Paspoort-klucht
in vogelvlucht
15
'Het paspoort is een door de staat uitgegeven document dat in beginsel
dient ter legitimatie van de houder en tevens als faciebewijs van zijn na
tionaliteit. Het paspoort wordt doorgaans door een staat aan zijn bur
gers verstrekt om hen de mogelijkheid te geven naar het buitenland te
reizen. De staat verplicht zich ten opzichte van andere staten de houder
van het paspoort weer binnen de eigen grenzen toe te laten.'
(Uit het boek: Paspoort, een parade van Nederlandse documenten)
uit de bevolkingscomputers. De verant
woordelijkheid voor de hardware ligt bij Sé-
das, de oplossing van het softwareprobleem
bij de leverancier. „De verwachting is",
blijft De Jong optimistisch, „dat deze
maand alle problemen zijn opgelost."
Vanaf dat moment hoopt Sédas zich meer
op de toekomst te kunnen richten. En zo
mogelijk de know how en ervaring van het
Nederlandse paspoort elders te gelde te
kunnen maken. „Vraag is er voldoende",
zegt De Jong. „We worden via agenten be
laagd door landen, die een nieuw paspoort
willen uitgeven. Maar we kunnen op dit
moment nog niet alles aan. Daarvoor gaat
het om te grootschalige operaties, waarmee
heel veel geld gemoeid is. Eerst orde op za
ken stellen in eigen huis en dan pas de boer
op. Dan ligt straks de wereld voor ons
open."
Veel belangrijker, acht De Jong, dat de ken
nis van alle betrokkenen bij het paspoort
project wordt gebruikt om in 2001 nog be
ter en met een nog optimaler beveiligd pas
poort aan de start te verschijnen dan in '93.
„Een speciale werkgroep zou nu al aan de
slag moeten om te kijken waar en hoe we
moeten bijsturen", meent hij. „En welke
nieuwe technologische ontwikkelingen en
trends zich voordoen in andere landen.
Daar moet je in een vroegtijdig stadium
met investeringen op anticiperen. Op dit
moment kan de electronica de grafische be
veiliging nog niet vervangen. Maar ik ga er
van uit dat de rol van het traditionele boek
je na de eeuwwisseling is uitgespeeld. Dan
zal het paspoort vervangen zijn door een
card met een magneetstrip of iets derge
lijks."
De Oprechte Haariemsche Cou
rant de oudste krant van de we
reld, is een van de afbeeldingen,
die voorkomen in de zakenpas
naar nieuw Europees model.
het jonge Sédas, een nieuwe mijlpaal in de
rijke historie van Enschedé en een behoor
lijke financiële injectie om de basis te ver
sterken. „Maar er is echt geen champagne
gedronken op het debacle van KEP", weet
De Jong nog.* „We hebben alleen het glas
geheven omdat we de opdracht als een
soort genoegdoening beschouwden
Het 'eerherstel' bestond uit een contract tot
en met 2000, van ruim honderd miljoen
gulden voor de produktie en distributie van
in totaal 13,5 miljoen reisdocumenten. Met
als bindende voorwaarde dat op 2 januari
'95 alle gemeentehuizen, ambassades en
'overige uitgevers' het document met bijbe
horende apparatuur in huis moesten heb
ben.
Dat lukte. Maar tussen de presentatie van
het paspoort en de uitreiking van het eerste
exemplaar was er ook kritiek. Van historici
bijvoorbeeld, dié de pas 'een verouderd ge
schiedenisboekje' noemden. Ook illustrato
ren mengden zich in de discussie. 'Dit pas
poort is een surrogaat voor schoolplaten
van weleer en bovendien pijnlijk veel slech
ter getekend'. Weer anderen maakten de
vergelijking naar 'een getekend Postbus 51
spotje.'
De politiek liet zich evenmin onbetuigd.
Het CDA vond dat de christelijke symboliek
ontbrak. Maar het merendeel van de Twee
de Kamerleden stoorde zich veel meer aan
het vergeten van Aruba als onderdeel van
het Koninkrijk der Nederlanden. „Een forse
tekortkoming, die in de volgende oplage
moet zijn gecorrigeerd", was het Salomons-
oordeel.
„Het is niet vergeten en dus ook niet fout",
verweert De Jong zich. „Want de geschiede
nis in het paspoort eindigt in '75. Aruba
kreeg pas in '84 de status aparte. Op ver
zoek van de opdrachtgever zullen het niet
temin aanpassen.
Kritiek op het paspoort blijkt bij alle betrok
kenen een gevoelig punt. Daarvoor waart
de geest van het paspoortmonster kennelijk
nog te sterk rond: De Jong reageert dan ook
terughoudend als hem wordt gevraagd naar
de kinderziekten in het natraject van de
paspoortopdracht. Sommige gemeenten
hebben bijvoorbeeld (nog steeds) proble
men met de afgifte van het beloofde 'klaar-
terwijl-u-wacht-paspoort', dat tussen de
honderd en honderddertig gulden kost. Na
vraag leert dat de tijd tussen aanvraag en
afgifte varieert van acht minuten tot acht
dagen.
De Jong schrijft de oorzaak van die vertra
ging toe aan enkele onvolkomenheden in
de gemeentelijke software, die de printer
aanstuurt. Deze printer moet de blanco
paspoorten personaliseren met gegevens
'82: MEI: Het ministerie van
buitenlandse zaken maakt bekend dat er
per 1 januari 1985 een nieuw
(computer) paspoort komt.
'84: JULI/AUGUSTUS: Buitenlandse
Zaken vraagt de Staatsdrukkerij, Joh.
Enschedé en Kodak om een offerte voor
de produktie van de pas. Kodak zoekt
samenwerking met Philips en de
onbekende Schiedamse drukkerij Elba,
samen de combinatie KEP.
TOT EIND '85 ruziën ministeries en
gemeenten (VNG) over de pas. VNG en
Binnenlandse Zaken vinden het een taak
van de gemeenten. Buitenlandse Zaken is
voorstander van een centraal landelijk
instituut. Volgens de jongste Europese
plannen moet het nieuwe paspoort in
1988 worden geïntroduceerd.
'86: JANUARI: De staatssecretarissen
Van Eekelen (buitenlandse zaken) en Van
Amelsvoort (binnenlandse zaken) blijven
het met elkaar oneens. Van Amelsvoort wil
het document laten drukken door de
Staatsdrukkerij, Van Eekelen door KEP. Er
volgt een door minister-president Lubbers
geforceerd compromis: de Staatsdrukkerij
en KEP moeten samenwerken, de pas mag
niet te duur worden en de
fraudegevoeligheid moet gegarandeerd
zijn. Per 1 januari 1988 dient het
verkrijgbaar te zijn.
MEI/JUNI: KEP en de Staatsdrukkerij
worden het niet eens over hun
samenwerking. Van Eekelen tekent een
'samenwerkingsovereenkomst' met KEP
voor de produktie.
AUGUSTUS: De geldkraan gaat open.
De banken stoppen 87,5 miljoen gulden in
KEP.
'87: MAART: De KEP-pas voldoet niet.
PVDA bepleit een onderzoek naar de gang
van zaken. De Algemene Rekenkamer gaat
die opdracht uitvoeren.
DECEMBER: Minister van Eekelen
(inmiddels op defensie) is als
staatssecretaris van buitenlandse zaken
tijdens het vorige kabinet Lubbers te snel
ingegaan op een offerte van KEP, blijkt uit
een concept-rapport van de Rekenkamer.
Hij zou gekozen hebben voor een offerte
zonder prijsopgave. Ook had hij geen
inzicht in de fraudebestendigheid. De
ministerraad besluit de invoering van de
pas uit te stellen.
•'88: FEBRUARI/MAART: De nieuwe
invoeringsdatum wordt 1 april. Een
Amerikaans onderzoekbureau brengt
net als TNO een vernietigend
testrapport uit over de KEP-pas.
APRIL: Onder grote druk neemt minister
Van den Broek de paspoortkwestie over
van zijn staatssecretaris Van der Linden.
KEP zegt nog voor 1 april met een beter
paspoort te komen. De invoering wordt
opnieuw uitgesteld, nu tot 9 mei. Het
paspoort blijkt echter nog niet goed
volgens de Centrale Recherche
Informatiedienst. De Tweede Kamer eist
een parlementaire enquete. Van den
Broek geeft KEP nog één kans om een
fraudebestendig paspoort te leveren.
Slaagt het bedrijf daar niet in voor 1
september dan wordt het contract
opgezegd. Invoering wordt nu voorzien
voor 1 januari 1989.
AUGUSTUS: Paspoort KEP voldoet wel
aan eisen en wordt '89 ingevoerd. Het
eindrapport van de enquete-commissie
verschijnt. Van Eekelen wordt het contract
met KEP zwaar aangerekend, Van der
Linden wordt ervan beschuldigd de Kamer
verkeerd te hebben geïnformeerd.
SEPTEMBER: Van Eekelen kondigt zijn
ontslag aan. Van der Linden doet dat drie
dagen later. Minister Van den Broek roept
experts te hulp om invoering paspoort
vóór 1 januari te garanderen. De Kamer
eist keiharde garanties van de minister
voor de toekomst van het paspoortproject.
NOVEMBER: Invoering van de pas
wordt opnieuw uitgesteld. Uit een
praktijkproef van de projektgroep
paspoortcontrole blijkt dat KEP niet aan
de gestelde kwaliteitseisen kan voldoen.
Het kabinet kapt met KEP.
DECEMBER: KEP wordt failliet
verklaard. SDU gaat in beginsel het
nieuwe fraudebestendige paspoort
maken. In principe met toepassing van
het procédé en de techniek van KEP; Joh.
Enschedé wordt toeleverancier.
'89: JANUARI: De Staatsdrukkerij SDU
ziet af van overname van het KEP-procede
voor de vervaardiging van een nieuw
paspoort.
FEBRUARI: I Iet kabinet begint van
voren af aan met de ontwikkeling van een
nieuw super betrouwbaar paspoort. Van
den Broek gaat er van uit dat het
document pas in '93 kan worden
ingevoerd.
JUNI: De pasaffaire kost banken en
bedrijven 140 miljoen.
NOVEMBER: De gemeenten gaan over
op de afgifte van een zogenaamd
tussenpaspoort naar Europees model, dat
er iets anders uitziet dan het oude
vertrouwde zwarte model.
'91: SEPTEMBER: De regeringspartijen
CDA en PVDA geven het kabinet groen
licht voor het ontwikkelen van een nieuw
paspoort en een Europese reiskaart.
Minister Hirsch Ballin (justitie) en De
Graaff-Nauta van binnenlandse zaken
worden verantwoordelijk.
'93: MAART: De SDU en Joh. Enschedé,
alsmede de Duitse Bundesdruckerei
mogen van De Graaff-Nauta een offerte
uitbrengen voor de produktie van het
nieuwe paspoort en de Europese
reis/identiteitskaart.
AUGUSTUS: Joh. Enschedé krijgt na een
forse concurrentieslag opdracht voor het
ontwikkelen van het nieuwe paspoort.
Vanaf 1 januari '95 moet het beschikbaar
zijn.
DECEMBER: De Graaff-Nauta en Joh.
Enschedé ondertekenen het contract voor
de produktie van het nieuwe paspoort.
Het gaat om een contract tol 2000, voor
totaal dertien miljoen documenten.
'94: AUGUSTUS: De Graaff-Nauta
presenteert het nieuwe paspoort. Al snel
blijkt dat veel gemeenten problemen
hebben met de uitgifte van paspoorten.
De printers blijken niet te passen op de
computers van de gemeentelijke
bevolkingsregisters.
DECEMBER: Er is kritiek van de Tweede
Kamer op het paspoort omdat Aruba er in
ontbreekt. Het is niet mogelijk op korte
termijn een nieuwe versie op de markt te
brengen, er blijken er al 1,4 miljoen
vervaardigd. In de volgende oplage zal de
verbetering worden doorgevoerd. In
Utrecht wordt het eerste exemplaar van
het nieuwe paspoort uitgereikt aan VNG-
voorzitter I. Opstelten.
'95: JANUARI: Veel gemeenten hebben
nog steeds problemen om de 'klaar-
terwijl-u-wacht-pas te leveren. Waar de
ene burger slechts acht minuten op het
stadhuis hoeft te wachten op zijn nieuwe
pas, dient een ander elders met een week
of meer rekening te houden.
FEBRUARI: Het ministerie van
binnenlandse zaken blijkt adviezen van
het Duitse Bundes Kriminalamt om de
fraudebestendigheid van het nieuwe
paspoort te verbeteren, in de wind te
hebben geslagen. „Een kwestie van
portemonnee en tijdsdruk", is de
argumentatie van BZ.
