Turkse actie tegen PKK
breidt zich nog verder uit
van tilWÜHIÏi
Buitenland
Agressieve taal Izetbegovic en Karadzic
luidt mogelijk totale oorlog Bosnië in
Burundi in de greep van
geweld Hutu's en Tutsi's
'Peres gaf opdracht tot
ontvoering atoomdeskundige'
Arafat belooft harder op
te treden tegen terroristen
\)litie Tokyo hield al rekening
net gasaanval verdachte sekte
MUSTERRING COMFORT VOLGENS VAN TIL
AIDS-virus is naar alle waarschijnlijkheid watervlug
'ERDAG 25 MAART 1995
'N
>E
lussen omsingelen basis Tsjetsjenen
jskou-sjaliRussische troepen hebben gisteren de Tsjetsjeen-
stad Atsjchoi-Martan omsingeld, één van de weinige bolwer-
}i die nog in handen was van de Tsjetsjeense opstandelingen,
psische militairen riepen de bevolking van de stad op aanhan-
*s van de Tsjetsjeense president Doedajev te verbannen en
armee een dreigend bombardement te voorkomen. Atsjchoi-
irtan ligt op zestig kilometer ten oosten van de hoofdstad
pzny.
ritten staken nachtpatrouilles Belfast
(fast Sinds afgelopen nacht behoren de nachtelijke routine-
trouilles van het Britse leger in de Noordierse hoofdstad
Ifast tot het verleden. De Noordierse politie zei gisteren dat
3un van het leger wel beschikbaar blijft. Het staken van de pa-
Juilles is een nieuw bewijs dat de veiligheidssituatie in Noord
rand verbetert sinds de bestanden die roomskatholieke en
ptestantse extremistische organisaties vorig jaar herfst afkon-
'en. Het leger staakte vorige maand al de patrouilles overdag.
iemocratische concurrent Clinton
IsHiNGTONDe voormalige gouverneur van de Amerikaanse
Jat Pennsylvania, Robert Casey, heeft zich gisteren als eerste
imocratische politicus gemeld als mogelijke concurrent van
ésident Bill Clinton in de race om de kandidatuur voor het
^sidentschap. Zijn woordvoerster Karen Walsh verklaarde in
ashirigton dat Casey een comité zal oprichten dat zijn kansen
j het Democratische kandidaatschap zal onderzoeken. Casey
en uitgesproken tegenstander van het liberale abortusbeleid
n Clinton.
msterdamse Ghanees opgehangen
Igapore Een 27-jarige Ghanees uit Amsterdam is gistermor
in in Singapore opgehangen. Hij was ter dood veroordeeld we
ns het bezit van verdovende middelen. Twee andere
ugsmokkelaars, een 32-jarige Maleisiër en een 30-jarige
igaporees, ondergingen hetzelfde lot. De politie van de Aziati-
ïie stadstaat had bij hen 1,3 kilo hasj of heroïne aangetroffen.
5 hadden een verzoek om gratie ingediend, maar dat werd af-
Jwezen.
fgentinië benoemt slachtoffers dictatuur
enos aires* De Argentijnse regering maakt een lijst openbaar
n duizend nog niet bekende slachtoffers van de militaire dic-
uur (1976-1983). Minister Carlos Corach (binnenlandse za-
in) zei gisteren dat de helft van de namen op de lijst al gecon-
>leerd is. De namen kunnen vrijgegeven worden op grond van
jgevens van familieleden. Corach benadrukte dat de regering
11e noodzakelijke stappen zal ondernemen" om het lot van de
[ensen die verdwenen op te helderen.
)iefstal uit Auschwitz-museum
tscHAUUit het museum op het terrein van het voormalige
i-vernietigingskamp Auschwitz zijn negen voorwerpen ge-
jolen die ooit toebehoorden aan gevangenen. Dat heeft muse
ndirecteur Wrohlewski gisteren gezegd. De spullen werden
Jitvreemd van een afdeling waar bezittingen werden tentoon
:steld van Fransen en Belgen die in de gaskamers van het
np zijn vermoord. In het kamp zijn-1,5 miljoen mensen ge-
od, voornamelijk joden.
prie agenten gedood in Zuid-Egypte
Bij een aanval van moslim-extremisten op een politieka-
Prne in Beni Mazar in de Zuidegyptische provincie Miniya zijn
3 politiemannen om het leven gekomen. De extremisten sta
ll enkele geweren van de politie. Ze wisten te ontkomen. De
fenval vond donderdagavond plaats, de politiemannen bezwe-
fcn gisteren aan hun verwondingen. Bij de drie jaar oude ge-
Uteldscampagne van moslim-extremisten tegen de seculiere re
aring zijn 650 mensen omgekomen.
Turkse moskee in Essen verbrand
inn/essen Een brand heeft gisteren een Turkse moskee in de
uitse stad Essen geheel verwoest. De politie stelt een onder
dek in naar brandstichting. De islamitische gebedsruimte, die
lan 200 mensen plaats bood, is recentelijk ingericht in een vroe-
ler pakhuis. In Rothenburg ob der Tauber in Beieren hebben
nbekenden een molotov-cocktail geworpen naar een gebouw
vaarin een moskee van de Turks-islamitische vereniging is on-
ergebracht. De schade bleef beperkt omdat het projectiel afket-
te op een raamkozijn.
nkrimping sociale zekerheid VS
Washington Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft
isteren een wet aangenomen voor drastische inkrimping van
e sociale zekerheid. Na vier dagen overleg besloten de afge-
aardigden, in meerderheid Republikeinen, om 45 programma's
oor sociale zekerheid af te schaffen en de verantwoordelijkheid
oor de ondersteuning van de sociaal zwakkeren voortaan in
ooral aan de regionale overheden over te laten. Het voorstel
tioet nog worden goedgekeurd door de senaat waar de Republi-
;einen ook in de meerderheid zijn.
Kok: 'Turkije kan douane-unie met EU vergeten als liet zo doorgaat
Bij de grootschalige Turkse operatie in Noord-Irak zijn
inmiddels zes kampen van de Koerdische Arbeiderspartij
PKK door het Turkse leger ingenomen. Daarbij zijn 161
PKK-strijders 'dood in handen gekregen'; 14 Turkse mili
tairen kwamen om, 22 raakten gewond. Aan de Turkse
kant van de grens is inmiddels ook een operatie begon
nen. Helikopters hebben daar pamfletten uitgestrooid
met de tekst 'laatste kans' waarmee overgave door de
PKK wordt bedoeld.
zijn er niet. Daar geven onze
soldaten hun niet de kans voor.
Ze hebben de keuze tussen
overgave of zich doodvechten."
Afgelopen maandag begon
nen 35.000 troepen aan 'Opera
tie Staal', die tot doel heeft de
Koerdische afscheidingsbewe
ging de genadeslag toe te bren-
ISTANBUL«JESSICA LUTZ
CORRESPONDENT
Generaal Kundakci bevel
hebber van de operatie ver
klaarde gisteren dat het aantal
PKK-militanten dat zich over
geeft, toeneemt. Over gewonde
PKK-strijders was hij kort ,,Die
gen. Het is de grootste operatie
die het Turkse leger ooit in het
buitenland uitgevoerd heeft. De
hoogste prioriteit heeft het ver
nietigen van de infrastructuur
van de Koerden: de wapende
pots, de medische en voedsel
voorraden. Op drie verschillen
de fronten rukken de troepen
op tegen zo'n twintig PKK-kam-
pen.
Het Turkse ministerie van
buitenlandse zaken heeft fel ge-
rageerd op berichten dat de lo
kale bevolking te lijden zou
hebben onder de bombarde
menten en geïntimideerd zou
worden door de soldaten. Een
woordvoerder houdt vol dat er
'alles' aan wordt gedaan om de
Jordaanse VN-militairen die in de buurt van Zagreb gelegerd zijn, nemen even de tijd voor hun middé
weg die dwars door de voormalige frontlinie tussen de Kroaten en Serviërs loopt.
SARAJEVO» Rtr-AFP-DPA
De Bosnische president Izetbegovic en de leider van de Serviërs in
Bosnië, Karadzic, hebben elkaar gisteren beschuldigd van schen
ding van het bestand. Hun strijdlustige taal en de aanvallen in
Tuzla dreigen het land in een totale oorlog te storten. De bemidde
lende contactgroep van vijf westerse landen komt maandag bijeen
in Londen.
Volgens de Verenigde Naties begon het Bosnische regeringsleger
maandagochtend een offensief in de Majevica-heuvels, ten oosten
van Tuzla. De aanval werd beantwoord met Servische bombarde
menten op de stad. Bij een voltreffer op een kazerne van het rege
ringsleger werden dertig soldaten gedood en raakten er tachtig ge
wond. Tuzla is een van de zes beveiligde zones die de Veiligheids
raad heeft ingesteld om de moslimbevolking te beschermen. Na
enkele dagen van zware strijd leken de gevechten gistermiddag te
luwen.
De Bosnisch-Servische leider Karadzic verscheen in vol militair
ornaat op de televisie en kondigde een tegenoffensief aan. „Wegens
het moslim-offensief zijn wij volledig gerechtigd een tegenoffensief
te beginnen, zoals rond Bihac. We hebben de handen vrij. We zul
len ze najagen en vernietigen", bezwoer Karadzic.
De Russische minister van buitenlandse zaken Kozyrev sprak
donderdag in Genève, waar hij zijn Amerikaanse ambtgenoot
Christopher ontmoette. Kozyrev repte van 'nieuwe ideeën', maar
hij gaf geen toelichting.
Algemeen Nederlands Persbureau
tur GPD Geassocieerde Pers Dienst
Independent RTR Reuter UP1
burgerbevolking te ontzien.
In de Turkse pers wordt in
middels druk gediscussieerd
over de kans van slagen van de
militaire operatie. De mening
overheerst dat deze nihil is, als
het leger niet enige maanden
ter plaatse blijft om te voorko
men dat de PKK nieuwe bases
inricht. Dat zou echter op hevi
ge weerstand van met name Eu
ropa stuiten. De Nederlandse
premier Kok zei gisteren nog
onomwonden dat Turkije de op
handen zijnde douane-unie
met de Europese Unie „kan ver
geten als het zijn militaire op
treden in Noord-Irak niet on
middellijk staakt."
BUJUMBURA AFP-Rtr-DPA
Schietpartijen tussen Hutu's
en Tutsi's in de Burundese
hoofdstad Bujumbara, ont
ploffingen en afgrendeling
van de Hutu-stadswijk Ka-
nosha door het beheerste
Tutsi-leger. De spanning in
het kleine Afrikaanse land is
inmiddels zo hoog opgelo
pen, dat Frankrijk en Italië
plannen hebben klaarliggen
om de eigen burgers te eva
cueren en sommige onder
danen al naar huis hebben
gestuurd. België is nog niet
zo ver, hoewel onlangs drie
Belgen werden vermoord.
In Bujumbara zijn elke
nacht geluiden van explosies
en beschietingen te horen.
Een woordvoerder van Art
sen zonder Grenzen ver
klaarde gisteren overtuigd te
zijn dat het geweld in Bu
rundi zich de komende we
ken als een olievlek over het
gehele land zal verspreiden.
Internationale hulporgani
saties beklagen zich erover
dat de wereld een nieuw
bloedbad als Rwanda, ziet
aankomen, maar weinig on
derneemt om een massa
slachting te voorkomen. In
middels probeert de Eu
ropese Unie een bemidde
lende rol te spelen tussen de
vechtende partijen.
Burundi heeft ondanks de
gewelddadige dood van
twee presidenten sinds ok
tober 1993, niet dezelfde
systematische massamoor
den beleefd als buurland
Rwanda vorig jaar. Maar
desondanks zijn in de afge
lopen anderhalf jaar ten
minste 100.000 mensen het
slachtoffer geworden van et
nisch geweld.
Extremistische Hutu's wil
len tegen elke prijs de ont
manteling van de militaire
en politieke macht van de
Tutsi's (14 procent van de
bevolking). Ze wantrouwen
de wankele coalitieregering
zo lang die geen stappen
onderneemt tegen het door
Tutsi's beheerste leger. Ex
tremistische Tutsi's achtten
het politiek compromis,
waarmee politici uit beide
bevolingsgroepen de macht
delen, een recept voor uit
roeiing van de Tutsi's. Ar
moede, overbevolking en de
mede daaruit voortvloeien
de etnische strijd bedreigen
in toenemende mate de co
alitie van gematigde Hutu's
en Tutsi's.
jeruzalem» ap
De Israëlische minister Peres
(buitenlandse zaken) heeft in
1986 opdracht gegeven tot de
ontvoering van de atoomdes
kundige Mordechai Vanunu.
Dat hebben Israëlische media
gisteren bericht. Vanunu, een
voormalige medewerker van
een Israëlische kerncentrale, is
tot 18 jaar eenzame opsluiting
veroordeeld wegens het door
spelen van informatie over het
Israëlische kernwapenprogram-
ma naar de Britse krant Sunday
Times. Peres, die destijds pre
mier was, gaf de geheime dienst
Mossad opdracht Vanunu te
ontvoeren, meldde het week
blad Kol Ha'ir gisteren. Vanunu
greep bij een hoorzitting voor
afgaand aan zijn proces de kans
om tegen verslaggevers zeggen
dat hij in Rome was ontvoerd.
De nu 40-jarige Vanunu was
de eerste die een sluier oplichtte
van het vermeende Israëlische
kernwapenprogramma.
Vanunu's informatie duidde er
op dat Israël midden jaren '80
de op vijf na grootste kern
macht in de wereld was. Israël
heeft steeds geweigerd berich
ten over zijn nucleaire capaci
teit te bevestigen of te ontken
nen. Arabische landen eisten
onlangs dat Israël zich aansluit
bij het Non-Proliferatieverdrag
tegen de verpreiding van kern
wapens over de wereld.
Israël wil trainingskamp Westoever sluiten
JERUZALEM Rtr-DPA-AFP
PLO-leider Arafat heeft de Ame
rikaanse vice-president Gore
die een bezoek bracht aan Jeri
cho beloofd harder te gaan
optreden tegen potentiële terro
risten onder de Palestijnen. Go
re meldde dat de Verenigde Sta
ten bereid zijn opnieuw finan
ciële bijdragen te leveren aan de
Palestijnse ontwikkelingsorga
nisaties. De vice-president be
ëindigde gisteren zijn reis door
het Midden-Oosten die hem
voerde langs vijf landen in de
regio.
Tevoren had de PLO-leider in
Jericho ten overstaan van jui
chende aanhangers de directe
terugtrekking van Israël uit de
Westelijke Jordaanoever geëist
en de Palestijnse aanspraak op
Oost-Jeruzalem onderstreept.
Voor Arafat was het pas het
tweede verblijf in Jericho sinds
hij aan de macht kwam als lei
der van het Palestijnse Autono
me Gezag. Hij beschuldigde Is
raël ervan het vredesproces in
het Midden-Oosten te vertra
gen.
De krant Haaretz meldde gis
teren dat het Israëlische leger
van plan is om zijn grootste
trainingscentrum op de bezette
Westoever te sluiten. De verhui
zing van de basis is volgens de
krant een eerste stap in de rich
ting van een terugtrekking van
het leger uit de Westoeveï, zoals
overeengekomen in het autono-
mie-akkoord tussen Israël en de
PLO.
reet voor de aanslag van afgelopen maandag
et het zenuwgas sarin op de metro van Tokyo
eld de politie al rekening met een mogelijke
isaanval van de sekte Aum Shinri Kuo (Verhe
in Waarheid), die nu van de aanslag wordt ver-
icht. Deze verrassende onthulling werd gisteren
idaan door een legerwoordvoerder.
Het leger bevestigde dat het de politie de zon-
ig voorafgaand aan de aanslag enkele duizen-
n gasmaskers en beschermende pakken ter be-
:hikking had gesteld. Politiemensen kregen in-
ructies voor het gebruik van maskers en pakken,
e politie wilde met deze uitrustingsstukken
overvallen uitvoeren op yerschillende onderko
mens van de boeddhistische sekte. De leger
woordvoerder gaf verder geen bijzonderheden.
Volgens de Japanse media had de politie tot de
overvallen besloten op grond van aanwijzingen
dat de sekte over het gas sarin beschikte. Ge
vreesd werd dat het gas bij de overvallen tegen de
politie zou worden ingezet.
Het gas werd maandag gebruikt bij 'de aanslag
op de metro, waarbij tien mensen omkwamen en
bijna vijfduizend anderen gewond raakten. Bij
razzia's op gebouwen van de sekte werden de af
gelopen drie dagen chemicaliën gevonden die ge
bruikt kunnen worden bij het maken van sarin.
Mlli'llillH
KOU
MOL
3XB
Voor superieur zitcomfort gaat u naar Van
Til. Want nagenoeg alle beroemde merken
zijn in Alkmaar kind aan huis.
Een echte aanrader is de MR 9100 uit de
collectie van Musterring. Nonchalant ogend
design met Featherlux gevulde kussens en
comfortabele .vering. In diverse maten,
bekleed mef stof of leer. Topkwaliteit bij Van
Til voor een verrassend lage prijs:
21/é-zitsbank (210 cm) in leer al v.a. 2778.-
DESIGNCENTRUM
Het eerste aantoonbare AIDS-slacht-
offer was een Brit die in 1959 stierf.
Dacht men sinds 1990. Maar het on
derzoek van vijf jaar geleden blijkt
niet te deugen, zo meldde deze lo-ant
gisteren. Reden om de theorieën over
het ontstaan van het menselijk HIV-
virus nog eens te bezien.
londen steve connor
the independent
Theorieën over de oorsprong van HIV
en AIDS ontstonden nadat in 1985 was
ontdekt dat apen een eigen AIDS-virus
hadden, simian immunodeficiency.vi
rus (SIV). Omdat dat sterk lijkt op het
menselijke HTV, namen wetenschap
pers aan dat het menselijke virus ooit
moet zijn voortgekomen uit het apen-
virus. Hoofdverdachten werden wilde
groepen Afrikaanse apen waarvan on
geveer eenderde was geïnfecteerd met
SIV.
Afrikanen slachtten echter al genera
ties lang apen en toch leek AIDS een
nieuwe ziekte, die pas eind jaren ze
ventig de kop opstak. Onderzoek lever
de nog een argument op tegen dp be
wering dat HIV op natuurlijke wijze
zou zijn ontstaan uit SIV. Analyse van
het bloed van enkele honderden Pyg
meeën in Centraal-Afrika leverden
geen'enkel spoor op van HIV of AIDS.
Dus moest er een andere verklaring
zijn voor de sprong die SIV maakte van
apen naar mensen. Gedacht werd aan
de nier-cellen van Afrikaanse apen die
waren gebruikt om een Amerikaans
polio-vaccin te maken dat tussen 1957
en 1960 werd verspreid in £le Belgische
Congo. Zou dit vaccin, dat via de mond
werd toegediend, SIV hebben kunnen
overbrengen op mensèn?
Die theorie had diverse nadelen, maar
één in het bijzonder. Het eerste weten
schappelijk vastgestelde HIV-'geval'
was een in 1959 overleden Brit. Hij was
in 1958 ziek geworden en was vrijwel
zeker al geïnfecteerd met HIV toen het
polio-programma in Congo nog op
gang moest komen. Nu er geen bewijs
blijkt te bestaan dat die man uit Man
chester HIV had zoals deze krant
gisteren meldde komt echter het
mogelijke verband tussen het polio-
vaccin en de oorsprong van AIDS weer
in beeld.
Maar er blijden bezwaren tegen dat
vaccin als de veroorzaker van HIV bij
mensen. De kans dat SIV door een in
de mond toegediend vaccin wordt
overgedragen, is klein. Bovendien, werd
het vaccin geregeld bevroren en weer
ontdooid, wat de kracht van een virus
sterk aantast. En tot slot: een ander po
lio-vaccin, eveneens bereid uit nier
cellen, werd in dezelfde jaren verspreid
in Oost-Europa en veroorzaakte daar
geen AIDS-epidemie.
Tot gisteren stelde het Manchester-ge
val wetenschappers voor nóg een pro
bleem. Waarom was dat virus vrijwel
identiek aan HIV van dertig jaar later?
Dat betekende immers dat de 'molecu
laire klok' die tikt tijdens de evolutie
van een virus veel langzamer liep dan
ze hadden gedacht. Conclusie: HIV was
een heel oud virus dat de mensheid al
eeuwen infecteerde. De Amerikanen
David Ho en Gerry Myers hadden be
rekend dat als het virus uit 1959
authentiek was (wat dus niet zo blijkt
te zijn) de conclusie moest zijn dat
het virus al acht eeuwen geleden was
overgegaan van apen op mensen.
Maar dat ging in tegen al Myers' kennis
over HIV. Al zijn onderzoek wees er
juist op dat de sprong van aap naar
mens misschien maar enige tientallen
jaren geleden heeft plaatsgevonden.
Nu echter blijkt dat het onderzoek naar
het Manchester-geval niet deugt, is
Myers er des te meer van overtuigd dat
HIV een jonge menselijke ziektever
wekker is die misschien slechts 35 jaar
geleden van apen naar mensen is over
gesprongen.
In feite is het eerste onomstotelijk vast
gestelde AlDS-geval een in 1976 in
Afrika genomen bloedmonster. Myers:
„Het is zeer moeilijk bewijzen van
HIV-infectie te vinden die dateren van
voor het eind van de jaren zeventig. Zo
is in een serie in 1969 genomen Zaïrese
bloedmonsters geen enkel geïnfecteerd
monster gevonden."
De vraag is vervolgens welke dan de
omstandigheden waren die er een jaar
of 35 geleden leidden tot het ontstaan
van het menselijke HIV-virus. Een aan
nemelijke theorie is dat het HIV-virus
de mens heeft bereikt als gevolg van
htjt vangen van Afrikaanse apen voor
Onderzoek in Europese en Amerikaan
se laboratoria. Opvallend is namelijk
dat de tijd die nodig is om SIV (bij
apen) te laten evolueren tot HIV (bij
mensen) al terugrekenend samenvalt
met het tijdsverloop tussen nu en het
moment waarop de handel in Afri
kaanse apen voor onderzoeksdoelein
den enorm ging groeien.
De Aziatische makaak was bij onder
zoekers een favoriete aap. Maar de In
diase regering verbood eind jaren vijf
tig de export van makaken. Daarom
verschoof de handel naar Afrika. Van
daar werden plotseling veel meer apen
geëxporteerd naar westerse onder
zoeksinstellingen. Veel meer mensen
kwamen daardoor in aanraking met
door SIV geïnfecteerde apen. Door het
langdurige contact tussen verzorgers
en dieren ligt het bövendien voor de
hand dat heel wat verzorgers eens zijn
gebeten of gekrabd door een aap. En
dat is heel iets anders dan apen vangen
en slachten, zoals de Afrikanen vroeger
deden.
Tegelijk met de expansie van de apen-
handel, ging men in Afrika het epi
centrum van de AIDS-epidemie veel
meer injectienaalden gebruiken die
meerdere keren konden worden ge
bruikt. Dat bevorderde de snelle ver
spreiding van het virus.
Myers: „Onderzoek naar het moment
waarop HIV ontstond is zo belangrijk,
omdat hel ons iets kan vertellen over
wat we de komende 30 jaar kunnen
verwachten. Als het HIV-virus zo'n 30,
35 jaar geleden is ontstaan en als het
maar 30 jaar nodig heeft gehad om
zich te splitsen in zoveel variëteiten,
dan moeten we hetzelfde verwachten
voor de periode tussen nu en het jaar
2010."
