Winnie is wel ontslagen,
maar nog niet verslagen
Uitvinders zijn vindingrijk, behalve s
in het uitbaten van hun ontdekkingen
Feiten &Meningen
'Bibliothèque TGB
Mitterrands laatst^
grote bouwwerk r
DINSDAG 28 MAART 1995
NIEUWSANALYSE
Gezichtsverlies
blokkeert oplossing
voor bouwconflict
Het is nog steeds ijzingwekkend stil tussen
werkgevers en bonden in de bouwnijver
heid. Een oplossing van het conflict lijkt, nu
er het afgelopen weekeinde opnieuw niets
is gebeurd, verder weg dan ooit. Zonder
hulp van een onafhankelijk bemiddelaar
zijn de CAO-partijen waarschijnlijk niet op
korte termijn aan tafel te krijgen.
Sinds het begin van de staking, bijna twee
weken geleden, hebben het AVBB (de werk
geversorganisatie) noch de bouwbonden
een serieuze poging ondernomen het over
leg over een nieuwe collectieve arbeidsover
eenkomst weer op gang te krijgen. De on
derhandelaars, schijnbaar onaangedaan
door de sociale en financiële consequenties
van de acties, weten niets anders te verzin
nen dan wachten op een initiatief van de
tegenpartij.
Zoals gebruikelijk in dit soort conflicten
staat niet de inhoud van de meningsver
schillen hervatting van het overleg in de
weg. Waar het om gaat, is dat de bonden
het AVBB enkele weken geleden een ul
timatum hebben gesteld. Daarin hebben zij
een serie eisen verwoord, waaraan moet
worden voldaan om stakingen te voorko
men.
De werkgevers verlangen niet dat die ei
sen worden ingeslikt, maar slechts dat 'het
ultimatieve van de vakbondseisen wordt af
gehaald'. Het moeten dus onderwerpen
worden waarover kan worden onderhan
deld. De vakbonden menen dat het AVBB
niets begrijpt van het karakter van een ul
timatum. Natuurlijk weet iedereen dat er
tijdens onderhandelingen moet worden in
geleverd, ook op ultimatieve eisen. Maar
een ultimatum is één van de weinige mid
delen voor bonden om in feite te zeggen:
wij menen dit heel serieus. Flet probleem
nu is dat beide partijen toegeeflijkheid, hoe
gering ook, in dit stadium beschouwen als
gezichtsverlies. Zij vrezen daardoor in de
onderhandelingen op achterstand te ko
men.
Hoewel de staking voor alle partijen zo
langzamerhand in de papieren gaat lopen,
zal geld voorlopig geen reden zijn om de ac
ties te stoppen. Werkgevers en bonden heb
ben rijkgevulde stakingskassen. De Bouw
en Houtbond FNV bijvoorbeeld is één van
de meest vermogende bonden van de FNV.
Bovendien draagt de vakcentrale tweederde
van de stakingsuitkeringen. En als daar de
bodem van de schatkist in zicht komt, kan
altijd nog een beröep worden gedaan op in
ternationale afspraken. Die bepalen dat Eu
ropese zusterbonden meebetalen als de
nood echt aan de nian is.
Waar bij andere langdurige geschillen de
vakcentrales en de centrale werkgeversor
ganisaties nog wel eens druk op de ketel
willen zetten, is het op centraal niveau mo
menteel opvallend stil. De CAO-coördinato-
ren van FNV en CNV bellen wel eens met
hun collega van VNO-NCW, maar er is geen
sprake van een gestuurde poging het AVBB
en de drie bonden weer aan tafel te krijgen,
zo verzekeren de betrokkenen.
De enige mogelijkheid om op redelijke
termijn de onderhandelingen hervat te krij
gen, is dan ook inschakeling van een onaf
hankelijke derde. Niet om de werkgevers en
bonden inhoudelijk nader tot elkaar te
brengen, maar om een manier te vinden
het gezichtsverlies te vermijden of in ieder
geval te maskeren. „Dat móet deze week
gebeuren", is zelfs te horen in kringen van
de vakbeweging.
den haag david jan godfroid
Na weken van speculatie over haar positie in de Zuidafrikaanse regering van nationale eenheid is Winnie
Mandela ontslagen als onderminister van kunst, cultuur en wetenschappen. Een zeer somber kijkende
president Nelson Mandela maakte haar ontslag gisteren in Kaapstad bekend op een persconferentie, die
was aangekondigd als 'een zaak van nationaal belang'.
Een strijdbare Winnie roept arme zwarten op haar te blijven steunen.
Het besluit komt na weken waarin Winnie
Mandela zich steeds openlijker keerde tegen de
regering en tegen de gematigde vleugel van de
regeringspartij ANC. Afgelopen zondag had ze
op een bijeenkomst in een sloppenwijk bij
Kaapstad nog aangekondigd dat ze de minister
van veiligheid, een ANC'er, voor de rechter zou
slepen vanwege een huiszoeking die enkele we
ken geleden in haar hiiis in Soweto had plaats
gevonden. Die politieactie werd uitgevoerd om
dat de verdenking was gerezen dat Winnie
steekpenningen had aangenomen van een
bouwonderneming. Maar de huiszoeking werd
achteraf door de rechter wegens een fout in de
dagvaarding onwettig verklaard.
DISCIPLINE
Nelson Mandela wilde gisteren niet ingaan op
de concrete redenen voor het ontslag van zijn
vrouw, van wie hij sinds enkele jaren van tafel
en bed gescheiden leeft. Maar hij duidde wel de
achtergrond van zijn besluit aan, toen hij zei
dat haar ontslag nodig was 'om de hoge stan
daard van discipline binnen de regering te be
houden'.
De president zei dat hij er lang over had nage
dacht, zeker gezien Winnies belangrijke rol in
het verleden, tijdens de strijd tegen de apart
heid. Mandela sprak de hoop uit, dat 'deze actie
haar zal helpen haar houding te herbezien, zo
dat ze in de toekomst weer een positieve rol
kan spelen en haar talenten kan inzetten voor
de toekomst van het land'.
De speculaties over het ontslag van Winnie be
gonnen al enkele weken geleden, nadat ze tij
dens de begrafenis van een zwarte politieman
in Soweto had uitgehaald naar de regering. Die
doet volgens haar te weinig om een einde te
maken aan de macht van de blanken binnen de
Zuidafrikaanse politie. Volgens commentatoren
van Zuidafrikaanse kranten wilde Mandela haar
toen al ontslaan, maar werd hij op andere ge
dachten gebracht door vice-president Thabo
Mbeki. Pogingen van Mbeki om Winnie weer in
het gareel te krijgen, liepen daarna echter op
niets uit. De vice-president was gisteren op
Mandeia's persconferentie aanwezig om duide
lijk te maken dat ook hij haar ontslag inmiddels
steunt.
Mandela zei dat hij als president van het ANC
niet bezorgd is dat Winnies ontslag tot proble
men in de organisatie zal leiden. Een van'dë"re
denen waarom hij volgens politieke waarne
mers zo lang heeft gewacht met zijn beslissing,
is dat hij eerst een uitgebreide peiling onder
ANC-leiders in alle delen van het land heeft ge
houden om te kijken hoe op haar afdanking
zou worden gereageerd. Winnie geldt per slot
van rekening als een van de populairste zwarte
leiders, zeker onder het kader van het ANC. Bij
de verkiezingen van het partijbestuur tijdens
het ANC-congres van vorig jaar december be
hoorde ze tot de vijf kandidaten met de meeste
stemmen.
Ze heeft de afgelopen weken gebruikt om de ra
dicale krachten binnen de organisatie rond
haar persoon te mobiliseren. Daarbij maakt ze
gebruik van simpele, populistische slogans die
aanspreken bij het gehoor waar ze zich meestal
toe richt: sloppenwijkbewoners aan de onder
kant van de samenleving, die gevoelig zijn voor
haar bewering dat er niets is veranderd in Zuid-
Afrika en dat alle macht nog steeds in handen is
van de.blanken en de Nationale Partij.
Op de bijeenkomst in de krottenwijk Phillipi,
afgelopen zondag, werd ze begeleid door twee
andere prominente ANC-radicalen, Tony Yen-
geni en Peter Mokaba. Iuzeer strijdbare be
woordingen waarschuwde ze dat ze zich niet
zomaar aan de kant zou laten schuiven. „Het
ANC is van mij en van de massa", zei ze. En ze
riep mensen op om 'tot in de hoogste regionen'
te protesteren en hun stem te laten horen.
Het heeft haar allemaal niet mogen baten.
Mandela heeft haar ontslag duidelijk goed
voorbereid. De eerste reacties in ANC-kring op
FOTO REUTER MIKE HUTCHINGS
zijn aankondiging waren gisteren dan ook posi
tief. De over het algemeen als radicaal geldende
Jeugdliga noemde zijn besluit dapper en getui
gen van goed leiderschap. Ook de belangrijkste
ANC-bondgenoten de Communistische Par
tij, de vakbondsorganisatie Cosatu en de burge
rorganisatie Sanco schaardèn zich achter de
president. „Als het ANC gewone mensen op
roept zich gedisciplineerd te gedragen en zich
in te zetten voor de opbouw van het land, kan
het niet dat bewindslieden intussen ongedisci
plineerd hun gang gaan", was gisteren een ty
perende reactie.
SUCCES
Zelfs generaal Bantu Holomisa, de voormalige
leider van het thuisland Transkei en een van
Winnies getrouwen, reageerde op zeer gematig
de toon. Het is belangrijk dat er eindelijk een
besluit is gevallen, liet hij weten. Wat volgens
Holomisa nu vooral telt, is dat de twee popu
lairste leiders van het ANC, te weten Nelson
Mandela en Winnie, gaan samenwerken om
van de lokale verkiezingen in november een
succes te maken.
Maar of dat ook Mandela voor ogen staat, is de
vraag. Gisteren benadrukte hij, dat hij Winnie
niet uit functies kan zetten waarin ze democra
tisch is gekozen. Wel merkte hij op dat het ANC
de mogelijkheid heeft om haar voor een disci
plinaire commissie te dagen als ze zich blijft ge
dragen op een manier die niet overeenstemt
met de gedragscode die de organisatie een paar
maanden geleden heeft aangenomen.
Al met al is Winnie nu wel ontslagen als onder
minister en vervangen door de advocate Brigit
te Mabandla, maar uit beeld is ze voorlopig nog-
niet verdwenen.
kaapstad runa hellinga
correspondent
Vier glazen torens van 25
verdiepingen maken de
komende eeuwen deel uit
van de skyline van Parijs.
Zij staan op de hoeken
van de gloednieuwe Bi
bliothèque de France. De
bibliotheek in het zuid
oosten van de stad beslaat
een oppervlakte van zes
voetbalvelden.
Het is het laatste in een
serie geldverslindende
grote bouwwerken van
president Mitterrand. Flij
huldigt het gebouw ko
mende donderdag in. De
gigantische bibliotheek
gaat echter pas in de
herfst van het volgend jaar
open voor het publiek.
Vanaf 1986 is er geruzied
over de nieuwe biblio
theek, die haar leven be
gon in het kielzog van de
supersneltrein TGV onder
de benaming TGB: Trés
Grande Bibliothèque
(Heel Grote Bibliotheek).
In de volksmond werd dat
al gauw Trés Grande
Bagarre (Hele Grote Ru
zie).
In 1986 won rechts de al
gemene verkiezingen.
Burgemeester Chirac van
Parijs werd premier, en de
liberaal Frangois Léotard
volgde Mitterrands trou
we volgeling Jack Lang op
als minister van cultuur.
Léotard voelde niets voor
de grandioze plannen van
de socialistische presi
dent. Hij voelde meer
voor de restauratie van de
bestaande Nationale Bi
bliotheek in de Rue de Ri
chelieu.
Sinds 1537 is er in Frank
rijk een wet die voor
schrijft dat één exemplaar
van alles wat er in het
land wordt gedrukt, naar
de Nationale Bibliotheek
moet. De bibliotheek
barstte uit haar voegen en
stond vrijwel op instorten.
Muizen, latten en kakker
lakken deden zich er te-
goed aan schimmelende,
eeuwenoude en zeldzame
werken.
De wind keerde in 1988
voor Mitterrand. Hij werd
herkozen tot president en
er kwam weer een linkse
regering. Jack Lang, be
paald niet vies van grote
projecten, zwaaide op
nieuw de scepter op Cul
tuur. Niet lang daarna
koos Mitterrand voor het
project met de glazen to
rens van de Franse archi
tect Dominique Perrault,
geraamd op 2,5 miljard
francs (800 miljoen gul
den).
Dat alles op een terrein
langs de Seine, zeer tegen
de zin van burgemeester
Chirac die dacht er iets
over te zeggen te hebben.
Het staatsbelang won het
uiteraard van het ge
meentelijke.
Over de.hoofden van een
honderdtal dakloze, voor
het merendeel Afrikaanse,
gezinnen, is de oorlog
voortgezet. Die mensen
waren bij stadsvernieu-
wende projecten en 1^
opruimingen hun, F
meestal gekraakte, o^.
komens uitgezet. OnL
de hoede van Abbé P
verrees voor hen eenj
tenkamp op het terrö!
vóór de bibliotheek.
rac weigerde hen te ljt
huisvesten. Hij vond?<
die mensen maar na<f
voorsteden moesten)
Maar die wilden nietir
draaien voor de Parijf
problemen. Die situaid
heeft meer dan een jjc
geduurd. f
Ruzie ontstond ook ij
sen de Franse bouwg,
ten Bouygues en CB(r
Bouygues, die al and|H
'monumenten van IVf
rand' in Parijs had gec
bouwd, kreeg ook dej-
der binnen voor de TL
In 1991 diende CBC j
klacht bij justitie in w
gens onregelmatighefl
in de procedure van
besteding. Tevergeefh
geraamde totale koslf'
waren inmiddels gesr
tot bijna 2,5 miljard f
den.
Op het einde van hel"
de jaar kreeg Chirac I
onverwachte steun ik
rug: zevenhonderd vr
schappers keerden z[r
tegen het project. Infï
hele wereld worden j\
bibliotheken ondergjr
gebouwd, voerden zj
De glazen torens late
veel te veel licht dooi(
is slecht voor de con!
ring van boeken en (r
menten. Mitterrand r
gerde Chiracs verzo^
tenminste een pauzr
bouw in te lassen, m?.1
deed wel een conces?1
De torens krijgen hoP
luiken om het daglicj
gen te gaan. j
In dezelfde tijd beslo
president ook niet alt
de zes miljoen druk-ie
werken van na de T\ji
Wereldoorlog naar za
nieuwe bouwwerk teti
huizen, maar ook defj
dere zes miljoen pub
ties van de Rue de Rj
lieu. Dat bezorgde d((
chitect hoofdpijn, efe
de mensen in de our
bliothèque Nationale
Honderd extra medgj
kers brengen sindsdj
inventaris in kaart, f
Voor Mitterrand is dljj
bliothèque de Franc
zoals de TGB inmidd
heet, de kroon, op zijj)
bouwmeesterschapJ
al uit de rechtse oppfü
is daar veel kritiek of
de Arche 'Mittenf
triomfboog' in hep
lengde van de Chanf!
Elysées, de vernieuw'
van het Louvre, de 0C
Bastille en de nieuwr'
bliotheek is hij volge-
hen tekeer gegaan ah
Zonnekoning om vö'
eeuwigheid zijn steik
te drukken op Parijs!
parus jan van etten
WIM STEVENHAGEN
WfrMfc tom Houïr/ner W JtHooW-.aeei
Nederlands vernuft op uitvindersbeurs Genève
Een boomsnoeier met afstandsbedie
ning, een landingsgestel voor Zeppe
lins, een sneeuwfiets met rupsbanden,
een als speen vermomde koortsher-
mometer voor de baby, een automa
tisch opklappende WC-bril om
maar niet te spreken van aardbevings-
bestendige wolkenkrabbers, draagbare
airco's voor auto's en een Belgische
pan voor frituren zonder vet. Prak
tisch of onpraktisch, het is allemaal te
vinden op 's werelds grootste uitvin
dersbeurs, die van 31 maart tot 9 april
wordt gehouden in de Geneefse Palex-
po.
Voor deze jaarlijkse jamboree der vin
dingrijkheid is een record-aantal van
662 uitvinders uit 41 landen inge
schreven. Onder de verwachte 100.000
bezoekers zijn meer dan 70.000 zaken
lieden, op zoek naai" het winstgevende
ei van Columbus. Dankzij strenge se
lectie is de helft van de in Genève ont
hulde uitvindingen doorgaans rijp
voorproduktie.
Met 25 inzendingen, bijna het dubbele
van vorig jaar, neemt Nederland een
waardige zesde plaats in na Zwit
serland, Duitsland, Frankrijk, Honga
rije en Roemenië. Volgens de presi
dent van de Salon International des
Inventions, Jean-Luc Vincent, leiden
de Nederlandse inzendingen 'zonder
uitzondering tot contracten, want jul
lie uitvinders zijn sterk op de praktijk
gericht'. Zo is de automatisch opklap
pende WC-bril een Hollands bedenk
sel, evenals de masterclip, een combi
natie van een nietje en een paperclip,
een nieuw middel tegen zweetvoeten,
de half-step (een doe-het-zelf-verdub
beling van het aantal traptreden, be
doeld voor mensen met stijve knieën),
alsmede een krukas-fbze verbran
dingsmotor met twee zuigers per cilin
der.
Originaliteit, praktische haalbaarheid
en andere criteria worden met prijzen,
oorkonden en medailles bekroond,
door onder meer de W1PO, de VN-Or-
ganisatie voor de Bescherming van In
tellectueel Eigendom. De jaarlijkse be
moeienis van deze wereld-octrooiraad
is hoog nodig, zegt Vincent, 'want na
maak en intellectuele piraterij vieren
tegenwoordig hoogtij'. De selectie van
deelnemers is onverbiddelijk: de uit
vindingen moeten beschermd zijn
door een wettig gedeponeerd patent
en mogen niet eerder zijn tentoonge
steld.
De internationale uitvindersbeurs is
een bedenksel van een geniale Belgi
sche knutselaar, de nu 67-jarige Paul
Quintin, ooit zelf uitvinder van een
systeem voor bandenwisselen bij au
to's. „Toen ik daarmee de boer op wil
de, zei Peugeot al iets dergelijks te
hebben bedacht en tegen zo'n groot
bedrijf kon ik niet op", aldus Quintin.
„Uitvinders zijn vindingrijk, behalve in
het uitbaten van hun ontdekkingen.
Zo kwam ik in 1952 op het idee in
Brussel een jaarlijkse uitvindersbeurs
op te zetten. Dat liep goed tot 1972,
daarna is het in veel uitgebreidere
vorm overgenomen door Genève".
Quintin is nog steeds adviseur voor de
Zwitserse show.
Ook voor niet-ondernemers is de
beurs een jaarlijkse attractie. Last van
muggen? Een pientere Maleisiër ont
wierp de 'kamikaze'-muskietenverdel-
ger. Genoeg van bandenplakken? Een
Tunesische fietsenmaker vond een
band uit die niet meer lek kan. Lage
waterstand op de Rijn? Een Frans
luchtkussenvaartuig voor de binnen]
wateren biedt uitkomst. Stankoverlajf
door de stoelgang van de poes? Danr
een zelf-reinigende Zweedse kattebq
Angst voor de oude dag? Een Chinee
tonicum houdt u jong en een 'magri-
tische sok' uit Korea houdt de voetei
veerkrachtig. \t
Een uitkomst voor deze jachtige tijd'
is de Franse ontbijtmachine. Je kunf
zo uit bed aan tafel, want deze autojj
maat zet koffie of thee, roostert broe
maakt de Brinta klaar, perst verse jiip
d'orange en kookt ook nog een eitjej
Bij de TV knabbel je 's avonds op eey
Roemeense pinda, die tweemaal so B
snel groeit als een gewone aardnoote
en bovendien immuun is tegen plai>p
tenziekten. Dit alles in een kamer mn
een vernuftig Zwitsers venster, dat
vier zijden open kan, in een huis mq(
Poolse vochtvrije muren en geluids-ja
en inbraakbestendige deuren. a
geneve bob kroon
correspondent
