Cultuur Kunst
De muziek moet het lichaam in'
■c
ewondering
99
Nieuwe directeur Oudheden
Flitsende Mozart bij Brautigam
IONDERDAG 2 FEBRUAR11995
!|EF ANNEMIEK RUYGROK. 071 -356471PLV -CHEF JAN RIJSDAM, 071 -356473
"0Toch musicaltheater Amsterdam
-Hamsterdam Producent loop van den Ende wil toch een musical
theater bouwen in Amsterdam. Hij heeft over zijn plannen vier
tnaanden geleden een gespek gehad met burgemeester S. Patijn
tteen op diens verzoek zijn plannen nader ontvouwd in een brief.
vernam hij echter taal noch teken. Dat onthulde Van
den Ende gisteravond in het programma Elias aan de Amstel van
lokale tv-station AT5. Van den Ende is eerder met de ge-
Amsterdam in onderhandeling geweest over de vesti-
s%ng van een theater in De Pijp vlakbij de Heineken Brouwerij.
plan bereikte nooit de uitvoeringsfase omdat de stadsdeel-
it j-aad De Pijp volgens Van den Ende de eisen te hoog opschroef-
h He. De producent week vervolgens uit naar Scheveningen. Cul
tuurwethouder E. Bakker zegt aangenaam verrast te zijn over
g Van den Endes wens in Amsterdam alsnog een musicaltheater
'nlvoor grote produkties te bouwen. Van een brief weet de wethou
der niets.
)u
'kCapi-Luxpriis fotograaf Van Alphen
Amsterdam Fotograaf Oscar van Alphen krijgt de Capi-Lux-Al-
blas Prijs 1995. Deze oeuvreprijs voor fotografie bestaat uit een
gedrag van 10.000 gulden en een sculptuur. De prijs wordt op 23
piaart in Amsterdam voor de vijftiende keer uitgereikt. Dat ge
beurt in het Stedelijk Museum, waar ook een overzichtstentoon
stelling van Van Alphens werk wordt ingericht. De jury noemt
j^Oscar van Alphen een geëngageerd fotograaf, zowel in maat
schappelijke als in fotografische zin. Hij heeft als sociaal foto-
traaf verregaande experimenten met de vorrp aangedurfd.
ïdjamaica herdenkt Bob Marley
arkingstonJamaica staat een jaar lang nog meer dan normaal in
fiet teken van de reggae-zanger Bob Marley. Het eiland herdenkt
dat Marley op 6 februari vijftig jaar zou zijn geworden, ware hij
e jiiet in 1981 aan kanker overleden. Bunny Wailer, die dertig jaar
jefeeleden samen met de legendarische Marley en de zo mogelijk
enpijna even beroemde Peter Tosh de groep The Wailers oprichtte,
bduidt het jaar in met een vierdaags concert. Pemier P.J. Patterson
nezal de zesde februari officieel tot Bob-Marleydag uitroepen. De
pTT van het eiland geeft postzegels uit met de beeltenis van de
zanger.
inderboekenprijs voor Van Dale
(ASTERdam Het Van Dale Juniorwoordenboek Nederlands is het
est verkochte kinderboek dat in 1994 is verschenen. De twee
Redacteuren, Marja Verburg en Monique Huijgen, kregen daar
door gisteren in De Rode Hoed in Amsterdam de Venz Kinder
boekenprijs overhandigd. Vorig jaar wonnen de schrijfster Carry
JSlee en de illustrator Dagmar Stam met het boek Sneeuwman,
ïipak me dan. Met de uitreiking van de Kinderboekenprijs luidt de
Stichting Nederlandse Kinderjury het begin in van de stemperio-
de voor het beste kinderboek. Iedereen tussen de 6 en de 16 jaar
Jkan tot 1 juni via een formulier aangeven wat het beste kinder-
poek was dat vorig jaar verscheen.
ïetty-museum koopt twee Rembrandts
Het Amerikaanse Paul Getty Museum heeft twee schil-
lerijen van Rembrandt gekocht. De doeken zijn samen rond de
iO miljoen gulden waard. De schilderijen, een landschap uit
Il632 en een Bijbels tafereel uit 1633, zijn vanaf 21 februari in het
museum in Malibu te zien. Directeur John Walsh van het be-
roemde museum weigerde tijdens een persconferentie te zeggen
hoeveel hij betaald heeft voor de schilderijen. Ook bleef de ver
koper van de werken onbekend. Het Paul Getty Museum is ge-
in de Nederlandse schilderkunst en had al dertien
werken van Rembrandt in zijn bezit.
Techno-deejay El Dopa bepaalt het toekomstige geluid van Leiden
In bed draait hij zijn gezicht naar Londen, 'het absolute
mekka' voor techno-deejays. De zevendejaars student
psychologie Pieter Kolijn (25), alias El Dopa, zou wel wil
len bidden voor een zak geld waarmee hij de reis kan be
talen. Met zijn bescheiden inkomsten komt hij niet veel
verder dan Amsterdam, een klein vaderlands walhallaatje
in dit verband. Daar doet hij in Paradiso zijn ideeën op,
ontmoet hij collega's, verzorgt hij een lokaal radiopro
gramma met techno en aanverwante muziekstromingen
en koopt hij zijn basismateriaal, vinyl, in. Deze 12 inch-
platen kosten zo'n negentien gulden per stuk. ,,Soms eet
ik niet om ze te kunnen betalen." Hoewel Londen zijn
ideaal is, staat Kolijn als vaste deejay bij LVC met zijn
show The Future Sound of Leiden.
leiden wim koevoet
Met die naam verwijst hij naar
The Future Sound of Londen,
een succesvol Londens deejays
duo dat enkele prachtige am
bient house-cd's heeft gemaakt
met fascinerende klankcollages
en met weglating van beats. Of
het ooit zo ver komt dat Kolijn
ook zijn eigen platen maakt, is
nog maar de vraag. Voorlopig
wil hij het toekomstige geluid
van Leiden bepalen met de pla
ten van andere muziekmakers,
die niet eens weten waar Leiden
ligt.
Kolijn: „Een techno-deejay
doet heel wat meer dan plaatjes
draaien. Ik maak muziek van
muziek maar ik kan maar niet
wennen aan het idee dat ik dan
ook een artiest ben. Ik word
daar alleen maar verlegen van.
Met 'Future Sound of Leiden'
heb ik dan ook niet mijn pre
tenties een naam willen geven.
Die naam is vooral bedoeld om
de aandacht te trekken."
Kolijn maakt zijn muziek met
twee draaitafels en een pitch
control, een toerenschakelaar
met veel meer mogelijkheden
dan de knop op de pick-up
thuis die of op 33 of op 45 kan
worden gezet. „Housebeats zijn
meestal constant waardoor dee
jays al heel snel in de verleiding
worden gebracht beat-op-beat
te mixen. Eigenlijk heb ik meer
bewondering voor hip hop dee
jays. Daar komen veel meer
'skills' (vaardigheden, red.) bij
kijken. Die werken met meng
panelen, laten klanken door el
kaar lopen, scratchen, halen
passages terug, da's gewoon cir
cus. Daar valt ook veel meer aan
te zien."
„Bij mijn optredens gaat het
om andere dingen. De opbouw
van zo'n avond is het belang
rijkste. De mensen beneden
moeten op een gegeven mo
ment worden gegrepen en zelf
niet meer door hebben dat ze
dansen. Of de veranderingen
die ik in de platen aanbreng ef
fectief zijn, kan ik zien aan hun
bewegingen en andere uitingen.
Ze moeten in een soort trance
geraken. De muziek moet de
oren en het lichaam in gaan. De
hersens moeten buiten werking
worden gesteld. Het moet zijn
alsof een prettige drug werk
zaam is. Deze filosofie verklaart
ook voor een deel waarom ik
mezelf deejay El Dopa noem.
Dat is een bestanddeel van een
medicijn waardoor Parkinson-
patiënten wat beter kunnen be
wegen."
Massamuziek
Kolijn stelt zich principieel op
in zijn platenkeuze. Hij weigert
zogenaamde 'clubmuziek' uit
de hitparade op zijn draaitafel
te leggen. „Da's makkelijk mas
samuziek waarvan ik niet in ex
tase kan geraken en mijn eigen
smaak is maatgevend. Ik wil
vooral muziek uit de alternatie
ve hoek brengen: under
ground."
Soms brengt zijn voorkeur
hem in conflict met zaaleigena
ren. „Het housepubliek is na
melijk over het algemeen con
servatief en haakt af als het de
ontwikkelingen niet meer kan
Kolijn: „Ik maak muziek van muziek maar ik kan maar niet wennen aan het idee dat ik dan ook een artiest ben.'
volgen. Ook al wordt het tegen
deel beweerd, houd ik vol dat
gitaarmuziekliefhebbers pro
gressiever zijn. Binnen de tech
no volgen de stromingen elkaar
sneller op dan het grote publiek
kan trekken. Neem 'jungle'. Er
zijn deejays die zeggen dat dat
geen dansmuziek is. Maar ze
begrijpen het gewoon niet."
„Ik streef ernaar dat het LVC
underground blijft. Ik word
daarbij gesteund door een deel
van de Engelse populatie van
Leiden. Dat is het gaafste pu
bliek dat ik heb want het staat
open voor andere dan reguliere
house."
Steun, uit welke hoek ook,
kan Kolijn prima gebruiken.
„Want het wereldje waarvan ik
nu zelf drie jaar intensief deel
uitmaak, staat bol van haat en
nijd. Je bereikt alleen maar wat
als je met je ellebogen werkt en
je je asociaal opstelt. Elk succes
word je misgund. In de platen
zaak merk je al hoe het wereldje
je in elkaar steekt. Het aanbod
van platen is veel kleiner dan de
vraag dus dat maakt het er al
leen maar erger op. De zoge
naamde grote jongens krijgen
rarer
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct,
letzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
sbben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
techten. Van de snuifdoos
van oma tot het
jrijsgedraaide muziekstuk
n alles wat daar tussen zit.
'andaag spreekt Leidenaar
J.M. Joosten,
kunsthistoricus 'in ruste'
en medewerker van de
rtondriaantentoonstelling
in het Haagse
Gemeentemuseum, zijn
bewondering uit over een
kunstwerk van Andre'
Volten, e'e'n van de
elangrijkste beeldhouwers
ran Nederland. ,,Er zit een
wonderlijke draaiing in het
j ustwerk als je erlangs naar
boven kijkt, een soort V-
vorm."
Het was dertig jaar
lang de droom van
S mij en mijn vrouw
om iets van Andre'
Volten in de tuin te
ebben. Maar dat was te
ostbaar, zoiets koop je niet van
ambtenarensalaris. Dus
2 egonnen we met een
unstwerk van Theo Niermeyer.
2 Heen, als de tuin in de zomer
ol staat, zie je dat bijna niet
3 leer staan. Na veel
ïranderingen in de tuin, zo'n
vee jaar geleden, vond mijn
rouw het tijd voor een Volten.
'oor een erfenis konden we het
)en ook betalen. We hebben
olten hier uitgenodigd en
evraagd of hij iets voor onze
iin kon maken. Hij heeft een
ekel aan tuinen met bloemen,
laar toen hij de onze zag, vond
ij die 'wel acceptabel' en ging
ij aan de slag. Het beeld zou
oog moeten zijn en in contrast
loeten staan met de omgeving,
'olten was het daarmee eens.
lij heeft eerst een model
emaakt dat een paar weken in
e kamer heeft gestaan. We
leiden anp
ministerie het onderzoeksbu
reau Andersson, Elffers en Felix
in, dat adviseerde het manage
mentteam te ontbinden. Dat
bestond uit de directeur (dr. C..J.
Verwers), het hoofd collectiebe
heer (drs. R. Halbertsma) en het
hoofd presentaties (drs. Van
Golen). Die drie zijn inmiddels
vertrokken. P. Schoots, direc
teur van de gemeentelijke bi
bliotheek in Rotterdam, werd
als interim-manager aangesteld.
In het onderzoeksrapport
schreef Andersson, Elffers en
Felix dal het museum aan het
Rapenburg een duidelijker be
leid moet ontwikkelen. Er ont
breekt een echt overtuigend en
inspirerend plan met tentoon
stellingen, vernieuwingen, eve
nementen en ondersteunende
activiteiten voor de komende
jaren.
Het Rijksmusum voor Oudhe
den in Leiden heeft een nieuwe
directeur. Drs. J. Magendans
(1949) volgt met ingang van 1
april interim-directeur P.
Schoots op, die het museum
sinds de zomer leidt. Magen
dans werkt nu nog bij de ge
meente Den Haag als hoofd van
de afdeling archeologie. Daar
voor was ze in dienst bij de ge
meente Breda. Magendans stu
deerde culturele pre- en proto
historie met de bijvakken klas
sieke archeologie en Middel
eeuwen. Met de benoeming van
Magendans moet er een einde
komen aan een periode van
confiichten tussen de directie
en de dienstcommissie van het
museum. Naar aanleiding van
die problemen schakelde het
FOTO HOLVAST/MARK LAMIRS
voorrang."
„Ik hoef niet naar de top. Wel
zou ik graag Werfpop afsluiten.
Dat moeten ze niet weer aan
een duffe bluesband overlaten.
The Orb was nota bene de fina
le van Pinkpop. The Future
Sound of Londen als afsluiter
van Werfpop, da's mijn voorlo
pige ideaal."
Renoir voor varken
j sydney rtr
I liet fokken van een topvar-
I ken heeft een inmiddels op
geheven agrarische school in
oost-Australië jaren geleden
een schets van de Franse
schilder Auguste Renoir op
geleverd. De waarde van de
prijs werd onlangs geschat
op 40.000 gulden. De school
I in het dorp Wagga Wagga
wist het werk echter niet op
I de juiste waarde te schatten
I en gaf het na de prijsuitrei
king aan de organisator van
een vlooienmarkt.
Uiteindelijk" belandde het
j bij de lokale universiteit,
maar de conservator daar ge
loofde ook niet dat hel om
J een bijzonder kunstwerk
j ging en legde het op een stof
fige stapel papieren.
waren er helemaal weg van.
Echt de droom die eindelijk is
uitgekomen.
Het kunstwerk heeft geen
naam. We noemen het altijd
'dat ding' en soms De Volten,
net zoals we ook van De
Niermeyer spreken. Voor mij is
dat ding zo boeiend omdat de
twee schuin staande palen op
een schitterende manier in
elkaar zijn geschoven. Er zit een
wonderlijke draaiing in als je
erlangs naar boven kijkt, een
soort V-vorm. En de weerschijn
van de omgeving in de stalen
palen is werkelijk fantastisch.
En de zon die eromheen draait,
heel mooi.
De Volten moest ook mee
kunnen naar een flat of een huis
voor ouden van dagen. Je woont
hier tenslotte niet voor eeuwig.
Het werk is zo gemaakt dat het
horizontaal kan hangen aan een
draad die door het de palen
loopt. Zo'n 900 kilo weegt het
ding. Je had het moeten zien
toen het in de tuin gezet werd.
De hele buurt liep uit. Een
enorme kraan van een
gespecialiseerd bedrijf uit
Amsterdam heeft De Volten
over het dak van de buren
getild. Het was fantastisch wat
die mensen deden. Ee'n man
zat in de wagen en e'e'n stond
er met walkie-talkie in de tuin
aanwijzingen te
geven. Het paste
allemaal precies. Het
was al een 'probleem'
om het kunstwerk in
de tuin te krijgen,
eruit halen zal wel
helemaal moeilijk
gaan.
tekst marco van pelt
foto hielco kuipers
-
muziek
recensie li dy van der spek
Ronald Brautigam speelt zes Sonates voor
fortepiano van Wolfgang Amadeus Mo
zart. Gehoord op 1 februari in het Groene
Kerkje Oegstgeest.
Ik ben zonder reserve gehéél ge
vallen voor de pianoforte: tot
gisteren kleefde er altijd een
'schuldeloos tekort' aan dit in
strument. Ronald Brautigam
heeft voorgoed een einde ge
maakt aan dit euvel, met zes so
nates van Mozart, stuk voor
stuk subliem en bol van verras
singen vertolkt.
De fortepiano of hamerklavier
is in het begin van de achttien
de eeuw ontstaan uit de al lang
bestaande snaarklavierinstru-
menten klavichord en klave
cimbel. De snaren worden niet
meer door veren pennen aange-
tokkeld maar door hamertjes
die vroeger met leer, tegen
woordig meestal met vilt be
kleed zijn. Vanaf 1782 compo
neert Mozart voor dit in-
stument.
Brautigam bespeelt zijn eigen
fortepiano, gebouwd door Paul
McNuIty, naar een 'Anton Wal
ter' uit 1795, aan de buitenkant
een uit de kluiten gewassen cla-
vecimbel. De hamertjes zijn
met rendierhuid overtrokken. In
de eerste, de sonate in C (KV
279), verbaasde direct de klank
rijkdom en de breed uiteen
waaierende dynamiek. Brau
tigam nuanceert de klank won
derbaarlijk mooi: ratelend en
flonkerend in het hoge register,
het lage geeft hij nog bijna het
idee van het clavecimbel, licht
en tinkelend en met een veder
licht toucher dat middenregis-
ter, zó warm en teer, daar zijn
geen woorden voor te vinden.
En dan te bedenken dat je dat
voor elkaar moet krijgen zonder
hulp van pedalen, ongelofelijk!
Mozart had de eigenaardige
passie om met gekke, vieze
woordjes te 'spelen', hij liet ze
rijmend over elkaar heen buite
len, draaide ze om en zong ze in
allerlei ritmetjes. Die sensatie
van een flitsende Mozart vol
grappen en grollen stak tijdens
Brautigams spel steeds de kop
op, met name in de eerste drie
sonates, zó speels en inventief
gespeeld met schitterende
transparante versieringen, sub
tiele kleine rubato's, verrassen
de timing, lichte karakterveran
deringen in de herhalingen, ja
alle finesses grondig doordacht.
Een Alia Turca in een weldadig
rustig tempo, een monumen
taal allegro maestoso in de so
nate in a (KV310) waarin huive
ringwekkend mooie kleurnuan
ces, een absoluut doorzichtig,
razendsnel, sprankelend alle
gretto in de sonate in D (KV
576); dit alles vraagt orn meer
van het zelfde. De twee volgen
de concerten in deze serie zijn 8
en 29 maart.
Lcidenaren, grijpt uw kans!
Laatste weekend expositie
Leidse textielgeschiedenis
vanaf de middeleeuwen,
in de Lakenhal, tel. 165360.
