'Val dollar schaadt economie niet'
'Er broeit een burgeroorlog in de Verenigde Staten'
Feiten &Meningen
Jospin redt
de eer van de
socialisten
MAANDAG 24 APRIL 1995
nieuwsanalyse
Hij was nog maar enkele maanden geleden
de gedoodverfde winnaar van de Franse pre
sidentsverkiezingen, maar gisteren moest
Fdouard Balladur twee andere kandidaten
voor laten gaan. Daarmee, zo lijkt nu zeker, is
een veelbelovende politieke loopbaan in de
knop gebroken.
Balladur stelde zich in 1986 voor het eerst
verkiesbaar voor een openbaar ambt om
reeds zeven jaar later, in 1993, premier te
worden. Als de schijn niet bedriegt, doet Bal
ladur er nu verstandig aan zijn visitekaartje
aan een aantal headhunters (mensen die
voor bedrijven op zoek zijn naar hoger opge
leid personeel) te geven. Want zelfs als partij
genoot Jacques Chirac over twee weken pre
sident wordt, kan Balladur er in redelijkkheid
niet op rekenen opnieuw voor het premier
schap te worden gevraagd.
Chirac mag Balladur dertig jaar lang als
een vriend hebben beschouwd, voor hem is
de premier nu een verrader. Chirac zal Bal
ladur nimmer vergeven dal hij zich begin dit
jaar kandidaat stelde voor de verkiezingen,
daarmee hem de handschoen toewerpend.
„Ik ben misschien niet rancuneus", zei Chi
rac, „maar ik ben evenmin besmet met de
amnestiebacil."
Chirac, die wegens zijn daadkracht toch al
de bijnaam bulldozer geniet, zal nu zonder
scrupules zijn oude vriend op de mestvaalt
der geschiedenis bulldozeren. Maar de on
dergang van Balladur betekent paradoxaal
genoeg de redding van diens partij, de Ras-
semblement pour la République (RPR).
Tot gisteren hing de dreiging van een finale
tussen Chirac en Balladur als een zwaard van
Damocles boven de RPR. Balladur had met
zijn kandidatuur een splijtzwam binnen de
RPR gezaaid, die de partij volkomen over
woekerd zou hebben als hij de tweede ronde
had gehaald. Volgens sommigen zou een
prolongatie van het duel Chirac-Balladur in
een scheuring binnen de RPR, een weinig ho
mogeen geheel, hebben kunnen resulteren.
De winnaar is Lionel Jospin. Hij kreeg ruim
23 procent van de stemmen, meer dan Chi
rac die door de opiniepeilers als winnaar was
getipt. Maar als de schijn niet bedriegt, be
staat de winst van Jospin er vooral uit dat hij
voor de socialisten de eer heeft gered. Meer
dan zestig procent van de kiezers bracht gis
teren een stem uit op een rechtse kandidaat.
Als Jospin de finale had niet gehaald, zou
zijn partij voor het eerst sinds 1969 niet tot
de eindronden zijn doorgedrongen. Daarmee
zou hij de PS in een langdurig proces van na
velstaren hebben gestort waarvan de uit
komst ongewis was geweest.
Voor liefhebbers van chaos, en voor jour
nalisten die daarover berichten, is de uitslag
van zondag tamelijk saai. Balladur wordt af
gevoerd, maar de gaullisten zullen de rijen
weer sluiten achter de hoge rug van de man
die hen dertig jaar heeft geleid. En de socia
listen marcheren voort op het ingeslagen
pad, in de veronderstelling dat zij nog altijd
spreken voor de armen, werklozen, daklozen,
laagbetaalden.
Dat die veronderstelling een illusie is, blijkt
echter uit het aantal proteststemmen. Geza
menlijk kregen extreemrechtse en ultralinkse
kandidaten 34 procent van de stemmen, een
absoluut record. Veel v^n die stemmen zijn
van de mensen die in een ver verleden de
Parti Socialiste steunden. Zij zijn de bezitlo
zen, van wie er nu naar schatting vijf miljoen
zijn: de mensen die geen baan en of geen
huis hebben.
Terwijl Jospin niet kan rekenen op de
steun van vijf miljoen bezitlozen, weet Chirac
zich verzekerd van de stemmen van evenzo
veel bezitters, de aandeelhoudende Fransen.
De uitslag van het klassieke duel tussen links
en rechts op 7 mei lijkt niet moeilijk te voor
spellen.
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
Bankpresident Duisenberg wil staatsschuld echt gaan verminderen
Als Nederland niet méér doet dan nu om het begrotingstekort en de staatsschuld terug te dringen,
kan Nederland over twee jaar niet meedoen in de kopgroep op weg naar een monetaire unie. Pre
sident Duisenberg van De Nederlandsche Bank, zeer nauw betrokken bij het definitief vastklinken
van een aantal Europese munten aan elkaar, is heel stellig in zijn waarschuwing aan het kabinet.
„Er zal meer moeten gebeuren dan er tot nu toe aan voornemens ligt. Anders zit Nederland er
echt niet bij".
Mi
D<
Vandaag publiceert De Neder
landsche Bank (DNB) haar jaar
verslag. De algemene beschou
wing van de president heeft dit
jaar een vrij milde toon.
„Klopt", zegt Duisenberg, „het
gevoerde beleid heeft in grote
lijnen mijn instemming. Maar
daar moet ik onmiddellijk aan
toevoegen, dat ik het teleurstel
lend vind dat de doelstelling om
de overheidsschuld terug te
dringen weinig ambitieus is."
Zo weinig ambitieus zelfs, dat
Nederland in 1999 niet kan
meedoen met de monetaire
unie. Duitsland en Frankrijk
moeten de kern vormen, aange
vuld met enkele landen die ook
aan de strenge criteria van het
Verdrag van Maastricht vol
doen. Velen gaan ervan uit dat
een dergelijke stap onmogelijk
is zonder de Benei uxlanden,
waaronder Nederland. Maar
waar Nederland aan de meeste
eisen kan voldoen, zal dat met
één van die strenge normen
niet lukken: namelijk dat de
staatsschuld niet groter mag
zijn dan zestig procent van het
bruto nationaal produkt (ofte
wel het bedrag dat we jaarlijks
met zijn allen verdienen), of dat
de staatsschuld op zijn minst
daalt. De Nederlandse staats
schuld was vorig jaar 78 procent
van het BNP, stijgt volgens het
Centraal Plan Bureau (CPB) dit
jaar naar 79 procent en blijft op
dat percentage volgend jaar.
Duisenberg: „Nederland begint
langzaam uit de boot te vallen
en da's niet goed. Om wel aan
die norm te voldoen kun je uit
rekenen dat het jaarlijkse begro
tingstekort niet groter mag zijn
dan 1 procent. Volgens de Eu
ropese normen ligt dat percen
tage nu tussen de 3,5 en 4 pro-
molensteen
Maar ook los van de criteria die
in Maastricht zijn afgesproken,
blijft Duisenberg kritisch over
de staatsschuld: „Dat moet
vooral terug omdat de rentelast
van die schuld als een molen
steen om de nek van de burgers
Duisenberg ziet in de val van de dollar geen enkel gevaar.
begint te hangen. Die rentelas
ten vertegenwoordigen op dit
moment 14 procent van de
overheidsbegroting.
„Het omlaag brengen van de
staatsschuld is overigens niet
strijdig met de centrale doelstel
ling van het paarse regeerak
koord, het bevorderen van de
werkgelegenheid. Het tekort
van vandaag is de lastenverzwa
ring van morgen en andersom
kun je ook zeggen: vandaag het
tekort terugdringen bereidt de
weg voor naar lastenverlichting
later."
Hoe de regering dat moet aan
pakken, daar laat de president
zich niet over uit. „Ik ken mijn
grenzen." Maar hij kan het na
tuurlijk toch niet helemaal la
ten. „In het regeerakkoord is af
gesproken om de komende vier
jaar de lasten met 9 miljard gul
den te verlagen, inmiddels zijn
het er 10 geworden. Nu ontstaat
er alweer een publieke discussie
om de meevallende conjunc
tuur te gebruiken voor nog
meer lastenverlichting. Nou, dat
acht ik uit den boze."
Over het terugdringen van de
werkloosheid is Duisenberg een
tikkeltje optimistischer dan het
recent verschenen Centraal
Economisch Plan van het CPB.
„Ook wij verwachten dat er dit
jaar 85.000 nieuwe banen bijko
men en volgend jaar meer dan
100.000. Probleem is dat hier,
meer dan in veel andere landen,
het aantal mensen dat werk wil
hebben even sterk of nog ster
ker groeit."
„Toch denken wij dat de werk
loosheid wel enigermate, maar
het is maar heel weinig, begint
terug te lopen in de tweede helft
van dit jaar en de loop van vol
gend jaar. Maar niet in zodani
ge mate dat het niveau van de
werkloosheid wezenlijk gaat te
ruglopen. Temeer daar steeds
meer van de werklozen langdu
rig werkloos is. Het wordt steeds
moeilijker die aan het werk te
krijgen."
Lastenverlichting zeggen politi
ci dan. Maar de ex-politicus
Duisenberg, ooit minister van
financiën in het kabinet-Den
Uyl, wordt nu wat schamper:
FOTO GPD HENRIETJE GUEST
„Als dat een panacee, de oplos
sing voor alle problemen zou
zijn, dan zou ik het daar graag
mee eens zijn. Lastenverlichting
is prima, maar het mag niet ten
koste gaan van een gezonde
overheidsbegroting.
dollar
Economische groei schept nieu
we werkgelegenheid. De lage
koers van de dollar zal die groei
dit jaar enigszins drukken, ge
looft ook Duisenberg. „Margi
naal. Uit te drukken in tienden
van procenten. Maar tegelijker
tijd betekent het ook dat de in
flatie, de geldontwaarding in
ons land, lager zal uitkomen
dan we eerder hadden bere
kend. Wij verwachten dat de in
flatie dit jaar op of onder de
twee procent zal uitkomen. Dat
heeft een positieve invloed op
de koopkracht."
Bij DNB zijn inmiddels de bere
keningen gemaakt voor wat er
gebeurt als de dollar op zo'n la
ge koers blijft hangen. En, wat
volgens Duisenberg voor ons
belangrijker is, de lagere koer
sen van de Spaanse en Italiaan
se munten. Maar volgens de
DNB-president is het effect
daarvan volgend jaar al uitge
werkt. „Stel dat de wisselkoer
sen blijven zoals ze vandaag
zijn, dan verwachten we dat ze
volgend jaar geen invloed meer
zullen hebben op onze econo
mische groei en de groei van de
werkgelegenheid."
Duisenberg gelooft er niets van
dat bedrijven willen verhuizen
naar dollarlanden, omdat Duits
land, en in het kielzog Neder
land, zo'n duur gebied is gewor
den. „We hebben in de afgelo
pen jaren onze concurrentiepo
sitie heel redelijk op peil weten
te houden. Internationaal zelfs
marktaandeel gewonnen. We
zijn geen eiland van duurte, we
zijn een eiland van stabiliteit.
En dat moet ook zo blijven."
Op de markt is de dollar nog
maar een daalder waard en
Duisenberg sluit niet uit dat de
koers wat naar beneden is door
geschoten. Volgens hem trekt
dat wel weer bij en zal die koers
volgend jaar al geen invloed
meer hebben op onze econo
mie. Veel lastiger is de snelheid
waarmee wisselkoersen veran
deren.
Duisenberg: „Nederland met
zijn zeer open economie is het
meest gebaat bij volstrekt sta
biele wisselkoersen voor een zo
groot mogelijk gebied waar het
onze markten betreft. In feite is
de lage dollarkoers een extra
prikkel om snel over te gaan
naar die Europese monetaire
eenwording."
Bijna 80 procent van de Neder
landse export gaat naar EU-lan
den, terwijl bijna 60 procent van
de import uit EU-l^nden komt.
Vaste wisselkoersen binnen de
Europese Unie zijn aldus van
groot belang voor het Neder
landse bedrijfsleven.
cao's
Dat de lage dollar zal leiden tot
verschuivingen in de wereld-
Wil er bij Duisenberg
niet in. „Het is een aanpassings
proces en het oefent een mati
gende invloed uit op de kosten
ontwikkeling. We zullen dan
ook alles op alles moeten zetten
om de lonen gematigd te laten
ontwikkelen. En, zoals de loon
ontwikkeling zich dit jaar afte
kent, daar ben ik niet ongeluk
kig mee. Er zijn echt vernieu
wende CAO's bij, waar daad
werkelijk is gekozen voor werk
boven inkomen. De banken-
CAO bijvoorbeeld."
„Bij de banken is een proces
aan de gang van sanering en
kostenmatiging. Nu is de CAO
die net is afgesloten niet gratis
voor de banken. Maar de loon
kostenstijging blijft binnen de
perken, terwijl het grootste deel
daarvan in flexibilisering van de
arbeid gaat zitten. Dat kan een
positieve impuls geven aan de
werkgelegenheid. Meer banen
in deeltijd, dat beoordeel ik als
positief. De inhoud van de
bouw-CAO ken ik nog niet pre
cies, maar die gaat in dezelfde
richting."
Naast hoeder van de waarde
van de gulden en adviseur voor
de overheid is de president van
de centrale bank ook belast met
het toezicht op het Nederlandse
bankwezen. Een bankwezen dat
•in de periode-Duisenberg een
stabiele groei heeft doorge
maakt, zonder ernstige proble-
/erking tussen de
drie grootbanken en de toe
zichthouder lijkt optimaal. Zo
prees ING-voorzitter Jacobs de
hulp van DNB bij de overname
van de statige Britse Barings
Bank. Heeft Duisenberg veel
kunnen helpen?
„Nee, ja. We waïen er nauw bij
betrokken. Dag en nacht en in
het weekend. Maar het echte
werk is gedaan door de ING-
mensen. Een bewonderens
waardige prestatie. Dat een Ne
derlandse bank dit kan, op een
naar ons gevoel financieel zeer
verantwoordelijke wijze, is een
compliment waard.
AMSTERDAM RAYMOND PEIL
Tienduizenden Amerikanen in extreemrechtse milities wapenen zich tegen 'tiranniekeoverheid
Sommigen menen dat de Verenigde Naties
op het punt staan om Amerika over te ne
men. Cijfers op borden langs snelwegen
zijn volgens hen codes voor de buiten
landse bezetters. Bill Clinton heeft hon
derdduizend Chinese agenten geronseld
om de Amerikanen hun wapens af te ne
men. In zoutmijnen onder Detroit berei
den vreemde infiltranten zich voor op hun
In het westen van de States zijn VN-kolon-
nes gezien, bestaande uit oud Russisch
militair materieel. Op vele plaatsen in het
land zijn concentratiekampen met gaska
mers ingericht, waarin iedereen die zich
tegen de buitenlandse
zal worden opgesloten i
maakt. Uiteindelijk moet er één wereldre
gering komen en is iedereen zijn vrijheid
kwijt.
Dit zijn maar enkele van de (waan)ideeën
die leven bij de tienduizenden Amerika
nen die zich de afgelopen jaren hebben
verenigd in extreemrechtse milities. Groe
pen die zich bewapenen om zich, als de
nood aan de man komt, teweer te kunnen
stellen tegen de tirannieke overheid', die
alle burgers wil controleren.
Het is in die kring dat Tim McVeigh zich al
jarenlang ophoudt. De man die ervan
wordt verdacht een van de daders van de
aanslag in Oklahoma City te zijn, had al
langer een geweldige afkeer van de over
heid. De aanslag op het overheidskantoor
zou wel eens zijn wraak kunnen zijn ge
weest. Een waarschuwing ook, dat sommi
ge Amerikanen niet met zich laten sollen.
De tragedie van Oklahoma heeft de tien
tallen milities die de afgelopen jaren in de
VS zijn opgericht, in het centrum van de
aandacht gezet. Woordvoerders van deze
paramilitaire groepen beweren niets met
de aanslag te maken te hebben en veroor
deelden die, maar ze hebben er wel het
klimaat voor geschapen.
„Zij tonen een extreme haat tegenover de
regering", zegt Danny Welch van Klan-
watch, een organisatie die extreemrechtse
groepen in de VS in de gaten houdt. „En
voelen zich gesterkt door de zege bij de
laatste verkiezingen van de Republikeinen,
die betogen dat de overheid zich te veel
met het leven van de gewone Amerikaan
bemoeit."
wapenbezit
„Zij hebben iets tegen de regering, en n
er eentje over de rand gegaan", meent
Welch. Zij hebben vooral kritiek op dé
maatregelen van de regering-Clinton om
het wapenbezit aan banden te leggen. Vol
gens de milities wil de regering de burgers
ontwapenen, om hen straks samen met
buitenlandse overheersers makkelijker te
kunnen onderdrukken.
„De VN en de rijke elites van de wereld
willen ons onder een enkele wereldrege
ring plaatsen, een grote dictatuur", zei Bob
Fletcher, lid van de Militia van Montana
onlangs. „Er broeit een burgeroorlog", zei
de extreemrechtse radiocolumnist Tom
Valentine. De milities, die bestaan uit
meestal in camouflagekleren gehulde,
blanke mannen, bereiden zich voor op de
oorlog.
Volgens Chip Berlet, lid van een denktank
in Cambridge, Massachusets, die de mili
ties op de voet volgt, zijn hun activiteiten
„gebaseerd op samenzweringstheorieën
over geheime elites die een apocalyptische
overname van de VS voorbereiden." In
hun pamfletten en redevoeringen lijkt
niets de militieleiders te gek om de over
heid van te beschuldigen.
Sommigen beweren dat de regering straat
bendes uit Los Angeles heeft ingehuurd
om huiszoekingen te doen, „dat zwarte
helikopters laag over steden vliegen en
mensen met laserstralen beschijnen", en
dat alle dollarbiljetten gemerkt zijn „zodat
auto's met microgolfapparatuur door de
straten kunnen rijden en men precies kan
zien hoeveel geld iemand in huis heeft."
n eo- nazis
Zij zijn tegen alles waar de regering voor
staat. Zij willen geen belasting betalen,
weigeren een rijbewijs aan te vragen, vin
den dat zij altijd wapens mogen dragen.
De meeste milities zijn formeel niet racis
tisch, hoewel er ook veel neo-nazimilities
zijn. Ze zien echter in zwarten en joden
(die zij net als de nazi's destijds de 'rijke
elites' noemen) een bedreiging.
Tom Metzger, leider van de \VJiite Aryan
Resistance, zei dat de aanslag van Oklaho
ma het gevolg is van de 'koude oorlog' tus
sen de regering en 'uitgestoten blanken'.
„En in een oorlog gebeuren dit soort din
gen nu eenmaal."
Volgens Normal Olson, leider van de Mi
chigan Militia waar McVeigh lid van is ge
weest, heeft zijn club niets met de aansla
gen van doen. Olson, een wapenhandelaar
en vrijetijdsdominee, zei dat McVeigh en
diens companen Terry en James Nichols
FBI-agenten begeleiden e
uit de militie waren gezet „omdat hun
praat ons niet aanstond." Maar hij zei ook
„dat mensen die zich bedreigd voelen zich
willen verdedigen.
Het verzet van de milities is versterkt door
twee gebeurtenissen: de belegering door
FBI-agenten van het huis van de extreem
rechtse leider Randy Weaver in 1992,
waarbij diens vrouw en zoontje werden
gedood, en het nog bloediger beleg van de
sekte van de Branch Davidians, op 19 april
vorig jaar in het Texaanse stadje Waco, die
eindigde met de dood van tachtig sektele
den.
wapen verzamelaar
Die acties bewijzen volgens de milities dat
de overheid bereid is tot moord om haar
doel, ontwapening van de gewone burger,
uit te voeren. De sekte van David Koresh
had in hun boerderij een waar wapenarse
naal aangelegd. En ook Weaver, die overi
gens later van bijna al het hem ten laste
gelegde werd vrijgesproken, was wapen-
verzamelaar.
Volgens kennissen was McVeigh woedend
over het politieoptreden in Waco, en richt
te zijn woede zich vooral op het Bureau
voor Alcohol, Tabak en Vuurwapens,
i agenten de actie in Waco waren
begonnen. Het politieoptreden tegen ex
treemrechts en wapenaanbidders zijn de
milities een doorn in het oog. „Waco is het
bewijs dat de regering werktuig is van
krachten van buiten die de VS willen con
troleren". stond onlangs in een pamflet.
Het was immers niet de eerste keer. In
1983 kwam het in Noord-Dakota tot een
shootout, een beslissend vuurgevecht, met
de militant Gordon Kahl, die drie politie
mannen had gedood en twee verwond.
Twee jaar later was er een schietpartij tus
sen agenten en de neo-nazi Robert Mat
thews in de staat Washington. Matthews
was leider van de Bi nder Sch weigen, een
neo-nazigroep die zich ook al zwaar had
bewapend.
wraakacties
Vorige week woensdag werd in Arkansas
de extreemrechtse racist Richard Wayne
Snell ter dood gebracht voor het vermoor
den van een zwarte politieman en een
joodse winkelier. Dat was enkele uren na
de aanslag in Oklahoma City. Snell waar
schuwde kort voor zijn dood voor wraak
acties. Zijn aanhangers uitten enkele da
gen eerder soortgelijke dreigementen.
De milities wisselen ideëen en ervaringen
uit op de allermodernste manieren. Zij
maken gebruik van korte-golfzenders en
zelfs het populaire Internet, het wereldwij
de netwerk van computerbezitters. Op In
ternet zijn in speciale forums tal van tips te
vinden voor het vervaardigen van bom
men. De bom van ammoniumnitraat en
huisbrandolie, die in Oklahoma City is ge
bruikt, staat in detail beschreven. Neil Li
vingstone, een terrorisme-expert uit Was
hington, zei afgelopen week „dat het een
man met een PC is die onze nieuwe Carlos
de Jakhals gaat worden."
Het handboek voor de Amerikaanse mili
ties blijkt het boek De Turner Dagboeken te
zijn, van William Pierce uit West-Virginia.
Pierce (61), leider van de neo-nazigroep
National Alliance, vertelt in die roman het
verhaal van een grote samenzwering waar
bij zwarten, joden, journalisten, progres
sieven ep immigranten 'de vrije wereld
In het boek beschrijft hij in detail een
bomaanslag op het FBI-hoofdkantoor in
Washington met een autobom, gemaakt
van.... ammoniumnitraat en huisbrand
olie. De aanslag gebeurt op een woensdag
ochtend om.... negen uur. Van het boek
zijn volgens Pierce al meer dan 200.000
exemplaren verkocht.
pornografie
Neil Livingstone heeft zestienhonderd van
dit soort boeken verzameld, van 'Het
Anarchistische Kookboek', tot 'Hoe te do
den'. In 'Het Grote Onheil Boek' wordt be
schreven hoe bommen te maken, maar
ook sarin, het zenuwgas dat vorige maand
in de metro van Tokyo werd gebruikt. De
ze literatuur is aan minder beperkingen
onderhevig dan pornografie. Ooit maakten
de VS bezwaar tegen boeken die in detail
beschreven hoe je een atoombom kon ma
ken.
Maar de in Amerika grondwettelijk vastge
legde totale vrijheid van meningsuiting
biedt verspreiders van deze terreurhand-
leidingen alle bescherming. Dezelfde
grondwet die, zoals Bill Clinton gisteren
zei, deze mensen „het recht geeft te gelo
ven wat zij willen, wapens te dragen, uni
formen aan te trekken en er in het week
end op uit te trekken. Maar niet om men
sen te doden."
WASHINGTON HANS DE BRUUN
-±
