'Kunnen jullie hier niet dansen?'
rhomas Hill-orgel kan fluisteren, grommen en geruststellen
Geen clichés bij Van Iterson
Gloedvolle gitaristen op jazztalentconcours
Cultuur Kunst
LEIDSEJAZZWEEK
Koffieconcert met ruis
Strijkorkest
mist
speelsheid
^NDAG 23 JANUARI 1995
CHEF ANNEMIEK RUYGROK, 071 -356471PLV -CHEF JAN RIJSDAM. 071 -356472
'Jazzminister' Dijkstal opent Leidse jazzweek in stijl
AANDAG 23 JANUARI
he duke
Het Heelkunde Combo, 21.30 uur.
jksmuseum van oudheden
Maandag 23 januari
The Rosenberg Trio, 20.00 uur, uit
verkocht!.
de waag
Info Opleiders Jazz Talent: Rob Car-
ree, 21.30 uur; Franky Douglas,
22.00 uur.
Golden Globes voor Forrest Gump
beverly hills Forrest Gump heeft zaterdag de Golden Globe
voor de beste film, titelrol en regie gewonnen. Beste drama-ac
trice was Jessica Lange voor haar rol in Blue Sky. Ook waren er
Tolden Globes voor The Lion King (beste komedie of muziek-
ilm), Hugh Grant en Jamie Lee Curtis (beste komedie-acteurs),
de Belgische film Farinelli (beste buitenlandse film); Quentin
Tarantino (beste scenario), Dianne Wiest (beste vrouwelijke bij-
ol) en Martin Landau (beste mannelijke bijrol). Sophia Loren
creeg de Cecil B. DeMille-onderscheiding voor haar verdiensten
voor de film in het algemeen.
Italiaanse kunstenaar Turcato dood
rome Giulio Turcato, een belangrijke vertegenwoordiger van de
naoorlogse Italiaanse avantgardekunst, is gisteren op 82-jarige
leeftijd in Rome overleden. De schilder-beeldhouwer Torcato
maakte deel uit van een groep kunstenaars die zich in 1948 in
ten manifest tot „formalisten en marxisten" uitriepen en zich
paarmee afzetten tegen het door de communistische partij be
pleite socialistisch realisme.
De kop is eraf. Het jaarlijks Leids jazzfestijn vierde afgelo
pen zaterdag haar officiële opening. De beroemdste
saxofonist van Nederland, Hans Dijkstal, was voor deze
gelegenheid graag bereid zich even te ontrekken aan zijn
drukke werkzaamheden in Den Haag. De minister van
Binnenlandse Zaken gaf in De Waag het startsein voor de
vijftiende Leidse Jazzweek. Met geheven glas werden
sponsors bedankt en de aanwezige vip's en belangstel
lenden veel muziekplezier toegewenst voor de komende
week. Natuurlijk ontkwam de jazz-minister er niet aan
om na de openingsspeech de saxofoon om te hangen en
met zijn Wassenaarse jazzband, The Liberal Swing For
mation, het spits af te bijten. Met animerende dixieland
en rustige softswing bewees de formatie haar grote klasse
op dit gebied.
Candy op de alt spelen hun riffs,
zoals altijd weer alsof het leven
ervan hangt. Opzwepende so
lo's op gitaar en toetsen doen
De Waag gloeien. De ritmesec
tie zorgt voor de betonnen on
dergrond.
leiden dick hermsen
Voor veel, heel veel, jazzliefheb
bers begon het jazzfestival ove
rigens al een dag eerder. Al ver
voor de historische poorten van
De Waag en al ver voor aanvang
van het concert stonden, ver
steend van de kou, de bezoekers
voor het 'opwarmconcert' te
wachten om binnengelaten te
worden.
Nieuw in de opzet van de
jazzweek is The Leidsch Dag
blad Jazz Night. Niemand min
der dan Hans en Candy Dulfer
waren uitgenodigd om de jazz
week alvast wat leven in te bla
zen.
Een betere keus is nauwelijks
denkbaar. Ook al kent haast ie
dere Leidenaar het bekende
duo, de Dulfers prijken al jaren
op het programma van de jazz
week, het blijft een feest het
koppel aan het werk te zien.
Met tomeloze energie weten ze
vanaf het eerste moment het
publiek aan zich te binden. De
muziek staat als een huis. De
twee tenoristen, ook Boris van
de Lek is weer van de partij, en
Druk gebarend neemt vader
Dulfer het publiek op sleep
touw. „Kunnen jullie dan niet
dansen in Leiden", roept de
voorman vertwijfeld de zaal in,
waarna een keurige rumba
wordt ingezet. Net op het mo
ment dat je als argeloze luiste
raar het idee hebt bij de ver
keerde band terecht te zijn ge
komen, slaat het ritme van het
dansmuziekje om in die stevige
beat waar deze formatie patent
op lijkt te hebben. Het basis
concept van de band stoelt op
twee ideeën: het verrassingsele
ment en steeds weer de op
bouw naar een gigantische cli
max waarin werkelijk alle muzi
kale en zelfs buitenmuzikale
middelen lijken gerechtvaar
digd. Dulfer blijft de top in het
genre van het stevig muzikaal
entertainment.
By
R»jfL I
n s ié™
u/éi
19
H(\t ufl
HSt rf
HftiLiin
1/
Dijkstal, de minister of swing.
FOTO HIELCO KUIPERS
recensie ken vos
t Martijn van Iterson Kwartet. Gehoord
zondag 22 januari in Jazzcafé The Du-
at Martijn van Iterson niet
nder reden tot Nederlands
eest veelbelovende of zelfs
nder meer beste jazzgitaris-
gerekend kan worden, kon
gisteren nog eens op zijn
ste podium in Leiden, The
ike, bewijzen. Een aantal lang
Itgesponnen standards zoals
ly Shining Hour', 'You Dorït
recensie dick hermsen
Opleiders Jazz Talent Award 1995: Tim Eijmaal
ir (drums: Joost van Schaik, contrabas Mark
lanstra, piano: Frans Heemskerk). Gehoord: 21/1,
Waag, Leiden. Arto Boyadjian: gitaar (drums,
ek Kroon, basgitaar: Danny Koopmans, keyboards,
hur Rombouts). Gehoord: 22/1De Waag, Leiden.
enals vorig jaar gaat ook bij deze vijf-
nde editie van de Leidse Jazzweek, de
ry op zoek naar hèt aanstormende
Etalent. De 'Info Opleiders Jazz Talent
kard 1995' wordt komende zaterdag
[gereikt aan één van de vijf genomi-
erde jazzmuzikanten. Ieder van hen
in de loop van deze. week, de gele-
nheid te laten horen waarom hij of zij
:ht heeft op deze eervolle vermelding,
der talent, want dat ben je al als je mag
eedingen naar de beker, heeft slechts
Know What Love Is' of het min
der bekende 'Little Sunflower'
van Freddie Hubbard werd ge
bruikt om merendeels preten
tieloze, maar solide neo-bop te
spelen. Van Itersons spel lijkt
het laatste jaar weer aan harmo
nische rijpheid en ritmische ze
kerheid gewonnen te hebben.
Dat bleek uit het gemak waar
mee hij in zijn lange soli de ak
koorden- en toonreeksen te lijf
ging zonder terug te hoeven val
len op vaste licks of clichés.
De meeste steun in het kwar
tet had hij aan Karei Boehlee op
een ouderwetse Fender Rhodes,
de vaak verfoeide elektrische
piano uit de jaren zestig die,
evenals het Hammond B3-or-
gel, een come-back lijkt te ma
ken in de jazz. Boehlee was in
ritmisch opzicht zeker Van Iter
sons gelijke, hoewel zijn geïn
volveerde improvisaties soms
aan de lange kant waren. Iets
minder enthousiasmerend was
het spel van drummer Hans
Dekker, ondanks zijn vijfen
twintig jaar toch ook al een zeer
ervaren muzikant. Zijn tamelijk
drukke spel leek nog onrustiger
door het zeer intensieve gebruik
van zijn lang doorzingende bek
kens. Dekkers slagwerk kwam
pas goed uit de verf in de funky
bewerking van Miles Davis 'So
What'. Contrabassist Sven
Schuster, plukte een mooie en
ritmisch stabiele toon uit zijn
instrument, maar intoneerde in
zijn soli af en toe iets te hoog.
Als geheel verdiende het kwar
tet echter zeker meer dan het
handjevol serieuze luisteraars
onder de bezoekers in het café.
muziek
muziek
drie kwartier om het achterste van de
tong te laten zien.
Afgelopen zaterdag, de eerste avond
van het concours, was het de beurt aan
gitarist Tim Eijmaal. Het pas negentien
jarige snarenwonder studeert aan het
Hilversums Conservatorium bij Wim
Overgauw.
De gitarist beschikt over een mooie
klank. Elke toon krijgt aandacht en ruim
te. Hierdoor hebben zijn melodische lij
nen een plezierige helderheid. De grote
kracht in zijn solospel is de toonkeuze.
Deze is origineel en zeer knap bedacht.
Hij bewandelt ver afgelegen toongebie-
den om vervolgens toch altijd weer mooi
'thuis' in de tonaliteit uit te komen.
Wat nog mist in zijn het spel is het toe
spelen naar een climax. Eijmaal soleert
voornamelijk in korte lijnen. Dit maakt
zijn improvisaties soms erg fragmenta
risch. Het gaat ten koste van 'het grote
verhaal'. De opbouw naar een hoogte
punt van spanning ontbreekt. Waar
schijnlijk echter is dit een kwestie van
tijd en ontwikkeling, want aan aanleg en
talent ontbreekt het de jonge gitarist ab
soluut niet.
Op de tweede avond van het 'Info Op
leiders Jazz Talent Award 1995' was het
de beurt aan gitarist Arto Boyadjian. Hij
is twintig jaar en studeert aan het Hilver
sums Conservatorium. Hij zit inmiddels
in het derde jaar en krijgt les van Peter
Tiehuis. Naast gitaarspelen houdt
Boyadjian zich bezig met componeren,
waarvan fijnproevers gisteravond in De
Waag alvast kennis konden nemen.
Bij een concours als dit is het lastig de
genomineerden los te zien van de forma
tie die hen begeleidt. De mate waarin ar
rangementen zijn uitgewerkt en vastge
legd maakt het des te moeilijker de solist
op waarde te schatten. Je bent onherroe
pelijk geneigd het totaal van de muziek
mee te nemen in de beoordeling van de
persoolijke kwaliteiten van de solist.
Boyadjian presenteert zich met een
uitstekende band. Arrangementen zijn
goed doordacht, accenten worden strak
op de plaats gespeeld. Na de verplichte
standard, in dit geval een stuk van Miles
Davis, volgen alleen nog eigen composi
ties van de gitarist. Ze kenmerken zich
door pakkende thema's, gespeeld in een
moderne opvatting.
Opvallend in zijn solospel is de perfec
te manier van fraseren. Melodische zin
nen hebben een duidelijk begin en eind
en vormen met elkaar een logische een
heid. Alhoewel Boyadjian zichzelf zo
heel nu en dan over de kop speelt, te
snelle licks worden minder nauwkeurig,
beschikt hij over uitstekende technische
vaardigheden. Door de combinatie van
knap gitaarspel en het kunnen schrijven
van mooie composities kan dit talent het
heel ver schoppen.
recensie lidy van der spek
K&O Koffieconcert in Raadhuis de Paauw
door Gérard van Blerk, piano. Vera Beths,
viool en Anner Bijlsma, violoncello. Ge
hoord in Wassenaar, 22 januari
Van de twee Pianotrio's van
Schubert (in Bes en in Es) be
hoort dat in Bes tot de mooiste
trio's uit de hele muzieklitera
tuur. Zondag in het Raadhuis de
Paauw te Wassenaar was dit
wonder te beluisteren als derde
en laatste onderdeel van het
programma. Volgens mij had
het beter als eerste uitgevoerd
kunnen worden; om de een of
andere reden (misschien door
toedoen van de viool) mengde
de celloklank hier veel beter
met de piano dan in Beetho
ven's Sonate nr 3 in A voor cello
en piano, waarmee begonnen
werd. Deze Sonate schreef van
Beethoven in zijn zogenaamde
tweede of Klassieke periode, ge
kenmerkt door een strenge logi
sche opbouw van zijn composi
ties. Als Anner Bijlsma Beetho
ven speelt dan mis je toch wat.
In het eerste deel 'Allegro ma
non tanto' had ik zelfs het ge
voel dat hij voortdurend te laag
intoneerde. De klank wilde
maar niet warm en rond wor
den. 't Heeft zeker iets te maken
met Bijlsma's interpretatie-
drang (de grote barokliefheb-
ber) en daaruit voortvloeiend de
keuze van zijn cello. Misschien
had alles beter geklonken als
Van Blerk minder hevig, minder
prominent aanwezig had ge
speeld, maar ik blijf het toch
meer bij het scherpe a-romanti-
sche spel van Bijlsma zoeken.
'Souvenir d'un lieu cher' voor
piano en viool opus 42 van
Tchaikovsky (1878) was balsem
op de vagelijk opgelopen won
de. De viooltoon had de aange
name verdienste goed te men
gen met de piano. Vera Beths
speelde met een souplesse, pro
duceerde een glanzende toon,
gebruikte een gedurfde stokvoe-
ring en testte een dramatisch
statement op zijn zangerigheid,
buitte de poëzie uit van een
muzikale omspeling. Juist om
dat in dit driedelige souvenir de
spanning subliem werd gedo
seerd, was die bijna slordige on
afgewerkte laatste toon een klei
ne teleurstelling fftt weg
over. De verrukkelijke harmoni
sche rijkdom van Schubert
komt in bovengenoemd Pia
notrio uitgebreid aan bod. Gé
rard van Blerk speelt met het
grootste gemak en ongeacht de
complicaties van zijn eigen par
tij zijn de klankimpulsen inspi
rerend, uitnodigend naar zijn
partners gewend, maat en ritme
aangevend en bovenal klank
kleur bepalend. Een innige wie
gende lyriek weerklonk in het
Andante un poco mosso'. Ook
deze keer had ik toch het gevoel
dat de pianist teveel zijn best
moet doen om op de grote
Bösendorfer niet de boventoon
te voeren, hoewel dit Van Blerk
zeer wel afging.
muziek
recensie lidy van der spek
Premièreconcert door het Nederlands
Stnjkorkest o.l v. Michel Havenith, m m v
Astnd Vrensen, sopraan. Gehoord 21 ja-
nuan in het Groene Kerkje te Oegstgeest.
Woensdag repeteerden ze voor
't eerst, zaterdagavond was het
al zover: de première van het
Nederlands Strijkorkest onder
leiding van Michel Havenith. In
een bezetting van veertien vio
len, vier celli en twee contrabas
sen, alle zestien vrouwen en vier
mannen professionele musici,
lieten zij in 't Groene Kerkje ho
ren wat je, onder al even profes
sionele leiding, binnen drie da
gen voor elkaar kan krijgen. Dat
was echt véél.
Wat blijft van zo'n spiksplin
ternieuw orkest aan positieve
indrukken hangen? In de eerste
plaats de enorme volle klank
van de violisten, die niet in de
laatste plaats te danken is aan
de concertmeester Guido Miil-
ler. In 'Steady on' produceert hij
een aanstekelijke doordringen
de klank, een diepe sterke
streek en bijna knallende pizzi-
cati. Muller kreeg dan ook een
ijzersterke 'feedback' van 't hele
orkest in de brede groots opge
zette bruisende delen, als in de
'Prélude' van Grieg's 'Holberg
Suite' (1885) of het 'Pezzo in
forma di Sonatina' en de Finale
uit de Serenade op. 48 van
Tchaikovsky (1880), een mani
festatie van Slavisch tempera
ment, gerealiseerd met Wester
se middelen. Aan deze Finale
ligt een Russisch thema ten
grondslag, dat ook door Stra-
winsky in het derde Tableau
van 'Petroesjka' wordt gebruikt.
In deze stukken was de klank
van de violen, gecombineerd
met prachtig en hevig spelende
celli en contrabassen, het meest
overtuigend.
Daar waar een verstilder, me
ditatiever of lichtvoetiger en
speelser toon wordt gevraagd,
zoals in de dansen 'Air' en
'Rigaudon' bij Grieg of in de
'Elégie' liet het Nederlands
Strijkorkest de mening nog in
het voordeel van de twijfel. In
het Air geen broze lichthartig
heid, in Tchaikovsky's Elégie
geen tragiek en in het Rigaudon
zelfs rare fouten, oneffenheden
en onzuivere tonen, met name
bij de concertmeester. Van dik
hout zaagt men dan planken,
en toch blijft Müller de bekende
rots in de branding, het aanste
kelijke baken in een woelige
zee.
In Moessorgsky's cyclus 'Kin
derkamer' was de sopraan Ast-
rid Vrensen zo dominant aan
wezig dat in eerste instantie de
zang je opeiste en in tweede in
stantie pas het orkest. Toch rea
liseerde ik me dat de twintig
strijkers hier intens en beeldend
musiceerden onder leiding van
de enthousiast dirigerende Mi
chel Havenith. Vrensen zingt
imponerend, zeer theatraal, met
gevoel voor drama. Maar voor
deze kinderliedjes vond ik van
alles wat te veel, te overtrokken;
zij werd géén kind tussen de
kinderen. Is er niet bij voor
beeld in 'het stokpaardje' een
duidelijk heel groot verschil tus
sen het galopperende zingende
pruilende jongetje en Njanja de
kinderjuf? In een opera van Ver
di zal Astrid Vrensen vast en ze
ker tot haar recht komen met
haar dramatische, vibrerende
mezzostem.
eidse Pieterkerk bezit enige gerestaureerde exemplaar ter wereld
den susanne lammers
iden heeft er een uniek orgel
De Pieterskerk bezit al het
zondere Van Hagerbeer-or-
Zaterdag was de officiële
erdracht van het Thomas
11-orgel aan het bestuur van
kerk. De Pieterskerk bezit nu
t enige goed gerestaureerde
ïmplaar ter wereld dat aan de
idzijde van het koor hangt uit
(ijken over schip en koor. Het
tieme orgel zal, zeker na de
ugkeer van de grote Van H'a-
rbeer, ingezet worden voor
romantische en moderne
>ertoire en het begeleiden
i koren. De overdracht was
neen het begin van de Engel-
Week met activiteiten die op
Ike wijze dan ook met de
tse eilanden in verband
reerd voor een half tot driekwart
miljoen.
Eén van de bijzonderheden
voor Leiden is dat dit orgel be
schikt over een 'zwelwerk', een
kast waarin een gedeelte van de
pijpen is ondergebracht en
waarvan één wand voorzien is
van jaloezieën. Deze staan in
principe open, maar kunnen
ook dicht, waardoor het orgel
bij wijze van spreken kan fluis
teren.
Gerard Verloop, leider van dit
restauratieproject, vertelde dat
dit orgel afkomstig is uit Enge
land, uit de St. John's Church in
Londen. Het werd in 1883 ge
bouwd door de Fa. Thomas Hill
Son. De kerk werd voltooid in
1878. De grote anglicaanse pa
rochie had de kerk al snel afbe
taald en 1882 begon ze te den
ken over de aanschaf van een
orgel.
Weldadig klassiek
Hill, een oud maar vooral ook
niet al te duur merk, bracht een
offerte uit voor twee orgels; een
met 26 en een met 31 stemmen.
De parochie koos voor het gro
tere orgel. Aldus kreeg ze een
orgel 'behoudend in klankge-
ving'. Iets dat ons nu 'weldadig
klassiek, duurzaam en veelzij
dig' in de oren klinkt. Minder
'romantisch' dan het continen
tale orgel, meer geïnspireerd op
de grote barokorgels, zoals dat
van Haarlem bijvoorbeeld. Dat
dacht men tenminste. In wezen
is het een zeer praktisch orgel
voor de dagelijkse liturgie in En
geland. Uitermate geschikt ter
begeleiding van religieuze of
wereldse samenzang.
Verloop noemde het een pit
tig orgel, zeer klassiek met Fran
se invloeden. Frans met een
'stiff upper lip'. Deels omdat de
kwijnende parochie het geld
ontbrak om nieuwerwetsighe-
den aan te brengen, deels door
de restauratie door Steendam is
het Hill-orgel van de Pieterskerk
is het meest originele Hill-orgel
ter wereld. Van de bijna 1800
pijpen is 99,8 procent oorspron
kelijk (op de vervangen 0,2 per
cent is ooit iemand gaan staan).
Wie van een romantisch orgel
véél geluid verwacht, komt be
drogen uit. Dit Engelse exem
plaar wijkt af van zijn continen
tale soortgenoten doordat het in
de eerste plaats bedoeld is voor
het begeleiden van (kerk) koren.
Het is dan ook een bescheiden
instrument. De beste plek om
het te beluisteren blijkt het koor
van de kerk. De toon is zacht,
intiem, erg genuanceerd en
schittert niet. Dat maakt het als
Burgemeester Goekoop, tevens voorzitter van de stichting Pieterskerk, probeert een pijp.
begeleidingsinstrument juist zo
geschikt. Het kan grommen en
geruststellen, en kan dan fijn
zinniger de tekst ondersteunen
dan een 'klassiek' orgel.
en avondconcerten te beluiste- beginnen om 20.00 uur. Tij-
ren: 23/1: Leyden English dens de lunchpauze-concerten
Choir met Brassband Leiden (aanvang 12.30 uur) zijn En-
(Elgar, Handel), 24/1: organist gelse lunches verkrijgbaar. De
Aart de Kort en Leiden Sinfo- Engelse Week zal zaterdag 28/1
Het'nieuwe geluid'is de hele nietta (Coretti, Handel), 25/1: worden afgesloten met de jaar-
week te beluisteren tijdens di- H. Winterbottom (Andriessen, lijkse uitvoering van de
verse lunchpauze-concerten Porter). De avondconcerten Scratch Messiah van Handel.
