Potvis en pannekoek schildknaap
Sem
"Nijveen overleden
Cultuur Kunst
'Afrika Verhit' brengt stam wilde blanken
aan het draaien en het schudden
Rondtheater toont
kwaliteit in 'True West'
MAANDAG 24 APRIL 1995
Rijnsburg-Oranje Expositie
runsburg» In het gemeentehuis van Rijnsburg is vanaf maandag
1 mei de Rijnsburg-Oranje Expositie te zien met olieverf- en
.acrylschilderijen van Nicolette Dammann en Jacob Kanbier, ke-
,ramiek van Erik Kok, aquarellen en pentekeningen van Ton Koe-
Tie, textiel van Lidy van der Spek en bloemsierkunst van VVim de
Is Winter. Openingstijden: ma. t/m vrij. van 9-12, en van 14-17, op
'an 11-16.
Architecten Kaffee over Berlijn
leiden Het Leids Architekten Kaffee houdt woensdag 26 april
i bijeenkomst in sociëteit de Burcht. De architecten Cornelius
Geiler en Jan Hofman vertellen over hun ervaringen in Oost-Ber
en Oost-Duitsland vóór de omwenteling, en over liet huidige
gelbouw-klimaat. Tevens wordt op deze avond de jaarlijkse prijs-
Ne vraag bekend gemaakt. Aanvang: 20.00 uur.
Portretten van dansers
Amsterdam» In De Melkweg in Amsterdam zijn tot en met 21
mei dansfoto's en portretten van dansers van het Nationale Bal
let te zien. De foto's zijn in opdracht van het gezelschap ge
maakt door fotograaf Johan Vigeveno. Hij heeft de foto's geën
sceneerd in zijn eigen studio.
Little Voice in Rotterdam
In hel Theater Zuidplein in Rotterdam is van 2 t/m
14 mei de muzikale komedie 'Little Voice' te zien. Vera Mann
onderbreekt speciaal voor dit stuk haar rol in 'My Fair Lady', om
samen met Pleuni Touw de hoofdrol te kunnen spelen. Kaarten
verkrijgbaar bij de kassa van het theater, tel: 010-4815844.
J Beatles-opnamen ontdekt op zolder
londen Een 30-jarige lasser uit Liverpool heeft onlangs op een
zolder oude bandopnamen van de Beatles gevonden. De muziek
dateert van 1959, kort na de oprichting van de groep. De tape
kan op een veiling zo'n half miljoen gulden opbrengen, aldus de
krant The Sunday Times. Peter Hodgson was bezig de zolder van
zijn overleden grootvader op te ruimen toen hij de volle spoel
van een oude bandrecorder vond. Zijn opa had het opname-ap
paraat destijds aan de Beatles uitgeleend, bleek later.
Museumweekend trekt ondanks mooie weer duizenden bezoekers
Ruim 800.000 mensen bezochten zaterdag en zondag de
ruim vierhonderd musea in Nederland. Door het mooie
weer waren het er minder dan in 1994 toen 950.000 be
zoekers werden geteld. Absolute topper dit jaar was het
Nationaal Natuurhistorisch Museum in Leiden. Ruim
5700 bezoekers kwamen daar de rottingslucht en lever-
traangeur opsnuiven bij de botten van potvissen en kij
ken naar het skelet van een potvis die begin dit jaar aan
spoelde op het strand van Scheveningen.
•CC
v koopmans
hilversum» a
Nijveen, één van de eerste
jazzviolisten in ons land, is
'overleden. Dat is zaterdag be
kend geworden. De in 1912 in
Groningen geboren musicus
heeft jarenlang in het gerenom
meerde show-orkest The Ram
blers gespeeld. Later was hij
violist Benny Behr concert-
het Metropole-or-
kest.
Nijveen werd in 1937 trom
pettist bij het show- en dansor-
kest The Ramblers, onder lei
ding van Theo Uden Masman.
Dit orkest behoorde in Europa
tot de beste in zijn soort. Toen
de oorlog uitbrak, speelden het
nog enige jaren door en trad
ook op voor de Duitsers. Maar
1941 werd het voor de joodse
orkestleden Sal Doof en Sem
Nijveen te gevaarlijk. Ze doken
onder. Bij de optredens die nog
volgden, waren twee lege stoe
len te zien. Sal Doof zou de oor
log niet overleven. Nijveen ge
bruikte de onderduiktijd om
zijn vioolspel te perfectioneren.
Trompet klonk te hard en was
daarom te gevaarlijk.
Na d^. oorlog mochten The
Ramblers enige tijd niet optre
den. De violist was daar nuchter
over: „Ze speelden door om te
leven". Hij was het niet eens
met het beeld dat The Ramblers
„fout in de oorlog" waren en
had een hoge pet op van de
vasthoudendheid waarmee
Uden Masman hem en lotge
noot Doof steeds beschermde.
Toen hel speelverbod was op
geheven, hernam Nijveen zijn
plaats. Hij bleef nog enige jaren
bij The Ramblers en stapte toen
over naar het Metropole-orkest.
Samen met Benny Behr was hij
daar concertmeester. De twee
vormden een bekend vioolduo,
dat volgens kenners
musiceerde.
De ijscoman voor de (oegangs-
deuren naar het Nationaal Na
tuurhistorisch Museum doet
goede zaken. In een lange rij
wachten een paar honderd
op de binnenplaats
het skelet van
een potvis te kunnen bekijken.
In groepjes van vijfentwintig
worden bezoekers het museum
binnengelaten. Na minstens
een half uur wachten, zien zij
een kleine tentoonstelling over
de potvis.
In enkele vitrines liggen pro-
dukten van walvissen en potvis
sen: schoenveters van walvis-
senhuid, potvissenzeep en een
paraplu met walvisbaleinen.
Aan de muren hangen schilde
rijen en tekstborden met uitleg
over het leven van dit zoogdier.
Waarom potvissen soms aan
land spoelen is nog steeds niet
duidelijk. Misschien verliezen
ze hun oriëntatie-vermogen
door ziekte, of dwalen ze te ver
af van de kudde. Dat ze een
maal aangespoeld zullen ster
ven is bijna onvermijdelijk.
In de magazijnen van het
museum, dat gewoonlijk niet
voor publiek toegankelijk is,
staan modellen van dolfijnen,
een familielid van de potvis.
Aan het plafond hangen reus
achtige skeletten van orka's en
walvissen. De deuren van de ve
le kasten in het magazijn zijn
gesloten. Elke gang huisvest een
andere diersoort. Een museum
medewerker opent heel even
een deur in de gang met hoef
dieren. In de kast staan drie op
gezette herten zij aan zij. Gnif
felend bekijken een paar men
sen de lange leerachtige walvis
penis die achterin het magazijn
is opgehangen.
Rottingslucht
Via de magazijnen komen de
bezoekers op de binnenplaats
l het
- het
geveer 14,5 meter lange pot
visskelet ligt. Het is één van drie
potvissen die in januari van dit
jaar op het strand van Scheve
ningen aanspoelde. Op de bin
nenplaats hangt een scherpe
rottingslucht. Voor het gebouw
waar allerlei dieren worden ge
prepareerd, ligt de schedel van
een andere potvis, met het vlees
er nog aan, om de kop een
zwerm vliegen. Kinderen knij
pen hun neus dicht, anderen
houden even hun adem in. Ach
ter de ramen van het gebouw
staat een groot bad waarin een
ander deel van het beest
schoonrot.
„Het is hier druk, veel drukker
dan vorig jaar," zegt J. Paats van
het museum. De reportage over
de potvis in het NOS-journaal
van afgelopen zaterdag heeft
daar ongetwijfeld aan bijgedra
gen, denkt hij. Woordvoerders
van het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde, Museum Boerhaave
en Stedelijk Museum De Laken
hal tonen zich ook tevreden met
de bezoekersaantallen in het
Museumweekend.
Aantrekkingskracht hadden
vooral de musea die, voor de
gelegenheid, geen toegangsprijs
vroegen. „Ik heb zelfs gezien
dat mensen een museum waar
ze maar twee gulden vijftig
hoefden te betalen niet binnen
gingen omdat ze ergens anders
voor niks naar binnen moch
ten", vertelt C. Keijzer namens
de organisatie de Stichting Mu
seumjaarkaart.
Goud
In het gebouw aan het Rapen
burg waar zowel het Rijksmuse
um van Oudheden als het Ko
ninklijk Penningkabinet geves
tigd zijn is het het hele weekein
de razend druk. In een hoek van
de Taffeh-zaal heeft het Pen
ningkabinet een Indiaas podi
um opgericht. Kinderen tot
twaalf jaar kunnen hier hun ge
wicht in goud laten bepalen,
zoals vroeger Indiase maharad-
ja's op hun verjaardag deden.
De maharadja's lieten zich tij
dens een feestelijke ceremonie
wegen, om daarna hun gewicht
in goud aan de armen te schen
ken.
Ine
Als echte Indiase maharadja's kunnen kinderen hun gewicht in goud latén bepali
vorstenkleed aan waarna ze
plaats nemen op een grote hou
ten weegschaal. Een waagmees-
ter bepaalt hun gewicht. Zijn
assistent roept om: „Dit meisje
weegt 23 kilo. Zij is dus maar
liefst 460.000 gulden in goud
waard." Het meisje klimt trots
van het plat van de weegschaal
en loopt naar de tafel waar zij
haar certificaat krijgt.
Boven in de zalen van het
Rijksmuseum van Oudheden
wordt een rondleiding gegeven
langs een expositie met als the
ma 'sport'. Een groep bezoekers
staat rond een vitrine met een
Griekse amfora. De gids vertelt:
„Een amfora als deze kregen de
winnaars van de spelen die eens
in de vier jaar in Athene werden
gehouden. Aan de ene kant is
de godin Athena afgebeeld en
aan de andere kant het betref
fende sportonderdeel. Hardlo
pen of discuswerpen. Deze krui
ken waren gevuld met kostbare
oliën. Het zijn de voorlopers
van de bekers die nu nog uitge
reikt worden."
Elders in het museum komen
FOTO HOLVAST/MARK LAMERS
Kinderen knijpen de ne
scherpe rottingslucht.
s dicht. Op de binnenplaats v
af op de pannekoeken-
geur die tot op de tweede etage
te ruiken is. In een benedenzaal
worden middeleeuwse panne
koeken geserveerd met namen
als 'pannekoek schildknaapje'
if 'pannekoek ridder Lance
:cn smakelijke afsluiting
en dagje museumbezoek.
Een stam van wilde blanken
haalt het bonte gelegenheids-
Afrika-shirt uit de spijkerbroek
om het wat losser over de wel
vaartsbuik en billen te laten
hangen. Op die manier is er wat
verkoeling en kan alles dat ana
tomisch toelaatbaar is gedraaid
en/of geschud worden.
Onder de bezielende leiding
van de lerares bezoekt een club
je van overwegend Nederlan-
H ders de workshop Zaïrees sou-
kous dansen. Met een bewon
derenswaardige toewijding en
een lichte neiging om uit de
"Afrika Verhit', workshop Zaïrees soukous
dansen en een concert van Afrika 2000.
Gezien: 22/4, LVC, Leiden
maat te klappen laat het publiek
zich geheel gaan. Als de muziek
stopt worden de bewegingen
nog eens voorgedaan door de
instructrice, en de hele klas kijkt
bezweet maar geconcentreerd
toe opdat geen enkel gebaar
verkeerd uitgevoerd wordt. Een
enkeling neemt voordat de mu
ziek weer start, volledig in zich
zelf gekeerd, de hele serie van
armzwaaien en sprongen nog
snel even door.
En dan is het tijd voor een
dansant free-for-all. De 'hoge
priesteres' begeeft zich nu al
heupwiegend in de kraal, wat
het sein is voor de gretige maar
onbeholpen studenten om ge
hoor te geven aan de bezeten
Afrikaan die in ieder van ons
huist en de ledematen fiink de
ruimte te laten. Hier en daar
worden de doorgenomen pasjes
nog braaf uitgevoerd, maar ver
der geeft men zich over aan al
lerlei ongenuanceerde
van pure beweging die 1
van extatisch vogeltjesdansen
tot erotisch aandoende parings
rituelen. Klaargestoomd om het
geleerde in de praktijk te bren
gen bij het optreden van Africa
2000 in de grote zaal.
Voordat het echter zover is
kan er nog rondgekeken wor
den op de Maasai foto-expositie
in het theehuis of bij de kraam
pjes waar houtsnijwerk en aller
lei sieraden aangeboden wor
den. Om de trek te stillen zijn er
Afrikaanse hapjes en voor de
cultuur-hongerigen allerlei fol
ders en boeken te koop.
Als de zevenkoppige formatie
begint te spelen is de zaal tjok
vol en laten alleen de achterste
rijen nog enig dansen toe. Dat
vormt geen probleem, want op
het podium is ruimte zat. Die
wordt dan ook benut door on
verschrokken mannen en vrou
wen die er niet voor schromen
om hun kunsten te vertonen en
plein public. De band haakt er
gretig op in en onder een als
maar pulserende percussie-
stroom geeft de solo-drummer
de breaks aan waarop de ster
van het moment zijn 'ding'
moet doen.
De zekere mate van houterig
heid wordt ruimschoots gecom
penseerd door vertederend en
thousiasme en beloond met een
meelevend applaus. De bandle
den zelf dansen ook en laten
onder begeleiding van een op
zwepende 'groove' zien hoe het
moet. Het publiek wordt wild.
Als er vier dansende Afrikanen
op het podium staan lijkt het er
even op dat het hele gebeuren
zich naar het podium zal ver
plaatsen. Voordat het echter zo
ver komt is er Afrikaanse disco.
Aanmerkelijker rustiger en een
goede bodem voor het vormen
van intercontinentale paartjes.
Hardcore zonder enkele nuance
mei de wollige geluidsmix. Jam-
mer want zanger Mr. Ghi Pig is
een podiumdier van het zuiver
ste water. Hij liet zijn dread
locks wild in het rond springen,
maar wat hij ook deed het ge
luid bleef een grote brei.
De energie en intensiteit wa
ren volop aanwezig bij het hefti
ge, agressieve 'Mutated Dog', en
het in speedversie gespeelde
'Bumper Stickers'. Wat de band
werkelijk in huis heeft liet het
eigenlijk alleen zien tijdens het
in de toegift gespeelde 'Water-
ring Hole'. De groep mag dan
deze maand hun nieuwste stu-
dioplaat 'The one voted most li
kely to succes' hebben uiige
bracht, maar live klonken de
nummers helaas wel erg het
zelfde en miste de groep uit
Vancouver vooral nuance.
Groentjes kun je de Canadese
formatie nauwelijks noemen.
Na een kleine onderbreking
eind jaren tachtig draait de-
groep al zo'n elf jaar mee in het
hardcore-circuit. Vorig jaar
toerde de band nog in het voor
programma van punk-hype
Green Day en leverde een ver
rassend debuut af op het Epi-
taph-label.
Ronduit teleurstellend verliep
het concert van SNFU in het
LVC gisteravond. Niet alleen
was de volumeknop behoorlijk
tot de pijngrens opgerekt, maar
was er ook nog eens alles mis
Rondtheater. Spel: Menno Bentveld, Nick
van Leeuwen, Sabien de Bruijne en Robert
Strijk. Gezien: 22/4, aula van het Vlietland
College, Leiden. Aldaar nog te zién: 27/4
Alles in 'True West' draait om
de gespannen verhouding tus
sen twee broers: Austin, de film-
scriptschrijver, en Lee, de niet
aan de samenlevingsnormen
aangepaste zwerver. In hun dia
logen ontwikkelt zich een harde
confrontatie tussen de werke
lijkheid en het clichébeeld van
de Amerikaanse droom. Wie
van de personages nu precies
wat verbeeldt, wordt in de loop
van het verhaal steeds onduide
lijker. Dat is eigen aan dit stuk
waarvan de afloop veel open
laat. Eén ding lijkt desondanks
vast te staan: dit gevecht tussen
Austin en Lee levert geen win
naar op.
Met woorden en soms ook
met fysiek geweld gaan deze
moderne Kaïn en Abel elkaar te
lijf. Het gedrag van de één
neemt de ander steeds meer
over. Het is een geleidelijke
maar onmiskenbare rolverwis
seling. Menno Bentveld (als
Lee) en Nick van Leeuwen (als
Austin) spelen al jarenlang
(amateur)toneel. Die ervaring
komt hen nu zichtbaar goed
van pas, want 'True West' van
Sam Shepard is een moeilijk
stuk. In feite gebeurt er vrijwel
niets. Het stuk moet drijven op
de uitgekiende tekstbehande
ling van de spelers. Van het
machtsspel in de dialogen moet
de spanning uit gaan. Bentveld
en Van Leeuwen slagen hier
goed in.
Het destructieve element
wordt hier en daar wellicht iets
te sterk aangezet. Bijvoorbeeld
wanneer Lee woedend zijn on
vermogen tot schrijven met be
hulp van een golfclub botviert
op de typemachine van Austin.
De rond springende onderdelen
zouden voor het vlakbij zittende
publiek gevaarlijk kunnen zijn.
Daartegenover staat hun bei
der grote verdienste dat de ver
eiste onderhuidse spanningen
vrijwel van het begin af aan
voelbaar zijn en dat ook blijven.
De twee bijrollen (Austins op
drachtgever en de moeder van
BIOSCOPEN
Menno Bentveld (links) en Nick
beide broers) zijn alleen van be
lang om de conflictsituatie aan
te scherpen. In feite moet ech
ter alles van het spel van Bent
veld en Van Leeuwen komen.
Dat ze ook nog kans zien om af de nodige
en toe iets van goed getimede dat de aandacht voor het stuk
humor in hun spel te verwer- verslapt. En dat laatste is bij
ken, is een belangrijke verdien- sommige stukken van Sam She-
ste. Zoiets relativeert, zorgt voor pard niet denkbeeldig.
124130/133210, Steenstraat 39
LIDO 1
Outbreak 16 jr., dag. 18.45 en
21.15; vrza zoen woe ook 14.15.
LI DO 2
101 Dalmatiërs al., vr za zo en woe
14.30.
Legends of the Fall al., dag. 18.45
en woe ook 14.30.
Pulp Fiction 16 jr., dag. 20.45.
LIDO 4
Dumb and Dumber 12 jr., dag
18.45; vrza zoen woe ook 14.30.
Forrest Gump al.dag. 20.45.
STUDIO
Imortal Beloved 12 jr., dag 18.45;
19.
Stargate al, dag. 18.45, 21.15; zo
ook 14.30
TRIANON tel: 071-123875, Bree
straat 31
Shallow Grave do t/m woe 19.30,
21.45
The Shaws Hank Redemption ma
t/m woe 20.00.
KIJKHUIS tel; 071-142895. Vrouwen
kerksteeg 10.
Heavenly Creatures do t/m woe
The Remain
Cultureel Centrum de X
Halfaouine woe 20.30 uur.
ALPHEN AAN DEN RIJN
EUROCINEMA rel 01720-20800.
Van Boetzelaerstraat 6
EURO 1
16.15.
Drop Zone 16 jr., dag. 21.45.
EURO 2
Stargate 12 jr., dag. 18.30, 21.15.
EURO 3
Forrest Gump al., dag. do ma di
20.30; vr 18.45, 20.30; za 13.30,
18.45,21.30; zo 13.30, 16.30,
20.30.
101 Dalmatiëers al., za woe 14.00;
zo ook 16.15.
EURO 4
Outbreak 16 jr., dag. 18.45,21.30;
za zo woe ook 13.45, 18.45; zo ook
16.15.
VOORSCHOTEN
KINDERBIOSCOOP CC tel: 071-
614354, Prinses Marijkelaan 4.
De Leeuwekoning al., za zo woe
15.30.
DEN HAAG
ASTA 1. tel: 070-3463500. Spui 27
Stargate 12 jr.. dag. 13.15, 16.00,
18.45.21.30.
ASTA 2.
Legends of the Fall 12 jr.. dag.
13.15. 16.00. 18.45.21.30.
ASTA 3.
Shallow Grave 16.. dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
BABYLON 1 tel. 070-3471656, naast
Centraal Station.
Immortal Beloved 12jr.,dag. 13.15,
16 00. 18.45.21.30.
BABYLON 2
Forrest Gump 12 jr.dag. 13.15,
16.30.20.30.
BABYLON 3
De Tasjesdief al., dag. 13.15,
16.00; di alleen 16.00
Amateur 16 jr.. dag. 18.45.21.30
CINEAC 1/2/3 Wegens verbouwing ge
I. 070-3456756,
dag. 13.15, 16,00,
Nell al., dag 18.45, 21.30; do vr
ma di ook 13.15, 16.00.
101 Dalmatiërs al,, za zowo 13.15,'
16.00.
METROPOLE 4
Dumband Dumber al., dag. 13.15,
16.00, 18.45.
Little Women al., dag. 21.30.
101 Dalmatians a
16.00, 18.45.
ODEON 1 tel. 070-
3462400/3462401 Herengracht 13.
DropZone 16 jr..-dag. 16.00,
18.45, 21.30, do vr ma di ook
13.15.
ODEON 3
Star Trek Generations al jr., dag.
13 15, 16.00. 18 45.21.30
ODEON 4 Riksbioscoop
16.45, 19. li'2 lis.
HAAGS FILMHUIS tel. 070-3656030,
Spui 191.
Moeder Dao 16 jr., dag. 18.30, zo
ma wo ook 16.15 uur.
Jour de Féte al., dag 20.15. zo wo
ook 16.15
Les Silences du Palais 16 jr.. dag.
22.00. woook 16 15
Lamericaal., dag. 19.30, 22.00, zo
woe ook 16.15.
Carmen comes Home di 19.30,
21.45.
An American in Paris woe 19.30,
21.45.
