Monsterachtige agenten aan de Elbe
Wereld loopt uit voor 'sprookjeshuwelijk'
Buitenland
[Moord leidt tot bezinning
op Amerikaanse talkshows
ZATERDAG 18 MAART 1995mi
'Land dat fascistoïde mentaliteit toelaat, krijgt politie met fascistoïde trekken
Prinses Elena trouwt met bankmedewerker Jaime cle Marichalar
DEN HAAG TJABEL DALING
ANP
Boze Spanjaarden bekogelden
hem dertig jaar geleden met
rotte tomaten. Maar de prins
Juan Carlos van toen is nu ko
ning Juan Carlos en het Spaan
se volk heeft hem in zijn armen
gesloten. Het Spaanse konings
huis is geliefd bij de onderda
nen en voor het oog van de he
le wereld wordt dat vandaag
nog eens onderstreept als de
oudste dochter van Juan Carlos
en koningin Sofia in Sevilla in
het huwelijk treedt.
Het huwelijk van infantin
(prinses) Elena de Bourbon
met de Baskische bankmede
werker Jaime de Marichalar
trekt massale aandacht. Geen
wonder, want het is de eerste
koninklijke trouwpartij op
Spaans grondgebied sinds bij
na honderd jaar.
Terwijl de meeste hotels in
Sevilla zich wegens een ar
beidsconflict opmaken voor
een tweedaagse staking, ver
slaan tientallen televisieploe
gen uit de hele wereld de hu
welijksplechtigheid in de goti
sche kathedraal van Sevilla live.
Tweeduizend journalisten vol
gen de koninklijke bruiloft.
Vierduizend politieagenten zijn
ingezet om de orde te handha
ven en de veiligheid van de ko
ninklijke familie te garanderen.
En er zijn 1.500 genodigden,
onder wie bijna het gehele Ne
derlandse vorstenhuis, inclu
sief koningin Beatrix en prins
Claus.
In het bijzijn van Nederland
se prinsen vierde Elena gister
avond op haar Andalusteche
buitenverblijf met driehonderd
vrienden haar vrijgezellen-
avond. Daar kon ze, zonder de
hinderlijke aanwezigheid van
journalisten, de seuillanas dan
sen, zoals haar eigen uitdruk
kelijke wens was. Het is overi
gens de,vraag of het huwelijk
het leven van de sportieve en
ietwat verlegen prinses dras
tisch zal veranderen. Zij is im
mers niet de troonopvolgster.
Haar broer Felipe is de recht
matige opvolger van vader
Juan Carlos.
speciale nachtelijke editie met
de historische woorden: Con la
Constitución' (Wij staan achter
de Grondwet).
Toch zijn de Spanjaarden te
genwoordig helemaal niet zo
overtuigd van het nut van de
monarchie. Ze zijn eigen niet
eens erg koningsgezind. Bijna
de helft van hen vindt het insti
tuut mcJnarchie achterhaald.
Spanjaarden zeggen dan ook
vaak dat ze meer op hebben
met Juan Carlos dan met het
instituut monarchie.
De persoonlijke populariteit
van vooral de koning bereikte
tijdens de Olympische Spelen
in Barcelona (1992) een nieuw
hoogtepunt. Zijn enthousiaste
steun voor Spaanse sportlieden
deed menig Spanjaard een
traantje wegpikken. 1:1 Rey was
één met het volk, heette het.
Juan Carlos, groot liefhebber
van tennis, squash, karate en
skiën, probeert behoedzaam te
manoeuvreren op de glibberige
wegen van de Spaanse politiek.
Concrete uitspraken gaat hij
echter niet uit de weg. Zo ver
oordeelde hij publiekelijk het
geweld van de Baskische af
scheidingsbeweging ETA en
sprak hij zich uit tegen de cor
ruptie in zijn land. Werkgevers
en werknemers riep hij op om
in het nationaal belang een so
ciaal pact te ondertekenen.
De Spaanse pers stelde zich
tot voor kort terughoudend op
in de berichtgeving over het
privélëven van de koninklijke
familie. Schandalen of schan-
daaltjes waren er nauwelijks te
melden: en als ze er waren, vie
len ze te lezen in de buiten
landse pers. El Mundo door
brak de code in 1992 door uit
gebreid in te gaan op een ver
meend slippertje van Juan Car
los. Hoewel de koning zeer po
pulair is, verschuift bij een
eventuele grote misstap de
sympathie van het publiek
naar koningin Sofia, voorspelt
S<?/r?öA?rt-journalist Navarro.
„Ze is begiftigd met talent, ar
tistiek en aardig. De reactie te
gen de koning zou heel erg:
sterk zijn."
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
'Mijn moeder heeft mijn vriend afgepakt', 'Waar
om haat mijn schoonmoeder mij?', 'Tienermeis
jes die zwanger worden van oudere mannen',
'Mijn vrouw is mij ontrouw'. Voor miljoenen
ft Amerikaanse TV-kijkers is het dagelijkse kost. Het
zijn de thema's van de talkshows, die dit jaar in
de Verenigde Staten een nooit eerder vertoonde
hausse beleven.
Dagelijks kunnen de Amerikanen afstemmen
37| op zeker tien talkshows, waarin 'gewone' mensen
hun privésores tot in de -kleinste, smeuïgste de
tails op tafel leggen. En gezien dé kijkcijfers smul-
32J len de kijkers, overigens vooral kijksters, ervan.
HLOprah Winfrey en Phil Donahue waren de pio-
niers van dit fenomeen, maar ze hebben navol
ging gekregen van figuren als Jenny Jones, Jerry
Springer, Montel Williams, Ricki Lake en Richard
Bey.
Terwijl Winfrey en Donahue nog enigszins pro
beren ook sociale thema's aan de orde te stellen,
onderscheiden die andere shows zich door hun
I voyeuristische belangstelling voor het privéleven
van gewone Amerikanen. Vooral familieleden die
elkaar figuurlijk naar het leven staan, krijgen via
deze W-shows alle kans hun afkeer en hun ruzies
j voor een miljoenenpubliek tentoon te spreiden.
Hoe vulgairder, hoe liever, lijkt het.
Soms vliegen de gasten elkaar letterlijk in de
I haren en loopt hun confrontatie in de studio uit
g. op een banale vecht- en scheldpartij. Berucht is
de aflevering van de Geraldo Rivera-show in 1990,
waarin de gasten met elkaar op de vuist gingen,
stoelen door de studio vlogen en de presentator
E zelf een gebroken neus opliep. Rivera vond het
prachtig. De kijkcijfers van de show en zijn po-
I pulariteit schoten de hoogte in.
1 Maar het kan nog erger. In de Amerikaanse TV-
I wereld is nu consternatie ontstaan, nadat een uit-
zending van de Jenny Jones Show vorige week tot
een heuse moord leidde. Een gast in die show
S werd zo kwaad over zijn confrontatie met een an-
dere man die tot zijn grote verrassing verklaar-
de een oogje op hem te hebben dat hij na de
uitzending naar diens huis ging en hem om het
f leven bracht.
i Te ver
J Een toenemend aantal critici beweert dat de pre-
sentatoren van de shows te ver zijn gegaan in hun
j jacht op hoge kijkcijfers en de daarmee verbon-
den miljoenen dollars. Het onaangenaam verras
sen van gasten is norm geworden. Een wouw
werd onlangs door de producers van de Richard
0 Bey Show gebeld met de mededeling 'dat ze her-
j enigd zou worden met iemand uit haar verleden'.
714j BÜj dacht ze dat men eindelijk haar verdwenen
J broer had gevonden. Maar toen ze, nota bene ge-
Bf blinddoekt, in de studio zat en de camera's lie
pen, werd ze tot haar verbijstering geconfron-
teerd met een vrouw die Haar beschuldigde van
kindermishandeling.
Eigenlijk past het Sevilliaan-
se 'sprookjeshuwelijk', niet in
de traditie van het huidige
Spaanse vorstenhuis. Koning
en koningin hebben de naam
bescheiden te zijn. Kapsones
zijn hen vreemd en echt veel
geld geven ze niet uit, alles in
verhouding uiteraard. Hun kin
deren begeven zich volop in
het maatschappelijk leven, zijn
sportief, sociaal geëngageerd
en gaan met gewone Spanjaar
den om.
Toen Juan Carlos in 1975 de
troon besteeg, trok hij niet in
het koninklijk paleis van zijn
voorouders, maar bleef hij wo
nen in het huis dat hij al in
1962 had betrokkene. „De ko
ninklijke familie is heel erg
normaal. Ze is niet als de leden
van de oude dynastieën die het
publiek op een afstand hiel
den", zegt Julian Navarro, jour
nalist van het populaire week
blad Semana. En volgens de
Britse Spanje-deskundige John
Hooper kost de Spaanse mo
narchie nog niet de helft van
de Britse. Het Spaanse vorsten
huis is volgens hem zuiniger
dan alle andere monarchieën
in Europa.
Als prins had Juan Carlos de
reputatie een marionet van ge
neraal Franco te zijn. De toen
malige leider van de commu
nisten, Santiago Carillo, noem
de hem in 1975 zelfs een
'dwaas zonder politiek besef.
Maar Carillo zqp zijn mening
herzien en het koningschap ac
cepteren. Voor de meeste
Spanjaarden is de huidige vorst
de man die de democratie ves
tigde, haar redde en inhoud
gaf. Ze herinneren zich maar al
te goed het doortastende op
treden van Juan Carlos tijdens
de couppoging van luitenant
kolonel Tejero Molina op 23 fe
bruari 1981.
De koning verzekerde zich
van de steun van belangrijke
legercommandanten en de
staatsomroep, nadat Tejero
met een kleine troepenmacht
het parlement had bezet. De
rechtse opstandelingen reken
den op de koning, maar die
verzette zich fel tegen hun
staatsgreep. Het lot van de put-
chisten was daarmee bezegeld.
Achttien uur lang hielden ze
onder het toeziend oog van de
wereld de televisie zond het
allemaal rechtstreeks uit de
volksvertegenwoordigers in gij
zeling. El Pais opende na de ar
restatie van de samenzweer
ders de voorpagina van een
Vreemdelingenhaat, mis
handeling en wederrech-
terlijke vrijheidsberoving
1 zijn aan de orde van de dag
4 bij de Hamburgse politie.
-1 Onlangs werd een nieuw
dieptepunt onthuld. Zwar
te arrestanten waren opge-
sloten in een cel zonder
v ventilatie en vervolgens be-
spoten met traangas en in-
secticide. Ook zou er een
schijnexecutie zijn uitge-
I voerd. Deze laatste affaire
is in Duitsland uitgegroeid
tot een nationaal schqp-
oj daal en heeft de hoogste
Jjj politiebaas inmiddels zijn
baan gekost. Maar of daar-
mee het probleem is opge
lost, staat nog te bezien.
HAMBURG PETER VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
Een gemaskerde man grijpt vlak
voor het politiebureau een
voorbijganger bij z'n kraag,
la smijt hem op de grond, plant
zijn knie in de rug en houdt
hem met een hand bij zijn nek
vast, zodat het slachtoffer zich
niet kan verroeren. In zijn ande
re hand heeft de gemaskerde
een pistool dat hij tegen de
slaap van het slachtoffer drukt.
Dan, op het moment dat het
schot zou moeten klinken, laat
hij zijn slachtoffer los. Deze
staat op, slaat het stof van zijn
kleren en grijnst.
Dit keer was het theater, een
enscenering door voornamelijk
zwarte demonstranten. Ze wa-
ren naar het politiebureau te
genover het Centraal Station in
Hamburg getrokken om met
deze lugubere een-akter te pro
testeren tegen wat er in werke-
lijkheid op dit bureau zou zijn
gebeurd: een schijnexecutie van
een zwarte arrestant. De agen
ten hadden volgens de getuige-
nis van een collega de man ge-
n 'j dwongen zich uit te kleden. De
lf|' ^arrestant had nog een 'laatste
Lj sigaret' mogen roken. Toen had,
ivï een van de agenten zijn pistool
n' tegen zijn hoofd gedrukt. De
andere agent had vervolgens in
de lucht geschoten. „Hij had het
niet meer. Hij had zich bijna
ondergepoept van angst", had
den ze grinnikend tegen hun
Hamburgse agenten zitten nergens mee. Ook een verslaggever van het televisieprogramma Panorama pak
ken ze ongenadig aan. foto ap
mannen van 'Centraal Station'
opereren. „Ze moeten werken
in de beroerdste en frustrerend-
ste omstandigheden die je je
kunt indenken. De drugsscene
is hier in handen van twee groe
pen. De Koerden handelen in
softdrugs en een beetje cocaïne.
De Ghanezen hebben het mo
nopolie op het harde spul, hero
ïne enzovoorts. Die Ghanezen
zijn vaak kwaaie rakkers. Als ze
worden gepakt, maken ze een
hoop misbaar, schelden de poli
tie uit voor racisten, spugen en
plegen verzet."
„Ze slikken de dope, die in
capsules zit, vaak in. Dan moe
ten ze zich uitkleden en een
laxeermiddel drinken tot de
boel er weer uitkomt. Dat ge
beurt allemaal onder toezicht
van een arts en gaat gepaard
met veel heisa. En als de ver
dachte dan eindelijk voor de
politierechter verschijnt, stelt
deze hem meestal weer op vrije
voeten. Er blijkt geen wettelijke
grond te zijn om hem vast te
houden. Een paar uur later kun
je zo'n man weer op het station
zien lopen. Dat gaat sommige
politiemannen die niet zo stevig
in hun schoenen staan op de
zenuwen werken. En die slaan
op tilt."
Die politiemannen kunnen
bij niemand aankloppen, zegt
Schöneck. „Dan mag je niet
vreemd opkijken als de zaak ex
plodeert.". De verantwoorde
lijkheid voor de uitwassen moet
dan ook vooral worden gezocht
bij de politietop en de Senaat,
het stadsbestuur. Schöneck
noemt de punten waarop deze
te kort zijn geschoten. „De op
leiding is niet met haar tijd
meegegaan. Die is te veel op
politievaardigheden gericht en
speelt te weinig in op de maat
schappelijke ontwikkelingen.
De selectie deugt niet. De rillin
gen lopen je over de rug als je
ziet wie er naar de politieschool
gaan. Het zijn vrijwel allemaal
brave jongens en meisjes, vaak
nog kinderen van zestien, acht
tien jaar, die graag naar de dis
co gaan en willen squashen,
maar geen enkel politiek benul
hebben. Die kun je niet op een
stad als Hamburg loslaten."
„Als je de mensen niet leert
nadenken, kweek je conformis
ten. Die passen zich aan aan de
heersende mentaliteit, de be
ruchte korpsgeest, en zullen
hun mond niet open doen als er
iets gebeurt dat niet door de
beugel kan." En wie een collega
wegens wangedrag rapporteert,
wordt 'uitgekotst als een verra
der'. Dat is een prijs die bijna
niemand wil betalen, zeker niet
als hij er rekening mee moet
houden dat het wangedrag
wordt 'gedekt' door de leiding.
Schoonmaak
Het is een beschuldiging die de
politietop al langer achtervolgt.
Informatie over wantoestanden
bij diverse bureaus zou zijn
achtergehouden, interne onder
zoeken zouden zo laks zijn uit
gevoerd dat het woord sabotage
al is gevallen en politiemensen
de alarmklok luidden, zouden
als lastposten zijn weggezui
verd.
De vorige minister van bin
nenlandse zaken, Hackmann,
stapte vorig jaar op omdat hij
niet voldoende was ingelicht
over wat1 de ordehandhavers
uitspookten. Ook werden 27
man van een bureau collectief
geschorst, nadat ze een groep
zwarte arrestanten Ln een cel
hadden opgesloten en afgerost.
En begin deze maand kondigde
hoofdcommissaris Krappen aan
dat hij om 'gezondheidsrede
nen' met VUT ging.
Maar met het vertrek van
Krappen zijn de problemen de
wereld nog niet uit, zegt Manf
red Mahr, 'kritisch politieman'
en namens de Groenen lid van
het stadsparlement. „De organi
satie moet op de helling. We
moeten natuurlijk de opleiding
en de selectie verbeteren. Maar
nu moeten zo snel mogelijk, ei
genlijk met onmiddellijke in
gang, de speciale eenheden
worden opgeheven. Met de spe
cifieke opdrachten waarmee zij
op pad worden gestuurd, bij
voorbeeld drugsbestrijding,
worden de problemen als het
ware voorgeprogrammeerd. Bij
na alle drugshandelaren zijn
zwart, dus alle zwarten zijp
drugshandelaren, dus alle zwar
ten zijn vijanden. Dat is de Re
denering die aan de excessep
ten grondslag ligt. Als je die
eenheid niet opheft en de man
nen niet over andere dienston
derdelen verspreidt, houd je
een oncontroleerbaar monstór
inleven."
Die analyse maakt ook Petór
Wulf, de advocaat van de poji-
tieman die het laatste schandaal
heeft onthuld. Hij is er alleeh
niet van overtuigd dat de door
Mahr bepleite oplossing af
doende is. „liet zit natuurlijk
veel dieper. Elke samenleving
krijgt de politie die ze verdiept.
En een politie die fascistoïde
trekken vertoont en dat zijn
de acties tegen buitenlanders
en 'alternatievelingen' is al
leen mogelijk in een samenle
ving die een fascistoïde menta
liteit tolereert. En dat doen nog
steeds veel Duitsers, al zullen de
meesten het niet hardop zeg-
gen."
In een. café in de wijk Altona
drinken de leden van het Comi
té voor Opheldering een pils tér
afsluiting van hun eerste verga
dering. Ze willen dat politie
mensen die willen praten over
de wantoestanden worden vrij
gesteld van vervolging. Het kli
maat is gunstig voor zo'n am
nestie, zegt Christian Arndt.
„Nu heerst er overal veront
waardiging over wat de politie
heeft geflikt. Nu moet het deksel
van de put. Want als het nu niet
gebeurt, gebeurt het nooit."
„Schok de gast, verwond de gast, verneder de
gast, onthul intieme details over zijn of haar leven
ten overstaan van de camera's en een studiopu-
bliek, en zit dan zalig achterover en kijk wat er ge
beurt", beschreef de Los Angeles Times de hou
ding van de TV-makers. Een vrouw uit California
kreeg tot haar verbazing tijdens de Montel Willi-
ams Show te horen dat haar eigen zus geregeld
met haar vriend het bed indook.
Exhibitionisten
Elena en Jaime. De foto werd afgelopen november gemaakt toen Jaime de prinses officieel ten huwelijk
vroeg in het Madrileense Zarzuela-paleis foto epa j.m. pastor
collega gezegd. Of het echt zo is
gegaan of dat het slechts op
schepperij van de twee agenten
is, staat nog niet vast. Maar dat
het verhaal geloofwaardig is,
wordt zelfs in politiekringen
niet bestreden. In het bureau
Centraal Station, het hoofd
kwartier van de afdeling drugs
bestrijding, hebben zich te veel
excessen voor gedaan om dit
gruwelverhaal automatisch naar
het rijk der fabelen te verwijzen.
Sterker nog, de schijnexecutie
zou het logische vervolg zijn op
gebeurtenissen waarvan inmid
dels wel zeker is dat ze hebben
plaats gevonden.
Politiemannen hebben arres
tantensin groepen van 18 k 20
man opeengeperst in een cel
vón twaalf vierkante meter zon
der deugdelijke ventilatie. Daar
na zijn bussen met traangas of
insecticide op hen leeg gespo
ten. Sommigen waren bijna ge
stikt. Anderen begonnen zo te
vervellen dat hun opperhuid in
repen losliet.
Naast deze gruwelen lijken de
andere uitwassen bijna on
schuldig. Verdachten worden
afgeranseld met knuppels en
stalen zaklantaarns. Ze worden
geprovoceerd tot ze zich verzet
ten, waarna ze nog meer slaag
krijgen. Ze worden midden in
de nacht wakker gemaakt en
naar het vliegveld gereden met
de mededeling dat ze worden
uitgewezen. Daarna moeten ze
maar zien hoe ze thuis komen.
De laatste excessen kwamen
aan het licht doordat een poli
tieman het niet langer voor zijn
geweten kon verantwoorden te
zwijgen over de vreemdelingen
haat bij de politie. Hij nam een
advocaat in de arm en deed zijn
relaas in het TV-programma
Panorama, Na de uitzending
zworen agenten over de politie-
radio wraak op het 'zwijn dat
ons heeft verraden'.
Heel Hamburg vraagt zich nu
af: hoe heeft het zo ver kunnen
komen? Want de recente ont
hullingen zijn niet de eerste. Al
jaren hebben agenten uit de
metropool aan de Elbe een
slechte reputatie. Buitenlanders
met een donkere huidskleur en
'alternatievelingen' zijn de favo
riete slachtoffers.
In januari vorig jaar maakte
Amnesty International melding
van gewelddadig politie-optre-
den tegen de 'alternatieve sce
ne' in de stad. Het rapport zorg
de voor grote opschudding en
vette krantenkoppen, maar
werd genegeerd door het stads
bestuur.
Zoiets gebeurt alleen in een
politiestaat, zegt pastoor Chris
tian Arndt, die samen met an
deren het Comité van Ophelde
ring heeft opgericht. Ze hebben
geen vertrouwen meer in het
onderzoek van de autoriteiten
en willen zelf het 'moeras van
leugens en bedrog droogleg
gen'.
De officiële verklaring wil, dat
het om een paar 'rotte appels'
gaat. De meeste van de tiendui
zend politiemannen in de Han
zestad zijn voorbeeldige wets-
dienaren. Dat er op het bureau
Centraal Station tegen tachtig
man onderzoeken lopen en dat
dat wel wat veel rotte appels
zijn, zegt het stadsbestuur ken
nelijk niets.
Op tut
Dieter Schöneck van de Duitse
Politiebond in Hamburg kijkt
echter verder dan de officiële
verklaring. Hij zoekt de verkla
ring voor de verloedering voor
een deel in het milieu waarin de
Natuurlijk weten de gasten dat er in zo'n show ra
re dingen kunnen gebeuren. Ze worden ook niet
tegen hun zin naar de studio gesleurd. De pro
grammamakers kunnen de aanvragen van men
sen die graag over hun problemen of bijzondere
ervaringen willen komen praten bijna niet meer
aan. Amerikanen zijn op emotioneel gebied nu
eenmaal ware exhibitionisten.
De makers van de Jenny Jones Show wijzen el
ke verantwoordelijkheid voor de moord natuurlijk
af. Als de man boos was, had hij ook andere ma
nieren gehad om dat te laten blijken. Maar de cri
tici stellen dat de producers veel te weinig aan
voor- en nazorg doen. Mensen worden op televi
sie gekwetst, beledigd of emotioneel van hun stuk
gebracht, maar er is niet altijd een psycholoog of
hulpverlener die hen na de show opvangt. Dat
het wel nodig is, blijkt uit het feit dat het afgelo
pen jaar 70 gasten van de Montel Williams Show
na afloop psychologische hulp behoefden. Ook
stellen de producers zich te weinig vooraf op de
hoogte van de emotionele gemoedstoestand van
de gasten.
Maar de omroepen en hun adverteerders die de
programma's betalen, maken zich nog geen zor
gen. De grote omroepen wijzen de kritiek nog af,
'want er is kennelijk een publiek voor deze pro
gramma's', zoals NBC-baas Robert Wright zei.
„Hoewel sommige mensen vraagtekens zetten bij
wat we in de huiskamers brengen, is het nu een
maal zo dat de kijkers het vreten", aldus Bill
Croasdale, de directeur van een firma die adver
teerders werft voor de shows.
En die adverteerders weten vaak nauwelijks
waarover de door hun betaalde shows gaan. Ze
klagen er ook niet over, want hoe opwindender
de uitzendingen, des te hoger de kijkcijfers en
hoe groter dus het rendement van hun investe
ring. Maar het is opmerkelijk dat nu de VS een
conservatieve revolutie ondergaan, waarbij steeds
meer kritiek komt op geweld en seks op de buis,
deze shows buiten schot blijven.
En de programmamakers is niets te gek. Dat
bleek deze week in de Jerry Springer Show die ge
heel was gewijd aan tieners die nog maagd zijn.
Een jongen kreeg de kans te vertellen hoe hij
daarin verandering wilde brengen Vijf meisjes
zaten achter een scherm en de jongen mocht, aan
de hand van de antwoorden op zijn vragen over
hun seksuele fantasieën, er een uitWezen die 'het'
voor het eerst met hem zou doen. Wat hij niet
wist, was dat een van de onzichtbare meisjes zijn
eigen zuster was.
fotoap
Tegen tachtig agenten van het bureau bij het Hamburgse Centraal Station lopen onderzoeken.
