Solidariteit, maar
met mate, is het parool
Opkomst en ondergang van Edouard Balladur
Feiten &Meningen
'Nederland in
Koerden-kwestie
beetje onnozel'
Olifant
VRIJDAG 21 APRIL 1995
J®
Stevenhagen
Als gevolg van een technische storing is
de cartoon van Wim Stevenhagen in de
krant van gisteren in een klein deel van
de oplage helaas niet meegegaan. Onze
excuses daarvoor.
'Balladur is van
Perzische afkomst'
PARIJS »Rtr
Premier Edouard Balladur is van Perzi
sche afkomst. Dit meldde Le Monde
woensdag. De wortels van zijn familie
zijn lang in nevelen gehuld geweest. De
Franse krant schrijft dat zij met verwan
ten van de premier heeft gesproken en
inzage heeft gehad in documenten die
aantonen dat de Balladurs van oor
sprong Perzische moslims waren, die
rond de 14de eeuw naar het rooms-ka-
tholieke geloof overgingen.
In een biografie herinnert Le Monde er
aan dat Balladur nooit over zijn afkomst
heeft gesproken. De krant laat vrienden
van hem zeggen dat die het als onbe
leefd beschouwden het onderwerp aan
te snijden. In enkele officiële biografieën
heeft men kort geleden Balladurs ge
boorteplaats geschrapt. Hij zou, in 1929,
in Smyrna (nu Izmir) in Turkije zijn ge
boren.
Begin 18de eeuw woonden de Balladurs
volgens Le Monde in Nachitsjevan in het
grensgebied tussen Armenië en Azer
beidzjan. Ze woonden temidden van an
dere Perzische katholieken in een ge
meenschap die door Dominicaanse
priesters werd geleid. De groep emi
greerde, gedreven door vervolging en on
afgebroken oorlogshandelingen, in 1740
via wat nu Irak en Syrië zijn naar Smyr
na.
Geen flater, wel een beetje onnozel. Zo ty
peert Dirk-Jan van Baar de Nederlandse
handelwijze bij de oprichting van het Koer
disch parlement-in-ballingschap. De histo
ricus en Turkije-specialist uit Utrecht stelt
dat minister Van Mierlo (Buitenlandse Za
ken) de effecten van zijn goedkeuring aan
het Koerdische optreden, afgelopen week in
Den Haag, volledig verkeerd heeft ge
taxeerd.
Hij sluit niet uit dat enige ijdelheid daar
bij heeft meegespeeld. Misschien dacht Ne
derland in de toekomst als bemiddelaar
tussen Ankara en de Koerden te kunnen op
treden. Van Mierlo zou zo een soortgelijke
rol spelen als zijn voormalige Noorse colle
ga Holst, die in een reeks besprekingen Is
raël en de Palestijnse bevrijdingsorganisatie
PLO tot elkaar bracht. Maar deze Palestijns-
Israëlische ontmoetingen hadden in het ui
terste geheim plaats op het Noorse platte
land en werden niet breed uitgemeten in de
media.
De Nederlandse opstelling heeft 'Ankara'
met stomheid geslagen, aldus Van Baar. De
Turkse verontwaardiging is volgens hem
dan ook grotendeels oprecht. „Nederland
had tot vorige week een uitstekende reputa
tie in Ankara en gold als pro-Turks." Van
Mierlo's voorganger Van den Broek is daar
volgens de Utrechter debet aan, onder an
dere door diens kritische benadering van
Griekenland, de eeuwige rivaal van Turkije.
De Golfoorlog bevestigde de goede bilate
rale verhoudingen. In de aanloop naar het
geallieerde offensief tegen Irak bood Neder
land Ankara een F16-squadron aan, het
geen de Turkse regering overigens afsloeg.
In een later stadium kon Nederland in het
zuidoosten van Turkije (het Koerdische ge
bied) wel terecht met een squadron Patriot-
luchtdoelraketten om het land te verdedi
gen tegen mogelijke Iraakse Scud-aanval-
len.
De soepele Nederlands-Turkse verhou
dingen hebben hun oorsprong in de Otto
maanse tijd. De sultans beschouwden Ne
derland als een van de belangrijkere Eu
ropese landen, vooral het gevolg van de uit
gebreide handel met de landen aan het oos
telijke deel van de Middellandse Zee.
In de Nederlands-Turkse betrekkingen
speelde het Koerdische vraagstuk nauwe
lijks een rol. Van Baar: „Ook de Nederland
se pers behandelde de kwestie enigszins
plichtmatig. Er was wel enige sympathie
voor het Koerdische streven naar meer
ruimte voor de eigen identiteit. Men had
echter nauwelijks zicht op wat de PKK (de
marxistische Koerdische onafhankelijk
heidsbeweging) precies inhield."
Voor Ankara werkt het Koerdische sepa
ratisme evenwel als een rode lap op een
stier. De eenheid van de staat is voor de
Turkse regering heilig. Het land kent een
traditie in het neerslaan van Koerdisch ver
zet. Zo zijn in de jaren twintig en in 1938 op,
hardhandige wijze Koerdische opstanden
onderdrukt.
De Turkse regering is vooral teleurgesteld
in Nederland, omdat het tot op heden voor
al de grotere Europese landen (Duitsland,
Groot-Brittannië, Jrankrijk) verdacht van
verhulde sympathieën met het Koerdische
ideaal. Deze argwaan komt voort uit het op
treden van de grootmachten na het uiteen
vallen van het Ottomaanse rijk. Zo raakten
de Turken na de Eerste Wereldoorlog het
Midden-Oosten kwijt aan Parijs en Londen
die het gebied onder elkaar verdeelden. Ne
derland had volgens Van Baar kunnen we
ten hoe gevoelig de Koerdische kwestie ligt,
omdat die immers de territoriale integriteit
van de Turkse staat raakt.
Het is in de ogen van Van Baar dan ook
een beetje onnozel om te doen alsof Ankara
onnodig drukte maakt over de oprichting
van een Koerdisch parlement, zo meent de
historicus. „Zo'n parlement verleent de PKK
het vleugje legitimiteit dat ze eerder niet
had. Daarbij moet je in ogenschouw nemen
dat de PKK in Duitsland is verboden is en
het de organisatie in België niet is gelukt
een oprichtingsvergadering te houden."
Van Baar vindt het voorts zwak dat de
Nederlandse regering het niet-verstoren
van de openbare orde als argument han
teerde om de vergadering in het Congresge
bouw niet te verbieden. „Dat is patuurlijk
onzin. Kennelijk vind je dan alles best zo
lang het in Den Haag rustig blijft, maar sluit
je je ogen voor de ongeregeldheden over de
grens waarvoor de PKK wel verantwoorde
lijk is geweest."
Van Baar denkt overigens niet dat de ge
moederen tussen Ankara en Den Haag tot
oncontroleerbare hoogte zullen oplopen.
Nederland erkent bijvoorbeeld het Koerdi
sche parlement niet en beschouwt de PKK
als een potentieel terroristische organisatie.
„Uit de verklaringen van Van Mierlo blijkt
dat Nederland niet wil doorgaan als Koer
den-vriend. Dat zou de betrekkingen met
een NAVO-partner te zeer onder druk zet
ten. Bovendien brengt partij kiezen voor de
Koerden onrust met zich mee onder de
Turkse minderheid in ons land."
Een tweede bijeenkomst van het Koerdi
sche parlement in Nederland acht Van Baar
onwaarschijnlijk. „Gezien de huidige pro
blemen denk ik dat de regering het minste
of geringste zal aangrijpen om een dergelij
ke vergadering te verbieden. En de kans op
verstoringen van de openbare orde zijn
door de recente ontwikkelingen alleen maar
toegenomen."
den haag wim coenraadts
ANP
De voor volgend jaar aangekondigde discussie over de toekomst van de sociale zekerheid werpt
haar schaduwen steeds nadrukkelijker vooruit. In politiek Den Haag hebben de meeste belangrij
ke spelers hun stelling voor of tegen het ministelsel inmiddels betrokken. Vakbondsland zit in
middels al evenmin stil. Waar de werkgevers goeddeels met de armen over elkaar afwachten, pro
beren de Industriebonden FNV en CNV het verwachte ministelsel in hun voordeel om te buigen.
Via een aanvullende verzekering op maat, die bovendien de bonden ook nog eens een enorme le
denwinst kan opleveren.
Bestuurder Peperkamp van de Indus
triebond FNV haalde er onlangs uitge
breid het nieuws mee: zijn bond wil
de volledige doorbetaling tijdens ziek
te en gedurende het eerste jaar WAO
uit de industrie-CAO halen en onder
brengen in een aparte verzekering. En
wat de overige FNV-bonden daar ook
van vonden en vinden, de Industrie
bond is vast van plan door te zetten.
Eergisteren maakte de CNV-zuster-
bond bekend ook op die lijn te zitten.
Overigens niet verwonderlijk, want de
bonden hebben daar regelmatig over
leg over.
Voor bestuurder Swart van de Indus
triebond CNV telt naar zijn zeggen
zwaar dat de bonden steeds meer tijd
en wisselgeld aan de onderhande
lingstafel kwijt zijn om de gaten in de
sociale zekerheid te dichten. Voor een
oplossing keren de bonden terug naar
de eerste decennia van deze eeuw,
toen de leden onderlinge verzekerin
gen afsloten tegen ziekte en arbeids
ongeschiktheid. Het grote verschil
met die jaren is, dat deze keer de
werkgever de grote duit in het zakje
moet doen. Het geld dat hij bespaart
door het schrappen van de bovenwet
telijke aanvullingen moet hij namelijk
gaan uitkeren als salaris of recht
streeks overmaken naar de bondsver-
zekering.
Swart wijst uiteraard nadrukkelijk op
de voordelen: de werknemer kan
straks kiezen voor een verzekering op
maat, de bonden zijn verlost van
moeizame discussies over de doorbe
talingen én ze hebben een raamwerk
om nieuwe kortingen in de sociale ze
kerheid soepel op te vangen. Die kun
nen immers linea recta op het keuze
menu van de aanvullende verzekering
worden gezet.
En verder windt Swart er geen doekjes
om dat de nieuwe verzekering de
bonden van vers bloed moet voorzien.
De nieuwe verzekering is er in eerste
instantie voor bondsleden, die tegen
kostprijs terecht kunnen. Niet-leden
mogen ook toetreden, maar zullen
dan een commerciële premie moeten
betalen. Die zal ten minste twee maal
de vakbondscontributie - 23 gulden
per maand - hoger zijn dan de kost
prijs. „Zodat iedereen op de achter
kant van een sigarendoosje kan uitre
kenen wat het voordeel van een lid
maatschap is." De bonden kijken on
getwijfeld verlekkerd naar andere lan
den waar de sociale verzekeringen via
de bonden lopen: daar zijn bijna ne
gen van de tien werknemers lid van
de bond, tegen ongeveer een op de
vier in Nederland.
Het nadeel van het plan moffelen de
industriebonden nadrukkelijk weg:
het verlies aan solidariteit. Tot voor
kort betaalde iedereen dezelfde socia
le premies, ongeacht zijn of haar be
roep. Sinds een jaar worden de ziekte
wetpremies vastgesteld per bedrijfstak
afhankelijk van het verzuim. Die zo
geheten premiedifferentiatie komt er
ook bij de WAO en Swart geeft toe dat
de industriebonden met hun plan op
deze weg voortgaan. En inderdaad,
beaamt hij, een uitvalgevoelige sector
als de bouw krijgt de risico's 'scherp
toegerekend'. Maar hij vervolgt direct:
„Solidariteit is heel mooi, maar als
daardoor risico's op andere bedrijfs
takken worden afgewenteld in plaats
van beheerst, dan is dat verkeerde so
lidariteit".
Swart wijst er op dat sinds de premie
differentiatie het verzuim in de bouw
is teruggelopen, maar ook hij ontkent
niet dat bouwvakkers ook onder de
best denkbare arbeidsomstandighe
den veel grotere risico's lopen dan
werknemers in de industrie. Hoe
meer op risico wordt afgerekend, hoe
minder solidariteit er (dus) over blijft.
Dat is de keuze waarvoor de bonden
staan: hun voortbestaan <jjs machts
factor ten koste van een stukje solida
riteit of een achterhoedegevecht ten
koste van zichzelf voor een systeem
dat ten dode lijkt opgeschreven.
De industriebonden kiezen voor het
eerste, waarbij ze zich er goed van be
wust zijn dat ze met hun plannen
voor een aanvullende verzekering de
weg verder vrijmaken voor een mi
nistelsel. Maar zij zitten daar niet
mee. Een groep Amsterdamse onder
zoekers kwam een paar weken gele
den met een studie waaruit onder
meer bleek dat het lidmaatschap van
een vakbond veel meer dan vroeger
een afweging van kosten en baten is.
Willen de vakbonden overleven, dan
zullen ze daarop moeten inspelen. So
lidariteit, maar met mate. Dat is het
parool voor de toekomst.
haarlem sjaak smakman
Waar je als Eu
ropeaan in
Z^iid-Afrika mee
moet leren le
ven, zijn bees
ten. De natuur
is de grote at-
tractie van dit land. Maar een
leeuw in een toeristenfolder is
toch wat anders dat een spin
van een centimeter of tien in de
badkuip. Om maar te zwijgen
van een schorpioen tussen het
brandhout of een boomslang
(zeer giftig!) in een struik tijdens
een wandeling op de Kaapse
Tafelberg.
Als je uit een land komt waar
een bijesteek een van de groot
ste gevaren is, is iedere ontmoe
ting met een Afrikaanse giftige
kruiper al snel een avontuur. In
middels weet ik dat je schor
pioenen en boomslangen kunt
overleven, maar toch. Een
avondje praten met een Zuid-
afrikaanse boer levert veel ster
ke verhalen op over katten eten
de pythons, bavianen die je ont
bijt jatten en een kanotocht
over de Zambesi, die nogal ris
kant was vanwege de nijlpaar
den. Nijlpaarden zijn zeer ge
vaarlijk. Er wordt wel eens ie
mand door een leeuw ver
scheurd, door een krokodil ge
beten of door een neushoorn
gespiest, maar de meeste doden
vallen onder nijlpaardenpoten.
Dat die beesten op redelijk gro
te schaal buiten de wildreserva
ten voorkomen, zal er iets mee
te maken hebben. In Noord-
Transvaal zie je regelmatig
waarschuwende verkeersbor
den: Gevaar! Nijlpaarden! Het
probleem is dat die beesten bij
onraad zo snel mogelijk het wa
ter inwillen, want daar is het
veilig. Als je dan toevallig in de
weg staat, heb je pech.
We waren dus gewaarschuwd,
toen we naar Kruger-Wildpark
gingen. Ineens stond daar een
CA
(gn
olifant midden op het pad. 1 eel
stond nog zo ver van ons vai en;
daan dat we de verrekijker n ooi
dig hadden om zeker te weti an
dat het er een was. Maar hij n
ons en kwam met deinende c
zwaaiende slurf en flappend ens
oren naar ons toe.
Terwijl we toekeken, bladert
koortsachtig het boekje doo: -
dat we bij het hek hadden gi -*■
kocht: 'Haal meer uit het p[.
Krugerpark'. Boordevol info
matie, maar niets over wat ji ,orC
moest doen in geval van na< f|1(j
rende olifanten. En Jumbo
schommelde naderbij. Heel 3
drukwekkend.
ford
TIF
eet]
nog maar zo'n honderdvijfti [|ll
meter wegwas, besloten we
toch maar te keren. Langza.
reden we voor hem uit, tot
genoeg van had en in de bos trec
«iti
verdween. We keerden weer
reden langs hem. Hij stond
de bosjes en knabbelde aan
boom. Een prachtig gezicht,
olifant op een paar meter af- rijs
stand. see
Achteraf vroeg ik een parkbe iaa
heerder wat je in zo'n gevall o pi
beste kunt doen. Omkeren,
zijn advies. Olifanten hebbe roe
zelden moordzuchtige neigi iar;
gen, maar een moeder met!
of een hitsige bul kan levens
vaarlijk zijn. En ze zijn snelle
dan je denkt, met sprintjes v jj]
zo'n veertig kilometer per ui
Later die dag zagen we eldei |g{
een foto hangen van een pla
drukte auto. Bezoekers met
wat minder gelukkige ervan
met een olifant. Ze hadden
overleefd, dat wel. Je bekijkt
zo'n foto toch wat anders als de
het je 's ochtends zelf had ki d
nen overkomen. Goed, meti liet
fanten moet je dus voorzicht )di
zijn. ]dei
runa hellinga correspondent
Formele, perfect gemanierde, zeer hoog opgeleide heer
Het enige dat eigenlijk ontbrak op het sfeer
volle congres, was die man zelf. Hij was
Edouard Balladur, lid van een geheel ande
re partij, de gaullistische RPR.
Een van de mannen die Balladur ook met
graagte in zijn vriendenkring opnam, was
Charles Pasqua. Hij leek de juiste man voor
de rechterflank. Maar Balladur hing met
Pasqua een molensteen om zijn nek. Eerst
bleek de minister van binnenlandse zaken
de politie toestemming te hebben verleend
voor het op onwettige wijze afluisteren van
telefoons, en vervolgens werd hij ervan ver
dacht een aantal 'CIA-agenten' het land te
hebben uitgezet om de aandacht van het
schandaal af te leiden.
Balladurs populariteit was al tanend voor
die pijnlijke incidenten, maar Pasqua
bracht dat proces in een stroomversnelling.
Half maart zag Balladur zich zelfs gedwon
gen zijn vrouw in de ring te gooien.
Marie-Josèphe was altijd beschouwd als het
vrouwelijke spiegelbeeld van Edouard,
maar in haar allereerste interview ontpopte
ze zich als een soort Madonna-in-mantel-
pak. Ze was een vurige fan van Johnny Hal-
lyday, de rocker, en was vroeger wel naar
worstelwedstrijden gegaan. En 'Lady Chat-
terley's Lover', een boek dat lange tijd ver
boden was in Engeland, had ze gelezen
toen ze 10 jaar was, hoewel ze 'niet alles
had begrepen'.
Maar zelfs de wolligste das en de ondeu
gendste echtgenote lijken Edouard Balladur
niet meer te kunnen helpen. Blijkens de
laatste opiniepeilingen kan de premier in
de eerste verkiezingsronde, op 23 april, nog
maar op zeventien tot negentien procent
van de stemmen rekenen. Dat is een pro
centje of acht minder dan Chirac, en niet
eens genoeg om de tweede ronde te halen.
parus cees van zweeden
correspondent
In Frankrijk loopt de verkiezingskoorts op. Zondag is de eerste ronde van de presidentsverkiezin
gen en een opticien in Lille keek vooruit en vond het wel leuk om in zijn etalage de koppen van
de belangrijkste kandidaten van een brilletje naar eigen keuze te voorzien. Van links naar rechts
stelde hij op: Edouard Balladur, Jean-Marie Le Pen, Jacques Chirac, Lionel Jospin en Robert Hue.
FOTO ANP
voordat hij afdaalde in e< ie
FOTO' ij
Een Franse journa
liste prikkelde de
nieuwsgierigheid
van haar collega's
door zich tijdens de
presidentsverkiezin
gen van 1981 te be
roemen op unieke
kennis van de drie
top-kandidaten. Ge
vraagd waar die
unieke kennis van
Mitterrand, Chirac
en Giscard d'E-
staing dan wel op was gestoeld, liet ze zich
ontvallen: „O, ik heb met alledrie het bed
gedeeld".
Met enige nostalgie moeten Franse journa
listen dezer dagen terugdenken aan het
oogstjaar 1981. In Balladur en Jospin heeft
Frankrijk twee van de minst amoureuze
kandidaten sinds De Gaulle, en alleen Jac
ques Chirac mag nog in staat worden ge
acht om met een bordeelsluiper over een
bananeschil uit te glijden.
Het verst verwijderd van de gewone sterve
ling is zonder twijfel Edouard Balladur, een
heer-van-stand die lijkt te dateren van voor
het algemeen kiesrecht. Voor zover hij con
cessies doet aan het verkiezingscircus, zijn
die bescheiden. Zo moent hij onlangs de
krant halen, omdat hij tijdens een bijeen
komst was gezien zonder een van zijn on
berispelijke zijden dassen hij had een
wollen exemplaar aangelegd.
Balladur gaat door voor een uiterst formele,
perfect gemanierde, zeer hoog opgeleide
heer, die nimmer zijn waardigheid verliest.
„Ik heb nog nooit een pornofilm gezien",
verklaarde hij tegenover een groepje jour
nalistes. „Vertel me eens, Koe zijn die?"
Vanzelfsprekend verlaagt Balladur zich niet
tot persoonlijke aanvallen. Zijn grootste ri
vaal is Jacques Chirac, de medegaullist,
maar diens naam neemt hij niet in de
mond. Als hij met Chiracs stoute verkie
zingsprogram wordt geconfronteerd,
schudt hij slechts waardig het massieve
hoofd en spreekt, terwijl de pelikaan-achti-
ge onderkinnen nog natrillen: „Ik beloof al
leen wat ik waar kan maken."
Toen hij in 1986 als potentieel minister voor
het eerst aan verkiezingen meedeed, droeg
hij een hoed. Dat stelde hem in staat zijn
kiezers in het 15de arrondissement van Pa
rijs te groeten door even de rand van zijn
hoed aan te tikken, in plaats van hun groe
zelige handen te moeten drukken.
Door zijn aristocratische air gaat hij door
voor un gentleman anglais, maar in Groot-
Brittannië zijn politici als Balladur sedert
lang opgeborgen in het Hogerhuis. Voor de
Fransen daarentegen kan een president niet
verheven genoeg zijn.
Het verbaasde dan ook weinig politieke
commentatoren dat Balladur aanvankelijk
de populairste kandidaat was. Na de ecla
tante overwinning in de parlementsverkie
zingen van 1993 besloot Jacques Chirac,
destijds leider van de gaullistische RPR, om
zich niet te laten verleiden tot het ambt van
premier. Premiers krijgen onvermijdelijk
vuile handen, was de calculatie van Chirac,
en met vuile handen kon hij de presidents
verkiezingen van twee jaar later niet win
nen. Balladur mocht de regering leiden.
Maar hoewel Balladur geen enkel gedenk
waardig feit op zijn naam schreef, steeg zijn
populariteit met elke opiniepeiling. En in de
herfst van het vorig jaar was hij zo geliefd
geworden, dat hij zich wel kandidaat moest
stellen.
Dat deed Balladur uiteindelijk half januari
en onmiddellijk begonnen zich tal van
'vrienden' achter hem te scharen. Kenmer
kend was eind januari het bizarre congres
van de Republikeinse Partij, de grootste
groepering binnen de conservatieve UDFT
Er was handgeklap en gejuich in de zaal
toen de naam bekend werd gemaakt van de
man die met ruim 93 procent van de stem
men tot presidentskandidaat was gekozen.
Tijdens zijn verkiezingstoernee verwaardigde Edouard Balladur zich,
kolenmijn, zijn hoed voor een helm te verruilen.
