'Wij voelen ons verkocht';
Feiten &Meningen
Werkgevers en
bonden moeten
veel uitleggen
'Smerigste campagne die ik ooit heb meegemaakt'
oeRDI5HF
DINSDAG 18 APRIL 1995
Natuurlijk vonden de vakbonden in de bouw het de vele tientallen
miljoenen aan stakingsuitkeringen waard om uiteindelijk een zo
goed mogelijke CAO te bereiken. En de bouwwerkgevers vonden
het triest dat de stakingen de bedrijfstak een slordige 300 miljoen
gulden hebben gekost, vanzelfsprekend, maar concessies in een
eerder stadium zouden funest zijn geweest. Toch zullen de CAO-
partijen de komende weken nog heel wat zendingsarbeid moeten
verrichten om te verkopen dat het principe-akkoord dat gisteren
werd gesloten de langste bouwstaking na de Tweede Wereldoorlog
rechtvaardigde.
Voormalig onderhandelaar Vahstal van de werkgeversorganisatie
AVBB voorzag vorige week al dat de overeenkomst van gisteren ook
op 8 maart gesloten had kunnen worden. Nu zijn teleurgestelden
over het algemeen niet de meest betrouwbare bronnen, maar in de
grond van de zaak heeft hij gelijk gehad. Dat kan het AVBB zich
aantrekken. De overkoepelende organisatie van bouwwerkgevers
had Vahstal met een keiharde boodschap op pad gestuurd, maar
aan het eind van het stakings- en onderhandelingsproces deden de
werkgevers toch water bij de wijn.
Tot aan vorige week wilden de werkgevers de loonkostenstijging
gedurende de komende twee jaar beperken tot 5.5 procent. Dat
was de missie van Vahstal en elk voorstel van de bonden werd aan
dat uitgangspunt getoetst. Dat er een kostenstijging van 5.8 procent
is uitgekomen, lijkt een futiel verschil, maar het is een doorbraak
van de eens zo principiële stellingname van het AVBB, die vooral is
geforceerd door de grote aannemers, verenigd in de VG Bouw. Die
zagen zich het zwaarst gedupeerd door de stakingen en wilden
daar zo snel mogelijk een einde aan maken.
Een tweede ommezwaai van de werkgevers betreft de financie
ring van de VUT na het jaar 2000 (dus na de vijfjarige overgangspe
riode). Vahstal heeft steeds volgehouden dat aan het begin van het
nieuwe systeem al het geld in kas moest zijn voor de bouwvakkers
die op dat moment in de VUT zitten. Voor die voorfinanciering was
een bedrag van 2,8 miljard gulden nodig. De bonden, die dat we
gens de kosten 'onmogelijk en onnodig' noemden, konden hoog of
laag springen, maar dat was het uitgangspunt.
In de afgelopen dagen heeft het AVBB ook dat principe verlaten.
Het principe-akkoord stelt slechts dat de CAO-partijen in 1999 zul
len bekijken hoe het saldo van de financiering van de overgangsre
geling (naar schatting ruim 1 miljard gulden) kan worden gebruikt.
Mogelijk besluiten werkgevers en bonden dat geld in het VUT-
fonds te storten bij wijze van gedeeltelijke voorfinanciering. Een
volledige voorfinanciering is daarmee echter niet mogelijk. Alle re
den dus voor de 'grondige evaluatie' van de CAO-onderhandelin-
gen die het AVBB gisteren aankondigde.
Op het eerste oog lijkt het al bij al dat de bouwbonden van FNV
en CNV en de vakvereniging Het Zwarte Corps het pleit in hun
voordeel hebben beslecht. De bondsraden (de 'parlementen' van
de bonden) hadden echter duidelijke grenzen gesteld aan hun
CAO-onderhandelaars. Als het niet lukt harde, controleerbare
werkgelegenheidsafspraken te maken, zo besloten zij eind vorig
jaar, dan zou de hele onderhandelingsruimte (geschat op 3,5 pro
cent) opgeëist moeten worden voor een loonsverhoging.
Van nieuwe werkgelegenheidsafspraken is nauwelijks sprake. En
ook de loonsverhoging (twee maal prijscompensatie en 0,5 procent
extra in 1996) is aanmerkelijk lager dan de bondsraden voor ogen
stond. Desondanks zei voorzitter R. de Vries van de Bouw- en
Houtbond FNV gisteren op weinig tegenstand te rekenen.
Tussentijds hebben de onderhandelaars de mogelijkheid gekre
gen in te stemmen met een reële loonsverhoging, dus afgezien van
de prijscompensatie, van 1 procent. Het is de vraag hoe de achter
ban reageert op een salarisverbetering van de helft daarvan, terwijl
zij ook al een sterk afgeslankte VUT-regeling en het inleveren van
roostervrije dagen moeten accepteren. Halverwege dit jaar be
spreekt De Vries' bondsraad het CAO-seizoen. De voorzitter ver
wacht niet dat zijn achterban behoefte zal hebben het bouw-ak-
koord 'dan nog' af te wijzen.
Verder heeft de realisering van een nieuwe VUT-regeling de bon
den het nodige gekost. Hoewel minister Melkert zal worden ver
zocht het uitzendverbod in de bouw nog twee jaar te tolereren,
komt er een proef met uitzendarbeid. Ook met het door de bonden
verwenste 'jaarmodel' zal worden geëxperimenteerd. Dat betekent
dat werknemers langer moeten werken in drukke, en korter in rus
tige perioden. Het voordeel is dat zij wel het hele jaar in dienst van
hun werkgever blijven en niet om de haverklap in de WVV belan
den. Overwerk wordt in een jaarmodel echter niet extra beloond.
Maar het is waar: de bonden hebben het gros van de 'verslechte-
ringsvoorstellen' van het AVBB kunnen tegenhouden. De zaterdag
wordt geen normale werkdag en overwerktoeslagen worden niet af
geschaft (het overwerk wordt overigens evenmin teruggedrongen),
de eindejaaruitkering voor WAO'ers blijft in stand, net als de in de
CAO geregelde aanvulling op de WW. Misschien is dat de tragiek
van de vakbeweging in deze jaren. Er moet veel worden ingeleverd
op de eigen eisen om enorme verslechteringen tegen te houden.
Aan verbetering van de arbeidsvoorwaarden komen bonden nau
welijks toe.
DEN HAAG DAVID JAN GODFROID
WIM STEVENHAGEN
Turken in Nederland overwegen oproep tot boycot
Turken in Nederland, Duitsland en België overwegen bedrijven in Turkije op te roepen om Neder
landse produkten te boycotten. Dat heeft voorzitter E. Ates van de Turks Islamitische Culturele Fe
deratie zondag bekendgemaakt na een vergadering in Eindhoven. Bij de vergadering waren ook
vertegenwoordigers van Turken uit Duitsland en België aanwezig.
Het standpunt van de federatie is een reac
tie op de oprichting van het Koerdische
parlement in ballingschap, die vorige week
in het Haagse Congresgebouw plaatshad.
De Turken zien die bijeenkomst als een ver
gadering van de terroristische Koerdische
afscheidingsbeweging PKK.
Volgens Ates was de vergadering van zon
dag bedoeld om te voorkomen dat er emo
tionele reacties kwamen vanuit de Turkse
gemeenschap op de bijeenkomst van het
parlement. „Wij voelen ons bestolen en ver
kocht door Nederland", aldus Ates. Hij
vreest dat er in Nederland terreuraanslagen
gepleegd gaan worden door de PKK. „Zeker
nu de grenzen opengaan is het makkelijker
voor PKK-terroristen om vanuit Duitsland
naar Nederland te komen."
Zondag is in Eindhoven afgesproken dat
Turkse organisaties uit Nederland, Duits
land en België meer gaan samenwerken.
„De Turkse gemeenschap dreigt onder te
sneeuwen", zegt Ates, die dat hoopt te
voorkomen met meer internationale sa
menwerking tussen Turken in Europa.
De Turks Islamitische Culturele Federatie
heeft ook besloten bij de eerstvolgende ver
kiezingen in Nederland een stemadvies te
zullen geven. „We moeten weten wie onze
vrienden zijn en wie niet", aldus Ates.
In een reactie heeft het CDA gezegd dat Ne
derland alles op alles moet zetten om de
Turks-Nederlandse betrekkingen weer op
normaal niveau te brengen. CDA-buiten-
landspecialist Jaap de Hoop Scheffer over
weegt volgende week een Kamerdebat aan
te vragen over de houding van Nederland
bij de oprichting van het Koerdisch parle
ment in ballingschap.
Hij zet vraagtekens bij de toestemming van
ons land. „De enige reden om het te verbie
den zou de openbare orde zijn geweest. De
burgemeester van Den Haag, de Binnen
landse Veiligheidsdienst en minister Dijk
stal zagen geen gevaar. Ik denk dan: mis
schien niet op dat moment, maar er had
ook gekeken moeten worden naar de wat
langere termijn".
De Hoop Scheffer vindt dat het kabinet snel
in overleg moet treden met de Turkse rege
ring over een normalisering van de betrek
kingen. Turkije riep Den Haag in een kriti
sche verklaring van het Turkse ministerie
van buitenlandse zaken op de
'internationale verplichtingen te respecte
ren'. Minister-president Kok heeft verklaard
zich niets van de Turkse druk te zullen aan
trekken.
'Ankara' stelt dat het Koerdische parlement
wordt gedomineerd door de PKK. Volgens
De Hoop Scheffer had lering getrokken
kunnen worden uit de landen om ons heen,
waar rond de PKK het geweld regelmatig
oplaait. „Ik zit niet te wachten op PKK-acti-
viteitenhier".
Europa-deskundige Rozemond van het In
stituut voor internationale betrekking Clin-
gendael'denkt dat de Nederlandse regering
wellicht een 'gevaarlijk precedent' heeft ge
schapen met het toestaan van de oprich
ting.
Rozemond zette zondag voor de AVRO-ra
dio vraagtekens bij de stelling van het kabi
net dat het krachtens de Nederlandse
Grondwet een vergadering als die van de
Koerden niet kan verbieden. Hij wijst erop
dat er allerlei andere buitenlandse groepe
ringen in ons land zijn die ook op een der
gelijk idee zouden kunnen komen. De Eu
ropa-deskundige weet zo net nog niet of het
kabinet dezelfde opstelling zou ldezen wan
neer bij voorbeeld Corsicanen een soortge
lijk parlement zouden uitroepen.
Na een periode van betrekkelijke rust wer
den in Duitsland dit weekeinde weer aan
slagen gepleegd op Turkse instellingen. De
aanslagen worden toegeschreven aan de in
Duitsland verboden PKK. In Backnang, bij
Stuttgart, werd in de nacht van zondag op
maandag het gebouw van een Turkse sport
club volledig in de as gelegd. In Lud-
wigsburg is in dezelfde nacht een Molotov
cocktail bij een Turks gemeenschapshuis
naar binnen gegooid. Het projectiel kwam
niet tot ontbranding.
In Turkije bleef het dit weekeinde stil rond
de politieke rel tussen Nederland en Tur
kije. Premier Ciller vloog naar Amerika en
zal morgen president Clinton hoogstper
soonlijk inlichten over haar plannen. Niet
alleen de militaire operatie tegen de PKK in
Noord-Irak zal aan bod komen gefluis
terd wordt dat de troepen zich half mei zul
len terugtrekken, maar gisteren gingen de
offensieven nog onverminderd voort
maar ook de democratisering van de wetge
ving. Dat is voor Europa een eis om Turkije
toe te laten tot de douane-unie die in 1996
opgericht wordt.
Het Westen heeft laten blijken genoeg te
hebben van mooie praatjes en nu ook wel
eens daden te willen zien., Dat geldt ook
voor de Turkse intelligentsia. Gisteren stap
ten opnieuw zo'n zestig Turkse en Koerdi
sche schrijvers, zangers en kunstenaars
naar de openbare aanklager van het Staats-
veiligheidshof in Istanbul.
Deze politieke rechtbank heeft een onder
zoek ingesteld naar de 1080 intellectuelen
die vorige maand een boekje publiceerden
met teksten waarvoor hun collega's op dit
moment gevangen zitten of berecht wor
den. Door de herdruk hebben de 1080 zich
schuldig gemaakt aan dezelfde overtreding,
want volgens de anti-terreurwet is een uit
gever net zo verantwoordelijk voor de in
houd als de schrijver. Deze 'terroristen'
hebben zichzelf aangegeven en riskeren
een gevangenisstraf van vijf tot acht jaar.
Eenderde van de Fransen weet nog steeds niet op wie te stemmen
Het leken de saaiste verkiezin
gen te worden sinds de Tweede
Wereldoorlog, met de saaiste
kandidaat-premier, die 70 pro
cent van de Fransen overigens
zonder enthousiasme drie
maanden geleden al zag aantre
den als president-boekhouder.
Uiteindelijk is dat in een paar
weken tijd ontaard in een ge
vecht op leven en dood tussen
premier Edouard Balladur en
zijn partijleider, burgemeester
Jacques Chirac van Parijs, die
hem in 1993 het premierschap
liet na een overwinning bij de
parlementsverkiezingen.
„Ik ben niet in voor het presi
dentschap", zei Balladur toen
ter geruststelling van Chirac.
Die was dat wèl, maar gaf er de
voorkeur aan zich een nieuwe
'maagdelijkheid' aan te meten.
Het is een in Frankrijk gebruike
lijk parcours voor ambitieuze,
maar inmiddels door de praktijk
beschadigde politici om vóór de
grote sprong een 'tocht door de
woestijn' te ondernemen. In die
periode van bezinning laten zij
zich nauwelijks zien. Daaruit
rolt ook veelal een boekwerk
met futuristisch-filosofische
overpeinzingen over de maat
schappij, die de aanzet vormen
vooreen presidentsprogramma.
Chirac heeft die weg gevolgd.
Balladur heeft geen woord ge
houden. Hij heeft zich tóch aan
gediend voor het president
schap tegen de 'vriend die hij al
dertig jaar kent'. Sindsdien is
hun gaullistische partij RPR ge
spleten en zijn alle middelen
geoorloofd om elkaar een oor
aan te naaien. „Dit is de smerig
ste campagne die ik ooit heb
meegemaakt", heeft minister
Pasqua van binnenlandse zaken
gezegd. Hij is inmiddels overge
lopen van het kamp-Chirac
Van links naar rechts: Edouard Balladur, Lionel Jospin en Jacques Chirac.
naar dat van Balladur en ligt
sindsdien ook onder het sper
vuur van zijn ex-vrienden.
Een paar dagen voor de eerste
ronde zijn de rollen omge
draaid. De joviale Chirac leidt
het peloton en speelt alles op
alles, en ook op de man. Zijn
campagneleiders hebben niet
veel moeite gehad Balladur te
drukken in het harnas van de tè
keurige, tè rijke, wat kleinbur
gerlijke man zonder ideeën die
verre staat van de gemiddelde
Fransman wiens dagelijkse pro
blemen hij amper kan bevatten.
Sinds een paar weken begeeft
Balladur zich echt onder de
mensen, doet zijn best om on
gedwongen over te komen en
schijnt daar zelfs plezier in te
krijgen. Maar Chiracs voor
sprong lijkt intussen te groot.
Balladur zal alle zeilen bij moe
de.
De grote klap voor Balladur was
de belofte van Chirac tot een al
gemene salarisver
hoging met onge
veer een kwart. „De
magogie", riep Bal
ladur die al een jaar
beweert dat de eco
nomie aantrekt,
Frankrijk iets aan
den lijve heeft on
dervonden. „Daar i:
geen geld voor."
Hij smeekte Chirac
bijna om van de sa
larissen geen verkiezingspunt te
malden. De dolksteek kwam uit
een onverwachte hoek. Voorzit
ter Gandois van de werkgevers-
FOTO REUTER CHARLES PLATIAU
organisatie CNPF noemde het
'je reinste provocatie van werk
gevers' om werknemers salaris
verhoging te weigeren als hun
bedrijven winst maken.
Sindsdien is het hek
van de dam. De
kingen zijn aan de
orde van de dag; bij
de posterijen, de
luchtvaartmaat
schappijen, het
openbaar vervoer,
het onderwijs, de
medische sector, de
energiemaatschap
pijen, de auto-indu
strie. Zelfs de be
jaarden hebben tot
tweemaal toe met tienduizen
den gedemonstreerd tegen hun
afnemende koopkracht. Bal
ladur probeert bij te draaien,
maar is weinig geloofwaardi
Hij draait als premier op v
alles dat de regeerperiode v
de afgelopen jaren niet is ge
lukt.
De socialistische kandidaat
pin heeft soortgelijke proble
men. Op hem drukt het sten
van veertien jaar Mitterrand
een periode die de Fransen
ervaren als een onmiskenba
succes. In 1981 al stond in ft
terrands programma arbeid
tijdverkorting tot 35 uur alsi
middel om te werkloosheid
te pakken. Daar is nooit iets
gekomen, en de werklooshe
sindsdien meer dan verdub
beld. De nieuwe poging van
pin leidt dan ook tot schoud
ophalen, temeer omdat zijn
voorganger als potentiële pr
dentskandidaat, oud-voorzii
Delors van de Europese Con
missie, er openlijk vraagteke
bij heeft gezet. Delors liet he
december afweten, tot grooi
verdriet van links Frankrijk.
Eenzelfde onverschilligheid
Jospins belofte dat er binnei
twee jaar geen daklozen mei
zijn in Frankrijk. Hoe hij dal
bereiken vertelt hij er niet bi
Bovendien is het inmiddels I
na zomer, en kan Jospin het
probleem over de verkiezing
heentillen. Meer dan eender
van de Fransen weet nog ste
niet op wie te stemmen. Velt
geven hun voorkeur aa
'kleine kandidaat' in de eerst
ronde. Het is gebruikelijk da
Fransen dan 'met hun hart'
stemmen, overhellen n
drijving maar zo wèl ee
dens duidelijk maken.
