De kijkkast van de toekomst
Trends
C&A heeft juiste maat voor 'kleintjes'
Gezondheid
Arts vecht voor erkenning marihuana als medicijn
Fabrikant: suikerpatiënten geen
proefpersonen humane insuline
Gezuiverd beenmerg na chemotherapi
MAANDAG 16 JANUAR119959si
Philips en Italiaanse ontwerpers vinden elkaar in high design
De televisie als zwarte kijk
kast lijkt zijn langste tijd te
hebben gehad. In de toe
komst zullen we in ons
huis ruimte scheppen voor
een kijkobject dat heel veel
meer te bieden heeft dan
een schermpje. Philips
Corporate Design heeft al
vast een voorzetje gegeven
door zowel in Nederland
als Italië ontwerpers te la
ten stoeien met het con
cept televisie.
EVELIEN BAKS
Van een armetierig beeldbuisje
dat alleen in zwart-wit kon
communiceren, heeft de televi
sie zich ontwikkeld tot een mul
tifunctionele kijkkast, die we op
afstand bedienen. Hij stelt ons
met hulpmiddelen als video en
CD-1 in staat om informatie op
te zoeken, spelletjes te doen, vi
deofilms te zien, foto's te bekij
ken en zelfs te vergaderen met
mensen aan het andere eind
van de wereld. En de mogelijk
heden lijken nog lang niet uit
geput.
Toch heeft het kastje zelf in de
loop der decennia maar bitter
weinig veranderingen onder
gaan.
Bij Philips Corporate Design ge
loven ze dat het ook anders zou
moeten kunnen zijn. De elek
tronicagigant zet al jaren
workshops op, waarin eigen
ontwerpers stoeien met aller
hande onderwerpen. Om nu de
televisie eens grondig onder
handen te nemen, schakelde
Philips twee Italiaanse
maestro's in: Alessandro Men-
dini en Andrea Branzi.
Marzano
De man achter Philips Corpora
te Design is Stefano Marzano.
Een 44-jarige Italiaan die zich
sinds 1972, toen hij zijn carrière
begon bij Makio Hasuike in Mi
laan, verdienstelijk heeft ge
maakt in de internationale
designvvereld. Hij werkte in de
jaren zeventig en tachtig voor
bekende namen als Pavesi
Pavesi en is ook nu nog verbon
den aan de Domus Academie.
Sinds drie jaar zwaait hij de
scepter bij Philips Corporate
Design. Zo'n 270 ontwerpers
met in totaal 23 nationaliteiten
zijn dagelijks op diverse locaties
in de wereld in de weer met de
vormgeving van consumenten
elektronica, verlichting, profes-
sionale apparatuur, communi
catiesystemen en huishoudelij
ke apparatuur. „Het is belang
rijk dat we met veel verschillen
de nationaliteiten werken, want
het zijn de ontwerpers die in
Schortjurk
Jaren geleden waren zo
ook al eens een echt
mode-artikel. „Dragen
jullie dat als jurk," was
toen de verbaasde reac
tie van een Griekse res
tauranthouder. „Onze
vrouwen dagen dat in
de keuken". De man
had kennelijk geen tie
nerdochters.... Deze zo
mer duikt de schortjurk
weer op in alle mode
collecties. Op de foto
een ruitjes-exemplaar
uit de collectie van Lau
ra Ashley. FOTO» PR
Mendini leidden ieder één
workshop. De opzet: bepaal de
nieuwe identiteit van het object
televisie.
Het resultaat van de workshops
is een bonte verzameling kijk
kasten. Zestien bijzondere
schermen, die alleen vanwege
hun vormgeving al de nodige
aandacht vragen. De werkende
modellen vormen met elkaar
een reizende tentoonstelling,
die deze maand aan de buiten
wereld zal worden gepresen
teerd. Dat zal gebeuren in Mi
laan. In februari verhuist alles
naar Frankrijk.
„Het zijn zestien concepten,"
verklaart Stefano Marzano.
„Zestien voorbeelden van hoe
een televisie er in de toekomst
zou kunnen uitzien. De televisie
van nu is niet meer dan passief
entertainment, terwijl de televi
sie in de toekomst een grote ac
tiviteit in zich herbergt.
„We verkeren op dit moment
nog steeds", zo benadrukt Mar
zano, „in de research-fase. Het
resultaat van een workshop is
altijd abstract. Het is een fase
uit het onderzoek. Daarom is
het ook niet de bedoeling om
deze objecten ooit in produktie
te nemen."
Confectie-fabrikanten werken
met standaardmaten. Een ge
middelde lichaamslengte, taille-
en borstomvang en armlengte
bijvoorbeeld. Dikkerds pasten al
nooit in die standaard en daar
om kwamen er steeds meer
'maatjes-meer-collecties'. Maar
omdat door ondermeer een an
der voedingspatroon de mens
gemiddeld groter is dan zo'n 20
jaar geleden, passen veel vijfti
gers van nu qua lengte niet
meer in de standaard-maten.
Bustenaden komen op de ver
keerde plaats, leuke details aan
de zoom vallen meestal weg,
zakken zitten veel te laag.
Kortom aan de pasvorm man
keert het een en ander.
Voor vrouwen rond de 1.60 m
heeft C&A nu een speciale col
lectie. En omdat eenderde van
de kleintjes volgens onderzoek
van C&A tot de vijftig-plussers
behoort is het mode met een
klassiek tintje geworden, een
beetje in de stijl van Canda en
Your Sixth Sense.
De collectie heeft een eigen
maatsysteem. Om de juiste te
vinden moet je je maat door
twee delen. Maat 46 wordt 23,
maat 40 wordt 20 enz. De kle
ding is veder te herkennen
aanm een speciaal label waarop
in grote letter KORTERE PAS
VORM staat.
staat moeten zijn om de ver
schillen in cultuur te interprete
ren," zegt Marzano.
Dankzij Marzano heeft het be
drijf nu een duidelijke strategie
als het om de ontwikkeling van
produkten gaat. De Italiaan
heeft er zelfs een nieuwe temi
tegenaan gegooid. Bij Philips
hebben ze het niet langer over
design, maar over 'high design'.
In de mensheid is volgens de
hoogste baas van Corporate
Design een grote verandering
gekomen. We zoeken niet lan
ger naar de groepsmentaliteit,
maar kiezen voor de individua
liteit. „Er is een enorme groei
aan produkten geweest, maar
wel heel veel tegelijk. Hoe is de
ze maatschappij in staat verder
te groeien? Daaraan kunnen wij
een kleine bijdrage leveren. Ons
antwoord is high design."
Nieuw tijdperk
We staan, in de woorden van
Stefano Marzano, aan het begin
van een nieuw tijdperk. Een
tijdperk vyaarin het niet meer
gaat om de kwantiteit, maar om
de kwaliteit. „De industriële Re
naissance," aldus Marzano. Hoe
Philips Corporate Design daar
aan kan bijdragen? „Door tradi
tionele vaardigheden te combi
neren met nieuwe. High design
is het proces van alle vaardighe
den waarop het ontwerpen in
het verleden stoelde, plus alle
nieuweontwerpvaardigheden."
Maar Philips wil ook recht
streeks met het publiek com
municeren. Stefano Marzano
kiest voor een direct contact
door de resultaten van
workshops niet achter gesloten
deuren te houden, maar ook
aan de gebruikers te presente
ren. De elektronicagigant doet
ook veel aan onderzoek: „Onder
verschillendeleeftijdsgroepen,
in ziekenhuizen, op jeugdmani-
festaties enz."
Geregeld zet de onderneming
workshops op, waarin ontwer
pers aan de slag gaan om vorm
te geven aan bepaalde concep
ten. Er is een workshop geweest
waarin tweehonderd ontwer
pers en sociologen gestoeid
hebben met het begrip 'ecologi
sche esthetiek'. Marzano: „Eco
logie wordt nu gezien als een
moeten. Het moet iets kosten.
Het zou het tegenovergestelde
moeten worden. We maken
produkten, mensen kopen ze en
ontdekken dan dat het produkt
ook ecologisch is."
We moeten volgens hem af van
onze obsessie om veelal overbo
dige snufjes aan produkten toe
te voegen. Marzano: „Produk
ten moeten hun oude waardig
heid terugkrijgen. Waarom bij
voorbeeld wordt hout op een
mooie manier oud en plastic
niet? Dat betekent echter ook
een grondige verandering in de
visie op het ontwerpen."
Mede daarom heeft Philips het
project 'New Tools' onder
steund. Dit project van Marco
Susani en Mario Trimarchi om
vat ideeën voor toekomstige
elektrische apparaten voor
thuis. Ze zijn ontworpen als
keukengerei uit vroeger tijden,
dus zonder overbodige poespas.
Een succesvolle operatie ook is
de samenwerking met de
designondernemingAlessi. De
ze samenwerking leverde tot nu
toe de fraai vormgegeven Phi
lips Alessi-line op. bestaande uit
een waterkoker, koffiezetter, ci-
truspers en broodrooster. „We
hebben dezelfde ideeën, ook als
bedrijf," vertelt Marzano.
Televisie
Een van de laatste projecten is
de workshop televisie geweest.
Daartoe heeft Marzano contact
gezocht met twee Italiaanse
ontwerpers, namelijk designfi-
losoof Andrea Branzi en Ales
sandro Mendini, ontwerper van
het spraakmakende nieuwe
Groninger Museum.
Er werden drie workshops op
gezet, twee in Italië, één in
Eindhoven. Marzano, Branzi en
Links een combinatie in de korte pasvorm: onder de zomerregenjas
125) een overhemdblouse en rok met stolpplooi (beide 59,-). F0
TO PR
Een van de zestien experimentele televisietoestellen van Philips. FOTO GPD
SASKIA BELLEMAN ANP
Hij was al bijna dertig toen hij zijn eerste stickie rookte.
Had zich tijdens zijn studententijd in Nijmegen nooit
aan het populaire genotsmiddel overgegeven. „Ik was
een enorme dwangneuroot en hennep maakt alles zo
lekker betrekkelijk". Het extatische gevoel dat de eerste
keer hem gaf, wekte zijn belangstelling. „Ik moest er
meer van weten." Tegenwoordig is de Alkmaarse huisarts
Jan Wiese één van de grootste pleitbezorgers van het ge
bruik van marihuana als medicijn.
aangetoond - is de reactie heel
individueel. Je moet volstrekt
eerlijk zijn in je voorlichting.
Wiet kan leiden tot extase, maar
ook tot doodsangst."
Kritiek verwelkomt hij. Het
brengt tenminste een debat op
gang. „Mijn bezwaar is dat op
het moment de emoties van
voor- en tegenstanders de dis
cussie binnen de wetenschap
beheersen. Echte bezwaren
hoor ik niet. De critici vinden
dat marihuana thuishoort in de
criminele sfeer en dat het daar
vooral moet blijven. Dat is niet
alleen weinig humaan, het is
ook kostbaar, omdat het gaat
om een relatief goedkoop ge
neesmiddel", stelt Wiese.
Oogarts Hoyng bestrijdt dat.
Marihuana heeft nog een lange
weg te gaan voor het als medi
cijn kan worden geregistreerd,
meent hij. Je kunt niet zomaar
wietplantjes gaan telen en de
delen met de werkzame stof in
de schappen van de apotheek
Marihuana is een middel dat
volgens Wiese een depressieve
patiënt de lol in het leven terug
geeft, de misselijkheid die che
motherapie veroorzaakt onder
drukt, de druk op de oogbol van
lijders aan grijze staar -
glaucoom - wegneemt, een sti
mulerend effect heeft op het
seksleven van zowel mannen als
vrouwen en dat eenvoudig in
Nederland kan worden gepro
duceerd. Hoewel geen wonder
middel, is de werking opmerke
lijk genoeg om het de bevolking
niet te mogen onthouden, vindt
Wiese.
De medische wereld is daarvan
geenszins overtuigd. Marihuana
heeft vervelende bijwerkingen,
werkt verslavend en is niet ge
test, vindt oogarts P. Hoyng van
het Amsterdamse Lucas Zieken
huis.
„De gunstige werking staat niet
vast en het is verloren tijd om
die te onderzoeken, omdat er
geen enkele behoefte aan mari
huana bestaat. Er zijn prima an
dere middelen op de markt om
depressies te bestrijden", zegt
ook psychiater W. op den Velde,
verbonden aan hetzelfde zie
kenhuis.
Individueel
Wiese hoort de bezwaren niet
voor het eerst en voor een deel
bestrijdt hij ze niet eens. .Afge
zien van het verminderen van
de druk in de oogbol bij staarlij-
ders - die is wetenschappelijk
De Alkmaarse huisarts Jan Wiese rookt wiet met een waterpijp. Hij is een
gebruik van marihuana als medicijn.
umwet. „Ik moet helaas
„Er is veel onderzoek nodig. In
internationaal verband lukt het
je sowieso niet. In de Verenigde
Staten pakken ze je al op als je
een zwaar shaggie rookt omdat
ze denken dat het hasj is. En
wat is Nederland als afzetgebied
voor de farmaceutische indu
strie? Een „peanut". Waarom
zou je die moeite nemen als er
al middelen zijn die net zo goed
helpen, zonder het verslavende
bij-effect?"
Maar er zijn meer bezwaren.
Het middel valt onder de Opi-
kortstondig de illegaliteit in om
het vervolgens legaal te kunnen
verhandelen", beaamt apothe
ker C. Wauters uit Schiedam.
Gelukkig loopt het nog geen
storm met recepten voor mari
huana.
Bij gebrek aan een officiële cen
trale toeleverancier haalt
Wauters desnoods zijn handel
bij koffieshops. „Dat maakt
controle op de kwaliteit moei
lijk. Die moet ik zelf doen", zegt
hij. „Ik kan het natuurlijk laten
proberen door een aantal men
sen, maar dan is 't op. Niet dat
er veel gevaar voor ongelukken
is. Kans op een medische over
dosis is er niet", zegt Wauters.
„Het effect is direct merkbaar.
Als je denkt dat je teveel krijgt,
druk je gewoon halverwege je
sigaret uit."
Toch zou hij liever legale mari-
huana-kwekerijen zien met een
goed toezicht op de kwaliteit
van het verbouwde. Door het il
legale sfeertje dat er nu nog
rond softdrugs hangt, is hij één
van de weinigen in het land
waar patiënten met een dok
tersrecept in de hand de soft
drug kunnen krijgen. Zijn apo
theek Gouka is gespecialiseerd
in kruidengeneeskunde. Veel
collega's, weet Wauters, houden
zich liever verre van dit alles,
omdat het riekt naar illegaliteit.
Wauters zit daar niet mee. „Ik
ben gebonden aan de regels van
de farmacie wat betreft kwali
teit, zuiverheid en veiligheid. De
analyses moet ik zelf uitvoeren
en ik ben verplicht om een ad
ministratie volgens de Opium
wet bij te houden. Maar als een
arts die weet waar hij mee bezig
van de grote pleitbezorgers van het
FOTO ANP
is een kilo voorschrijft, dan span
ik me in om er aan te komen. Al
moet ik er 33,3 keer voor naar
de koffieshop omdat ik me heb
te houden aan de regels van het
gedoogbeleid en niet meer dan
30 gram per keer mag vervoe
ren."
Wiese pleegt zelf patiënten nog
wel eens ,,'n pluimpje" mee te
geven. In september 1994 liet de
Noordhollandselnspecteur
voor de Volksgezondheid hem
per brief liet weten dat hij daar
mee buiten zijn boekje ging.
Ondanks de weerstand staken
Wiese, Wauters en hun mede
standers de strijd voor medi
sche marihuana niet. Wauters:
We zoeken nu wegen om min
stens één marihuanakwekerij
onder farmaceutisch toezicht
legaal te laten kweken."
Suikerpatiënten worden niet ge
bruikt als proefpersoon voor
humane insuline. Alle benodig
de tests en onderzoeken zijn ge
daan voordat het middel op de
markt is gebracht.
Dit zegt H. Dalenoord van de
firma Novo-Nordisk, marktlei
der van humane insuline. Hij
reageert op uitlatingen van de
suikerpatiënte I. den Beid voor
de VPRO-radio, waarin zij art
sen en Novo-Nordisk ervan be
schuldigt diabetici als proefper
sonen te gebruiken voor hu
mane insuline.
Den Beid strijdt al jaren tegen
dit middel. Sinds 1988 is de in
suline op de markt en heeft in
de loop van de jaren het dierlij
ke insuline verdrongen. Dit
middel is inmiddels niet meer
geregistreerd en dus niet meer
in Nederland te krijgen.
Den Belds grootste bezwaar te:
gen het middel is dat het onvol
doende waarschuwt voor sui
kertekort. Patiënten zouden dit
niet meer voelen aankomen,
waardoor zij niet tijdig kunnen
ingrijpen. Zonder waarschu
wing treden dan verschijnselen
op als geheugenverlies, concen
tratiestoornissen en verlammin
gen. Volgens Den Beid is zij niet.
de enige die grote problemen
met de insuline heeft.
Diabetespatiënten gebruiken
insuline om hun bloedsuikerge
halte op het normale peil te
houden. Als dat suikergehalte
flink daalt, krijgt de patiënt last
van zweten, trillen en een hon
gergevoel. Zo'n aanval heet een
hypo. De patiënt corrigeert die
toestand door suiker te nemen
of wat te eten.
Die insuline werd tot eindjaren
tachtig gemaakt uit dierlijk
slachtafval. Met behulp van ge
netisch gemanipuleerde baci|
riën is een nieuw middel ont
wikkeld: de humane insuline
Het is identiek aan de eigen
(menselijke) insuline en g
koper om te maken.
De Diabetis Vereniging Nedt
land noemt de humane insu
een fantastische ontwikkelin
„Het middel is erg zuiver en
werkt goed", zegt woordvoei i
ster P. Verwolf. Ze kent ook 1
mensen die zeggen klachten
krijgen van het middel. „Hel
moeilijk te zeggen wat de oo
zaak is, omdat het ook kan k
men doordat de ziekte zich.
ders is gaan ontwikkelen. He
hoeft niet te komen van hu
mane insuline", aldus Verwt
Een multidisciplinaire werk
groep (artsen, psychologen,
pleegkundigen en mensen v
diabetis vereniging) komt in
april met een onderzoeksraj
port.
ZWOLLE GPD
In het Sophia Ziekenhuis in Zwolle is de eerste
beenmergtransplantatie uitgevoerd. Behandelend
arts Rien van Marwijk Kooy meldt dat die behan
deling geslaagd is: „De patiënt is al weer naar
huis". Deze specialist werd drie jaar geleden naar
Zwolle gehaald om beenmergtransplantatie ook
hier binnen de gezondheidszorg op te zetten.
Het Sophia Ziekenhuis is in ons land het derde
niet-academische ziekenhuis dat dergelijke trans
plantaties mag uitvoeren.
In Zwolle zullen overigens niet de meest ver
gaande beenmergtransplantanties worden uitge
voerd, zoals de transplantatie waarbij een patiënt
het beenmerg van een donor ontvangt. In Zwolle
gaat het om het afnemen en later opnieuw toe
dienen van beenmerg bij een en dezelfde patiënt.
Voorlopig zullen acht tot tien patiënten per ja
in Zwolle worden behandeld.
Over de behandeling, die in totaal enkele ma:
den ziekenhuisverblijf noodzakelijk maakt, ze
Van Marwijk Kooy: „We weten dat tumoren g
zen kunnen worden met hoge doses chemotl i
pie, soms gecombineerd met radiotherapie. T
bijwerking van die therapieën is beschadiginj
van het gezonde en van levensbelang zijnde
beenmerg. Wat wij hier doen is, voordat de tl
pie begint, onder narcose beenmergcellen afi
men uit het bekken van de patiënt. Dat beem
wordt daarna gezuiverd en bewaard in vloeib
stikstof met een temperatuur van min 180 g
den. Na de therapie van veelal twee tot vier w
ken krijgt de patiënt het eigen beenmerg via
transfusie terug. Dat biedt het beschadigde b
merg een goede kans op herstel."
