'Niemand is verpleeghuis ooit te slim af'
Nieuwe crème voor psoriasis-patiënten
Trends
Spiraal rode draad in werk Hundertwasser
Gezondfteid
Urine-test toont gemakkelijker
geslachtsziekte chlamydia aan
I WOENSDAG 8 FEBRUARI 1995
Henriëtte van der Hoeven
Grip
Voor een goede grip op de onder
grond zorgt deze van een speciaal
patroon voorziene gegolfde zool.
Deze zool zit onder de nieuwste
hiker van Timberland, de topo-ter-
rain. Van deze schoen is ook een
sandaal-uitvoering. Prijs van het
lage model hiker 259.
Meer informatie: tel:
003225393004.
'Binnenhuistoont overzichtsexpositie Oostenrijkse kunstenaar
Een vreemde kijk op wonen.
Onder die naam laat de organi
satie van Binnenhuis '95 in het
Rotterdamse ahboy' het beurs-
publiek kennismaken met het
werk van de Weense architect
Friedensreich Hundertwasser.
Naast architect is Hundertwas
ser ook actief als schilder, teke
naar, schrijver, graficus en ont
werper. Hij is iemand die rechte
lijnen verafschuwt, maar een
grillige spiraalvorm daarente
gen tot in het absurde probeert
door te voeren in zijn exterieurs
en interieurs. Op de beurs
wordt dat getoond aan de hand
van tientallen afbeeldingen en
elf bouwkundige projecten in
maquettevorm.
„Iedere rechte lijn is godde
loos", zei de 66-jarige Hundert
wasser ooit. Zijn ontwerpen
hebben al vele onderscheidin
gen gewonnen.
Nieuwe naam
In 1928 werd hij in Wenen ge
boren als Friedrich Stowasser.
De naam Hundertwasser nam
hij na de Tweede Wereldoorlog
aan, toen tientallen familiele
den van hem waren gedepor
teerd en ter dood gebracht. On
der zijn nieuwe naam begon hij
een nieuw leven als kunstschil
der. Hundertwasser ontwikkel
de een eigen stijl die hem eer
volle prijzen en bijzondere op
drachten opleverde zoals het
ontwerp voor de vredesvlag die
hij in 1979 maakte voor de Oos
tenrijkse regering*-Daarnaast
heeft de Oostenrijker postzegels
ontworpen voor zijn eigen land,
maar ook voor Senegal, de
Kaapverdische Eilanden en de
Verenigde Naties.
Hundertwasser hield het ner
gens ter wereld lang uit. Af en
toe meldde hij zich weer eens
aan bij een academie, maar lan
ger dan enkele maanden hield
hij het nooit uit. Ook niet als
docent. Regelmatig stond de
kunstenaar ook op de barrica
den. Maar de meeste geschiede
nis heeft hij nog altijd gemaakt
met zijn 'Nacktrede' in 1968 in
München. Voor een volle zaal
hield hij in adamskostuum een
vurig pleidooi voor het recht om
vreemd te mogen gaan.
Symbool
In zijn werk legt hij een grote
voorkeur aan de dag voor de
spiraalvorm. ,,De spiraal is het
symbool van leven en dood. Ik
ben ervan overtuigd dat de
schepping zich spiraalsgewijs
heeft voltrokken. De echte ware
spiraal is niet geometrisch maar
plantaardig," is de mening van
Hundertwasser.
Deze visie is terug te vinden in
zijn gehele werk. Een opvallend
bouwwerk is onder meer het
Hundertwasser Haus, een
woongebouw middenin de stad
Wenen dat de natuur dicht bij
de bewoners brengt. Op het dak
is namelijk een bos geplant.
Andere maquettes (van kera
miek) die op de beurs worden
getoond zijn van een kerk, een
Oostenrijks wegrestaurant en
enkele landschapsprojecten
waaronder een wijngaard in
Napa Valley, Californië.
Binnenhuis '95 loopt nog tot
en met zondag 12 februari in
Ahoy* Rotterdam. De beurs is
geopend dagelijks van 11.00
tot 17.00 uur en van 19.00 tot
22.30 uur, het weekeinde al
leen van 11.00 tot 17.00 uur.
Ritssieraad
Hans Appenzeller heeft voor de
rits, waar die ook zit, een hele se
rie sieraadjes ontworpen die hij
Zippertips noemt. Een greep uit
het assortiment: een hartje voor
verliefden; een vraagteken voor
charmant warhoofden, enz. Naast
massief zijn er ook zippertips uit
gevoerd in fijn filigrain. Het sie
raadje is gemakkelijk aan de rits te
bevestigen en er weer af te halen.
Prijs (in zilver of messing) vanaf
25,-. Ondermeer te koop in het
Stedelijk Museum in Amsterdam
en bij Hans Appenzeller Sieraden,
ook in Amsterdam.
Op maat
Vooral als je een klein huishouden
hebt en GFT-afval nog niet apart
hoeft in te leveren gaat er vaak
een half lege vuilniszak naar de
container. Zeker als je visafval of
sinaasappelschillen hebt wil je
daar zo snel mogelijk vanaf. Uit
Amerika komt het MagiKan-sys-
teem. Hierbij kun je zelf bepalen
hoe groot je afvalzak is en kun je
op elk moment het vuil het huis
uit doen. De MagiKan met een in
houd van 45 liter kost inclusief
een eindeloze zak van 12 meter en
een vulling van 24 meter 78,-
Meer informatie: Sanfresh 010 -
4225455.
Combineren
Met zeer veschillende greephen-
delvormen maak je van de Obina
mengkraan (Dornbracht) een mo
dern of neo-barok pronkstukje in
de badkamer. De kranen zijn er in
chroom, goud, matgoud, platina,
messing, matzwart koningsblauw
en matgoud. Op de foto vier van
de vele combinaties die mogelijk
zijn.
Meer informatie: Burgmans, Ca-
pelle a d. Ussel, tel. 010 -
4508451.
Fahrenheit
Musje
Van glas en zilver is dit piepkleine
musje uit de geschenkcollectie
van Christofle. De ontwerpers
noemden het 'Coeur' (hart) en ho
pen dat het geluk brengt. Voor
ƒ112 haal je de geluksbrenger in
huis.
Meer informatie: 03402 - 41440.
Tot 's werelds bestverkochte herenparfums be
hoort de bloemig-houtachtige geur Fahrenheit
van Christian Dior. De geur bevat viool en kam
perfoelie, cederhout en balsem die een leerach
tig effect geven. Met Fahrenheit kan de geurbe-
wusle man nu z'n hele badkamer volzetten,
want naast het parfum is er nu een complete lijn
met scheer- en verzorgingsprodukten, after sha
ves en twee lichaamsverzorgingsprodukten: een
tonic en een vochtvasthoudende vloeibare crè
me. Voor wie de geur eens wil proberen, een af
ter shave (50 ml) kost 47,-.
Het refrein is Heinindrukwekkend boek Amsterdamse arts
„De ouderdom is een val waartoe we allemaal veroor
deeld zijn. Niemand is het verpleeghuis ooit te slim af.
Degenen die er zitten zijn namelijk geen sufferds. Dat
zijn jij en ik. Nog altijd hoor ik van mensen die hier op
bezoek komen: 'Ik zorg wel dat ik hier niet terecht kom'.
Sorry hoor, maar we gaan allemaal voor de bijl. Je krijgt
hier op aarde gratis op je lazer. Daar hoefje niets spe
ciaals voor te doen en daar valt ook niets tegen te doen.'
Bert Keizer is arts in het Amster
damse verpleeghuis Vreugde
hof. Tien jaar geleden keerde hij
uit Afrika terug in Nederland.
Hij besloot te gaan werken in
het verpleeghuis, als een soort
parkeerbaantje. Voor een arts
viel er immers geen eer te beha
len tussen al die oude, versleten
mensen. Het werk bleek echter
heel draaglijk, zo bemerkte Kei
zer. Hij schreef onlangs een in
drukwekkend boek over leven
maar vooral ook lijden in een
verpleeghuis. Want 'het leven
mag een lied zijn, het refrein is
Hein'.
Keizer: „Veel van het boek heb
ik uit mijn dagboeken bij elkaar
geharkt. Wat er in zit aan pa-
tiëntenverhalen, aan perso
neelsleden, aan familie-omstan
digheden, is door elkaar gehuts
eld. Niemand zal zich er in her
kennen. Tussen hoofdpersoon
Anton en mij is een aanzienlijke
overlap. Maar toch wil ik hem
Anton noemen. Zo ontstaat er
een goede fictieve glans om die
man heen. Dan geeft mij ook de
ruimte om me te distantiëren
van de soms tegenstrijdige din
gen die hij doet en zegt. Want
cjatdoet-ie."
„De vorm waarin het geschre
ven is? Doorroetsjen maar. Dat
is armoede, hoor. Ik heb wel iets
te zeggen en ik wil wat verhalen
kwijt over mensen, maar een
roman schrijven kan ik niet.
'Eline Vere', dat vind ik een ro
man: op eerste bladzijde zwiept
een deur open en op de laatste
bladzijde valt-ie weer in het
slot. Ik heb er geen enkel pro
bleem mee dat mensen mijn
boek toch een roman noemen.
De uitgever noemt het een lite-
rair-filosofische bespiegeling. Ik
vind alles best, als de mensen
het maar lezen. En dat gebeurt.
Het boek heeft in negen weken
drie drukken opgeleverd."
Catastrofe
„Voor grote genezingen moet je
niet in een verpleeghuis zijn.
Kijk, een ziekte is voor een pa
tiënt een onoverzichtelijke cata
strofe. Als arts ben je een stabie
le factor: jij bent een kenner van
het rampgebied, jij weet een
pad door die ellende. Als arts in
een verpleeghuis heb je een
merkwaardige gidsende functie
in dit soort hopeloze toestan
den. De arts kan iemand zeggen
wat de vooruitzichten zijn, wat
hem of haar te wachten staat,
waar hij of zij op mag hopen en
waar jij als arts in kunt helpen.
Je kunt een hoop doen voor
mensen. Maar., je kunt ze niet
beter maken. Aan de beroerte of
aan de verlamming kun je niets
doen."
„Aan kankerresearch worden
biljoenen besteed. Er wordt de
illusie gewekt dat we kilometers
per jaar opschieten, maar in
werkelijkheid vorderen we een
decimeter per eeuw. Vijftig jaar
kankerresearch heeft niet zo
veel opgeleverd, behalve de ont-
bladeringsmiddelen, het weg
snijden, het stukbranden of het
aan flarden stralen. Sorry hoor,
maar er is niks meer. En dat is
niet Bertje Keizer, die dat roept.
Ik praat de epidemiologie na.
Research, dat is wetenschap en
daar worden we wijzer van."
„Ik heb liever dat ze daar mee
ophouden of de kosten met een
paar biljoen omlaag schroeven,
zodat mijn patiënten kunnen
plassen en poepen wanneer ze
willen en een eigen kamer krij
gen. Zinloze diagnostiek en ge
neeskunde is ook zo'n punt: er
wordt gigantisch veel gefotogra
feerd, gescand en in je bloed
bepaald, zonder dat iemand er
ook maar iets aan heeft. En dat
kost miljoenen, onvoorstel
baar."
Schepper
„De dood is het einde. Dat is ze
ker. De ervaring van Anton is
dat patiënten, als de dood na
dert, hun geloof aan scherven
zien vallen. Het is afschuwelijk
als mensen zich dat op hun
doodsbed moeten realiseren.
Als iemand zegt: 'Ik ga straks
naar mijn Schepper', zal ik daar
nooit tegen ten strijde trekken.
Maar het is vaak zo dat mensen
bij die mededeling zelf al in de
lach schieten. Zouden schieten,
als ze de tijd van leven nog had
den. Maar bitter en leeg worden
bij het besef dat ze daar niet
naartoe gaan."
„Iedere theoloog zal in de lach
schieten als je zegt: 'Waar
woont God dan?' Wat een dom
me vraag, vinden ze. Nee, ik
vind dat niet zo'n stomme
vraag. Als antwoord krijg je dat
symbolische gezwalk: 'God zit
dan in het gelaat van een mede
mens'. Ja, sorry, maar ik heb
daar niks mee. We schilderen
een vergezicht op het raam en
zeggen: 'Daar wandelen we zo
meteen in'. Dat gaat dus niet. Ik
ben op mijn negentiende Filoso
fie gaan studeren. Ik wist toen al
dat het vergezicht er niet is."
„In ons huis (280 patiënten,
red.) hebben we per jaar te ma
ken met rijf verzoeken om le
vensbeëindiging. In drie geval
len komt er niks van, dat lost
zich vanzelf op. In twee gevallen
moet je er als arts echt iets mee.
En een van die twee overlijdt
voordat het ter sprake komt.
Misschien dat actieve levensbe
ëindiging een keer per jaar
voorkomt. In mijn boek gebeurt
het veel meer. Het lijkt alsof An
ton van de ene levensbeëindi
ging naar de andere loopt. Dat
is omdat ik een vals mannetje
ben, een schrijver."
„Een boek is een onzuiver iets.
Kennelijk heb ik er veel over op
geschreven in mijn dagboeken.
Over een geslaagde verjaardag
valt niet zo veel te vertellen.
Toch? De nachtmerrie voor An
ton is dat hij komt met zijn le
vensbeëindigend drankje en dat
de patiënt zegt: 'Nou, toch maar
niet'. Dat betekent dat je de
doodswens verkeerd hebt inge
schat en dat is ernstig. Er be
staat geen goede diagnostiek
voor. Je kunt slechts als mens
naar die andere mens toe gaan
en luisteren. Je kent elkaar al
langer: maanden, meestal jaren.
Dus als iemand er mee komt,
heb je het allemaal al eens
doorgenomen."
Nachtmerrie
„Een zegen van oud worden is
dat het langzaam gebeurt. Stel
je voor dat je van gezond op
je fiets, nog achter de meiden
aan, een hele carrière voor je
in zes maanden tijd omlaag valt
naar 'geef 'm maar euthanasie'.
Dat overkomt sommige jonge
kankerpatiënten en aids-patiën-
ten en dat is afschuwelijk. Wij
zijn vredige doorlevers, omdat
ons maar mondjesmaat dingen
afgenomen worden. Af en toe
een spatader erbij, daar kom je
wel mee los."
„Snel oud worden is een nacht
merrie. Daar moet je echt voor
in therapie. Omdat het lang
zaam gebeurt is het draaglijk.
Het eindresultaat is natuurlijk
net zo afschuwelijk. Het traject
naar het graf kan soms zo on
waarschijnlijk moeizaam zijn.
Toch gaat het niet in mijn bot
ten zitten. Ik heb in de horeca
gewerkt, itiet hoempa-muziek
en bruiloften. Daar word je niet
vrolijk van, net zomin als je ver
drietig wordt van werken in een
verpleeghuis."
*'Het refrein is Hein' - Bert
Keizer, Sun literair (f 34,50).
DEN HAAG REUTER/ANP
Er is een test ontwikkeld waarbij slechts een
beetje urine nodig is om aan te tonen, dat een
vrouw de geslachtsziekte chlamydia heeft. Tot
nu toe moest daarvoor een uitstrijkje worden
gemaakt. De urinetest is minder ingrijpend,
sneller en bovendien veel nauwkeuriger, zo
blijkt uit onderzoek dat in het medisch tijd
schrift The Lancet is gepubliceerd.
Amerikaanse en Canadese wetenschappers on
derzochten 1900 vrouwen die een chlamydia-
infectie hadden. De urinetest toonde dat in 93,8
procent van de gevallen ook aan. De gebruikelij
ke methode kwam niet verder dan 65 procent.
De Stichting Seksueel Overdraagbare Aandoe
ningen (SOA) noemt het onderzoek „een grote
sprong voorwaarts", maar wijst erop dat de test
in Nederland nog slechts op experimentele ba
sis wordt toegepast. Directeur G. Tillemans ver
wacht dat eind dit jaar, begin volgend jaar de
urinetest op grote schaal beschikbaar zal zijn.
Omdat nog nadere vergelijkingen moeten wor
den gemaakt, blijven artsen vooralsnog de uri
netest en het uitstrijkje naast elkaar gebruiken.
Chlamydia is een veel voorkomende geslachts
ziekte. Zij is vooral bij vrouwen verradelijk, om
dat 60 procent van de geïnfecteerden geen
klachten heeft. Ondertussen veroorzaakt de ver
antwoordelijke bacterie wel ontstekingen in het
kleine bekken, die leiden tot buitenbaarmoeder-
lijke zwangerschappen (650 per jaar in Neder
land) en onvruchtbaarheid (3500 gevallen). Als
chlamydia eenmaal is ontdekt, is behandeling
met antibiotica (vooral doxycycline) afdoende.
Ruim 300.000 i
derland lijden aan een vorm
van psoriasis, een schilferige
huidziekte. Twee procent van
alle Europeanen heeft last van
deze aandoening. De ziekte kan
zich mild of heel ernstig open
baren, maar één ding is zeker:
het gaat nooit meer over. Pso
riasis kan mensen in een groot
isolement brengen.
„Psoriasis is niet vies en niet be
smettelijk", benadrukt derma-
tologe R. Gerritsen van het Aca
demisch Ziekenhuis Nijmegen
St. Radboud (AZN). Zij is gepro
moveerd op een onderzoek
naar de behandeling van pso
riasis. Zij onderzocht onder
meer de werking van de nieuwe
crème tacalcitol op basis van vi
tamine D. Uit het onderzoek
blijkt dat deze crème beter
werkt en patiëntvriendelijker is
dan alle tot nu toe bekende
smeersels.
Psoriasis, een fout in de celde
ling van de huid, kan zich op el
ke leeftijd openbaren. Patiënten
hebben de ziekte in aanleg bij
zich, maar er zijn bijzondere
omstandigheden voor nodig om
de huidziekte te laten uitbar
sten. „Dat kan bijvoorbeeld
stress zijn, gebruik van bepaal
de medicijnen of het oplopen
van een andere ziekte. We we
ten nog niet precies waarom
één kind in een gezin wel pso
riasis krijgt en andere kinderen
niet," legt Gerritsen uit.
„Psoriasis kun je als dermato
loog bij wijze van spreken met
je handen op de rug herkennen.
De rode plekken zijn heel ty
pisch scherp omlijnd en voor
zien van een soort zilverwitte
glinstering. Ze komen vooral
voor in de huidplooien, ellebo
gen, knieën, in het gezicht en
op de hoofdhuid. Wie nog twij
felt tussen psoriasis en eczeem
kijkt naar de nagels. Bij psoria
sis laat het bovenste stukje na-
Het boek 'Psoriasis - natuur
lijk behandelen' geeft een
duidelijk beeld van deze aan
doening. De bekende tradi
tionele behandelmethoden
worden besproken. Er zijn
echter ook alternatieve mo
gelijkheden in de geneeskun
de om klachten onder con
trole te krijgen. Die komen
uitebreid aan bod, evenals
ontspanningstechnieken,
voedingsadviezen en prakti
sche adviezen over de ver
zorging van de huid, haar,
nagels; over zonnebaden en
kuren. Verder een lijst met
allerlei belangrijke adressen.
Uitgeverij De Driehoek, Am
sterdam ƒ24.50,-
gel los. Met smeersels kan de
ziekte tijdelijk genezen worden,
maar het kan elk moment op
nieuw uitbreken."
Het AZN is het meest gespecia
liseerde instituut in Nederland
op het gebied van de behande
ling van psoriasis. Uit het hele
land komen patiënten naar
Nijmegen. „Er zijn heel veel
verschillende smeersels maar
die hebben vrijwel allemaal ver
velende bijwerkingen. Ze laten
een witte laag achter, wat vooral
in het gelaat natuurlijk verve
lend is. Anderen werken wel
goed maar irriteren de dunne
huid van de plooien en het ge
zicht. Er zijn crèmes die na een
uur weer afgespoeld moeten
worden, zodat de patiënt aan
huis gekluisterd is. Tacalcitol
heeft al die vervelende bijwer
kingen niet. Het lijkt een prima
middel."
Gerritsen liet veertig mensen de
crème testen, zonder dat zijzelf
of de patiënt wist dat tacalcitol
werd gebruikt. Het bleek uitste
kend te werken, goed in te trek
ken, niet te stinken en hoefde
maar éénmaal daags te worden
gesmeerd. Gerritsen: „Een
proefpersoon kon door de tacal
citol voor het eerst gaan zwem
men met zijn zoontje. Hij was
dolgelukkig."
Gerritsen verwacht dat tacalci
tol binnen een aantal jaren we
reldwijd zal worden gebruikt bij
de behandeling van psoriasis.
„Nu de resultaten van mijn on
derzoek zo gunstig zijn wordt er
verder onderzoek gedaan. Un
der meer naar de veiligheid hij
langdurig gebruik. Ik verwacht
dat dat geen probleem zal zijn,
maar er mogen geen risico's ge
nomen worden. Ook de invloed
van vitamine D op het calcium-
gehalte van het bloed moet na
der bekeken worden. Die on
derzoeken zullen zowel in Ne
derland als in het buitenland
plaatsvinden. Als we genoeg
proefpersonen kunnen vinden
voor die onderzoeken hoop ik
van harte dat tacalcitol over een
paar jaar geregistreerd is, zodat
we het kunnen voorschrijven."
