Weer vergiftiging van roofvogels
Milieu
Lie veheersbeestj es
Vliegen hebben elastiek
onder hun vleugeltjes
DONDERDAG 13 APRIL 1995
157
Weersvooruitzicht
Minimumtemperatuur
Maximumtemperatuu
Zonneschin
Windrichting/-kracht
Neerslagkans
DOOR HANS VAN ES
lumerieke weersverwachting
i prognose, die gebaseerd is
op berekeningen van natuurkun
dige processen in de atmosfeer -
heeft in de afgelopen tientallen
jaren een grote vlucht genomen.
Dankzij de komst van steeds
snellere computers kon er steeds
verder in de toekomst worden ge
keken. Het duurde tot het einde
i de jaren zestig tot dat de 24-
uursprognose werd vervangen
door een weersverwachting tot
drie dagen vooruit. Dankzij de li
j-beelden van de weersatellie-
ten - sinds 1960 - werd de dyna
miek van de rusteloze atmosfeer
voor het eerst in al zijn details
zichtbaar. Kleine, onverwachte
veranderingen in het stromings
patroon konden nu tijdig worden
opgemerkt, zodat de weersver
wachting tijdig kon worden bijge
steld. Het waarnemingsnet aan
de grond werd verder verbeterd
i dankzij de 'remote sensing' satellieten (ERS) worden
3 ruimte metingen verricht in de troposfeer, de laag, Wc
zich afspeelt. Afgelegen gebieden, waar maar weinig grondstations
aanwezig zijn, worden sinds enige jaren voortdurend 'gescanned'. D;
levert massa's gegevens op ten aanzien van luchtvochtigheid, tempe Is
ratuur, windkracht, golfhoogte, etc. In het Engelse Reading, waar he
Europees centrum voor middellange termijn is gevestigd, worden de
data verwerkt door de Cray-supercomputers, de machtigste rekenma jL
i dit moment. Rond 1980 werd de weersverwachting
land uitgebreid tot 5 dagen vooruit. Het resultaat wordt dagelijks uitjs'
gedrukt in een verwachting voor de kans op zon en neerslag en de
voorziene maximum-en minimumtemperatuur. Het overeenkomst
tussen prognose en het werkelijk opgetreden weer mag redelijk wor
den genoemd. Dag 1 scoort uiteraard het beste met een betrouwbaa el
heidspercentage van 85 procent. Dag 2 en 3 doen daar
onder met ongeveer 75 procent. Vanaf de vierde dag komt de prognc
se duidelijk minder overeen met de harde werkelijkheid, vandaar dat
de grens is gesteld op vijf dagen. In een volgend artikel iets
moderne computermodellen. Het huidige weerbeeld wordt nog altijd ut
beheerst door een krachtig hogedrukgebied met centrum bij Ierland
Ondanks de aanvoer van over zee bleef het temperatuurnivau redelij
a tussen 11 en 15 graden. Ook morgen is het nog droog
met af en toe zon bij vrij zacht weer. Vanaf zaterdag komt een koude
3 noordelijke stroming op gang met toenemende buienkans.
1
F
M
R
E
A
A
N
1
2
K
A
K
N
S
R
E
L
3
K
'j
R
G
A
A
T
M
4
G
P
E
L
U
E
T
O
5
S
A
N
M
B
H
A
O
6
H
O
E
V
F
E
L
D
7
K
L
P
U
C
ij
H
T
8
W
N
O
O
V
R
A
D
9
C
H
N
P
W
S
A
10
T
S
T
A
O
E
N
L
11
M
D
A
T
E
S
E
R
12
K
L
E
A
A
N
R
D
13
R
Z
W
1
E
E
N
D
14
W
R
K
A
E
N
G
N
DE RECHTER
HEINZ
Mr. Jesse van Muylwijck
EM ALS U/TSM/JTBR
(BRAA& ThsEE P-K IE
/M PE RAM
OPGAVE OPLOSSING BOES
CITAAT
Streep op elke regel de letters weg,
samen het woord vormen dat
overeenkomt met de omschrijving.
De resterende letters vormen van
boven naar beneden en van links
r rechts een citaat.
Horizontaal:
nooi; 2. preekstoel; 3. kermis
tent; 4. planeet; 5. dans; 6.'hef
boom; 7, komisch toneelstuk; 8.
deel v.e. zin; 9. gefrituurde aardap
pelschijfjes; 10. meubelstuk; 11.
joods paasbrood; Ï2. gereed; 13.
Europeaan; 14. zuur.
KRUISWOORDRAADSEL
gids-mist
ode-f-koe
do-mes-me
--gezin--
stel-gauw
o-zo-ad-y
leed-reis
--liter--
re-ent-al
ore-t-aai
baby-veld
NATUURLIJK
na lagere maxima.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
In het zuiden vooral van
daag flinke perioden met
zon en droog, met in de
nacht en ochtend kans op
mist. In het noorden wol
kenvelden en vooral morgen af en toe re
gen. Middagtemperatuur uiteenlopend
van 10 graden in Schotland tot plaatse
lijk 16 in het zuiden van Engeland.
België en Luxemburg:
Rustig en vrij zonnig voorjaarsweer, met
in de nacht en ochtend mogelijk mist.
Morgen, later op de dag, toenemende
bewolking maar tot de avond droog.
Middagtemperatuur ongeveer 12 gra-
Noord- en Midden-Frankrijk:
In het algemeen flinke perioden met zon
en droog. Temperatuur woensdag van
11 graden iri het uiterste noordwesten
tot plaatselijk 17 in de Vendee. Tempe
ratuur op 1000 meter hoogte in de Vo
gezen en de Jura net iets boven het
vriespunt.
Portugal:
In het noorden vrij zonnig, droog en van
daag nog erg warm met maxima in de
buurt van 30 graden. In het zuiden ook
wolkenvelden, vandaag nog kans op een
lokale regen- of onweersbui en maxima
rond 23 graden.
Spanje:
H hoeed
Aan de noordkant van de Alpen vrij v(
bewolking en vandaag nog mogelijk
neerslag, boven 1200 meter
sneeuw; middagtemperatuur circa
graden. Aan de zuidkant droog en vL,
zonnig, 19 graden. Op 2000 meter teifj
peratuur rond het vriespunt.
Oostenrijk:
Veel bewolking en vooral aan de nooiki
zijde van de Alpen en rond Wenen af
toe neerslag, boven 1000 me
sneeuw. Middagtemperatuur in h..
laagland omstreeks 14 graden, op 20("
meter rond of iets onder het vriespunt.
in vandaag mogelijk een lo
kale regen- of onweersbui. Maxima uit
eenlopend van 18 graden aan de kusten
in het noorden en noordoosten tot plaat
selijk 26 graden in west-Spanje. Morgen
op veel plaatsen lagere maxima.
Canarische Eilanden:
Zonnige perioden maar ook wolkenvel
den en kans op een enkele regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur rond 24
Zuid-Frankrijk:
Flinke zonnige perioden en droog, maar
in het zuidoosten vandaag meer bewol
king en vooral aan de Cöte d'Azur kans
op een regen- of onweersbui. Middag
temperatuur uiteenlopend van 15 gra
den bij Biaritz tot plaatselijk 20 in de
Languedoc. Temperatuur in de Alpen op
2000 meter hoogte rond het vriespunt.
Mallorcaen Ibiza:
Vandaag vrij zonnig. Morgen ook stapel
wolken maar waarschijnlijk droog. Mid
dagtemperatuur iets onder de 20 gra-
Italië:
In het noorden zwaar bewolkt en vooral
vandaag af en toe neerslag, boven 1500
af en toe zon, en meestentijds droog.
Middagtemperatuur rond 18 graden,
morgen in de Po-vlakte omstreeks 21
graden. Op 2000 meter hoogte in de
bergen om het vriespunt.
Corsica en Sardinië:
Half tot zwaar bewolkt en vooral van
daag op Corsica enkele regen- of on
weersbuien. Morgen vrijwel overal
droog, en wat meer zon. Middagtempe
ratuur tussen 16 en 20 graden.
Malta:
Perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur rond 18 graden.
Griekenland en Kreta:
enkele regen-of onweersbuien. Middag
temperatuur rond 16 graden.
Turkije en Cyprus:
Half tot zwaar bewolkt en soms regen- of
onweersbuien. Middagtemperatuur rond
13 graden, op Cyprus iets hoger.
Duitsland:
Vandaag af en toe zon, mogelijk ook
kans nu en dan buiige neerslag, boven
1100 meter als sneeuw. Morgen vrijwel
overal droog. Middagtemperatuur tussen
de 11 en 15 graden. Temperatuur op
1000 meter in het Middelgebergte en
kele graden boven nul, op 1500 meter
in de Zuidduitse Alpen min 3 graden.
Zwitserland:
Op een van de zonnige, dus warmere, da
gen van maart leek het of er een zwerm lie
veheersbeestjes in mijn tuin was geland.
Een enorm aantal van die kleine zevenstip-
pelige kevertjes kleurde met hun rode
schildpadachtige jasjes' het al vrij groene
perk.
Ik wist dat het geen landing was, maar
dat ze de hele winter daar al hadden ge
woond, veilig weggekropen in een holte van
de grond. De temperatuur was nu kennelijk
zo opgelopen dat hun winterslaap verleden
tijd mocht zijn. Hun intuïtie ze dat de blad
luis was gesignaleerd. En dan treden lieve
heersbeestjes regelend op. Zij stillen hun
eetlust met het verorberen van die kleine
knagertjes, zodat de plantengroei onge
stoord door kan gaan. Zouden de lieve
heersbeestjes weten dat de mens zeer inge
nomen is met hun activiteit? Bladluizen
kunnen zich niet verweren tegen lieve
heersbeestjes. Lieveheersbeestjes, om het
even of ze nog in larve-vorm of reeds vol
wassen zijn, consumeren per persoon vele
honderden bladluizen.
Insekten, zoals wij die in ons klimaat
kennen, zijn in de regel vrij goed bestand
tegen winterse lage temperaturen. Een
goed voorbeeld daarvan zijn de lieveheers
beestjes. De wintertijd is voor hen een pe
riode van voorbereiding op de zomer. Zij
ontwikkelen zich van ei, via larvetoestand,
tot volwassen beest. Het is opmerkelijk dat
de larven die geen dikke huid hebben, i
wel een door bloed gezwollen lichaam, lage
temperaturen kunnen verdragen. De e
en poppen houden het zelfs uit bij extreem
lage temperaturen!
De overwintering heeft meestal plaats
onder stenen of in holten van oude bomen.
Kenmerkend is dat ze steeds in grote groe
pen bijeen zijn. Misschien is die groepsvor
ming nodig om elkanders warmte zo effi
ciënt mogelijk te benutten. Metingen heb
ben aangetoond dat de temperaturen mid
den in de groep het hoogst zijn. Het is best
mogelijk dat ze regelmatig iets van plaats
verschuiven. Natuur is vindingrijk! Ook i
geconstateerd dat overwinteringsplaatsen
jarenlang gehandhaafd blijven. Een reden
voor de mens om niet al te rigoureus in h
najaar schoonmaak te houden in tuin
veld.
Vergeet niet, dat één enkel wijfje enkele
honderden eitjes legt, die na vier weken s
men een groot aantal 'eters' opleveren. Er
nemen per jaar generaties lieveheersbeest
jes deel aan het levensspel. Zo worden in
Californië de winterkwartieren van de lieve
heersbeestjes zorgvuldig verzorgd, teneinde
de volwassen dieren, de kevers dus, te
kopen aan citrus-kwekerijen, die dan in
voorjaar de luizenplaag efficiënt kunnen
bestrijden. Zelfs de zakenwereld houdt var
het lieveheersbeestje. Trouwens, wie niet?
Het lieveheersbeestje heet in Duitsland
Mariënkafer, in Engeland Lady-bird,
Frankrijk bete a bon Dieu en in Friesland
Krupelhintsje, Hearehintsje en ook wel
Reahintsje.
Geen geld meer voor onderzoek
Vliegende insecten hebben hulpmiddelen aan hun vleugels
die voorkomen dat ze te moe worden, hoewel het aantal sla
gen dat hun vleugels maken wel de duizend per seconde
kan halen. Dat blijkt uit de resultaten van een groep onder
zoekers van de universiteiten van Chicago en Utah in de VS,
die in de laatste Science werden gepubliceerd.
De onderzoekers hebben de beweging van vliegen geanaly
seerd tijdens proeven waarbij hun vlucht werd nagebootst.
Zij ontdekten dat de dieren beschikken over elastische me
chanismen die de energie van een vleugelslag absorberen en
hem vervolgens doorgeven aan de volgende beweging.
Vliegen vergt meer energie dan de meeste andere manieren
van voortbeweging. Niet alleen moet het insekt in de lucht
blijven, het moet ook vooruitkomen. Een insekt in volle
vlucht gebruikt een hoeveelheid energie die 100 maal zo
groot is als in rust. Bij een atleet die hardloopt, is de ontwik
kelde energie niet groter dan 15 maal die van iemand die
Vliegen hebben kleine
elastische veertjes die
hun vleugeltjes in mo
toren veranderen.
FOTO GPD
Er zijn nog steeds gevallen
van vergiftiging van roofvo
gels, met name in Friesland.
De werkgroep Roofvogels Ne
derland constateert dat ver
volging van de daders steeds
moeilijker wordt, omdat de
rijksoverheid geen geld meer
beschikbaar stelt voor het
vaststellen van de doodsoor
zaak. Dat is nodig om de
jacht op roofvogels effectief
te kunnen bestrijden.
APPELSCHA THEO VAN DER KAAU
Vorige week trof de politie in de
omgeving van Beetsterzwaag de
kadavers aan van 13 buizerden, 1
havik en 2 dode steenmarters. In
de buurt lagen ook nog eens de
lijkjes van van 15 mollen, 4 mus
kusratten, 2 hazen en 2 eenden.
Vastgesteld is dat de dieren zijn
vergiftigd met aldicarb, een verbo
den bestrijdingsmiddel.
Het is de derde keer dat er dode
roofvogels in dit gebied zijn aange
troffen. De politie heeft de zaak in
onderzoek. Ook elders in Friesland
zijn vergiftigde, geklemde of ont
hoofde roofvogels aangetroffen.
De ervaring leert dat de daders
meestal jagers zijn die op deze
manier hun concurrenten voor
goed uitschakelen, of postduiven-
houders of siervogelfokkers. Per
jaar worden verspreid over heel
Nederland zo'n 300 vergiftigde
roofvogels aangetroffen.
„Uit heel Nederland bereiken ons
berichten dat de bestrijding van
roofvogelvervolging geen prioriteit
meer heeft", zegt Maria Quist van
de werkgroep Roofvogels Neder
land, „Op een aantal plaatsen lig
gen dode roofvogels in vrieskasten,
die onder verdachte omstandighe
den zijn aangetroffen. De politie of
de Algemene Inspectie Dienst zijn
De buizerd, ook een bedreigde roofvogel.
niet bereid geld uit te trekken voor
onderzoek. Zij laten weten hier
voor geen ruimte te hebben in hun
budget."
De gedode roofvogels moeten voor
onderzoek naar het Centraal Dier
geneeskundig Instituut in Lelystad.
De kosten per inzending liggen
tussen de 55 en 455 gulden. Tot 1
januari van dit jaar was dit onder
zoek gratis. Sindsdien moet de po
litie of de Algemene Inspectie
Dienst hiervoor betalen, omdat al
leen deze instanties dode vogels
mogen opsturen. De werkgroep
heeft minister Van Aartsen al in
november vorig jaar per brief ver
zocht geld voor onderzoek be
schikbaar te stellen, echter zonder
reactie.
Jachtopzichter
De politie van Roermond maakte
afgelopen vrijdag bekend dat de
jachtakte is ingetrokken van een
jachtopzichter uit Echt. De man
was erop betrapt buizerden te
hebben gedood door met aldicarb
vergiftigd aas uit te leggen. De
jachtopzichter deed dit op verzoek
van de eigenaar van een voor pu
bliek afgesloten jachtterrein. De
stichting Kritisch Faunabeheer
noemt deze zaak van cruciaal be
lang voor het behoud van de roof
vogels in Nederland.
stilstaat. Eerdere studies suggereerden daarom dat insekten
mogelijk over uiterst krachtige spieren zouden beschikken.
Het nu gevonden hulpmiddel van de vliegen bestaat uit een
aantal met elkaar verweven banden. De onderzoekers heb
ben echter nog niet volledig kunnen achterhalen hoe het
werkt. Zo hebben ze niet kunnen ontdekken of de vlieg de
energie opslaat door het elastische materiaal samen te trek
ken of juist door het te strekken.
