, is
niet blij met deze ontwikkeling.
„Kinderen worstelen al genoeg
met het feit dat ze geadopteerd
zijn. Moeten ze dan ook nog
een extra uitzondering vormen
door bij één persoon te worden
geplaatst of bij homo's? Daar
vragen kinderen niet om. Daar
vragen volwassenen om uit ei
gen belang."
Hoksbergen staat achter de
uitspraak van het Gerechtshof
omdat het hier gaat om een be
staande situatie waarbij een
binding is onstaan tussen kind
en verzorger. Plaatsing van
'nieuwe' kinderen bij niet-echt-
paren vindt hij echter ten koste
gaan van het kind. „Voor de
kwaliteit van het leven is het
een gegeven dat kinderen graag
een vader en moeder hebben."
Hoksbergen staat alleen in
zijn opvatting. De belangenhar-
tigers van alleenstaanden en
homoseksuelen, maar ook de
Emancipatieraad, de Neder
landse Gezinsraad en de hulp-
verleningsorgahisatie FIOM ne
men de kritiek van de hoogle
raar niet serieus. „Adoptie moet
mogelijk zijn voor alle soorten
leefi/ormen met een liefdevolle
omgeving", aldus een woord
voerster van de Nederlandse
Gezinsraad. „Dit is een ontzet
tend belangrijke doorbraak",
meent J. van der Linden van de
homo-organisatie COC.
De Emancipatieraad heeft al
in 1991 geadviseerd adoptie
aanzienlijk te verruimen. „Het
is niet zo dat alleen gehuwden
goed kunnen zorgen voor een
kind. Onderzoeken uit de gehe
le wereld hebben uitgewezen
dat een kind niet anders op
groeit bij een echtpaar dan bij
mensen van gelijk geslacht", al
dus F. van Vliet van de Emanci
patieraad. Ze wijst hierbij op de
vele bevruchtingstechnieken
die voor iedereen toegankelijk
zijn, en soms zelfs worden ge
subsidieerd door de overheid.
Gemeenten willen meer invloed
op de arbeidsbureaus. Op den
duur moet een flink deel van
het budget van de arbeidsvoor
ziening (1,3 miljard) aan de ge
meentebesturen worden over
gedragen. Werkgevers en vak
beweging, die samen met de
overheid de arbeidsbureaus be
sturen, voelen niets voor het
voorstel van de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten
(VNG).
De Tweede Kamer hoorde
gisteren alle betrokkenen over
de plannen van minister
Melkert (sociale zaken) om de
arbeidsbureaus ingrijpend te
veranderen. Vooral het landelijk
bestuur van de arbeidsbureaus
functioneert volgens de minis
ter onder de maat. Hij laat
evenwel het recht van sociale
partners om tweederde van de
bestuurders te leveren onge
moeid. VNG-woordvoe ïl
menen dat daardoor werkl s,
onnodig lang een uitk ig
houden. De sociale parit
zouden uitbreiding van d^hi
nenpools met geld v
beidsbureaus tegenwerkerfl
VNG stelt daarom voor de le
kroonleden in het landelijl
stuur te vervangen door 1
door gemeenten benoemt ie
den. Die krijgen
dubbel stemrecht, zodat
mening net zo zwaar wee( )c
dat van de zes leden
ciale partners.
Een paar jaar later moe ;i
zogenaamde inkoopmodel
feit zijn. Sociale diensten e
drijfsverenigingen beschi
dan over de rijksbijdrage v<
arbeidsvoorziening. Daaf-
sluiten ze contracten af r
arbeidsbureaus over de
sing van werklozen. PvdA,
en CDA reageerden afhou
op het VNG-voorstel.
CAO-akkoord bij Shell Perm-
rotterdam gpd
groesbeek Op de Internationale Oorlogsbegraaf
plaats in Groesbeek wordt de laatste hand gelegd
aan de tribunes waarop tijdens de Dodenherdenking
van 4 mei de genodigden plaats moeten nemen. Met
de vijftigste herdenking van gevallenen en bevrijding
in aantocht lopen de gemoederen overigens hier en
daar hoog op. Zo heeft het voormalig verzet zich
nogal gestoord aan een opmerking van premier Kok
over de manier waarop Nederlanders over Duitsers
denken. „Zij en wij, dat is precies het onderscheid
dat de nazi's maakten: zij, de joden; wij, de ariërs",
aldus Kok. Volgens het voormalig verzet is die verge
lijking „volstrekt ongepast", foto anp koen suyk
De Industriebonden FNV en CNV hebben gisteren overeens
ming bereikt met de directie van Shell Pernis /Moerdijk ovei
tweejarige CAO. De circa 4.000 personeelsleden van de Shell-
gingen hebben de zekerheid gekregen dat zij tot 1999 niet m
dwongen ontslagen te maken krijgen. Over ATV zijn geen afi D!
ken gemaakt. Shell biedt zijn medewerkers een loonsverhoginj
2 procent per 1 april 1995, een jaar later volgt eenzelfde percen
