Denksport
Cryptogram nummer 10
ft
ft
ft
VRIJDAG 10 MAART 1995
BRIDGE Ton Schipperheijn PUZZEL
NUMMER 10
DAMMEN
Deze week een Amerikaans
'menu' met drie fraaie spellen
uit de toernooipraktijk aldaar.
Het thema: Als je een slem dou
bleert, is het makkelijk als je zelf
uit mag komen.
(diagram 1)
a V103
v 8 5 4
A 6
VB1053
*8654 a A
»H A B 9 7 3 2
H 109842 nr* 0 B53
Diagram 1
Eerst een spel (O/NZ) uit de ou
de doos, Vanderbilt 1947, maar
daarom niet minder boeiend.
Oost (Morrie Elis) opende lHa,
ook toen een grensgeval, zuid
ISch, west pas, noord 2Sch OW
passen verder zuid 2SA, noord
3KI, zuid 3Sch, noord 3SA. Niet
zo fraai geboden, maar 3SA is
niet zo gek; 4Sch zit er niet in.
NZ waren ook niet de eersten
de besten. Noord was Howard
Schenken, misschien de sterk
ste bridger aller tijden; zuid was
Oswald Jacoby, ook al een
grootheid.
West begon met HaH en oost
bedacht dat dat een singleton
moest zijn; zuid kon niet anders
dan HaV-derde hebben. Oost
zag het in harten niet zitten en
schitterde door HaH over te ne
men met HaA en... Ru3 na te
spelen, zuid RuV, west RuH.
Ruiten terug was voor noords
aas en oost... speelde RuB bij.
Daarna kon het niet meer stuk.
Oost kwam aan slag met SchA
en had nog Ru5 over om over te
steken naar west, die vervolgens
nog vier slagen in die ldeur
maakte.
Larry Gould was de held in
het beslissende spel van het
board-a-match' -teamkam
pioenschap 1993. Bij die wed
strijden wordt per spel uitgesla
gen: 20, 11 of 02. Het team dat
de meeste punten op een spel
scoort wint dat spel, ongeacht
of het verschil nu tien punten
bedraagt of 2000: (diagram 2)
H 8 6 5 Z A 9 3
A 104
HB82
Diagram 2
Als zuid opende hij, niemand
kwetsbaar, met ISA. Noord
bood 2Ha, een transfer voor
schoppen en oost kwam er tus
sen met 3Ru. Zuid bood 3Sch,
west pas, noord 6Sch! Een mooi
bod; west zal wel met ruiten
starten. Maar zuid wilde meer -
iedere tien punten zijn immers
belangrijk - en bood 6SA.
De uitkomst in een lage kleur
zou het spel direct al ten gunste
van één van beide partijen heb
ben beslist, maar west koos pas
sief voor harten. Zuid nam zijn
slagen in die kleur, gevolgd door
zes slagen in schoppen. Dat
leidde tot: (diagram 3)
1072
N A
4- o IHE
Diagram 3.
De laatste schoppen volgde en
oost zag de bui al hangen. Hij
deed een vertwijfelde poging
zijn noodlot te ontlopen door
KlA af te gooien. Zuid gooide
RuV af en maakte nu zijn con
tract door klaveren te spelen,
(diagram 4)
B
if 9 3 2
8653
1.9643
AHB107
a V 10 9 6 5 2
W p"> 0 I AH 10
Z V 8 5 2
A A3
Diagram 4.
Een ander spectaculair spel. NZ
boden 6Ha, door oost ten on
rechte gedoubleerd. Maar hij
had toch succes; noord liep weg
naar 6SA. Oost doubleerde
weer, nu met meer vertrouwen,
en zuid bood 7Ha, uiteraard
ook gedoubleerd.
On maakbaar, maar dat werd
anders toen west klaveren start
te; dummy K1B. oost K1V en ge
troefd. Nu volgden drie ronden
troef en vier ronden klaveren; in
de hand vier ruiten weg. Zuid
stak met troef over naar de
hand en speelde ook zijn laatste
troef. En arme oost, met nog"
SchV109 en RuA, moest er daar
van één afgooien. Het werd
Sch9 en zuid had oosts be
nauwde blik gezien. Hij sloeg
SchA en SchH en maakte met
Sch8 de dertiende slag.
Horizontaal: 1.
langstaartaap; 5. morsdoekje; 8.
toneeltoerusting; 12. netwerk
van lijnen; 14. houten blaasin
strument; 15. gratis; 18. echtge
noot; 19. snavel; 20. getijde; 21.
insekteneter; 22. groente; 23.
gewoonte; 25. communicatie
middel; 27. loopvogel; 29.
knaagdier; 30. bruto; 31. Arabi
sche titel; 33. vogel; 35. muziek-
teken; 37. wedstrijdbeker; 38.
eiland van de Nederlandse An
tillen; 40. bijwoord; 42. venster;
45. hertachtig dier; 47. grap; 49.
deel van het gebit; 50. deel van
de voet; 52. plaaggeest; 53.
reeks; 56. schoonmaakgerei; 58.
muzieknoot; 59. gemene weide;
Oplossing
nummer9
Winnaars
De set potloden gaat naar Ingrid
Turk, Zuidweg 10A 2375 AP
Rijpwetering (kruiswoord) en
naar mevrouw Hagen, Lelie
straat 59, 2313 BE Leiden (cryp
togram).
61. broeibak; 62. pas; 64. slui
ting; 65. geestdrift; 67. heilige;
68. kloosterlinge; 70; loot; 72.
reuzel; 74. genoegen; 76.
klanknuance; 78. buidel; 80. lid
woord; 81. wilde haver; 82. suc
cesnummer, 83. keukengerei;
86. heilige vogel; 88. muziek
soort; 89. handvat; 90. kleding
stuk; 91. plek.
Verticaal: 1. vuisthamer; 2.
broeibak; 3. oppervlaktemaat;
4. rustig; 5. brede sjaal; 6. on
derricht; 7. slee; 8. Germaanse
godheid; 9. getijde; 10. strijkin
strument; 11. opstandig; 13. ca
tegorie; 14. hesp; 16. kelner; 17.
claxon; 18. fraai; 22. langwerpig
broodje; 24. vluchtige stof; 26.
bluts; 28. tropische vrucht; 30.
inham; 32. dwarsmast; 33.
goedgeefs; 34. herkauwend
zoogdier; 36. afkeuren; 39. ap
pelsoort; 41. eren; 43. deel van
het bestek; 44. hoofddeksel; 46.
cijfer; 48. wat men tot stand
brengt; 51. droogplaats; 54.
boom; 55. gereedschap; 57.
paardrijschool; 60. voorzetsel;
61. zijde; 63. nachtkleding; 64.
voldoende; 66. brandbaar
koord; 67. rammel; 69. met te
genzin; 71. boot; 73. verdieping;
75. interval; 77. vordering; 79.
pas; 83. klap; 84. schel; 85. roof
zuchtige papegaai; 87. berylli
um; 88. dwarsmast.
Oplossingen, per
briefkaart, dienen
uiterlijk dinsdag
a.s. in ons bezit te
zijn. Indien per
post wordt inge
zonden, als volgt
adresseren: Redac
tiesecretariaat,
Uitgeversmaat
schappij Leidsch
Dagblad b.v.,
Postbus 54,
2300 AB Leiden.
Horizontaal: 4. Geluksvis (7);
7. Afbeelding van een kunst
werk? (10); 8. Die redenaar is
goed te horen (11); 10. Onvol
doende, dus laat maar schieten!
(4); 11. Hier zie je een vroegere
betrekking (9); 14. Door onenig
heid in elkaar gedraaid (7); 15.
Bazig lichaamsdeel (5); 16. Ake
lige bankbiljetten krijg je voor
een prikje (14); 19. Die lange
heeft een relatie met een god
heid (6); 20. Deze verhoging is
niet thuis (6); 21. Periode om
van te griezelen? (5).
Verticaal: 1. Voornemen om
de hele boel in elkaar te slaan?
(15); 2. Moorddadig verlangen
van een sukkel (10); 3. Voorzit
ter van de vakvereniging? (14);
5. Zo is het geknipt om meel te
bewaren? (8); 6. Zet er een blok
voor en je kan ^er niet meer
door! (4); 9. Hert in het kippen
hok (7); 12. Streep tussen tafel
en bed? (10); 13. Uitgespeeld
kreng (8); 17. Met een gram er
bij net zo zwaar (4); 18. Je moet
wel een heilige zijn met deze
drift! (6).
©Joker Productions
Oplossing
cryptogram 9
Horizontaal: 4. gegrond; 6.
sommeren; 8. heerlijkheid; 11.
belegger; 13. graven; 14. leeu-
wedeel; 15. snip; 16. klassen
strijd: 18. keur; 20. overval; 21.
potscherf.
Verticaal: 1. verschieten; 2.
premierepubliek; 3. onderleg
gers; 5. leuk; 7. bengel; 9.
dwarsdrijver; 10. bemiddeld;
12. roezemoes; 17. slecht; 19.
roof.
Om uw zelfwerkzaamheid op
damgebied te bevorderen treft u
onderstaand een zes opgaven
aan waarin de combinatie een
hoofdrol speelt. De eerste drie
zijn alle praktijkvoorbeelden uit
de tiende ronde van de club
competitie. De laatste drie de
den zich voor in andere toer
nooien. In alle opgaven is WIT
aan zet en combineert. Echter,
in twee gevallen kan zwart zich
nog redden met behulp van een
tegencombinatie. Aan de slag
dus! Ter controle zijn tevens de
cijferstanden vermeld.
DIAGRAM 1: wit 25, 26, 30.
32, 33, 34. 35, 41, 42, 43. 45, 47,
48, 49; zwart 4, 6, 7, 8, 9. 10, 13,
14. 16, 17, 19.23,24 en 36.
DIAGRAM 2: wit 25, 27, 31, 32,
33, 35, 38, 39, 42, 43, 44, 45, 47.
48, 49; zwart 3, 6, 7, 8, 9, 13, 14,
15,16, 17,19,20, 23,24 en 36.
DIAGRAM 3: wit 21, 25, 26, 31,
34, 35, 36, 37, 38, 40, 42. 43;
zwart 6, 7, 8, 11, 12, 14, 15, 19,
23, 24, 28 en 29 (Ten opzichte
van de partij met verwisselde
kleuren).
DIAGRAM 4: wit 25, 29, 30, 33,
35, 36, 37, 38, 42, 43, 47, 48, 49;
zwart 1,2, 3, 9, 11, 12, 13, 14, 15,
18,22,23 en 27.
DIAGRAM 5: wit 26, 28, 31, 32,
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
O
9
O
P
S!
Pi
:o
p
O
O
O
Q!
Si
9
9
9
m
9
9
9
9
9
9
9
9
9
P
P
0
O
Bi
Ói
B
3
Q
B
O
O
O
O
Oj
33, 34, 35, 36, 38, 39, 40, 42, 43,
44, 45, 48; zwart 6, 7, 8, 9, 10, 12,
13, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 22, 24
en 25.
Diagram 6: wit 21, 26, 27, 32,
34, 36, 37, 39, 40, 41, 42, 43, 44,
45, 48, 49; zwart 1, 3, 6, 7, 8, 9,
12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 24, 25
en 29.
SCHAKEN
In de zevende ronde van de
KNSB-clubcompetitie leed het
op bordpunten leidende Cap
Volmac Rotterdam een onver
wachte nederlaag tegen Amstel
veen. Aangezien de grote strijd
tussen titelverdediger Panfox-
/De Variant en HSG Hilversum
nipt in het voordeel van de Bra
banders eindigde, is de stand
aan de kop als volgt geworden.
1. Panfox/De Variant, 14 match-
punten, 48,5 bordpunten; 2.
Cap Volmac Rotterdam, 12 - 53;
3. HSG, 12 - 44,5.
Met in de volgende ronde
HSG - Cap Volmac op het pro
gramma en in de laatste ronde
Cap Volmac - Panfox/De Vari
ant, zal het duidelijk zijn dat de
situatie spannend is maar ook
dat de mannen van sponsor
Henk Verstappen een zeer reële
kans maken de vorig seizoen bij
verrassing veroverde landstitel
te behouden.
In een vooruit gespeelde par
tij had Loek Van Wely Henk
Vedder verslagen. Opvallend
was daarbij dat Loek, met wit
spelend, maar 20 minuten be
denktijd nodig had om de partij
in 24 zetten in winst om te zet
ten. Voor deze speciale wed
strijd hadden de Bredanaars de
Engelse grootmeesters Adams
en Hodgson over laten komen.
Adams kon aan bord 1 in een
toreneindspel met 2 pluspion
nen niet van Paul Van der Ster
ren winnen, maar aan het twee
de bord versloeg Julian
Hodgson in een Skandinavische
partij Friso Nijboer, de winnaar
van het vierde Wijk aan Zeese
Sonnevancktoernooi.
NIJBOER - HODGSON - 1. e4
d5; 2. exd5 Dxd5; 3. Pc3 Da5; 4.
d4 c6; 5. Pf3 Pf6; 6. Lc4 Lf5; 7.
De2 e6; 8. Ld2 Lb4; 9. a3 Pbd7;
10. 0-0-0 Lxc3; 11. Lxc3 Dc7;
12. Pe5 Pxe5; 13. dxe5 Pd5; 14.
Ld2 0-0-0; 15. g4 Lg6; 16. f4 h5;
17. h3 Db6; 18. Thfl hxg4; 19.
hxg4 Th3; 20. Tdel Dd4; 21.
La2. Beter was 21. Lb3. Friso
heeft kennelijk de nu volgende
combinatie overzien. (Zie dia
gram 1) 21. Txa3!; 22. Lbl
Da4; 23. f5 Tal; 24. c3 exf5; 25.
gxf5 Lh5; 26. Dxh5 Da2; 27.
Kc2 Dc4; 28. b3 Pb4+; 29. Kcl
Txbl+. Wit geeft op.
Aan bord 4 hield Joris Bren-
ninkmeijer de Australische GM
Ian Rogers op remise, maar een
V
lil
i
A
A
A
A
A
jji
A
lil
IB
iliiii
i
lil
BI
1
01
A
ii
w
H
q
lil!
I
i
11!
A
lil
|H1|
II!1!
A
10
i
11
illt
lil
m
Hl!
lllllll
Hl
W
BI
A
«li
i
1
m
A
i
i
A
A
A
A
Ni„i
10
i
lllllll!
A
'i'l
1
i
!H
101
■1
B
lllllll
llll
-
A
li
if
II
III
bord lager was Zagema niet op
gewassen tegen GM Gure-
witsch, de in Brussel wonende
Rus. Het tweede deel van het
team van de Bredanaars kwam
aanmerkelijk minder succesvol
uit de verf. Aan bord 6 verraste
Leon Pliester Erik Knoppert met
een aardige, maar niet moeilijke
combinatie. (Zie diagram 2)
Pliester speelde 28. Pg5+!,
waarna volgde: 28. hxg5; 29.
Th3+ Kg7; 30. Dxb2+ Df6; 31.
Txe7+ Tf7; 32. Th7+ en zwart
gaf het op.
Frans Cuijpers en Rudy Dou-
ven hielden elkaar aan bord 7 in
evenwicht, maar aan bord 8 was
er andermaal succes voor HSG
weggelegd. Paul Boersma won
hier een goede partij van Gert
Jan De Boer. Herman Grooten,
ondanks een score van 5 uit 6
slechts als reserve opgesteld,
mocht invallen aan bord 9 en
beschaamde het in hem gestel
de vertrouwen niet door in een
goed gespeelde partij Pieter
Tolk te verslaan. Het slot van
deze partij was bijzonder aar
dig. (Zie diagram 3). Zwart
speelde 27.Txa2 wat er kans
rijk uitziet. Er volgt dan een on
verwachte ontknoping. 28.
Dxa2 Pd5. Op 28. Dxdl+;
volgt 29. Tel-i- b3; 30. Txdl
bxa2; 31. Pe7+ Kf7; 32. Pxc8 en
wint. 29. Pe7+ Kh8; 30. Tdel.
Zwart geeft op. Aan het laatste
bord gaf veelvoudig Belgisch
kampioen Richard Meulders de
score voor HSG een draaglijk
aanzien door Stan Van Gisber
gen te kloppen. Aan de staart
verraste het Zaanse Witte Paard
door een 6 - 4 zege op Van Ber-
kel/BSG. Niettemin blijft de si
tuatie voor de Zaankanters en
voor het onderaanstaande
Eindhoven zorgelijk.
TOERNOOIBOEKEN
Haarlemmer Henk Mostert stel
de een boek samen dat een
mooi overzicht geeft van het
grootse jubileumtoernooi dat
ter gelegenheid van het 25-jarig
bestaan van de Nederlandse
Bond voor Correspondentie
schakers in 1991 begon en in
1994 eindigde. Naast de vele
fraaie partijen verdient een zeer
uitgebreide bijdrage van de
hand van theoreticus A.C. Van
der Tak over de gespeelde ope
ningen bijzondere vermelding.
Van het in december in Gronin
gen gehouden KOOP TJUCHEM
Toernooi verscheen ook een
heel fraai boek dat verlucht is
met een groot aantal foto's. De
jonge Hongaar Zoltan Almasi
werd verrassend winnaar van
de invitatie grootmeestergroep.
Maar dit mooie boek leert ons
dat er nog veel meer gebeurde
in het hoge noorden. IM Erik
Hoeksema voorzag een aantal
partijen- van uitgebreid com
mentaar. In augustus 1994 vond
in Sas van Gent het 21ste ECI-
toernooi plaats met als belang
rijk onderdeel het Max Euwe
Herdenkingstoemooi. (Een i_
sloten tienkamp om jonge spe
lers de kans op een IM-norm te
bieden). De local hero's Frans
Snijders, Mamix Van der Zalm
en de Rotterdammer Ben Blak-
moor tekenden voor de redactie
terwijl collega Cor Jansen,
(schaakmedewerker van de Pro
vinciale Zeeuwse Courant),
soms in samenspraak met de
spelers, de analyses voor zijn re
kening nam. Het NBC- en het
ECI-boek zijn te koop via de
(schaak)boekenwinkel, het.Gro-
ningse toernooiboek door stor
ting van 27,90 op girorekening
29.22.911, t.n.v. Stichting
Schaak Groningen, onder ver
melding van Toernooiboek
1994.
OPGAVE VORIGE WEEK
(Wit: Kh5, Ta2, c4, d5, e3, f4, g3.
Zwart: Kfè, Tb6, c5, f3, f5.) Deze
stelling stamt uit de partij Losev j
- Mitetelu, 1952. De met zwart I
spelende Roemeen deed 1.
Tbl, een zet die, ondanks de
matdreiging, twee vraagtekens
verdient. Wit antwoordde 2.
Ta6+ waarna de spelers remise
overeen kwamen. Zwart had
eenvoudig kunnen winnen als
hij het listige 1. f2! had inge
last. Na 2. Txf2 Ta8! had wit
dan geen verweer tegen het
dreigende mat op de h-lijn ge
had. Kleine oorzaken, grote ge
volgen.
NIEUWE OPGAVE
In 1916 verscheen in de 'Chess
Amateur' een paardeindspelstu-
die van de grote Russische com
ponist Alexander Troitzky. (zie
diagram 4). Wit kan de winst
afdwingen indien hij bereid is
om tot viermaal(!) toe zijn paard
te offeren.
FILATELIE
VAN 1 tot en met 17 mei wordt
in het Amsterdamse Concertge
bouw het tweede Mahler Feest
gehouden. Het eerste Mahler
Feest had 75 jaar geleden, in
1920, plaats. Chefdirigent Wil
lem Mengelberg van het Con
certgebouw Orkest sloot toen
voor het eerst het seizoen af
door een integrale uitvoering
van de symfonieën van Gustaf
Mahler.
Werd in 1920 de Mahler-cy-
clus maar door één orkest en
één dirigent uitgevoerd, nu is
dat de 'taak' van het Koninklijk
Concertgebouw Orkest, de Wie
ner Philharmoniker en het Ber
liner Philharmonisches Orches-
ter. Alle drie wereldberoemde
orkesten die Mahler zelf heeft
gedirigeerd en een grote Ma-
hler-traditie hebben.
Ter gelegenheid van het Mahler
Feest geeft PTT Post, een van de
sponsors van deze gebeurtenis,
op 21 maart een liggende 80
cent-zegel uit in een oplage van
8,5 miljoen exemplaren. Op de
zegel is de Oostenrijkse compo
nist en dirigent (1860-1911) en
profiel met zijn jas over de
schouders afgebeeld (naar een
foto van H. de Booy). De achter
grond wordt gevormd door een
deel van de zevende symfonie
van Mahler. Het originele ma
nuscript van deze symfonie
werd destijds door de weduwe
van Mahler. Alma, aan Willem
Mengelberg geschonken. On
derop de zegel de tekst 'Mahler
Feest mei 1995 Concertgebouw
Amsterdam'.
De zegel is ontworpen door
Wim Crouwel (van wiens hand
ook de cijferzegels zijn) die
daarmee na zestien jaar weer
aan het ontwerpers-firmanent
verschijnt. Crouwel, die van
1985 tot 1993 directeur van het
museum Boymans-van Beunin-
gen in Rotterdam was en bij
zonder hoogleraar aan de Eras
mus Universiteit voor Kunst en
Cultuurwetenschappen is na
zijn pensionering in 1994 weer
werkzaam als zelfstandig ont
werper. De laatste zegels die hij
ontwierp dateren uit 1979: de
zomerzegels. Als we die zegels
en de Mahler-zegel naast elkaar
leggen is er voor Crouwel op het
gebied van ontwerpen in de af
gelopen zestien jaar niet veel
veranderd.
Eigentijdser heeft Ton van
Bragt ('1963), de ontwerper van
de NIVRA- en NVOB-zegels, die
28 maart verschijnen het aange
pakt. Vooral de NIVRA-zegels is,
hoewel er alleen maar getallen,
woorden en een handtekening
op staan, qua compositie ge
slaagd. Beide zegels hebben een
waarde van 80 cent en van bei
de komen 8,5 miljoen stuks van
de persen.
Zowel het NIVRA als het
NVOB bestaat honderd jaar. Het
NIVRA (het Nederlands Intituut
van Registeraccountants) is een
publiekrechtelijke organisatie
waarbij ruim 9000 registerac
countants (RA's) zijn aangeslo
ten. NVOB staat voor Neder
lands Verbond van Onderne
mers in de Bouwnijverheid, met
4500 leden de grootste werkge
versorganisatie in de bouw.
Op de NIVRA-zegel dus enkel
getallen, woorden en een hand
tekening. Drie wezenlijke ken
merken van de jaarrekening. De
handtekening staat voor de
waarheidsgetrouwe weergave
van de financiële situatie van
een bedrijf of instelling. Van
Bragt heeft in zijn ontwerp de
jaartallen 1995 en 1895 van el
kaar afgetrokken en de uitkomst
'100' wordt met de handteke
ning NIVRA' (in de kleur van
balpeninkt) goedgekeurd. Een
mooie vondst. Achter '100': jaar
georganiseerd accountantsbe-
roep.
Op de NVOB-zegel wordt de
vakman in de bouw gevisuali
seerd door gestileerd gereed
schap. De aannemer staat als
maneger regisserend in een ei
gentijdse werksituatie.
IN T KORT - Italië: 8 novem
ber, 100 jaar TCI (Italiaanse
ANWB), 600 1., wereldbol en
TCI-vlag; 11 november, 75 jaar
kredietbank (Crediop), 750 1.,
bankgebouw; 18 november, Ita
liaanse post, restauratie Palazzo
Querini Dubois in Venetië en
invoering nieuw postembleem,
6001. en 2 x 7501.; 21 november,
50ste sterfdag van de filosoof en
politicus Giovanni Gentile
(1875-1944), 750 1., portret; 2 ja
nuari, watersnoodzegel met een
bijzonder hoge bijslag, 750
2250 1., boom in ondergelopen
