Lijkwagen met twee kisten biedt uitkomst in uitgestorven Tiel
Evacuatie rivierengebied was een logistiek wondertje
Watersnood
lildaten woedend over
efening in Duitsland
m til
1795.-
Sjorren aan de monseigneur
Helpende Duitsers
willen volgens mij
iets recht zetten
Limburgers voelen zich in de kou gezet door Jorritsma
artifort geprijsd volgens
Artifort
van tilViiiMiHiii
Haastklus
Terlouw neemt
van Arnhem in
burgemeester
bescherming
JDAG 4 FEBRUAR11995
3
ierland wil meer geld van EU
|l» Nederland wil dat Brussel meer gaat bijdragen in de
de van de watersnood. Ambtenaren en diplomaten zullen
tijd in kaart brengen op welke Europese subsidie-
Nn nog een beroep kan worden gedaan. Ze zullen druk uit-
ïen op de Europese Commissie om financiëel bij te sprin-
ommissie stelde eerder 3,3 miljoen gulden ter beschikking
tdevier getroffen landen (Nederland, België, Duitsland,
krijk.
j
.Jij zijn geen idioten'
.hem» Burgemeester IJssels van Gorinchem ergert zich aan
anier waarop minister Dijkstal (binnenlandse zaken) de
van zaken rond de watersnood coördineert.Ik vind het
st dat Dijkstal telkens publiekelijk aankondigt dat hij de
enbestrijding gaat coördineren, op het moment dat het
;s goed loopt", aldus IJssels. ,,De vice-premier moet nu niet
alsof wij idioten zijn."
oddijk bij A2 blijkt niet nodig
i dsch Het is niet nodig twee nooddijken aan te leggen
:li het overstroomde deel van de autosnelweg A2 ten zuiden
a )en Bosch. Het water in de polder het Bossche Broek daalt
veel sneller dan Rijkswaterstaat aanvankelijk had ge-
Gaat dat zo door, dan valt het wegdek komende vrijdag
ij droog en kan het een paar dagen later weer worden bere-
aldus een woordvoerder van Rijkswaterstaat.
^renhulp evacueert nog volop
J Terwijl tienduizenden inwoners van de Betuwe al denken
erugkeer naar huis, is de Stichting Dierenhulp Tiel nog
aan het evacueren. Met een snelle stationcar rijden de die-
rienden kriskras door de regio. Driehonderd achtergelaten
1 ;n hebben ze al in veiligheid gebracht. ,,En er komen er nog
vveehonderd bij", vertelt de vliegende equipe. „Veel Tiele-
in hebben hun dieren reddeloos in de kou laten staan. Het is
Don schandalig."
i inzet in overstroomd gebied
Daarna trokken zeventien man
schappen naar het gebouw van
de kazernecommandant om
daar 'de boel te verbouwen'.
Een sergeant kon hen daarvan
echter weerhouden
Het merendeel van de com
pagnie, ongeveer 170 man,
heeft van dinsdagavond tot
woensdagavond geholpen bij de
aanleg van de nooddijk in Kam
pen. Van hen zijn nog eens 40
man ingezet bij het kappen van
bomen bij Ochten. Daarbij zijn
de nodige pauzes in acht geno
men, stelt een woordvoerder
van de landmacht. „Van over
vermoeidheid is geen sprake."
Hij vöegt eraan toe dat de oefe
ning was afgezegd, omdat De
fensie ervanuit ging dat de inzet
bij; de watersnood veel langer
zou duren. De woordvoerder
heeft begrip voor de teleurstel
ling bij de dienstplichtigen,
„maar een oefening is geen
straf. Deze stond gepland en het
is niet zo dat die bij wijze van
schouderklopje wordt uitge
steld."
De WDM spreekt van een
hele trieste zaak. „Het lijkt erop
dat het oefenterrein al was ge
huurd, net zoals een vakantie
huisje waar je toch naar toegaat
omdat je hebt betaald, terwijl je
eigenlijk niet kan", zegt een
woordvoerder.
derd dienstplichtigen van
lilde pantsergeniecom-
ic u t Wezep (bij Zwolle)
Din opstand gekomen omdat
erder afgeblazen oefening
Duitsland vandaag toch
;aat. De vermoeide militai-
ïebben eerder deze week
dagen hulp geboden in
watersnood getroffen ge-
Velen sliepen slechts
siaar uurtjes. Dat hebben de
2 liging Van Dienstplichtige
cairen (WDM) en de Alge-
Vereniging Nederlandse
airen (AVNM) vrijdag mee-
Efeld.
na protesten van beide
e aire bonden blijft de land-
)ht erbij dat de oefening
doorgaan. Generaal Cou-
de bevelhebber van de
strijdkrachten, heeft giste-
bevestigd dat de soldaten
j laag naar Duitsland vertrek-
aldus de WDM en .de
M.
Je soldaten was woensdag
rfeld dat de oefening van een
]k in het Duitse Vogelsang
J door zou gaan. Bij terug
eist, donderdag, hoorden ze
tegenovergestelde. Daarop
ig de vlam in de pan, meldt
lAVNM. Een kleine groep
ijistplichtigen was zo kwaad
T ze enkele ruiten vernielde.
Aanbieding I
van 2374.- voor
)e F 598 van Artifort is
klassieker in het
rioderne interieur,
telden werd in een paar
lijnen zóveel zitcomfort
Teergezet! Pierre Paulin
was de bedenker ervan.
Artifort heeft het model
eeds jaren met succes in p
produktie. Bij Van Til kunt
deze beroemde fauteuil
nu tijdelijk bestellen voor
ler speciale prijs!
aluminium. Bekleding in meer dan 50 kleuren.
groningen-leiden theo haerkens
In het rivierengebied heeft zich met
de snelle ontruiming een klein won
der voltrokken. Ruim 200.000 mensen,
tienduizenden stuks vee, auto's, fiet
sen, koelkasten en andere huisraad
werden in hoog tempo weggesleept.
Dat kon alleen door improvisatie en
inzet.
„Imponerend", noemt J. Wijngaard,
hoogleraar logistiek aan de Rijksuni
versiteit Groningen deze prestatie.
„Het is ze verdorie gelukt om alles
weg te krijgen." Opmerkelijk genoeg is
hij ervan overtuigd dat de korte tijd
die de dorpen en steden hadden voor
de voorbereiding van deze gigantische
verhuizing, oorzaak is van het succes.
„Nu was er geen twijfel over de acute
noodzaak. De mensen zeiden tegen
elkaar: ik heb nog wel een vrachtwa
gen die je kunt gebruiken. Zouden ze
dat ook zeggen als er meer tijd be
schikbaar was?"
Met ongekende voortvarendheid
pakten de inwoners van steden en
dorpen hun zaakjes aan. Wijngaard
vindt dat schitterend. „Als mensen dit
zelf organiseren loopt het verreweg
het beste. Je kunt voor zo'n uittocht
wel plannen maken, maar dan bouw
je misverstanden in en je loopt het ri
sico dat je verkeert inschat hoeveel
tijd er voor iets nodig is."
M. van Duin van het Crisisonder
zoeksteam van de universiteiten in
Leiden en Rotterdam, dat nog bezig is
met evaluatie van de overstroming
van 1993 in Limburg, prijst het optre
den van de plaatselijke autoriteiten.
„De inwoners werden psychisch en
emotioneel op de evacuatie voorbe
reid. Ze waren tijdig op de hoogte van
de crisissituatie en konden nog even
wennen aan de gedachte dat ze huis
en haard moesten verlaten."
Kritiek op de gang van zaken
spreekt prof. Wijngaard niet erg aan.
Nu stonden veel mensen bepakt en
bezakt, maar welgemoed, urenlang in
hun eigen straat in de file. Op door
gaande routes en uitvalswegen kroop
het verkeer in slakkegang voort. Plan
ning had dat niet kunnen verhelpen,
meent hij. In het algemeen geldt in de
logistiek dat een te gedetailleerde
planning wordt afgestraft.
Dat de bussen waarmee de laatste
bewoners werden opgepikt pas laat
arriveerden en nagenoeg leeg in de
uitgestorven polders hun rondjes
maakten, mag geen naam hebben.
„Natuurlijk kon men weten dat veruit
de meeste mensen allang met de auto
waren vertrokken, maar de autoritei
ten lieten zo wel zien dat ze de zaak
serieus namen. Niemand had nog een
excuus om te blijven", aldus Wijn
gaard. Over de kosten kan hij zich niet
druk maken. „Wat is dat nou in verge
lijking met de tijd en moeite die toch
al waren geïnvesteerd?"
Of de terugkeer net zo soepel zal
gaan als het vertrek, durft de Groning
se hoogleraar niet te voorspellen. On
getwijfeld wil iedereen zo snel moge
lijk naar huis, zeker de boeren met
hun vee. In dat geval kan het dienstig
zijn te bepalen dat dieren alleen 's
nachts mogen worden vervoerd, op
pert Wijngaard. Maar het is ook best
mogelijk dat de een meer geduld heeft
dan de ander, waardoor de behoefte
aan transport en de drukte op de we
gen meevallen.
MOOR* Manschappen van de waterpolitie kwamen er aan te pas om bisschop Wiertz van Roermond over de muur bij een katholieke kerk te tillen.
Dat gebeurde tijdens het bezoek dat de bisschop gisteren bracht aan het Noordlimburgse Mook. foto anp
maastricht gpd
„Volstrekt onaanvaardbaar. Een
psychologische blunder van de
eerste orde." De Limburgse po
litiek is gisteren hevig geschrok
ken van het onderscheid dat
minister Jorritsma van Verkeer
en Waterstaat maakt tussen de
overstromingsproblematiek in
Limburg en Gelderland.
Tot verbijstering van alle par
tijen in Provinciale Staten is de
WD-bewindsvrouw niet van
plan de benodigde 100 miljoen
gulden op tafel te leggen voor
de versnelde aanleg van ruim
100 kilometer dijken en andere
noodvoorzieningen langs de
Limburgse Maas. Ze wil niet
verder gaan dan het provincie
bestuur 68 miljoen gulden voor
te schieten voor de uitvoering
van dit 'interim-kadenplan'. Het
door het rijk voorgefinancierde
kapitaal moet Limburg later
weer terugbetalen uit de op
brengst van grind- en zandwin
ning in de Grensmaas.
De aanleg van nieuwe en ver
sterking van bestaande dijken
in Gelderland daarentegen wor
den volledig door het rijk ver
goed. Jorritsma benadrukt dat
watersnoden in Limburg, an
ders dan de hoge waterstanden
van Rijn en Waal in Gelderland,
'niet levensbedreigend' zijn.
DESIGNCENTRUM
'Schepper schudt
ons wakker met
deze watersnood'
woerden anp
De Gereformeerde Gemeenten,
een van de 'zwaarste' protes
tantse kerkgenootschappen in
Nederland, zien in de waters
nood de hand van God. „Wij
worden in onze waan van on
afhankelijkheid, in onze blind
heid en doofheid wakker ge
schud, om de hand Gods te
zien en de sprake Gods te ho
ren."
In de dreiging van het water
„spreekt de almachtige Schep
per èn Rechter zo duidelijk".
God duldt „de ongerechtigheid
en trouweloosheid van ons als
volk en kerk" niet, aldus een
brief aan de kerkraden. Het
kerkgenootschap met een klei
ne 100.000 leden is relatief
sterk vertegenwoordigd in het
Gelderse rivierengebied. Naast
een oproep „van 's Heeren we-
ge tot verootmoediging en be
kering" vragen de opstellers
van de brief ook om alle be
trokkenen in de voorbede te
gedenken.
venlo «carine neefjes
„Duitsers die tijdens deze wa
tersnood hulp aanbieden, wil
len volgens mij iets recht zetten.
Ze willen van hun stigmatise
rende oorlogsverleden af." M.
Kessels, al twintig jaar eigenaar
van een tabakszaak in Venlo, is
de afgelopen dagen regelmatig
gebeld door klanten uit Duits
land. Ze wilden graag helpen.
„Dat deed me wat", vertelt de
winkelier.
In het crisiscentrum in Venlo
ligt een lange lijst van Duitsers
die slachtoffers van de waters
nood onderdak aanbieden.
Want de stad ligt nog steeds
voor een deel onder water en
veel geëvacueerden kunnen nog
niet naar huis terug.
Twintig Duitse hotels geven
gratis kamers weg, vijf families
stellen logeerkamers en tuin
huisjes beschikbaar. Het Duitse
aanbod is goed voor 50 opvang
plaatsen.
Het zijn voornamelijk Duit
sers die dichtbij de grens wonen
en regelmatig in Venlo komen
winkelen. Venlo is de enige gro
te Nederlandse plaats waar
Duitsers en Nederlanders hand
in hand gaan. Al ruim dertig
jaar komen in het weekeinde
duizenden Duitsers naar Venlo
om er boodschappen te doen,
en Duitse en Nederlandse agen
ten lopen er pp zaterdag geza1
menlijk hun rondjes. Weder
zijdse vijandige gevoelens spe
len hier geen rol. Kessels: „Maar
mijn klanten zitten er wel mee
dat ze bij veel Nederlanders niet
geliefd zijn."
G. Kipara, woonachtig in het
Duitse plaatsje Willig, heeft haar
tuinhuisje beschikbaar gesteld
voor de gedupeerden van de
watersnood. „Niet vanwege een
slecht geweten hoor", zegt de
jonge vrouw. „Maar toen ik be
sloot onderdak aan te bieden,
heb ik wel over ons oorlogsver
leden nagedacht. Bij oudere
mensen in Nederland kan zo
iets toch verkeerd overkomen.
Ik hoop dat mede door onze in
zet die moeizame verhouding
tussen Duitsland en Nederland
eindelijk eens verbetert. Die
oorlog is voorbij", zegt Kipara
resoluut.
De familie Buschhaus in Kre-
brad, een dorp net over de
grens, heeft plaats ingeruimd
voor een heel Nederlands gezin.
Ze wonen op een boerderij, dus
ruimte zat. Ook zij hopen hier
mee een bijdrage te leveren aan
een betere verstandhouding
tussen Duitsland en Nederland.
Want Venlo vinden ze het ein
de, ze brengen 'in Holland' hun
vakanties door en willen niet
dat die 'verschrikkelijke oorlog'
de relatie tussen beide landen
nog langer verziekt. De inwo
ners van Venlo reageren met
warme gevoelens op de solidai
re houding van de Duitsers.
Toen Duitse brandweerlieden
nooddijkjes aanlegden en men
sen met bootjes naar het vaste
land brachten, werd er zachtjes
gefluisterd: „Zie je wel, ze zijn
toch niet zo slecht". Maar in de
omgeving van Maastricht, voor
al in de kleine dorpjes waar veel
oudere mensen wonen, werd
soms met gemengde gevoelens
gereageerd op Duitse brand
weerlieden die hielpen met de
evacuatie. Hun huis verlaten
met behulp van Duitsers, dat
deed enkele oude inwoners hoe
dan ook toch aan de Tweede
Wereldoorlog denken.
Voor winkelier Kessels uit
Venlo geldt iets anders: hij heeft
een haat'-liefde-veiTioudingTnët
'die Hollanders', zoals hij alle
niet-Limburgers noemt, maar
per se niet met de Duitsers. Zijn
gevoelens worden nog sterker
nu minister Jorritsma van ver
keer en waterstaat bekend heeft
gemaakt dat de dijken in het
Land van Maas en Waal eerder
moeten worden beveiligd dan
die in Limburg. „Zie je wel,
Limburg telt zoals gewoonlijk
niet mee. We hangen aan Hol
land, maar horen er niet bij. Wij
hebben zogenaamd alleen maar
wateroverlast en de situatie in
het Land van Maas en Waal is
levensbedreigend. Maar daar
zijn de huizen droog en wij
staan voor de zoveelste keer on
der water. Dit pikken we niet,
we zullen nog van ons laten ho-
arnhem «gpd
raalte Bij Hevea in het Overijsselse Raalte wordt hard gewerkt om de nog beschikbare lieslaarzen zo snel
mogelijk in te pakken en bij de klant te krijgen. Lieslaarzen en waadpakken zijn in de ondergelopen gebieden
vrijwel niet meer te krijgen. foto anp Arthur bastiaanse
Het besluit van woensdag om
niet over te gaan tot evacuatie
van de Overbetuwe is unaniem
genomen door de provinciale
rampenstaf. Met die medede
ling probeerde de Gelderse
commissaris van de koningin,
Terlouw, gistermiddag tijdens
een persconferentie elk gerucht
te ontzenuwen dat de Arnhem
se burgemeester P. Scholten op
eigen houtje de ontruiming van
de Overbetuwe en Arnhem-
Zuid had gelast.
„Alle burgemeesters uit de re
gio en ik waren het er over eens
dat door de dalende waterstand
en de gunstige weersverwach-
tingen evacuatie niet nodig was.
Het besluit is zonder enig pro
bleem binnen twaalf minuten
genomen. Dat de vergadering
woensdagochtend veel langer
duurde, had te maken met het
feit dat we nog een hoop andere
dingen moesten hespreken. Van
e.en conflict is dan ook totaal
geen sprake", aldus Terlouw.
De commissaris sprak hiermee
tegen dat Scholten onnodig pa
niek heeft gezaaid en voor irri
tatie onder zijn collega's had
gezorgd.
Scholten bevestigde de ver
klaring van Terlouw. Toen hij
daarop werd bestookt met vra
gen, ontstak hij in woede en
maakte zich uit de voeten.
Regels rond leven en dood op gespannen voet met hoog water
kjtrecht gpd
Leven en dood trekken zich niets aan van
-hoog water en evacuaties, maar de regels
van de burgerlijke stand komen in de
knel. „Ach, daar moet je soepel in zijn",
reageert coördinator J. Fekkes van de
Dienst Burgerzaken van de gemeente
Utrecht. De aangifte van pasgeborenen
gebeurt gewoon in de plaats waar ze ter
wereld zijn gekomen. Evacués die buiten
hun woonplaats overlijden, kunnen op
verzoek van de nabestaanden worden be
graven in een tijdelijk graf en later wor
den herbegraven in hun eigen woon
plaats. Of, zoals in Utrecht, tijdelijk wor-
den 'opgeslagen' in een gemeentekelder.
Begrafenisondernemer Den Haan in het
geëvacueerde Tiel heeft in zijn mortuarium
nog twee overledenen in de koeling staan
die hij niet kan begraven. De gemeente
heeft geen mensen om graven te delven,
maar de Wet op de Lijkbezorging schrijft
voor dat overledenen uiterlijk de vijfde dag
na het overlijden moeten worden begraven
of gecremeerd. Maar ook daarvoor kunnen
ontheffingen worden verleend. Als er ten
minste geen gevaar voor de volksgezond
heid bestaat.
Den Haan heeft met toestemming van
de gemeente Buren donderdag nog wel
een overledene in Erichem ter aarde be
steld. „Ik weet alleen nog niet of ik Tiel
weer inkom. Ik denk dat ik een tweede, le
ge kist in de auto zet. Dan ziet de politie
hopelijk dat ik niet zomaar kan worden
weggestuurd. Het zal alleen wel gek staan
bij de familie van de overledene, een rouw-
wagen met twee kisten erin."
De nabestaanden hebben nog overlij
densberichten kunnen versturen, maar al
leen de naaste familie was bij de begrafenis
aanwezig. Dominee Scheffer leidde een
dienst van slechts tien minuten. „Ik ken
die man al zo lang en dan laat je het niet
alleen bij de minimale verplichtingen.
Maar het blijft uiteraard een kort woordje.
De auto staat gepakt en na de dienst rijden
we meteen weg."
Op verzoek van de nabestaanden kun
nen overleden evacués tijdelijk worden be
graven. De stad Utrecht heeft voor dat doel
een kelder op de begraafplaats Soestbergen
beschikbaar. „We zijn erop voorbereid en
hebben plaats voor vier tot zes kisten",
meldt G. Bouvy van de sectie algemene be-
in het ontruimde gebied weer normaal is,
kunnen de overleden evacués worden her
begraven. Op de aangifte van overlijden
moet dan wel worden vermeld dat het om
een tijdelijke begrafenis gaat.
Formeel moet de inspecteur voor de
volksgezondheid toestemming geven voor
het 'opgraven' van de overledene uit de
kelder. De gemeente Utrecht heeft met de
inspectie echter geregeld dat automatisch
toestemming wordt gegeven als het binnen
twee maanden gebeurt.
In gemeenten die niet over een kelder
beschikken, moet de overledene in een tij
delijk graf ter aarde worden besteld. Voor
het openen van zo'n graf moet apart toe
stemming worden verleend. Utrecht heeft
op twee begraafplaatsen een aparte hoek
voor tijdelijke graven.
Behalve rond de dood doen zich dezer
dagen ook vragen voor rond nieuw leven.
Een inwoner van Culemborg kon woens
dag zijn pasgeboren kind niet meer bij de
afdeling bevolking laten inschrijven. De
ambtenaren hadden alle spulletjes al inge
pakt, maar baby's moeten uiterlijk op de
derde dag na de geboorte worden aangege
ven bij de burgerlijke stand van de ge
meente waar ze zijn geboren.
De Culemborger kon dat niet meer en
verblijft nu tijdelijk in Breda. Volgens de
Utrechtse woordvoerder Fekkes zal de bur
gerlijke stand ook in dit geval niet boos
worden als de wettelijke termijn wordt
overschreden.
Bruidsparen uit geëvacueerde gebieden
worden bij de burgerlijke stand eveneens
soepel behandeld als ze per se elders in het
huwelijk willen treden. „Er kunnen in zoTT
situatie altijd regelingen in andere plaatsen
worden getroffen", zegt Fekkes. De ambte
naar zal zich er echter wèl van overtuigen
dat het paar in ondertrouw is gegaan.
Een geëvacueerd aanstaand bruidspaar
uit Zaltbommel is deze week naar Utrecht
uitgeweken en daar getrouwd. „Deze men
sen zouden bij hun ouders in Zaltbommel
uit huis trouwen, maar ze waren in Utrecht
in ondertrouw gegaan. Dat leverde dus
voor de wet geen probleem op."
Bij evacuatie kunnen de regels voor le
ven en dood blijkbaar soepel worden toe
gepast, maar de evacué die zijn paspoort is
vergeten en toch naar het buitenland
moet, krijgt geheid problemen. Een op-
vang-gemeente mag geen nieuw reisdocu
ment afgeven en de afdeling bevolking van
een geëvacueerde gemeente kan het niet
meer. Daar is alles immers ingepakt en ge
sloten.
