Marjorie Barnes, Amerikaan in Zoetermeer
Cultuur&Kunst
Leidse Hout vertelt over de kleren farao
Meer humor bij Hester Macrander
Fraai samenspel van
Jaap van Zweden
Oriëntaalse Diana Ross brengt LVC-publiek aan buikdansen
chef annemiek ruygrok, 071-356471plv.-chef jan rijsdam, 071 -356472
Prijzen Prinses Christina Concours
Rotterdam De pianisten Catelijne Smit (17), Marlijn Helder
(15), Diana Djindjikhachwili (18), uit Georgië afkomstig, en vio
liste Frederieke Saeys (16) gaan door naar de finale van het Prin
ses Christina Concours op 25 maart. De vier streken met de
hoogste eer tijdens de voorrondes gisteren in de Doelen in Rot-
terdam.Tweede prijzen waren er voor fluitiste Madeion Steens
(16) en violiste Christiane Stotijn (17); Jeffrey Bruinsma (viool)
speelde voor de derde prijs en de aanmoedigingsprijs was voor
violist Casper Donker.
Regisseur Jack Clayton overleden
utrecht De Britse cineast Jack Clayton is zaterdag op 73-jarige
leeftijd overleden. Hij werd vooral beroemd als regisseur van
Room At The Top, zijn eerste lange speelfilm die hem twee Os
cars opleverde. Het is Claytons tragiek geweest dat hij de bijzon
dere ldasse van deze debuutfilm nooit meer heeft kunnen eve
naren. In 1961 maakte hij The Innocents, in 1964 The Pumpkin
Eater en in 1967 Our Mothers House. Na zeven jaar inactiviteit
had zijn verfilming van The Great Gatsby (naar Scott Fitzgerald,
met Robert Redford in de hoofdrol) zijn grote comeback moeten
worden maar de film flopte.
Borgers wint Concours de la Chanson
Amsterdam Ethienne Borgers (32) uit Utrecht heeft de twaalfde
editie van het Concours de la Chanson van de Alliance Frangaise
gewonnen. Hij won de prijs met de liedjes Ma Chère en Si je ve
nais a mourier, composities van hemzelf en van Gregor Theelen
en Ernst Reichrath. In de Kleine Komedie in Amsterdam dongen
zondagavond tien finalisten naar deze prijs voor amateurs. Zij
varieerden in leeftijd van 17 tot 49 jaar. In de loop van de avond
werd jurylid Hans van Willigenburg benoemd tot Chevalier des
Art et des Lettres omdat hij volgens de organisatie ervoor heeft
gezorgd dat dit concours is uitgegroeid tot een belangrijk evene
ment.
Bernstein-concours in Jeruzalem
Jeruzalem» Jeruzalem houdt in oktober het eerste internationale
Bemstein-concours voor jonge dirigenten, ter nagedachtenis
aan de in 1990 overleden Amerikaanse dirigent-componist Leo
nard Bemstein, die een zwak had voor de Israëlische hoofdstad.
Burgemeester Ehud Olmert zegt te hopen dat het concours de
reputatie van Jeruzalem als internationaal cultureel centrum zal
versterken. Aan de wedstrijd is een prijs verbonden van 25.000
dollar. Volgend jaar wordt een Bernstein-concours gehouden
voor zangers en in 1997 een voor componisten. Het jaar daarop
begint een nieuwe cyclus van drie jaar.
Overzicht Duitse lyrische poëzie
frankfurt» Een overzicht van de Duitse lyrische poëzie van de
Middeleeuwen tot heden is voltooid en verschijnt binnenkort in
tien banden op de markt. In de Encyclopedie van de Duitse Ly
riek zijn de gedichten chronologisch ingedeeld. De reeks begint
met werken van de hoofs-ridderlijke minnezanger Walter von
der Vogelweide en eindigt bij Sarah Kirsch.
Ex-lid van The 5th Dimension vrijdag met eigen show in Alphens Parktheater
In de Verenigde Staten, haar geboorteland, speelde en
zong Marjorie Barnes in produkties als Hair, The Magie
Show, I love my Wife, Pal Joey, Bubbling Brown Sugar en
Dream Girls. Daarna was ze twee jaar eerste zangstem in
de groep The 5th Dimension. Maar sinds ze een jaar of
tien terug trouwde met een Nederlander woont ze hier.
Vanuit haar woonplaats Zoetermeer doet ze nu een (be
scheiden) Nederlandse theatertournee onder de titel 'Ba
sic Black'.
zoetermeer peter van eykelenburg
Kom niet aan haar Zoetermeer!
„I'm proud to be a Zoetermeer-
der", zegt Barnes zelfs. „Zoeter
meer is okay, maakt niet uit wat
anderen er over zeggen. Ik hoef
hier de achterdeur niet eens op
slot te doen, m'n kinderen kun
nen vissen in de vaart hiernaast.
Als ik op tournee ben maaien
m'n buren het gras. Ik zit hier
zeven minuten van Den Haag
en vijftien minuten van Rotter
dam. We hebben twee vliegvel
den vlakbij: Zestienhoven en
Schiphol. We hadden de Floria-
de en we hebben een McDo
nalds drive in, zijn de kinderen
dol op."
Ook over dat soort aspecten
gaat haar show. Marjorie Barnes
doet daarin eerst muzikaal uit
de doeken wat haar carrière in
Amerika behelsde. Door de ook
hier overbekende shows waarin
ze heeft opgetreden, bevat het
deel voor de pauze genoeg her
kenningspunten. Na de pauze
vertelt en zingt Barnes over haar
leven als Amerikaanse hier, in
middels gescheiden van de Ne
derlander Ricardo Sibelo die nu
te zien is in de tv-serie Vrou
wenvleugel.
Amerikaans
„Ik wilde de show graag hele
maal in het Nederlands doen. Ik
versta ongeveer 85 procent van
het Nederlands en kan me in
gewone gesprekken ook wel
verstaanbaar maken, maar zo'n
show is toch anders. Dan moet
alles goed zijn. Ik wil echt con
tact met m'n publiek en daar
voor was nodig dat ik de show
in het Nederlands kon doen,
dacht ik. Maar nu blijkt dat het
publiek toch volkomen begrijpt
waar ik het over heb in mijn
programma. Ik ben en blijf
Amerikaan, maar een Ameri
kaanse in Nederland. Dat is het
bijzondere aan mij boven bij
voorbeeld Karin Bloemen of Ti
neke Schouten. Maar die kun
nen in het Nederlands weer veel
beter uitdrukken wat ze willen
overbrengen."
'Basic Black' staat voor meer
dere dingen. „Ik zag in een win
kel een jurkje van Chanel met
die naam. Het was te duur voor
mij en ik was er te dik voor,
maar het was prachtig. Gewoon
zwart, sjiek, elegant, altijd goed,
Basic Black. Het refereert bo
vendien aan het samengaan
van alle kleuren, namelijk zwart.
De naam is ook een symbool
voor alle dingen die ik doorge
maakt heb in m'n leven. Ten
slotte: ik ben zelf zwart. Ik wilde
ook een achtergrondkoortje van
drie zwarte zangeressen. Een
krachtig zwart geluid dat je in
Nederland niet vaak hoort. Drie
vrouwen, gescheiden net als ik
en vriendinnen van me. Ze wil
den wel, maar ik kon hen niet
betalen. Nu werk ik met twee
blanke zangeressen. Ik hoor het
verschil, het publiek niet. Alleen
jammer dat ze niet kunnen
dansen. Want ik heb graag dat
alles beweegt op het toneel.
Maar ze kunnen of ze durven
niet."
Zoontjes
Deze zomer was Marjorie Bar
nes even terug in de States. At
lanta, waar haar moeder woont.
Ze nam er een jazz-cd op en
trad drie keer met veel succes
op in een jazzclub. Ze kan dus
terug naar Amerika, maar zo
lang ze het artistiek in Neder
land en Europa nog redelijk
naar haar zin heeft, gaat ze niet.
„Ik heb in New York en in Los
Angeles gewoond, ben er opge
groeid, big fun. Maar met mijn
twee zoontjes van zeven en tien
zou ik het nu niet meer riske
ren, met alle criminaliteit en
verdovende middelen daar. In
Amerika heeft een artiest grote
re mogelijkheden. Nederland is
te klein voor echt grote talenten.
De grootste Nederlandse talen
ten zijn toch ook naar Amerika
gegaan? Maar Nederland is
goed om te wonen, zeker voor
m'n kinderen."
Volgend seizoen gaat ze door
met het huidige programma
met een combo van pianist Dolf
de Vries. Voor daarna heeft ze
plannen genoeg. Ze heeft een
show geschreven over het leven
van haar grote idool Sarah
Vaughan. „Haar overlijden vorig
jaar ging bijna ongemerkt voor
bij. Geen grote stukken in de
kranten, geen tv-specials. Ik ben
in archieven op zoek gegaan
naar Sarah's leven, heb uit
kranten alles verzameld tot in
de jaren veertig. Die show is
klaar, wie weet komt het er van.
En voor déérna heb ik nog een
soort Westem-show in mijn
hoofd met veel country-songs.
'Basic Black' van Marjorie Bar
nes en het Dolf de Vries-kwar-
tet is 3 maart te zien in het
Parktheater in Alphen aan den
Rijn.
20
Marjorie Barnes: „Ik ben en blijf Amerikaan, maar een Amerikaanse in Nederland.'
leiden sandra passchier
Onder het imposante decor van
de tempel van Taffeh lieten gis
teren zeventien leerlingen van
basisschool De Leidse Hout de
I tijden van het oude Egypte her
leven. Tijdens de themadag van
de tentoonstelling 'De kleren
van de farao' in het Rijksmuse
um voor Oudheden vertelden
zij over de kleren van Toetan-
chamon.
In de grote hal waren de kin
derstemmetjes nauwelijks te
verstaan, maar de belangstelling
en het enthousiasme waren er
niet minder om. De rekwisieten
die de kinderen gebruikten,
kwamen direct uit de tentoon
stelling, zoals een pruikendoos,
een kaptafel en een Egyptisch
bed. Als Toetanchamon zijn ge
neraal Horemheb wil huldigen,
komt hij tot de ontdekking dat
zijn feestkleding gestolen is. Ge
lukkig wordt de kleding terug
gevonden en kan de huldiging
plaatsvinden.
In een lezing vertelde de
Amerikaanse professor William
Flayhart over het leven van Toe
tanchamon. De jonge farao uit
het oude Egypte werd op zijn
negende jaar koning, op zijn elf
de jaar trouwde hij en op 18-ja-
rige leeftijd stierf hij. Aan de
hand van dia's worden de on
voorstelbaar mooie en kostbare
schatten uit zijn graf getoond.
Flayhart vertelt het verhaal op
zo'n levendige manier, dat de
toehoorders aan zijn lippen
amsterdam anp
Als opmaat voor de nieuwe pro-
duktie van Arnold Schönberg
Moses und Aron in de herfst,
presenteert De Nederlandse
Opera (DNO) deze maand een
Schönberg-trilogie. De drie een
akters - 'Erwartung', 'Die glück-
liche Hand' en 'Von heute auf
morgen' - zijri niet eerder in de
ze combinatie uitgevoerd.
Pierre Audi, artistiek directeur
van DNO, voert de regie van de
Nederlandse
Opera brengt
Schönberg
trilogie. De première is op II
maart in het Muziektheater in
Amsterdam. De NPS maakt op
namen voor televisie. De decors
zijn van de Grieks-Italiaanse
kunstenaar Jannis Kounellis. Hij
was ook verantwoordelijk voor
het ontwerp van 'Die glückliche
Hand', die in 1991 in première
ging. De twee andere eenakters
zijn nieuwe produkties.
De muzikale leiding is in han
den van Oliver Knussen. De
Britse componist en dirigent
leidt het Residentie Orkest waar
hij vorig jaar werd benoemd tot
gastdirigent. Het zal de derde
keer zijn dat Knussen in het
Muziektheater te gast is.
Leerlingen van basisschool De Leidse Hout lieten de tijden van het oude
hangen.
De tweede lezing gaat in op
de kleding van de Egyptenaren.
Replica's van authentieke kle
ding wordt getoond en geshowd
door mensen uit het publiek.
Van de onderbroek waarin de
arbeiders liepen, tot de versier
de tunieken waarin rijke Egyp
tenaren zich vertoonden.
In 'de paskamer van de farao'
kunnen belangstellenden gere
construeerde Egyptische kle
ding passen. Zij kunnen dan
kiezen uit vier modellen: de tu
niek, de wikkelrok, de lenden
doek en de lendenschort. De
kleding kan gecombineerd wor
den rn'et gordels, hoofddoeken,
pruiken en sieraden die geïnspi
reerd zijn op de Egyptische
oudheid. In complete uitdos-
Egypte herleven, foto dick hoge-
woning
sing kan men dan op de foto.
En alsof je je dan nog kan verve
len, is er ook nog een video
voorstelling van Asterix en Cleo
patra.
De Apollo-Montessorischool
speelt op zondag 12 maart to
neel in de Taffeh-zaal. Het is
meteen de laatste dag van de
expositie 'De kleren van de fa-
theater fallussymbool. Die laatste grap is overigens zeer
belegen en beneden het niveau van Hester Ma
crander die zorgvuldigheid hoog in het vaandel
voert.
Helaas laat ze in dit programma wel meer klei
ne steekjes vallen. Zo neemt ze te gemakkelijk
haar toevlucht tot gekke stemmetjes. Afzonderlij
ke nummers duren soms te lang en lijken toe te
werken naar een pointe die dan uiteindelijk niet
komt of tegenvalt. Ze opent haar programma bij
voorbeeld met het vertellen van een mop, houdt
halverwege op, omdat ze de clou vergeten zou
zijn. 'Vrouwen kunnen geen moppen vertellen',
zegt immers het vooroordeel waar Hester Ma
crander op wil inhaken. Helemaal aan het eind
van de show schiet haar de afloop van die mop
als het ware alsnog te binnen. Zo krijgt haar pro
gramma qua vorm een mooie afronding. De kwa
liteit van de mop in kwestie (en haar timing) is
echter hiervoor te mager.
Gelukkig doet ze ook een hoop mooie dingen,
met als één van de hoogtepunten het liefdesliedje
dat geen liefdesliedje wil zijn. Ze vertelt over ver
anderingen in haar leven, zoals het samenwonen
met een vriend. Ze durft haar liefde niet te bezin
gen en doet dat in alle onbeholpenheid dan toch
maar. Het tekent de nieuwe Hester Macrander:
kwetsbaarder, persoonlijker, meer ontspannen en
losser van toon.
Overdonderend
concert van
Kolja Blacher
recensie udy van der spek
Concert: vioolrecital van Kolja Blacher.
Gehoord: 25/2, Lokhorstkerk, Leiden.
Een echte feministe is Hester Macrander in haar
vorige soloprogramma's weliswaar nooit geweest.
Maar haar strijdbaarheid was toch vaak wel gete
kend door feministisch gedachtengoed. Dat er ten
aanzien van de positie van de vrouw in onze
maatschappij nog het een en ander mis is, werd
ons tijdens haar programma's flink onder de neus
gewreven.
Over vorm en inhoud denkt ze nog altijd goed
na, aan oppervlakkigheid heeft ze duidelijk een
hekel. Bij al die aandacht voor vorm en inhoud
wilde de humor er tot nu toe nog wel eens bij in
schieten. In haar optredens zat iets krampachtigs
dat in haar nieuwe programma 'Vragen om moei
lijkheden' nagenoeg ontbreekt. Dat is winst. Haar
boosheid is niet in berusting maar in humor en
luchtigheid overgegaan.
Toch houden mannen in haar ogen Mog altijd
iets verdachts. Het zijn bijvoorbeeld net kleine
kinderen als ze in hun snelle auto's mogen zitten.
En vooral bij het verdelen van de huishoudelijke
taken trekken vrouwen nog steeds aan het kortste
eind. Mannen met snorren zijn voor haar al hele
maal verdacht en stropdassen zijn een burgerlijk
muziek
recensie li dy van der spek
VSB Klassiek concert met Jaap van Zwe
den, viool, George Pieterson, klarinet, Jo-
han Kracht, viool, Ken Hakii, altviool, Jean
Decroos, cello en het Amsterdam Saxo
phone Quartet. Gehoord: 26/2, Pieters
kerk, Leiden.
Het ging gisteren niet om Jaap
van Zweden, het ging om sa
menspel. Op geen enkele ma
nier had Van Zweden behoefte
om te soleren of op de voor
grond te treden. En terecht. In
het Klarinetkwintet in b van
Brahms is er één ding dat op
valt, de schitterende gezamen
lijke klankkleur van strijkers en
klarinet. Het coloriet is te om
schrijven als smeltend, glan
zend warm, subtiel geschakeerd
fluweel. Ik wist niet dat de klari
net zo totaal opgenomen kan
worden in een strijkerssektie.
Brahms schreef dit kwintet
voor de klarinettist Richard
Mühlfeld die hij zeer bewonder
de, getuige een bewaard geble
ven brief aan Clara Schumann.
Niet alleen Jaap van Zweden en
de klarinettist George Pieterson,
ook de andere drie strijkers zijn
artiesten van het hoogste ni
veau. De enige smet op deze
uitvoering is de akoestiek die
zorgt voor wegwolken en om
floersen van de klanken, waar
door het idioom van de instru
menten apart minder genuan
ceerd tot zijn recht komt.
Na de pauze een concertante
West Side Story in een arrange
ment van Henk Huizinga voor
viool en saxofoonkwartet. Juist
omdat de saxofoon zoveel raak
vlakken heeft met verschillende
muziekgenres is deze bewer
king, frappant gecompleteerd
met de ijle zinderende viool
klank van van Zweden, bijzon
der geschikt om het aloude ver
haal van Romeo en Julia tot le
ven te brengen. Hoe buigzaam,
sensueel, flitsend of heavy de
muziek ook de Pieterskerk in-
golfde, zoals in het tere 'Maria'
of het jazzy superswingende
lied van de Portoricanen
'America', zonder de dramatiek
van het verhaal blijkt deze be
werking gewoon te lang en blijft
de spanning er niet in.
recensie pablo cabenda
Concert: Usmva Yulduz met danseressen
Gezien: 25/2-, LVC,
Leiden.
maken
nadat ze geheel toevallig op die
zelfde steppe Yulduz en haar
twee danseressen, hand in hand
en al huppelend Oezbeekse
volkswijsjes zingend, tegen het
lijfliepen.
Als een Oriëntaalse Diana
Ross and the Supremes werd
een hele 'song and dance revue'
gegeven met het verschil dat de
'Supremes' zich in dit geval va
ker verkleedden dan de diva
zelf. Er was een imponerende
solo van de percussionist, er
was ritmisch handgeklap en er
was zelfs een aansteker die in
de lucht ging. En ook al kon ik
er geen woord van verstaan ver
moed ik dat de liedjes over le
ven, liefde en naar Yulduz te
oordelen over veel vreugde gin
gen.
Met een tomeloze energie en
glimlachend van oor tot oor
danste ze omdat ze er zin in
had en omdat het feest was. De
charme en de geestkracht sloe
gen over zodat ook het publiek
met de daarin verdwaalde dan
seressen aan de buikdans raak
te, totdat het afgelopen was en
de zaal „Yulduz, Yulduz" (god
zijdank geen „we want more")
scandeerde voor de toegift.
Het is Usmva. Met de klemtoon
op de tweede lettergreep en niet
op de derde. Niet dat het voor
de muziek iets uitmaakt, maar
het is wel zo correct tegenover
'the queen of Uzbekistan pop-
music'. Hier en daar is de zan
geres uit Tashkent al vergeleken
met Madonna. Maar volgens
Yulduz heeft dat meer te maken
met haar immense populariteit
in het oosten van de voormalige
Sovjet Unie dan met haar muzi
kale prestaties. Wat de zang
kwaliteiten van de beide dames
betreft gaat elke verdere verge
lijking volledig mank. Mevrouw
Usmanova heeft een stem die
door ijs kan snijden, maar hoeft
dat gelukkig niet in alle num
mers te bewijzen. In een opval
lend poppy repertoire vielen
juist die nummers op waarbij
meer ruimte werd gemaakt voor
het veelzijdige geluid van de
zangeres en waarbij alle regis
ters werden opengetrokken.
Voor een publiek, dat deels
bestond uit een dwarsdoornede
van de Turkse gemeenschap in kermis van Oezbeekse folkore
Leiden en uit het verlichte deel gehouden. Veelkleurige linten,
van de Leidse bevolking dat een vlechten, pirouettes, trommels
lichte neiging tot 'erdtuurshop- en veel navel. Een begeleidings
pen heeft ontwikkeld, werd een band die oogde als een troep
jonge schaapherders, zo geplukt
van de Krigische steppe en ge
stoken in gloednieuwe smette
loos wit gesteven flanellen. Naar
het schijnt is de band pas en-
Kolja Blacher is een uitzon
derlijk fenomeen. Noe nooit
heb ik zo intens horen viool
spelen en ik denk uit naam
van alle toehoorders te spre
ken. Iedereen was met stom
heid geslagen over zoveel
waarachtige kunst, samenge
bald in één man en één viool.
Na afloop van het concert
gonsde het enthousiasme
door de rijen, het moest over
de lippen.
Onvoorstelbaar, maar Kol
ja Blacher (1963) is in Neder
land nog niet erg bekend,
een gouden greep dus van
het Nederlands Bach Collegi
um om hem naar ons land te
halen. In zijn geboorteland
maakt Blacher al veel furore;
Claudio Abbado heeft dit
toptalent, concertmeester
van het Berlijns Philharmo-
nisch Orkest, snel onderkend
en nodigde hem al in 1992
uit voor een tournee door de
VS en Japan.
Met een zeer introverte
maar toch enorme uitstraling
speelde Blacher twee van de
zes sonates voor vioolsolo
van Bach, waarvan de Sonate
nr 4 de bekende Partita in d
is. Vele malen heb ik de Cia-
cona gehoord, het laatste
deel toegevoegd aan de be
kende reeks statige en zwieri
ge dansen, maar zo onge
hoord mooi als deze keer nog
nooit.
De onvergetelijk groots en
meeslepende klank, de fabel
achtig knappe techniek, zijn
opvallende dynamiek en pas
sie, ook in de ode aan zijn
vader Boris Blacher
(1903-1975) blijven voorgoed
in het geheugen gegrift. Bla
cher sr. studeerde aanvanke
lijk wiskunde en architectuur
en vanaf 1924 compositie en
muziekwetenschappen. 'Uil-
gaand van het besef dat de
maatwisseling het verloop
\Jan de vorm intensiveert, is
het idee in mij ontstaan het
metrisch verloop zodanig
vorm te geven dat iedere
maat aan een andere metri
sche struktuur onderworpen
is', woorden van Blacher die
ook slaan op deze Sonate.
Het poëtisch weemoedig
middendeel, waar een glij
dende melodie voor de wijs-,
midden- en ringvinger wordt
gecompleteerd door een ge
staag pizzicato met de pink,
werd buitengewoon knap
vertolkt. Het laatste deel hé(l
die constant onvoorspelbare
variabele metriek en was be
zwangerd van blues- en jazz
invloeden. Schitterend!
Usmva Yulduz heeft een stem die door ijs kan snijden.
