Kind beter te zien in verkeer
Nederland kiest voor de beuk
Motortje van één millimeter
voor dichtslibbend bloedvat
Mannen zijn kleine biggen
Vrouwen doen meer met hun hersenen
Hoog gehalte
transvetzuren
in Nederland
Trends
Gezondheid
Wetenschappers hebben nieuwe bewijzen gevon
den voor de theorie dat er verschillen bestaan
tussen de hersenen van mannen en vrouwen in
de manier waarop ze met taal omgaan.
Als een man een woord in verschillende klanken
opdeelt werkt alleen het linkergedeelte van zijn
hersenen. Een vrouw daarentegen gebruikt beide
hersenhelften om dezelfde taak uit te voeren, al
dus onderzoekers van de Yale universiteit. On
danks de verschillen konden mannen en vrouwen
de taken even goed vervullen.
De uitkomst van het onderzoek suggereert dat
vrouwen een reserve hebben voor taalvaardighe
den als de linkerhelft van de hersenen wordt be
schadigd of slecht functioneert. Dat zou ertoe
kunnen leiden dat vrouwen beter genezen als
hun taalvaardigheid worden aangetast door ziek
te of een ongeluk en het verklaart tevens waarom
meisjes met dyslexie uileindelijk beter leren lezen
dan jongens met hetzelfde probleem.
Het onderzoek, waarbij de hersenen van vrijwilli
gers werden getest tijdens de uitvoering van ver
schillende opdrachten, toont verder aan dat we
tenschappers kunnen nagaan waar specifieke
taaltaken worden uitgevoerd in de hersenen. Dit
kan leiden tot beter inzicht bij problemen als
dyslexie, aldus onderzoekster Dr. Sally Shaywitz.
Shaywitz en haar echtgenoot dr. Bennett Shay
witz van de faculteit medicijnen van de Yale uni
versiteit hebben verslag gedaan van hun bevin
dingen in het tijdschrift Nature. Zij hebben 19
mannen en 19 vrouwen onderzocht via een on
langs ontwikkelde techniek die functionele mag
netische resonantie verbeelding wordt genoemd
en waarbij kan worden aangetoond welke delen
van de hersenen actief zijn als iemand een be
paalde taak uitvoert. De vrijwilligers kregen bij
voorbeeld als opdracht om te zeggen of onzin-
woorden als het Engelse ,,lete" en ,,keat" rijmen,
een opdracht waardoor ze gedwongen werden
om in gedachten de klank van de woorden te ho
ren. Het vermogen om de klank te herkennen is
van cruciaal belangvoor lezen, schrijven, spreken
en het begrijpen van gesproken woord.
De wetenschappers maten de activiteit van een
speciaal gebied dat in beide hersenhelften aan
wezig is en dat zich in de buurt van de slapen be
vindt.
De studie is een overeenstemming met eerdere
wetenschappelijke vondsten die aantonen dat de
hersenen van mannen en vrouwen niet hetzelfde
functioneren.
LEEUWARDEN ARNOUD CORNELISSEN
Vroeger ging je gewoon dood
als je kransslagaders dichtslib
den. Daar is gelukkig wat op
gevonden. Een bypass of een
dotteroperatie en de patiënt
kan weer jaren mee. Hoe meer
informatie de specialist krijgt
over het aangetaste bloedvat,
hoe effectiever de ingreep kan
verlopen. Met een ultrasound-
katheter op de kop van een mi
nuscule elektromotor kan een
arts een natuurgetrouwe re
constructie van een bloedvat
op een computerbeeldscherm
toveren.
Waarom bloedvaten dichtslib
ben is medici nog een raadsel.
De hypothese is dat het li
chaam bij beschadiging van
een bloedvat overgaat tot over
matige reparatie-acties. Oplos
singen zijn er gelukkig wel. Als
de obstructie groot is, biedt
een bypass-uitkomst. Bij meer
plaatselijke verstoppingen kan
de specialist besluiten tot een
dotteringreep. Het nadeel
daarvan is dat het effect tijde
lijk is en het slechts kan wor
den toegepast bij zeer lokale
stremmingen.
Andere mogelijkheden zijn het
schoonkrabben van het bloed
vat, het schoonboren of het
door middel van ultrasound
het stolsel te verwijderen. Het
nadeel in alle gevallen is veel
schade aan het bloedvat waar
door het lichaam opnieuw zou
kunnen overgaan tot overmati
ge reparatie met een nieuwe
verstopping tot gevolg.
Groot probleem voor de be
handelend arts is dat hij niet
goed weet hoe de obstructie
eruit ziet. Met behulp van een
optische fiber kan hij wel een
kijkje nemen in de bloedvatop
lossing. Nadeel van dit in de
bloedbaan ingebrachte kijkin-
strument is dat de lens steeds
gespoeld moet worden. Ook
krijgt de specialist zo geen in
formatie over het weefsel. En
dat is juist van groot belang.
Als er bijvoorbeeld veel calci
um in de stremming zit, zal
een behandeling met een laser
weinig effect hebben.
Een ultrasound-echo biedt de
opiossing. Aan de mechatroni-
sche ontwerp-opleidingin
Eindhoven ontwikkelde ir. Pe
ter Klijn een toepassing voor
een elektro-magnetische mi
cromotor in een ultrasoundka-
theter.
Alleen het motortje al is een
technisch wonder. Met zijn
diameter van één millimeter
en een lengte van drie millime
ter past het prima in een
bloedvat. Door het bloedvat
schuivend draait het op een
halve volt werkend motortje
een elementje rond dat hoog
frequent geluid uitzendt, deze
weer opvangt en doorgeeft aan
een computer. Daar worden de
meetgegevens omgerekend tot
een beeldreconstructie van het
bloedvat. Door de wijze waar
op de hoogfrequente tonen te
rugkaatsen kan de computer
ook informatie berekenen over
het weefsel in het bloedvat.
De katheter, zo waarschuwt
Peter Klijn, is geen oplossing
voor het probleem van dicht
slibbende bloedvaten, maar
slechts ,,een aanvullend dia
gnostisch apparaat."
Vrouwen kunnen even sterk worden als mannen, als ze maar de juiste
training krijgen." foto united photos de boer
Als een proef van het Amerikaanse leger slaagt, moet Patricia Fos
ter zich in september met iedere man kunnen meten. Patricia en
veertig andere vrouwen beginnen volgende maand aan een kracht
training die hen geschikt moet maken om zware militaire taken te
verrichten die normaal alleen aan mannen worden opgedragen.
Voor degenen die het project uitvoeren is de kwestie niet of vrou
wen even sterk kunnen worden als mannen, maar hoe lang het
duurt vopr ze even sterk zijn.
„Mijn mening is dat vrouwen even sterk kunnen worden als man
nen als ze maar de juiste training krijgen", zegt de 27-jarige Foster.
„Een spier is een spier en zou hetzelfde moeten doen, onafhanke
lijk van het geslacht."
Flet project, gefiancierd uit geld dat het Congres voor de medische
begeleiding van vrouwelijke militairen heeft uitgetrokken, maakt
gebruik van burgers als proefpersonen omdat er onvoldoende
vrouwelijke militairen beschikbaar zijn.
Foster en de andere vrouwen, die in leeftijd varieren van 18 tot 32
jaar, gaan een halfjaar vijf dagen per week anderhalf uur trainen -
gewichtheffen, trappen lopen, heuvels oprennen en veldlopen met
zware (tot 34 kilo) bepakking. De beloning voor dit slopende pro
gramma is - naast een uitstekende conditie - 500 dollar de vrouw.
„Het is het soort werk dat soldaten te velde moeten doen", zei fy
sioloog Peter Frykman. Het project wordt door Frykan en collega-
fysioloog Everett Harman uitgevoerd op het Onderzoeksinstituut
voor Omgevingsgeneeskunde van het Amerikaanse leger.
Uit onderzoek is gebleken dat vrouwen in hun bovenlichaam 50 tot
60 procent van de kracht van een man hebben en in hun onderli
chaam 70 procent. Harman zei te geloven dat vrouwen, door hun
kracht met 50 procent te verhogen, net zo sterk kunnen worden als
veel mannen. Blijkt dat inderdaad zo te zijn, dan moeten vrouwen
in het leger evengoed kunnen presteren als mannen - zowel in ge
vechtspositie als daarbuiten.
De positie van vrouwen in de strijdkrachten is echter niet alleen
een kwestie van fysiologie, maar ook van politiek. Voorzitter Newt
Gingrinch van het Huis van Afgevaardigden legde vorige maand
aan zijn studenten uit dat vrouwen niet geschikt zijn voor militaire
dienst en oogstte daarmee veel kritiek. „Als de strijd betekent datje
in een greppel moet zitten, dan hebben vrouwen biologische pro
blemen om dertig dagen in een greppel te zitten, want dan krijgen
ze infecties en ze hebben geen kracht in hun bovenlijf', zei Gin
grich. „Sommigen wel natuurlijk, maar die zijn relatief zeldzaam."
„Mannen, aan de andere kant, zijn in wezen kleine biggetjes. Je
gooit ze in een greppel, ze rollen erin rond, het maakt niet uit weet
je. Deze dingen zijn heel reeël."
Frykman en Harman geven toe dat vrouwen minder wegen en
meer vet op hun lichaam hebben dan mannen, waardoor het voor
hen moeilijker is dezefde kracht te bereiken. Maar ze hopen dat
vrouwen met de juiste training wel dicht in de buurt kunnen ko
men.
Voor Foster is het programma een kans om negen maanden na de
geboorte van haar dochter Victoria weer haar vroegere vorm terug
te krijgen. Met een lengte van 1.68 meter en een gewicht van 59 ki
lo zit ze daar ver vanaf, vindt ze. Het programma biedt haar ook de
kans om haar man en vrienden te bewijzen dat zij net zo goed zwa
re arbeid kan verrichten als zij.
Bijna geen van de proefpersonen beschouwt zichzelf als atletisch,
zei Harman. Velen hebben jonge kinderen. De vrouwen die allen
door legerartsen zijn goedgekeurd om de zware training te door
staan, vormen volgens Frykman „een aardige afspiegeling van de
lengte en de vorm van vrouwen in Amerika."
Harman meent dat het onderzoek zeer breed is opgèzet„„We wil
len kunnen zeggen dat als dit niet werkt, niets werkt.
Een hoog transvetzuurgehalte
van het lichaam verhoogt de
kans op een hartinfarct niet. Di
blijkt uit een Europees onder
zoek onder leiding van de on
derzoekorganisatie TNO. De re
sultaten zijn gepubliceerd in he
Britse gezaghebbende medischs
tijdschrift The Lancet.
Transvetzuren ontstaan bij het
harden van plantaardige oliën
en visolie. Amerikaanse onder
zoekers beweren dat het eten
van produkten met deze oliën
de sterfte door hartziekten be
vordert. De studie in acht Eu
ropese landen toont echter aan
dat patiënten met een acuut
hartinfarct een gemiddeld even
hoog transvetzuurgehalte had
den als gezonde mensen.
De onderzoekers bekeken het
gehalte aan transvetzuren in
onderhuids vetweefsel bij 671
mannen met een eerste hartin
farct en bij 717 mannen van
vergelijkbare leeftijd die nooit
een infarct hadden gehad. Zij
constateerden wel grote ver
schillen in de hoeveelheid
transvetzuren tussen landen.
Het laagste gehalte vonden de
onderzoekers bij Spaanse man
nen. De hoeveelheid transvet
zuren bij de onderzochte man
nelijke bevolking in Nederland
was zes keer zo hoog.
Er is volgens TNO geen vaste re
latie aangetoond tussen trans-
vetzuren en hart- en vaatziek
ten. Het Europese onderzoek ;i
wordt voortgezet. Men wil be
zien of verschillende typen
transvetzuren een ander effect
hebben op de gezondheid. Te
vens wil men nagaan hoe hoog
de consumptie van de verschil
lende transvetzuren in de lan
den van Europa is.
De studie, die TNO Voeding in j
opdracht van de Europese i
Commissie coördineerde, stond
onder leiding van prof. dr. F. j
Kok, hoogleraar aan de Land- j
bouw Universiteit Wageningen. j
WOENSDAG 22 FEBRUARI 199596i_
Retroreflecterend materiaal modieus verwerkt
c Politieagenten, brandweerlie-
i den en hulpverleners hullen
j zich, zodra het donker wordt, in
r kleding die oplicht als je er een
t lamp op laat schijnen. Kleding
met strepen, manchetten of los
se vesten van retroreflecterend
materiaal. Die kleding heeft z'n
i nut al meer dan eens bewezen.
Waarom wordt zoiets niet ge
bruikt om kinderen beter zicht
baar te maken in het verkeer,
vroeg Gaytri Somai zich af. Voor
haar afstudeerscriptie aan de
Hogere Economische School in
Rotterdam onderzocht ze on
dermeer de mogelijkheden om
dit materiaal te gebruiken voor
kinderkleding en of de consu
ment zo'n produkt ziet zitten.
Voor haar onderzoek werkte ze
nauw samen met 3M, C&A en
Meta Bison uit Beverwijk. De
Beverwijkse voert sinds 1993 ac
tie om kinderen beter zichtbaar
te maken in het verkeer. Motto
van haar campagne: 'Zichtbaar
is haalbaar' en die titel koos
Gaytri Somai ook voor haar
scriptie.
Uit haar onderzoek bleek on
dermeer dat het retroreflecte
rend materiaal van 3M gemake-
lijk verwerkt kan worden in jas
sen, tassen en schoenen, zonder
de produkten veel duurder te
maken.
Joep Luykx van C&A, het bedrijf
dat een groot deel van van de
jacks en jassen (voor 4- t/m 16-
jarigen) komend najaar met re
troreflecterend materiaal gaat
uitbrengen: „Het produkt slaat
aan bij de consument, dat heb
ben onderzoeken in Duitsland,
waar we vorig jaar een collectie
met retrorefecterend materiaal
bracht, uitgewezen."
Hoewel bij ouders veiligheid
een eerste reden is om een der
gelijk produkt te kopen speelt,
vooral bij de wat oudere jeugd,
mode een belangrijke rol. En
ook aan die eis is moeiteloos te
voldoen omdat het materiaal
niet alleen als stof (op kleppen,
zakken en capuchon verwerkt
kan worden, maar ook gespo
ten. Een oplichtend stripfiguur
of een tekst behoren dus tot de
mogelijkheden.
En met de tien tot vijftien gul
den extra die het de consument
wel waard is om hun kinderen
veiliger over straat te laten gaan,
komt Joep Luykx goed uit. „Een
jack zal een tot twee procent
meer gaan kosten door gebruik
van retroreflecterend materiaal
en komt dan gemiddeld op zo'n
negentig gulden".
De jacks en jassen, die onder
het label Body Guard in de win
kel komen, zijn vanaf augustus
te koop.
Hydra-serum
Om de buitenste huidlaag te
verzorgen breng Chanel hydra
serum op de markt. Dit serum
waarin ondermeer provitamine
B5 (helend) karakter en een
combinatie van de vitamines F
(voor de droge huid) en E (tegen
vrije radicalen). Het soepele,
heel koel aanvoelende hydra
serum moet na een dag- of
nachtcrème worden aange
bracht. Ondanks het vrij hoge
alcoholperentage is het geschikt
voor elk huidtype en voor elke
leeftijd. Prijs voor 30 ml: 93.
Meubels en kasten gaan in warm getint hout op poten
Bij nachtelijke verkeerscontroles dragen agenten reflecterende vesten om te voorkomen dat ze van de sokken worden gereden.
foto united photos de boer olaf kraak
Meubels en kasten van
beuken veroveren het inte
rieur. Na een voorzichtige
entree via de keukendeur
stroomt het Europese loof
boomhout nu de woonka
mer binnen. Verfijnd is de
uitstraling van gestoomd,
roodgetint beuken in een
afgeronde vormgeving.
Stoer daarentegen is de
blanke ongestoomde vari
ant in combinatie met ge
galvaniseerd metaal.
DESIREE VAN OOYIK
De binnenkomst van beuken
zet het interieur op poten. Stoe
len, twee- en driezitsbanken
ogen nooit massief en staan
evenals vitrinekasten iets van de
grond. „Tachtig procent van
onze totale verkoop gaat om in
beuken," zegt algemeen direc
teur J. de Vries van het woon-
warenhuis Jencikova, dat tien
vestigingen heeft verspreid door
het land. „De trend komt uit
Frankrijk, waar naturel hout een
ware rage is."
Dat juist beuken zo hoog scoort
in Nederland verbaast De Vries
niet. „Het is een hardhout dat
weinig kwetsbaar is, zich uitste
kend in vorm laat buigen en
warm oogt. Nederlanders zijn
praktische kopers. Kersehout,
waarnaar veel vraag is in zuide
lijker landen, is voor ons te
zacht. Nederlanders houden
van beschadigde meubels noch
van beschermende kleden."
„Komend voorjaar blijft beuken
actueel in combinatie met me
taal, meest mat chroom in alu-
miniumtint," blikt De Vries
vooruit. „Bekleding krijgt een
wat grovere structuur. Nieuw
wordt de babyrib, een fijne rib-
cord die deze winter in kleding
al veel wordt gebruikt."
Warme gloed
„De vraag naar beuken is een
direct antwoord op de vooraf
gaande trend van veel wit met
grijs. Om dat koude effect te
doorbreken wordt daar hout
met een warme gloed tegenover
gezet," meent Els Huibregtse,
pr-vrouw van Habitat. Drie
kwart van alle verkochte meu
belen bij het woonwarenhuis is
De drie-zitter Woody-M waarin stof, beukehout en chroom voor een 'luchtig' effect zorgen. foto
op dit moment beuken. Ook het
komend voorjaar staat er volop
beuken bij Habitat, met en zon
der metaalaccenten. „We com
bineren vooral met naturel en
zwart. In bekleding en gordijn
stoffen bij beuken staan wat
grovere weefsels centraal in na
tuurlijke kleuren en vergrijsde
pastels. De vormgeving wordt
naar het najaar toe wat hoeki
ger", zegt Els Huibregtse. „Voor
de echte trendsetters zijn we
zelfs alweer met een nieuwe
houtsoort bezig. Directe opvol
ger wordt het zachtgele berken.
Een gladde houtsoort met fijne
nerf als van de beuk. De intro
ductie wordt volgend najaar".
Metalen frames
Elegante combinaties met me
taal maakt meubelfabrikant
Harry Vink in het Utrechtse IJs-
selstein. Onder de naam Har-
vink introduceert hij samen met
zijn broer beuken meubelen
met mat metalen frames in het
zicht.
In de showmodellen van Har-
vink valt een duidelijk kleurge
bruik op. De bekleding van zo
wel leer als stof is uitgevoerd in
heldere kleuren. Als je naar de
internationale beurzen kijkt
wordt de trend witvarianten in
combinatie met hout, geeft Vink
aan. Zelf is hij echter wars van
trends. „Iedereen zou moeten
aanschaffen wat hij mooi vindt.
Mensen trekken zich te veel aan
van het waardeoordeel van an
deren. Kopen daarom voorge
kauwde combinaties. De Ne
derlander heeft meer durf no
dig".
Vink houdt van lichte meubels,
een afwisselend lijnenspel en
een vrije vloer. „Ik moet overal
onderdoor kunnen kijken". De
collectie weerspiegelt die visie.
De ontwerpen staan vrij van de
grond, in bekleding zijn wissel
hoezen mogelijk. De vormge
ving oogt eigentijds maar blijkt
van sommige modellen al acht
jaar onveranderd.
Het jongste Harvink ontwerp is
Woody DM, een vrij recht ogen
de bank met hout in het zicht
en een tikje mat chroom. De
rugzijde biedt het omgekeerde
effect. Accenten zoals de zicht
bare kopse kanten met de hout-
opbouw in laagjes geven het
meubel een extra eerlijk karak
ter. Doordat Harvink het hout
heel licht stoomt blijven de
meubels blank van tint. Naast
zitmeubelen omvat de collectie
eetkamertafels en stoelen, sa
lontafels en schemerlampen.
Nieuwe kleur bij Harvink voor
komend voorjaar is flessegroen,
daarnaast blijft het bestaande
heldere palet gehandhaafd, al
dus Vink. „Inspringend op de
behoefte aan hout wordt voorts
ons meest succesvolle on twerp
in metalen frames vertaald in
beuken".
Beukehout staat bij ons voor
keukens, kasten en tafels, zegt
commercieel directeur Moni
que des Bouvrie van Het Arse
naai in Naarden. Naast een
showroom en ontwerpstudio
van haar echtgenoot ontwerpi
Jan des Bouvrie herbergt het j
pand veertien verschillende in
terieurspecialisten die geza-
menlijk alle produkten verte- 1
genwoordigen voor de aankle
ding van een pand. i
Nieuw is de vraag naar andere t
vrij harde soorten hout, afgela
in de warme gloed van kersen
Hout op hout lijkt een tendens
op zich. Meubels zijn veelal f
voorzien van stoffen bekledin[ i
met een zichtbare structuur. J
Fluweel maar ook stevige, grof?
geweven katoen doen opgeld i(
wat gelige tinten en naturelvai
anten. Bijvoorbeeld off white e
met een accentje van meegew
ven gekleurde draad.
Essentials
De basis voor natuurlijk verzoi
gingslijn Essentials van Ellen
Betrix is het extrakt van groen
thee. De bladeren van groene
thee zijn ondermeer zeer rijk
aan vitamine C, B en E en aan
sporen-elementen. Dit wordt
aangevuld met vitamine E en
provitamine B5. Ook deze ver
zorgingsserie moet de huid ste
ker maken en beschermen te
gen milieu-invloeden en UV-
straling.
u- f - - T-. t t t
MASSACHUSETTS RONBIN ESTRIN AP
