Meer angst voor criminaliteit
Echte bouwvakker dreigt in museum te verdwijnen
Binnenland
^Lotto-deelnemer krijgt
5,6 miljoen gulden niet
Verdachte op de buis
Van Leiden naar Den Haag
'Beveiliging
asociaal en
vaak zinloos'
Winkeliers vechten om plekje in spaarsysteem
GPV wil scheiding voor
jong gezin bemoeilijken
DENSDAG 22 FEBRUARI 1995
n Nederlands Persbur
panier wil actie tegen nazi-import
iaag De Tweede Kamer heeft de regering gisteren gevraagd
[aatregelen te nemen tegen de verspreiding van nazi-propa-
indamateriaal dat vanuit de Verenigde Staten onder meer in
ïderland wordt afgezet. KRO's televisierubriek Brandpunt be-
:htte zondag over de Amerikaanse neo-nazileider Gary Lauck,
e per nummer 5.000 exemplaren van zijn blad in Nederland
jat distribueren door onder anderen leden van de Centrumpar-
'86. De fracties willen een diepgravend onderzoek naar die
mg van zaken. Overigens waren de activiteiten van Lauck al
Jnger bekend.
'folitie achterhaalt illegale video's
.den» De politie heeft in het Limburgse Panningen een illegale
zakip'eetinrichting voor videobanden opgerold, die een capaciteit
fed van ongeveer 40.000 banden per maand. Twee inwoners
in fen de gemeente Helden-Panningen zijn in verband hiermee
enhefcngehouden. In totaal zijn 80 videorecorders en 1.500 video-
pnden in beslag genomen. De illegale banden zijn voorname-
n jk Disney-classics en amusementsfilms.
|234
Verdachte van brandstichting gepakt
bichen De politie heeft gisteren een 37-jarige man uit Wijchen
der tij Nijmegen) aangehouden. Hij wordt verdacht van brand-
tichting in een meubelzaak in zijn woonplaats. De verdachte
)7l_ferkt bij het bedrijf. Over een motief is nog niets bekend. Op de
kond van 7 februari legde een felle uitslaande brand de meu-
elzaak in de as. De schade loopt in de miljoenen guldens. Door
rjjJe sterke rookontwikkeling moest het treinverkeer tussen
^fijmegen en Den Bosch enige tijd worden stilgelegd.
keurmerk allochtoon-vriendelijkheid
en haag Voor bedrijven die allochtonen op een goede manier
felijke kansen bieden, moet een keurmerk worden ingevoerd,
e overheid zou vervolgens bij het verlenen van opdrachten en
ubsidies aan bedrijven de aanwezigheid van allochtonen moe-
ir elfen laten meewegen. Dit zijn enkele aanbevelingen van de
Bajuurgroep Allochtonen. De commissie onder leiding van oud-
iaatssecretaris Ter Veld presenteerde haar aanbevelingen giste-
in pn aan minister Melkert van sociale zaken en werkgelegenheid.
Cijfers van CBS en CRI over misdaad spreken elkaar tegen
i 74-jarige J. Hoogstraten uit
Brabantse Veldhoven krijgt
jt de 1,6 miljoen gulden die
gvan de Lotto eiste. Er is geen
Avijs dat de man bij zijn Lot-
agente het winnende num-
,lx had ingediend. Het formu-
dat hij bewaarde, is een
,vJdpapiertje zonder enige gei
lheid. Dat heeft de Haagse
hter mr. F. Robbers gisteren
ÉkfVat is uitgelopen op een sof,
hou met een zeer kort maar
Jpukkig moment op 11 juni vo-
j jaar. Toen zag Hoogstraten
■mI de televisie dat op één van
Mh nummers de hoofdprijs van
Kg miljoen was gevallen. Dat
fcek uit de gegevens op het
rmulier dat de man voor z'n
nas had en dat hij, naar hij
pende, had laten registreren
de plaatselijke agente. Hij
ide naar zijn jas voor de com-
iteruitdraai, die als registratie
ijs dient.
'oen kwam de klap: van de
drie formulieren die hij had la
ten registreren, was er één dub
bel door de computer gehaald,
en één juist die met het win
nende getal niet.
De agente erkende dat ze een
fout had gemaakt. Maar dat was
voor de Lotto-directie geen re
den te betalen. Hoogstraten
ging naar de rechter en
vaardde zowel de Lotto als de
agente, eigenares van een speel
goed- en huishoudelijke-artike
lenzaak.
De agente werkte op de zit
ting niet meer mee. Haar advo
caat zei dat de vrouw en haar
werkneemster niet meer wisten
of zij de formulieren hadden
verwisseld of dat Hoogstraten
zélf twee keer hetzelfde had
aangereikt en dus zelf fout zat.
De Lotto wierp het op de
spelregels. Daarin staat dat ie
dere deelnemer zelf moet con
troleren of zijn registratiepapie
ren kloppen. Doet hij dat niet,
dan is de Lotto noch de agent
aansprakelijk. Daarmee was de
rechter het eens.
assen» Het experiment waarbij
de rechtbank in Assen via een
televisiecamera verdachten in
het huis van bewaring De Grit-
tenborgh in Hoogeveen kan ho
ren, is een succes. Dat is de er
varing na twee zittingen waarbij
zes verdachten per beeldverbin
ding met de rechtbank hebben
gecommuniceerd. De reserve
van persrechter Van der Vinne is
vrijwel volledig verdwenen: „Er
is geen sprake van een grotere
afstand tussen de gedetineerden
en de rechtbank. Integendeel,
we praten honderduit zonder be
lemmeringen." Het Asser expe
riment, het eerste in Europa,
wordt tot nu toe alleen toege
past bij zittingen waarin de raad
kamer van de rechtbank moet
beslissen over schorsing van de
gevangenhouding. De bezwaren
van de Bond van Wetsovertre
ders zijn door de praktijk achter
haald. De bond vreesde dat de
gedetineerden het uitstapje naar
de zitting zouden missen. Maar
volgens Van der Vinne blijken ze
liever in het huis van bewaring
te blijven. Daar kunnen ze hun
activiteiten voortzetten in plaats
van soms uren op hun beurt te
moeten wachten in een cel op de
rechtbank. Op de foto is op de
beeldbuis een figurant te zien.
foto anp raymond rutting
Steeds meer mensen, vooral ouderen, zijn bang voor cri
minaliteit. Dat blijkt uit gisteren gepubliceerde cijfers van
het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). CBS-onder
zoek leert dat 60 procent van de jongeren tot 24 jaar ie
der jaar last heeft van enige vorm van criminaliteit. Dit is
zes maal zo veel als onder 65-plussers. Toch zijn ouderen
veel banger. Meer dan 80 procent van de ouderen zegt
bang te zijn 's avonds open te doen als men alleen thuis
is. Bij 15- tot 40-jarigen ligt dat op ongeveer 50 procent.
door op verschillende cijfers uit.
De veel voorkomende crimi
naliteit is in Nederland de
laatste jaren niet toegenomen,
aldus het CBS. Steeds meer
mensen zijn echter bang. Dat
lijkt vreemd, want de politie no
teert wel een sterke stijging aan
autodiefstallen en geweldsmis
drijven, maar die is niet in het
CBS-onderzoek terug te vinden.
den haag anp-gpd
Wordt er meer of minder gesto
len? Vinden er veel of weinig
moorden plaats? Daarover be
staat grote verwarring. Het CBS
en de Centrale Recherche Infor
matiedienst (CRI) spreken el
kaar tegen. Ze gebruiken al
thans verschillende manieren
van registratie en komen daar-
Vorige week werd ook bekend
dat cijfers van de CRI niet altijd
betrouwbaar zijn. Zo schort het
aan de uitwisseling van gege
vens tussen de CRI en de regio
nale politiekorpsen. En wat niet
geregistreerd staat, is er niet, al
dus de CRI. De ware omvang
van de criminaliteit in Neder
land blijft daarom onduidelijk.
Het CBS houdt sinds 1980
jaarlijks een enquête onder
mensen van 15 jaar en ouder
met vragen over veel voorko
mende criminaliteit, zoals auto
diefstal, woninginbraak, seksu
eel misbruik, mishandeling of
beschadiging van een auto. In
1994 zijn op elke honderd men
sen zeven geweldsdelicten ge
pleegd, terwijl dat in 1982 nog
acht was. Het aantal diefstallen
was in 1982 en 1994 vrijwel ge
lijk. Zware misdaad als moord,
overvallen en handel in drugs
zijn niet in het CBS-onderzoek
meegenomen. Dat de criminali
teit van alledag niet toeneemt,
hoeft dus nog niet te betekenen
dat het met de criminaliteit in
het algemeen wel meevalt.
Want uit ander CBS-onderzoek
blijkt dat het aantal moorden en
pogingen tot doodslag sterk
toeneemt. Zo registreerde het
CBS in de eerste negen maan
den van 1994 2.600 'tegen het
leven gerichte misdrijven', bijna
evenveel als voor heel 1993
(2.700).
De burger heeft vooral te ma
ken met de veel voorkomende
criminaliteit. Op basis van de
CBS-cijfers zou men zich weinig
zorgen hoeven te maken. Het
aantal diefstallen, vernielingen
en geweldsdelicten is in de pe
riode 1980-'94 nauwelijks toe
genomen. Alleen het aantal wo
ninginbraken zou sterk zijn ge
stegen.
Het onlangs gepubliceerde
rapport 'Criminaliteitsbeeld van
Nederland in de periode 1980-
'93' van het ministerie van justi
tie toont weer een ander beeld.
Want behalve woninginbraken
is ook het aantal autodiefstallen
en geweldsmisdrijven volgens
dat rapport sterk toegenomen.
Het verschil kan zitten in de
manier van registreren, maar
ook de onderzoeksmethode kan
de uitkomsten beïnvloeden. De
politie registreert alleen wat ze
weet, terwijl het CBS antwoor
den turft van ondervraagde
mensen.
Niemeyer moet
Samson-leeuw
in toom houden
amsterdam anp
Samson mag zijn tanden niet
meer zonder waarschuwing la
ten zien bij popconcerten in
Nederland. Dat heeft het college
van beroep van de Reclame Co
de Commissie gisteren beves-
tigd.
Een leeuw is het symbool van
Samson-shag, een produkt van
de Koninklijke Theodorus Nie
meyer in Groningen. Als geld
schieter van grote popconcer
ten verschijnt de firma met de
leeuw op posters. Het college
van beroep heeft laten weten
dat dat niet zonder meer door
de beugel kan. Voortaan zullen
alle uitingen van Samson-recla-
me bij popconcerten moeten
worden voorzien van de waar
schuwing dat roken slecht is
voor de gezondheid.
Voor de Nederlandse Niet-
Rokers Vereniging CAN was de
reclame tijdens Parkpop 1994
aanleiding voor een protest bij
de Reclame Code Commisie. De
Ridderkerkse CAN-werkgroep
'De pijp uit' wees ook op de
manshoge borden bij andere
festivals: Metropolis, Halfway
Amsterdam en Pinkpop.
Of de uitspraak gevolgen
heeft voor de sponsoring van
popconcerten wilde een woord
voerder niet zeggen.
Atk
den haag Geconcentreerd volgt kroonprins Willem-Alexander een scheikundige proef. Dat gebeurde gistermiddag, toen de prins in de Haagse
Schilderswijk het Johan de Witt-college bezocht. Eerder op de dag had hij zich officieel ingeschreven als burger van de hofstad. Daarmee kwam
formeel een einde aan zijn Leidse periode. In de praktijk duurt het echter nog eventjes voor zijn verhuizing van het Leidse Rapenburg naar het
Haagse Noordeinde (naast het werkpaleis van zijn moeder) een feit is. foto anp paul vreeker
Beveiligingsapparatuur is in
het algemeen gesproken asoci
aal en in de praktijk stelt het
vaak niets voor. Duidelijke uit
spraken van deskundigen op
dit gebied, gisteren genoteerd
op een themadag over nieuwe
toepassingen van elektronica.
De bijeenkomst in congrescen
trum De Reehorst in Ede was
georganiseerd door het Cen
trum voor Micro-Elektronica
(CME). De term asociaal kwam
van ing. T. Jansen van de ING-
Bank. „Door het toepassen van
technische veiligheidsmaatre
gelen voorkomen wc geen cri
mineel gedrag, maar verplaat
sen we het risico naar onze
buurman", zei hij. Het aan
brengen van allerlei elektroni
sche beveiligingsapparatuur
bevordert volgens hem dat de
criminaliteit zich voortdurend
van de ene naar de andere
branche verplaatst.
De beveiligingsdeskundigc
stak de hand in eigen boezem
door te erkennen dat de ban
ken zich in het verleden ook
schuldig maakten aan dit aso
ciaal gedrag. Door de vestigin
gen te voorzien van camera's,
meldsystemen en andere be
veiligingsmiddelen werden an
dere ondernemingen, zoals
winkels, benzinestations en
horecagelegenheden het mik
punt van criminelen.
De enige juiste manier om
banken en andere instellingen
te behoeden voor overvallers is
volgens de ING-medewerker
ervoor te zorgen dat er voor de
crimineel niets te halen valt.
Doordat de bankbediende te
genwoordig niet zonder meer
bij het geld kan komen, zijn de
banken niet meer interessant
voor kwaadwillenden.
Op de kwaliteit van de be
schikbare elektronische bevei
ligingsapparaten had L. Huges
van het Verzekeringsinstituut
voor Preventie geen kritiek. De
systemen zijn op zichzelf goed,
maar de manier waarop de ge
bruiker ermee omgaat, maakt
ze volgens de veiligheidsdes
kundige vaak nutteloos. Voorts
wordt bij het installeren
dikwijls niet nagedacht over
aansluiting op een alarmcen
trale. „Blijft inbraakbeveiliging
beperkt tot het aanbrengen
van elektronische apparatuur,
dan is het gepiep in een verla
ten pand nodeloos. Niemand
reageert. Het huidige beveili
gen stelt vaak niets voor en
leidt alleen maar tot meer in
braken en meer schade", aldus
Huges.
Bata: geen Air Miles, wel Qualiet?
best-amsterdam anp
Nederlandse winkeliers verdrin
gen zich om te mogen meedoen
aan het spaarpuntenprogram
ma Air Miles. Tal van bedrijven
kloppen echter tevergeefs aan
bij Loyalty Management
Netherlands (LMN), de organi
sator van het programma. Bata
bijvoorbeeld. De schoenenfabri
kant uit het Brabantse Best,
goed voor 130 winkels in Neder
land en België, kreeg deze week
nul op het rekest.
Air Miles (inmiddels 1,3 mil
joen deelnemers) wil per bran
che slechts één deelnemer. Bata
Nederland viste daardoor ach
ter het net. De 'eer' viel name
lijk al te beurt aan concurrent
Hoogenbosch, in Nederland
present met de winkelketens
Manfield, Dolcis, Invito en
Schoen Express.
In verband met de enorme
populariteit van spaaracties
zoekt Bata nu zijn toevlucht bij
Qualiet. Of het Bata daar wel
lukt, valt echter te betwijfelen.
Qualiet heeft volgens marke
tingmanager J. Custers al con
tacten met diverse ketens van
schoenwinkels. Qualiet begint
volgende maand met een spaar
systeem in Nederland, België,
Frankrijk en Luxemburg. Ande
re spaarpuntenprogramma's
die binnenkort van start gaan
zijn: Helios, een initiatief van
OAD-reizen uit Holten en de
Haarlemse Trendgroep en Es
Pay, een programma voor zelf
standige winkeliers.
Air Miles, tot nu het enige
programma dat werkelijk loopt,
moet vaak nee verkopen, beves
tigt woordvoerster L. Stenvert.
Ze wil niet zeggen hoe vaak dat
gebeurt. Veel bedrijven die bij
Air Miles bot vangen, komen
uiteindelijk terecht bij Qualiet,
aldus Custers.
Deelnemers aan Air Miles zijn
bij voorkeur landelijk actief.
Stenvert: „Met alle respect,
maar de plaatselijke bakker op
de hoek kan niet meedoen. We
streven nu eenmaal een bepaal
de exclusiviteit na." Qualiet
doet dat ook, al is het volgens
Custers mogelijk dat meer win
kelketens binnen één branche
meedoen. Voorwaarde is wel
dat ze niet in dezelfde streek ac
tief zijn.
Air Miles kent inmiddels 22
deelnemers, waaronder Shell,
ABN-AMRO, Vendex, Albert
Heijn en KLM. Mogelijk treedt
ook McDonald's toe. Op de
deelnemerslijst staan veel be
drijven die deel uitmaken van
Vendex International (onder
andere Valkenburg, Kreymborg,
Dixons, Perry Sport) en Ahold
(Albert Heijn, Etos en Gall
Gall). Etos en Gall Gall doen
mee met ingang van respectie
velijk 27 februari en 1 mei. Qua
liet maakt pas eind volgende
maand bekend wie er aan deze
actie meedoen.
den haag gpd
ket krijgt. Deze 'coördinerend
bewindspersoon' toetst de kabi
netsplannen op gezinsvriende
lijkheid. De overheid heeft het
gezin de afgelopen jaren stelsel
matig verwaarloosd, aldus het
actieplan.
In dat plan, 'Het gezin welge
zind', schrijft het GPV onder
meer: „Het gezin geeft samen
hang en vitaliteit aan de maat
schappij. Opgroeien in een
goed gezin geeft een kind een
startkapitaal voor de toekomst."
Om het plan verder gestalte te
geven houdt de Groen van Prin-
st'ererstichting, hel wetenschap
pelijk bureau van het GPV, in
oktober een congres over het
gezin.
Pas getrouwde stellen en echt
paren met jonge kinderen moe
ten minder makkelijk kunnen
scheiden. Dat bepleit het Gere
formeerd Politiek Verbond
(GPV) in zijn vandaag gepresen
teerde 'actieplan voor het ge
zin'. Het GPV vindt verder dat
adoptie alleen binnen een wet
tig huwelijk mag en wil een eind
maken aan de fiscale benade
ling van het gezin. Ook zou er
een kinderombudsman moeten
komen.
Volgens het GPV wordt het
tijd dat het gezin terugkeert op
de politieke agenda. Er moet
een minister worden aangewe
zen die gezinszaken in het pak-
Verbod op uitzendwerk in bouwnijverheid wankelt
den haag margreet vermeulen
Jarenlang hebben de vakbonden de komst van
uitzendkrachten in de bouw weten tegen te hou
den. Want de uitzendformule zou wel eens de on
dergang van de bouwvakker kunnen inluiden,
voorspelde Roel de Vries, voorzitter van de Bouw
en Houtbond FNV. „Binnen de kortste keren zal
80 procent van het werk door uitzendkrachten
worden gedaan voor een schamel loon en zonder
dat er VUT- of pensioenrechten worden opge
bouwd. En wie wil er dan nog in de bouw wer
ken?", somberde De Vries in september vorig
jaar.
Toch gaan de bonden nu schoorvoetend ak
koord met een beperkt uitzendexperiment in de
bouw en bij schilders- en afwerkingsbedrijven.
Want de Tweede Kamer staat op het punt het ver
gunningenstelsel voor uitzendbureaus vrijer te
maken en daarmee het verbod op uitzendwerk in
de bouw op te heffen. In zo'n situatie kan je maar
beter meedenken, vinden FNV en CNV. Maar de
angst blijft dat de uitzendkracht de 'echte' bouw
vakker zal wegdrukken.
„Onzin", zegt J. Sinke van de Algemene Bond
voor Uitzendbureaus (ABU). „Ongeveer twee pro
cent van de beroepsbevolking is uitzendkracht.
Waarom zou dat percentage in de bouw zoveel
hoger worden? En er wordt altijd gedaan alsof een
uitzendbaan levenslang is. De gemiddelde uit
zendbaan duurt 57 dagen. Uitzendwerk is tijdelijk
werk."
Maar de bouw kent wel een uniek produktie-
proces. Bouwbedrijven werken op bestelling en
zijn gespecialiseerd in just-in-tinie-management
met enorme pieken en dalen in de hoeveelheid
werk. Daar sluit de uitzendformule natuurlijk
naadloos op aan. Zeker nu steeds meer bouwbe
drijven zich concentreren op het organiseren van
bouwprojecten en het uitvoerende werk steeds
vaker aan anderen overlaten.
Volgens de vakbonden is de bouw nu al flexibel
genoeg. CNV-bestuurder B. van der Spek: „Het
wemelt van de tijdelijke arbeidscontracten, soms
voor de duur van een jaar, maar soms ook voor
een paar weken of maanden." Uit cijfers van het
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt
echter dat het overgrote deel van de bouwvakkers
een vaste arbeidsovereenkomst heeft. Slechts drie
procent van de werknemers in de bouwnijverheid
en bij installatiebedrijven heeft een arbeidscon
tract voor beperkte tijd en/of een contract zonder
vastgelegde arbeidsduur. Dat is ver onder het ge
middelde van zes procent van de totale beroeps
bevolking.
Daar staat tegenover dat aannemers op grote
schaal personeel tijdelijk inlenen van onderaan
nemers. Ook de detachering van buitenlandse
bouwvakkers (vooral Britten, Ieren en Zuideuro
peanen) maakt het makkelijk om pieken in het
werkaanbod op te vangen. Uitzendkrachten zijn
echter niet alleen flexibeler, maar doorgaans ook
goedkoper. Om te voorkomen dat er op dezelfde
steiger een 'dure' gewone bouwvakker en een
'goedkope' uitzendkracht staan, willen de werk
gevers het loon van de uitzendkrachten aanvullen
met een toeslag. Maar toeslagen kunnen altijd
worden verlaagd of afgeschaft. Een ander nadeel
voor de werknemers is dat de uitzend-CAO (nog)
geen regelingen voor de opbouw van VUT- en
pensioenrechten kent.
Ruwe berekeningen tonen aan dat een uitzend
kracht 20 25 procent goedkoper is dan een
bouwvakker. Dat komt vooral doordat over het
loon van bouwvakkers allerlei premies worden
betaald waarmee de VUT wordt bekostigd, het
pensioen, de vakopleidingen, de collectieve onge
vallenverzekering en noem maar op. Als uitzend
krachten de 'echte' bouwvakkers op grote schaal
gaan verdringen, worden deze voorzieningen on
dermijnd. Daar zit het allergrootste gevaar van de
uitzendformule in de bouw.
Ook werkgevers zijn daar trouwens beducht
voor. Want 80 procent van de naar schatting
12.000 bouwbedrijven heeft minder dan 20 werk
nemers in dienst. Deze kleine bedrijven zijn op
eigen houtje niet in staat al die miljoenen verslin
dende voorzieningen in stand te houden. Alleen
al het vorstverlet kost honderden miljoenen gul
dens per jaar, en de vakopleiding 200 miljoen.
Tijdens het experiment met uitzendwerk in de
bouw zullen de uitzendbureaus bij wijze van
uitzondering de premies voor al die kostbare
voorzieningen afdragen. Maar principieel hebben
de uitzendbureaus daar nogal moeite mee. Ze
zijn bang dat andere bedrijfstakken straks met
hetzelfde idee op de proppen komen.
Het verbod op uitzendwerk in de bouw is nu
zo'n twintig jaar oud. De bedoeling van het ver
bod was: een halt toeroepen aan malafide kop
pelbazen die geen belasting en premies afdroe
gen over het salaris van de arbeiders. Dat is voor
een belangrijk deel gelukt. Maar voor welk deel
precies, dat weet niemand. Want een aantal kop
pelbazen is sinds het verbod ondergronds gegaan
en niemand weet hoe omvangrijk hun praktijken
precies zijn.
Volgens de bonden betekent het afschaffen van
het uitzendverbod in de bouw onherroepelijk een
terugkeer van de malafide koppelbaas. Toch kan
het ook anders uitpakken. Juist door iets wettelijk
te verbieden, druk je ongewenste verschijnselen
in het criminele circuit. Zo bezien zou legalisering
van de uitzendformule in de bouw juist de onder
gang van de illegale koppelbazen kunnen inlui
den.
