Gluren in huiskamer Japanse familie
Cultuur&Kunst
Carrousel voert abstract gevecht
'Jonge kunst' Overzichtstentoonstelling in Wassenaarse Pciauw
op KunstRai Bolding schilderde voor zijn plezier
Oerwoud in LVC
blijkt besmettelijk
Loge a la Carte agenda
voor theaterliefhebbers
TKÏÏOTMJ
IU rtDKUMKI
chef annemiek ruycrok, 071-356471. plv -chef jan rijsdam. 071-356472
Jazz in Cheers met bliksemactie
eiden Het kwartet van zangeres Yvonne de Kok komt zondag
^februari in Café 'Cheers'. Deze zangeres heeft al tien jaar er
varing met haar mainstream-repertoire bij diverse jazzgroepen.
In de formatie speelt onder anderen Ron van den Bergen op te
norsaxofoon. Het concert begint om 15.30 uur en wordt gekop
peld aan een éénmalige bliksemactie ten behoeve van het Ram-
tnfonds. Cheers zit in de Doelensteeg 11.
Drie finalisten voor Droompop-festival
iaden De band Trancoso is als laatste band door de jury geko-
zéïTöm op zondag 12 februari in de finale van het Droompop-
festival in de Droomfabriek te spelen. De andere zijn Salon de
Soesa en Hans van Lint. De winnaar zal ondermeer als hoofdact
op het Droomfestival op 18 juni optreden. Er wordt ook een live
registratie door radio Holland Centraal gemaakt. De finale be
gint om 21.00 uur en de toegang is gratis. De Droomfabriek is te
vinden aan de Oude Singel 56 in Leiden.
Boekenzondag in teken bloem en plant
_hden De vierde Leidse Boekenzondag op 9 april staat in het
teken van bloem en plant. Dit om het publiek extra te attende
ren op de verhuizing van het Rijksherbarium naar een nieuw
pand buiten het centrum van Leiden. Alle deelnemers zullen
door exposities of andere activiteiten aandacht aan dit thema
sesteden. Net als vorige jaren wordt de Boekenzondag gecombi
neerd met een boekenmarkt in de Pieterskerk.
Pianoboek met 'Rock Rag Rhythm'
leiden De in Oegstgeest wonende musicus Jan Marten de Vries
leeft een serie pianomuziek geschreven, waarvan het eerste
leeltje morgenmiddag wordt gepresenteerd bij Barning Muziek
Totaal, Stationsweg 11. De deeltjes lopen op in moeilijkheids-
lad. Leerlingen zullen morgenmiddag muziek uit het eerste
deeltje, 'Rock Rag Rhythm' laten horen. Ook geeft De Vries
een toelichting op het gebruik van de muziekstukjes. De presen
tatie morgenmiddag is van twee tot half vier.
'f! Kunstobject Morskring op stapel
leiden De leerlingen en leraren van de basisschool de Mors-
kring maken samen met het kreatief bedrijf Speurend Beest een
kunstobject. Dit resultaat van het project 'Voor Kunst' wordt
vrijdag 24 februari in de school aan de Damlaan geïnstalleerd.
S'aast de individuele inbreng van alle deelnemers wordt in werk
groepjes samengewerkt aan de bouw.
Lezing over films Siberische volken
leiden Stichting Audiovisuele Antropologie Nederland presen
ted: woensdag 15 februari een lezing over 'De actualiteit van
ïlms over Siberische volken'. De lezing wordt gegeven door so
cioloog en filmer Leonard Henny. Hij houdt zich bezig met fil
mers in de Derde Wereld en Oost-Europa. Thans maakt hij een
film over verschillende Siberische volken. Tijdens de lezing praat
je hij over zijn ervaringen hiermee en laat fragrqenten zien. De le-
zing is in het Rijksmuseum voor Volkenkunde, Steenstraat 1
Leiden en begint om 20.00 uur.
Alphen op z'n best in Kasteel
ftlphen aan den run Voor de derde keer organiseert Het Kasteel
:en expositie van jonge Alphense kunstenaars. Daarvoor zijn in
f- principe alle kunstvormen welkom. Onder het motto 'Alphen op
z'n best' is van 20 tot 22 april de grote zaal van het Kasteel voor
;e die gelegenheid omgetoverd in een sfeervolle theater/expositie
ruimte. Inlichtingen op dinsdag, donderdag en vrijdagmiddag
en op de openingsavonden op telefoonnummer 01720-32424 bij
Stefan Vanderstappen.
d Exposities in Duin- en Bollenstreek
katwuk/lisse Aquarellen van Edith Heule' Veen zijn vanaf 11 fe
bruari zes weken lang te zien bij Baalbergen Meubelen aan de
Ambachtsweg in Katwijk. Het thema van de expositie is 'Mensen
Pjhouden van bloemen'. In 'De Oude Pastorie' in Lisse is tot 16
maart een expositie van de Lissese kunstenares Audrey Sanders
te zien. Sanders' werk kenmerkt zich door zeer expressieve vor
men. De galerie, op de hoek van de Grachtweg en het Vierkant,
is geopend dinsdag t/m zaterdag van 11-18 uur en op donder-
j dagavonden van 19-21 uur.
recensie wunand zeilstra
Stilte' van Nathalie Sarraute door theatergroep Carrousel
j^fcel Lieke Rosa Altink, Dik Boutkan, Die van Duin. Ludo Hoog-
TOrtens, Trudie Lute en Marlies Heuer (tevens regie). Gezien
9/2, LAKtheater. Leiden Aldaar nog te zien: vanavond
Tentoonstelling in Rijksmuseum voor Volkenkunde
Het Rijksmuseum voor Volkenkunde heeft met de langlo
pende tentoonstelling 'Japan anno 1850' de Von Siebold-
collectie weer uit de kast gehaald. Deze wereldberoemde
collectie bestaat onder andere uit kunst- en gebruiks
voorwerpen die de Nederlandse arts Von Siebold rond
1830 verzamelde. De tentoonstelling laat het dagelijks le
ven van een Japanse koopliedenfamilie zien.
leiden sandra passchier
'Japan anno 1850' geeft de be
zoeker de mogelijkheid even de
intieme sfeer van een Japanse
koopliedenfamilie te proeven.
Door de vitrines kan de bezoe
ker in de verschillende vertrek
ken van een koopmanshuis glu
ren. Foto's geven een indruk
van het dagelijks leven dat zich
in de vorige eeuw hier afspeel
de. Zo is de bezoeker getuige
van de ongemakkelijke manier
waarop de Japanse vrouw
moest slapen om haar kapsel in
model te houden. Zij sliep niet
op een kussen, maar met een
neksteun.
„De tentoonstelling is geba
seerd op een denkbeeldige
koopliedenfamilie", legt conser
vator Ken Vos uit. „Alle attribu
ten die hier liggen, zijn spullen
die zo'n familie zou hebben ge
bruikt." De Japanner had wei
nig meubilair, maar des te meer
klein gerei. Diverse soorten toi
letartikelen, waaiers, schrijfge
rei, genotmiddelen, speelgoed,
klokken en altaartjes zijn te
zien.
De kooplieden vormden in
het standensysteem van Japan
de laagste klasse. Bovenaan
stonden de krijgslieden. Zij had
den het recht twee zwaarden te
dragen en besteedden hun vrije
tijd aan bloemschikken, dich
ten, vechtsporten en theecere
monies. De grootste bevolkings
groep (80%) waren de boeren,
die onder de krijgslieden ston
den. Ambachtslieden en kun
stenaars werden minder be
langrijk geacht voor de Japanse
samenleving. Zij gebruikten
materiaal dat door anderen was
gemaakt en behoorden daarom
tot de derde stand. Kooplieden
beschouwde men als niet pro-
duktieve parasieten. Maar door
de welvarende economie wer
den zij wel de rijkste bevol
kingsgroep. Zij leenden zelfs
geld aan de krijgslieden die
steeds armer werden. Daarbij
namen de kooplieden ook de
gewoontes over van de hoogste
stand en kregen meer aanzien.
Het standensysteem in Japan
werd in 1869 afgeschaft.
De basis van de tentoonstel
ling is afkomstig van Philipp
Von Siebold die voor de Neder
lands-Indische regering voor
werpen verzamelde om inzicht
te krijgen in de cultuur van niet-
westerse samenlevingen. Zijn
collectie omvat 6000 voorwer
pen en lag ten grondslag aan
een van de eerste volkenkundi
ge musea ter wereld, gevestigd
in Leiden.
„Het oorspronkelijke plan
was om behalve 'Japan anno
1850' een soortgelijke tentoon
stelling over China te houden
om het verschil tussen deze
twee culturen duidelijk te ma
ken. Maar door geldgebrek was
dit niet mogelijk", bekent Vos.
Alleen de kenner ziet aan de
vorm en decoratie dat de attri
buten Japans zijn. „Veel spullen
lijken ook modem, omdat al die
gebruiksvoorwerpen hetzelfde
zijn gebleven. Een waaier bij
voorbeeld is maar weinig tot
niet veranderd."
Topstukken van de expositie
zijn vijf bronzen Boeddhabeel
den. „Zij staan sinds de jaren
dertig in het museum en wor
den vaak genoemd door oudere
mensen die ze weer willen
zien", aldus Vos. „Vroeger ston
den ze in een intiem zaaltje
waar echter allerlei praktijken
gebeurden waar wij geen oog
op konden houden. Mensen
gingen daar mediteren, op de
beelden zitten of zelfs vrijen.
Daarom hebben we besloten de
beelden te verplaatsen en de
ruimte open te houden."
Om de tentoonstelling te ver
levendigen, staan er verschillen
de activiteiten op stapel. In een
ruimte waar de hedendaagse Ja
panse inrichting is nagebouwd,
met matten op de vloer en zeer
weinig meubilair, worden de
monstraties en workshops ge
houden. Natuurlijk moeten de
schoenen uit. Vooral de theece
remonie trekt veel belangstel
ling. Andere activiteiten zijn ori
gami (papier vouwen), bloem
schikken, keramiek en kalligra
fie. Ook worden traditionele ki
mono's gedemonstreerd. Het
aantrekken van zo'n kleding
stuk kan wel een uur duren.
'Japan anno 1850' is tot 1997
te zien. „Door de verbouwing
van het museum was deze lang
durende tentoonstelling moge
lijk. Als deze ruimte aan de
beurt is voor een verbouwing,
stoppen we. De Von Siebold-
collectie is heel geliefd bij de
buitenlandse bezoekers. Daar
om werd het tijd om weer eens
met deze voorwerpen naar bui
ten te komen." Het favoriete
voorwerp van de conservator
zelf is een dertig centimeter
hoog krekelkooitje. „Het bouw
werkje is heel fijn en mooi. De
Japanners deden hier een krekel
in, omdat ze het geluid van dit
diertje zo gezellig vonden."
'Japan anno 1850' in het Rijks
museum voor Volkenkunde,
Steenstraat 1, Leiden is ge
opend op dinsdag tot en met
vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur
en in het weekend van 12.00
tot 17.00 uur. De entree is zes
gulden en voor kinderen tot
achttien jaar, 65+- en CJP-
houders vier gulden. Houders
van een museum jaarkaart
hebben gratis toegang. Op
donderdag 16 februari ver
zorgt themeester Mihoko Tsut-
sumi een Japanse theeceremo
nie. Aanvang: 14.00 uur.
amsterdam anp
Het Fonds voor beeldende kun
sten, vormgeving en bouwkunst
(BKVB) gaat op de komende
Kunstrai werk exposeren van
kunstenaars die in 1993 en 1994
een startstipendium hebben
ontvangen. Zo wil het fonds
jonge kunstenaars de kans ge
ven hun werk te tonen. De
Kunstrai wordt van 9 tot en met
14 mei gehouden. Er komen
jaarlijks rond 20.000 bezoekers.
theater
)ver het toneelwerk van Nathalie Sarraute wordt
ezegd dat het woord de dramatische handeling
ormt. In 'De Stilte' komt dat heel sterk naar vo-
:n, juist omdat in een soort van schijngevecht
et spreken met het zwijgen wordt geconfron-
:erd.
Iemand onttrekt zich zwijgzaam aan de conver-
atie van de vijf overigen. Dat gegeven is de motor
an dit stuk. Het leidt tot een reflectie op het fe-
omeen taal die als karakteristiek wordt be-
chouwd voor het werk van Nathalie Sarraute. Al-
mogelijke verklaringen voor dat zwijgen passe-
?n de revue. Is het bedeesdheid, hoogmoed, ver-
genheid, verachting of veeleer gemaskeerde
omheid?
Allerlei provocaties worden bedacht om het stil-
e' wijgen te doorbreken. Dik Boutkan speelt de
E wijger met een gelaatsuitdrukking die het mid-
en houdt tussen een minzame glimlach en lichte
Titatie. Die van Duin is de meest uitgesproken
lanvoerder van de sprekers die zich door die
zwijgzaamheid kennelijk regelrecht bedreigd voe
len.
Nathalie Sarraute gaat op zoek naar wat er ach
ter de taal schuil gaat. Daar zit volgens haar een
drijfveer die wordt aangeduid als 'sousconversa-
tion'. Het bombardement van woorden dat hier
op de zwijgzame wordt losgelaten, licht een tipje
van de sluier op.
Het op toneel brengen van een dergelijke analy
se van taal is niet gebaat bij hoogdravendheid.
Gelukkig doet men dat ook niet. De voorstelling is
soms licht en doorgaans nuchter van toon. Thea
tergroep Carrousel onder regie van Marlies Heuer
durft zelfs een zekere mate van kaalslag aan. Op
het toneel bevinden zich alleen extra lichtstan
daards en een vloer met vlakkenmotief. Verder
draait alles uitsluitend om het woord, waarbij de
spelers ter afwisseling van het toneelbeeld regel
matig hun posities op het speelvlak veranderen.
Geen franje, maar slechts een lichte stilering.
Alle mogelijke moeite getroost men zich om de
stilte in te vullen. Is deze man een dichter of een
'botte boer'? Pas als de zwijgzame in de laatste
minuten van het stuk door middel van een vraag
je belangstelling voor de gevoerde conversatie
toont, lijkt men plotseling alle irritaties rond zijn
zwijgen te willen ontkennen. Carrousel voert een
abstract gevecht. Dankzij alert spel komt dat goed
over.
:e, Marlies Heuer en Lieke Rosa Altink in 'De Stilte'
FOTO BEN VAN DUIN
wassenaar roos van put
Cees Bolding (1897-1979) be
hoort tot de belangrijke genera
tie schilders van Nederland die
met een ambachtelijk vakman
schap figuratief naar de realiteit
werken. Tijdgenoten van Bol
ding zijn onder anderen Jan van
Heel, Rein Draijer, Sierk Schro
der en Dirk van Gelder. Erken
ning voor de kwaliteit van zijn
werk heeft hij echter niet opti
maal gekregen. De oorzaak
hiervan ligt wellicht in de be
scheiden aard van zijn karakter.
Hij was niet een man die het
van de daken schreeuwde dat
hij goed kon schilderen. Raad
huis 'De Paauw' in Wassenaar
wijdt nu een overzichtstentoon
stelling aan deze schilder.
De werkende mens in zijn
maatschappelijk en sociale om
geving, stadsgezichten, portret
ten en landschappen vormden
een belangrijk onderdeel van
Boldings veelomvattende oeu
vre. Hij liet zich noch door mo
dieuze stijlen en stromingen
noch door opdrachtgevers beïn
vloeden. Bolding ontplooide
zijn artistieke talenten op een
kalme wijze, maar ging zeer ge
degen zijn eigen weg. Verkoop
van zijn werk speelde een bijrol,
hij schilderde voor zijn plezier.
Nooit heeft hij zich gewaagd
aan abstractie, al had hij wèl be
langstelling voor de moderne
kunst. Zo heeft hij zich in zijn
studietijd op de Kunstnijver
heidsschool een enkele keer ge
richt op een naaktstudie in de
stijl van het luminisme (zijspoor
van het neo-impressionisme).
Dit leverde hem de opmerking
van de leraar op dat het meer
op een kanarie leek dan op een
naakt. Daarna heeft hij de stro
mingen gelaten voor wat ze wa
ren.
Cees Bolding is min of meer
toevallig met de schilderkunst
in aanraking gekomen. De por-
trettiste Margaretha Cohen
Gosschalk, die van zijn groot
moeder een portret heeft ge
schilderd, leerde hem het vak.
Van haar echtgenoot kreeg Bol
ding lessen in wiskunde en per-
spectiefleer. Op welke wijze hij
al deze kennis heeft verwerkt, is
duidelijk te zien in zijn werk,
zoals op 'Uitzicht met be
sneeuwde daken Schevenin-
gen', een olieverfschilderij uit
1942. Het tafereel is vanuit een
hoog standpunt weergegeven.
Precies en perfect, maar met
een subliem gevoel voor atmos
feer, schildert Bolding de ver
houdingen.
In de kleurkeuze komt de sfeer
van een typisch dorp aan zee
naar voren. Als zoon uit een
schippersfamilie schilderde hij
graag die onderwerpen die met
havens, de zee en het leven aan
zee te maken hadden. In Kat-
Cees Bolding, zelfportret uit 1925.
wijk en Scheveningen heeft Bol
ding het thema van 'de netten-
boetsters' ontdekt. Op de expo
sitie is hiervan een exemplaar
uit 1960 te zien. In de jaren zes
tig heeft Bolding op uitnodiging
van de Koninklijke Marine en
de Holland Amerika Lijn enige
zeereizen meegemaakt. Het
'reisverslag' uit die tijd bestaat
uit een serie aquarellen. Ook
een techniek die Bolding tot in
het uiterste beheerste. Met oog
voor detail schilderde hij zowel
ingewikkelde delen van een
schip, als het uitzicht op een
badplaats vanaf de boot. De
aquarel 'Franse Marineschepen
bij Toulon' (1961) is hiervan het
overtuigende bewijs.
Bolding noemde zichzelf ook
wel 'een gewone nuchtere Hol
landse calvinist'. In de portret
ten laat de conventionele fijn
schilder en Hollandse calvinist
Bolding zich zien. Direct aan
sluitend bij de natuurgetrouwe
traditie zet hij de geportretteer
de tegen een monochrome ach
tergrond in donkere, sombere
tinten. Met een exact gevoel
voor anatomie, vormen en ver-
AFBEELDINC PR
houdingen, een precieze stof
uitdrukking en perfecte lichtval
schildert Bolding zichzelf
(1925), zijn moeder (1932) en
'Man voor spiegel (1933).
De expositie Cees Bolding,
stillevens, landschappen, por
tretten en stadsgezichten is te
zien t/m 19/3, di. t/m vr. 10-16
uur, za. en zo. 13-16 uur.
Raadhuis De Paauw, Raad
huislaan 22, Wassenaar.
leiden pablo cabenda
Met dezelfde snelheid waarop
de huidige muziektrends el
kaar opvolgen, buitelen ook
de beats over elkaar heen in
het nieuwste van het nieuw
ste, de hype, het puikje van
het neusje van de zalm op
modern dansgebied: 'Jungle'.
Neem een strakke ouder
wetse James Brown ritme
track, versnel deze ongeveer
34 keer, laat een Raggamuffin
toaster hierover wat kinder-
wijsjesachtigs grommen,
maak het geheel af met ker
mis- en fiipperkastgeluiden
en zie, daar staat je oerwoud
al. En het werkt. Jungle is erg
besmettelijk en zal ongetwij
feld in korte tijd hele dans-
volksstammen in ademnood
brengen. Het moordende
tempo laat naast eenvoudig
ritmisch met de ogen knippe
ren alleen nog een vertrouw
de vorm van aerobic, joggen
op de plaats, toe. Al waren in
het LVC hier en daar ook nog
wat alternatieven van twee
emmertjes water halen te be
speuren.
Fel en meedogenloos was
de muziek. En degenen die
genoeg moed hadden zich op
dansvloer te begeven moes
ten rekenen op minstens een
kwartier non stop ritmische
geseling. Ook al wilden ze het
niet, het naadloos in elkaar
overgaan van de platen en het
opzwepende karakter van de
muziek zorgden ervoor dat
menigeen met een hulpvra
gende blik en een veel te lage
bloedsuikerspiegel door dans
te. Gadegeslagen door het
grootste gedeelte van het pu
bliek dat zich maar een beetje
geinteresseerd aan de kant
ophield (uit angst een ver
regaande tragische vorm van
'cool' zijn of het ik-ken-
mijn-danspasjes-nog-niet-en-
ben-daarom-wat-schuchter
syndroom kon men de le
dematen in de beschikbare
ruimte de vrije loop laten en
dat gebeurde dan ook. Zo leek
het haast alsof het ene deel
van de bezoekers als schouw
spel diende voor het andere,
dat kwam, zag en bleef kijken.
Terwijl de speciaal uit Am
sterdam overgehaalde dj's
een breed scala van Ragga-
jungle, Souljungle en Drum
'n' Bass lieten horen werd de
dansvloer nooit helemaal ge
vuld. Hier en daar werd zelfs
gemopperd over de nietsont
ziende snelheid, een enkeling
noemde het nervo-house en
klaagde over het zenuwslo
pende karakter. En ik maar
denken dat het de bedoeling
was dat je er opgewonden
van raakte.
Jungle party met dj Massi
ve dj Jungle J, gehoord:
09/02, LVC, Leiden.
amsterdam gpd
Een theateragenda op maat. Dat is Loge a la Carte, een in een voor
Nederland nieuw jasje gestoken overzicht van theatervoorstellin
gen op 350 podia in Nederland. Volgens Annette Nicolés van de
kersverse uitgeverij The Individual Publishing Company, die spe
ciaal voor deze uitgave is opgezet, is deze agenda een antwoord op
het grote aanbod aan theaterinformatie. „Het theateraanbod en de
informatie daarover is zo groot, dat mensen die een leuke voorstel
ling willen zien, soms de weg kwijt raken. Loge la Carte is dan een
uitkomst."
Een abonnement op de theateragenda, die negen maal per jaar
zal verschijnen, kost honderd gulden. De agenda telt minimaal vier
pagina's in kleur. De nieuwe abonnee moet via een formulier te
kennen geven in welke regio's hij of zij voorstellingen bezoekt en
op welke dagen. Ook moet de abonnee aangeven welke genres
(maximaal acht) zijn of haar voorkeur hebben. „We hebben het
aanbod uitgesplitst in dertig genres, zoals popmuziek, familie-mu
ziektheater, bekende en onbekende cabaretiers, literair drama, om
maar wat te noemen. De ene abonnee wil een overzicht van alle
cabaretuitvoeringen, jazz en koormuziek in Noord-Nederland,
maar niet op dinsdag en woensdag, de ander wil het liefst van alle
popconcerten in Groningen gedurende de weekeinden op de hoog
te blijven. Dat kan allemaal", vertelt Nicolós.
