ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
'Als we de WAO
versoepelen,
slaan de
stoppen door'
TT
'De weg is en blijft
dichtgetimmerd
ZATERDAG 18 MAART 1995
Het blijft knagen, de WAO. Na talloze hartverscheurende brieven ontvangen Tweede-Kamerleden eind
deze maand twee onderzoeken naar de onredelijke en onbedoelde effecten van de wet. Nieuwe munitie
voor PvdA en FNV aan de vooravond van wat nu al als 'het WAO-debat' wordt aangeduid. Oud
voorzitter van de WAO-enquêtecommissie Flip Buurmeijer: ,,De wet is hard en scherp. "Eerst
verantwoordelijke staatssecretaris Robin Linschoten: „Het was de bedoeling van de wet het kaf van het
koren te scheiden.
Flip Buurmeijer.
Robin Linschoten.
et is èèn van die leukigheden
I aan 'paars': een WD'er op soci-
ale zaken. Voormalig PvdA-ka
merlid Flip Buurmeijer is er verguld mee. Als
voorzitter van het Tica, de club die de sociale
zekerheid de volgende eeuw moet binnen
loodsen, had hij het niet beter kunnen tref
fen. „Een sociaal-democraat als staatssecre
taris van sociale zaken gedraagt zich nog
roomser dan de paus. Kijk maar naar Elske
ter Veld. Terwijl een flinke dosis pragmatisme
noodzaak is op die post."
Robin Linschoten glimlacht bij deze steun
uit onverdachte hoek. De liberale staatssecre
taris heeft dan ook alle reden tot glunderen.
Daags na de statenverkiezingen versierden
rode slingers zijn stoel. Een kleine attentie
van de kamerbewaarder, vertelt de staatsse
cretaris. „Het is de eerste keer dat hij een be
windspersoon meemaakt die een verkiezing
De klinkende overwinning van de WD is
evenwel niet 'zijn' succes, weet Linschoten.
„De statenverkiezingen zijn geen oordeel
over 'paars'. Daarvoor is het te vroeg. Te veel
van het beleid staat nog in de steigers. Deze
verkiezingen waren de verkiezingen van Bol-
kestein. Bolkestein is duidelijk. Hij steekt
geen slappe verhalen af om compromissen
bij elkaar te praten."
Duidelijkheid gekoppeld aan haalbaarheid,
het is Linschoten uit het hart gegrepen.
„Over drie jaar word ik afgerekend op de af
spraken uit het regeerakkoord. Afspraken die
essentieel zijn voor de WD. Maar ook voor
het kabinet, omdat de afgesproken lastenver
lichting grotendeels betaald wordt uit de be
zuinigingen op de sociale zekerheid. Het re
sultaat staat bij mij voorop, niet het specta
culaire debat. Niemand zit te wachten op
staatssecretaris Linschoten die zijn hobby's
maximaal botviert.
Methoden
Over 'zijn ministelsel' zul je hem dan ook niet
meer horen. Paars heeft andere methoden
gevonden om hetzelfde doel (minder over
heid, minder uitgaven) te bereiken. Ook een
principieel verweer tegen het basisinkomen
(„Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor hun
inkomen") legt het bij hem af tegen prakti
sche bezwaren. „Van een betaalbaar basisin
komen kun je menselijkerwijs niet rondko
men. Dan kom je uit op een bedrag dat veel
lager is dan zelfs de WD ooit wilde. Daar zou
ik als staatssecretaris niet de verantwoorde
lijkheid voor nemen."
Draait het bij een ministelsel of een basis
inkomen nog om vrijblijvende hersenbreker-
tjes, bij het meest gevoelige onderdeel uit zijn
portefeuille - de WAO - gaan pragmatisme en
afhoudendheid bij Linschoten hand in hand.
Waar de PvdA in de Tweede Kamer aanstuurt
op versoepeling van de wet en de FNV op
nieuw te hoop loopt tegen de herkeuringen,
houdt de staatssecretaris zich aan de afspra
ken. „Tachtig procent van de brieyen die ik
krijg luidt als volgt: 'Beste staatssecretaris, ik
i was arbeidsongeschikt met een uitkering. Nu
ben ik arbeidsgeschikt verklaard en verlies ik
mijn uitkering, maar er is geen baan voor
mij'. Ik kan me goed voorstellen dat dit erva
ren wordt als een heel pijnlijke situatie. Maar
het is wel de bedoeling van de wet: de kans
op werk speelt geen rol meer bij toekennen
van een WAO-uitkering. Die weg is dichtge
timmerd en die weg blijft dichtgetimmerd.
Dat moeten we niet terugdraaien, daar ben ik
politiek ongelooflijk fel op tegen."
Flip Buurmeijer zucht. De elektronisch
aangestuurde luxaflex houdt zijn werkkamer
in een permanente schemering gevangen. Of
de daling van het aantal arbeidsongeschikten
hem deugd doet, luidde de vraag. En hoe
rechtvaardig het is bestaande WAO'ers hun
uitkering te ontnemen als zij zich niet kun
nen bijverzekeren. Hoe billijk het is mensen
goed te keuren terwijl je weet dat ze door
hun handicap geen enkele kans op een
baan maken.
'Oppassen'
De voorman van het Tica (Tijdelijk Insti
tuut voor Coördinatie en Afstemming)
praat veel maar zegt weinig. „Het is niet
aan mij een oordeel te geven. Het Tica
registreert dd feiten en adviseert het ka
binet. Wij beoordelen geen wet, maar
de uitvoering ervan. Zeg maar als de
olieman die kijkt of de machine niet
spaak loopt. Of de herkeuringen on
rechtvaardig zijn, daar doe ik geen
uitspraak over.
Als oud-kamerlid moet ik uitkij
ken me niet te gedragen als partij
politicus. Ik ben nu een onafhanke
lijk voorzitter, door de Kroon be
noemd. Dat schept verplichtin
gen." Maar het is niet alleen zijn
nieuwe baan die hem tot grote
terughoudendheid brengt. Buur
meijer is als de dood dat de slin
ger weer de andere kant op gaat:
terug naar de periode waarin de
WAO als goudgerande werk
loosheidsuitkering werd mis
bruikt om overtollig personeel
te lozen. Een periode die hij
als voorzitter van de WAO-
enquêtecommissie zo helder
over het voetlicht bracht.
„De WAO had een aan
zuigende werking. Dat is
omgeslagen in een afsto
tende werking. Werkne-
mers verzetten zich nu als
zij in de WAO dreigen te
raken en eisen ander
werk van hun baas. Dat
is een zeer verheugende
ontwikkeling. We moe
ten vreselijk oppassen
niet terug te vallen in
de fouten van het ver
leden. Als we de rege
ling verbreden en de
kans op een baan
weer mee gaan we
gen - dus: de WAO
versoepelen - slaan
de stoppen door."
Pleidooi
Einde verhaal voor
Buurmeijer? Is er
geen enkel begrip
voor zijn sociaal
democratische
partijgenoten in
de Tweede Ka
mer die ram
melen aan de
poorten van de WAO? „De WAO is hard en
scherp. De uitwerking kan als buitengewoon
pijnlijk worden ervaren. Neem de terminale
kankerpatiënt, van wie toch wordt gezegd dat
deze nog kan werken. Daar was de Tweede
Kamer tijdens de behandeling van de wet
blind voor. Hoe ingrijpend de nieuwe regels
zijn, werd pas duidelijk toen de aangescherp
te keuringseisen op tafel lagen. Ook de pro
blemen voor de bestaande WAO'ers zijn in
eerste instantie ondergesneeuwd."
Reden voor Buurmeijer voorzichtig te plei
ten voor 'het afvlakken van de scherpe kant
jes' aan de wet. Het sparen van vier catego
rieën 'schrijnende gevallen' zoals Linschoten
doet, gaat de Tica-voorzitter niet ver genoeg.
„Met categorieën kunnen de keuringsartsen
niet uit de voeten. Dat is te grof. Wat je wel
kan doen is afspreken dat een werknemer
alsnog een uitkering krijgt als hij zijn reste
rende mogelijkheden niet te gelde kan ma
ken."
„Het gaat dan om mensen die volgens de
keuringsregels weliswaar kunnen werken,
maar dat vanwege hun handicap nooit zullen
doen. Om hoeveel gevallen dat gaat weet ik
niet, ik heb ook geen voorbeelden. Dat is aan
de politiek, de bal ligt nu daar."
Linschoten grijnst. „Die bal raap ik niet
op", antwoordt hij zeer gedecideerd. Het mi
nimale kiertje in de WAO-poort dat Buur
meijer zich veroorlooft, wordt onmiddellijk
dichtgetrapt. „Alleen als uit de onderzoeken
blijkt dat de wet onbedoelde effecten heeft,
ben ik bereid tot maartregelen. Maar het was
wel de bedoeling van de wet het kaf van het
koren te scheiden. Mensen die niet arbeids
ongeschikt zijn horen niet in de WAO. Je laat
ze juist in de goot liggen door ze die uitke
ring te verstrekken, ze zijn dan uitgeran
geerd. Maar het is geen vaststaand gegeven
dat iemand met een handicap niet aan de
bak komt."
Wel dat dit te weinig gebeurt, erkent Lin
schoten volmondig. „We moeten het debat
dan ook verleggen van de keuringsregels
naar de reïntegratie-plannen om gedeelte
lijk arbeidsgeschikten weer aan het werk te
helpen." Binnenkort presenteert de staats
secretaris zijn ideeën daarover aan de
Tweede Kamer. Loonkostensubsidies en
andere cadeautjes om werkgevers te paai
en een gehandicapte in dienst te nemen,
zijn volgens Linschoten 'weinig effec
tief. Contra-produktief, en dus hele
maal niet aan de orde, zijn verplich
tingen (quotering) of dreigementen
als het mislopen van overheidsop
drachten t)f van lastenverlichting
bij onvoldoende gehandicapten
op de werkvloer.
„De enige echte methode is een
zeer intensieve begeleiding. Be
drijfsverenigingen, arbeidsbu
reaus en sociale diensten moe
ten de gedeeltelijke arbeidsonge-
schikte bij de hand nemen." Ook
Buurmeijer verwacht van deze
aanpak het meeste heil. Zijn Ti-
JfL ca en de arbeidsbureaus hebben
al vergaande afspraken gemaakt
over het opzetten van een elek
tronisch cliënt-volgsysteem. Op
die manier kan precies worden
bijgehouden wie op welk mo
ment verantwoordelijk is voor
de kans op werk voor een ar
beidsongeschikte.
Linschoten ziet uit naar het ko
mende WAO-debat in de Twee
de Kamer. Reden tot paniek
over het onmiskenbare scherpe
debat tussen hem en de WD
enerzijds en de regeringspart
ners PvdA en D66 anderzijds, is er niet. „Ik
verbaas me over al die verhalen over de kras
jes en deukjes in de verhoudingen. Wees blij
dat er een fors debat is. Tien jaar lang kregen
we vage compromissen voorgeschoteld, die
vervolgens werden gepresenteerd als de best
denkbare oplossing. Een fiks debat in de
Tweede Kamer tussen de regeringspartijen
werd als slecht voor het kabinet ervaren. En
als het dan toch voorkwam, verzekerde pre
mier Lubbers na afloop dat de regering er
versterkt was uitgekomen. Wat niemand ge
loofde."
FOTO ANP TOUSSAINT KLUITERS
