Ook een droomhuis kun je bouwen
Een cd voor typemachines in Sri Lanka
Het Gesprek van de Dag
Vernieling als traditie
Een plastic
milieubak
hoort niet
Verhalen vertellen
weer een tijdverdrijf
De eerste vrouwelijke wegenwachter komt er aan
Een berg beklimmen
met een dobbelsteen
Theo Bakker
VRIJDAG 20 JANUAR11995
Zo'n klein stiekem berichtje
was het. Ie las er zomaar over
heen. 'laar gratis studeren
voor mooiste opstel' stond er
boven. Maar omdat het bij uit
zondering leuks aan studenten
beloofde, las ik het brokje tekst
eronder. Nu schrijf ik erover,
omdat ik. ook na de afgelopen
twee weken tot achtduizend-
achthonderdachtentachtig te
hebben geteld, nog steeds
boos ben.
Dat jaar gratis studeren valt al
leen te verdienen door een
VWO-scholier. Door de schrij
ver van het beste opstel over
het thema: 'Vernieuwing als
traditie'. Hoe dat zo? Behoef je
je als de puisten uit je gezicht
zijn verdwenen niet meer te
bekwamen? Telt Leiden geen
grote mensen die bijscholing
nodig hebben. Erger, de Rijks
universiteit Leiden, die deze
actie heeft bedacht in het ka
der van haar 420-jarig bestaan,
biedt de winnaar ook nog eens
een jaar levensonderhoud aan.
Daarvoor willen nog veel meer
Leidenaren wel een opstel
schrijven. Namens al die stad
genoten ben ik boos. Niet na
mens mezelf. Ik wil niet stude
ren. ook niet gratis. Ik zou
hooguit bij gratie één alles ver
helderend college willen ge
ven. Niet over "Vernieuwing'
maar over 'Vernieling als tra
ditie.'
'Luister studs,' zou ik zeggen.
'Laat je niet wijs maken dat
vernieuwing als traditie be
staat. of zou kunnen bestaan.
Het is een loze gedachte dat
de mens zich zou kunnen ver
nieuwen. En al helemaal dat
we daarbij zouden moeten
denken aan iets als vooruit-
gUBfr'
'Heeft de wereld betere leiders
gekregen? Hoeveel nieuwer
was Hitier dan Nero? Kennen
we tegenwoordig betefe sekte
leiders dan tweeduizend jaar
geleden? En zorgen al die lei
ders voor een nieuwe wereld
vrede? Is opengereten worden
door een granaat een nieuwer,
leuker pijnsensatie dan gevie
rendeeld worden?'
'En kijk naar jullie eigen posi
tie. jaar geleden bezetten jul
lie voorgangers de Pieterskerk
om de universiteit te vernieu
wen. Mogen jullie nu langer
over je studie doen? Heb je nu
inspraak? Is studeren goedko
per geworden, of minder eli
tair-'
'Soms vernieuwt de mens zijn
manier van samenleven. Maar
nooit zichzelf, daarom loopt
elke nieuwe maatschappij-
vorm vast. Misschien dat een
enkeling onder jullie nog een
moeder heeft die ieder voor
jaar grote schoonmaak doet.
Dat alle meubels anders wor
den neergezet en dat er wel
licht ook nog een nieuw be
hangetje over de oude lagen
gaat. Dit nu noemt men 'ver
nieuwing.'
'Er verandert niet veel, studs.
En wat verandert, betekent
zelden vooruitgang. Zolang de
mens op twee poten loopt,
misbruikt hij de hem omrin
gende natuur en moordt hij de
eigen soort uil. Houden we de
jaartelling aan. dat kunnen we
concluderen, dat de mens in
zijn twintigste eeuw vernieu
wing zes miljoen soortgenoten
heeft vergast en dat hij de na
tuur harder sloopt dan ooit.
Nee. de enige traditie die de
mens kent. is die van de ver
nieling. Alles draaide en zal al
tijd draaien om macht. geld.
bezit. Het vrije marktmecha
nisme, waarin de mens vrije
lijk daarnaar kan streven, re
geert wereldwijd.
De universiteit wordt bestierd
door slimmen. Die kunnen le
zen en kijken en nadenken.
Die weten al lang dat de waar
heid hierboven beschreven
staat. Toch laten zij wel idea
listische jongetjes en meisjes
over 'Vernieuwing als traditie'
schrijven, maar mij laten zij
dat college niet geven. Te
zwartgallig, mag niet van de
burgemeester, zullen ze zich
verschuilen. Maar ik zou mijn
gehoor ook een beeldspraak
meegeven die hen door het
gevecht dat leven heet heen
kan loodsen. Het leven is als
schaatsen over één nacht Ijs,
studs, zou ik zeggen. Ontwijk
de wakken en zorg dat je vaart
houdt. AJs je niet koppie onder
wilt gaan, ga dan vooral niet
stilstaan bij de wenselijkheid
van 'vernieuwingen.'
Project Right Margin breidt uit
Typemachines voor Sri Lanka'.
Dat klinkt in eerste instantie als
een wat merkwaardige slogan.
Leidenaar Emile den Os en zijn
trouwe sponsor Bert Jansen van
café Odessa zijn toch al meer
dan een half jaar bezig het ge
lijknamige project op te zetten.
Inmiddels loopt in het kader
van het jubileum van Odessa
een actie waarbij de opbrengst
van een in eigen beheer uitge
geven cd aan het goede doel
toekomt.
Den Os belandde in zijn studie
tijd in de hoofdstad van Sri
Lanka Colombo. Daar zag hij de
armoede en besefte dat een
baan voor de bewoners van de
krottenwijken letterlijk van le
vensbelang is. Ook ontdekte hij
dat het land een tekort aan ge
schoold. administratief perso
neel had. Zo onstond bij hem
het plan om in een van de arm
ste wijken een project op te zet
ten. Op oude typemachines
kunnen jongeren leren typen
om zo aan een baan komen.
Inmiddels was de Leidenaar
steward bij de KLM geworden
en zijn werkgever hielp hem bij
het vervoer van de in Leiden in
gezamelde typemachines en
pe's naar Sri Lanka. Een stich
ting met de naam Right Margin
werd opgericht en cafe Odessa
schonk Den Os een bedrag van
4000 gulden om benodigdhe
den als een gebouw en lesmate
riaal te kopen.
„Lijkt voor zo'n project niet veel
geld maar dat is daar erg veel
waard", aldus Den Os, wiens ac
tie bij het begin, nu een halfjaar
geleden, in deze krant werd be
schreven. Inmiddels staan er in
de wijk Slaveneiland een lokaal
tje met wat tafels en hebben
twee vrouwen uit die buurt bij-
nog wel een bedrag nodig." foto holvast/mark lamfrs
Emile den Os en Bert Jansen. „Er is
na het diploma van type-in-
structrice behaald. Als dat een
maal is gebeurd, kan het project
echt van start. Den Os schat aan
het einde van het jaar.
„Maar er is nog wel een bedrag
nodig en oude typemachines en
pe's zijn natuurlijk nog steeds
van harte welkom. Uiteindelijk
moet het project zichzelf be
druipen door lesgelden van be
ter bedeelde bewoners die ook
willen leren typen of met com
puters omgaan. Het moet een
soort uitzendbureau zijn voor
leerlingen die zich als typist ver
huren", aldus Den Os.
In Odessa aan de Hogewoerd
wordt sinds het begin van de
actie tien procent van de omzet
op zondagavond aan Den Os
geschonken. Deze week vierde
het café haar derde lustrum. Ter
gelegenheid daarvan werd een
cd uitgebracht die vijf gulden
kost en waarvan de opbrengst
ook naar Right Margin gaat. Zo
helpt de kroeg het goede doel.
Jansen: „Mensen reageren vaak
een aardige manier als ze van
de actie horen. Zo hebben we
zelfs een stapeltje bierviltjes ge
spaard waarop bezoekers schre
ven dat ze een typemachine in
de aanbieding hadden."
LOMAN LEEPMANS
Een revolutionair concept dat
een zeer grote bijdrage kan le
veren aan het terugdringen van
I de hoeveelheid verpakkingsma-
i teriaal in het milieu'. Zo noemt
fabrikant Sanfresh zijn nieuwe
vuilnisbak, de MagiKan. De bak
is goed voor het milieu en zorgt
voor een verbetering van de hy
giëne. Zegt de fabrikant ten
minste.
Volgens Sanfresh zijn de meeste
vuilniszakken die langs de weg
gezet worden, bij lange na niet
vol. Plasticverspilling dus. vindt
Sanfresh. De Rotterdamse firma
bedacht een systeem waarbij de
gebruiker zelf bepaalt hoe groot
zijn vuilniszak wordt. In de af
valbak zit een rol vuilniszakken
zonder tussenlassen. Aan het
begin van de rol leg je zelf een
knoop in de onderkant. Zodra je
denkt dat de zak maar beter aan
de weg gezet kan worden, snijdt
je het folie af en bindt je de bo
venkant met een binder dicht
(of legt ook bovenin een
knoop). De zakken zijn dus in
elk geval vol.
Klinkt heel plausibel, maar er
lijkt een addertje onder het gras
te zitten. In de knoop gaat, ze
ker als je niet zo handig bent,
heel wat vuilniszakfolie zitten.
Een kleine hoeveelheid afval
weggooien kost dus relatief veel
vuilniszak-plastic. Bovendien is
die spikplintemieuwe vuilnis
bak ook gemaakt van plastic.
Slagvast -plastic wel te verstaan,
gemaakt uit 'verse' grondstoffen
en niet uit omgesmolten bekers.
De bakken worden in Korea ge
maakt. de zakken in Amerika...
Het is sowieso de vraag of het
gebruik van vuilniszakken in
deze tijd van bruine rolcontai
ners en grote containers voor de
flats, nog wel nodig is. Een leeg
melkpak, het brood- of groente-
zakje of de plastic draagtas die
soms onvermijdelijk lijken bij
de aankoop van het een of an
der. kunnen prima fungeren als
een vuilniszakje. Gaat altijd vol
weg, is hygiënisch, milieuvrien
delijker en nog goedkoop ook.
Directeur De Roeper van San-
fresHSs het met kritische kantte
keningen helemaal niet eens.
..U moet eens langs de weg
gaan lopen. Overal staan half
volle vuilniszakken. Als u vis
heeft gegeten of uw kind heeft
de nodige luiers volgepoept,
dan doet u de vuilniszak toch
sneller de deur uit."
Dat de bakken niet van oude
bekertjes gemaakt zijn. vindt De
Roeper evenmin een doorslag
gevend bezwaar. „Mevrouw,
daar kunt u echt geen slagvaste
bakken van maken. Dan zou u
de bak alleen voor de sier moe
ten neerzetten en dat kan toch
°ok niet de bedoeling zijn."
De MagiKan is alleen bij San
fresh (Rotterdam) te koop.
Monica wesseling
Een verhaaltje voor het slapen
gaan: wie is er niet mee opge
groeid? Sprookjes, mythen, sages
en andere verzinsels worden
echter steeds minder voor de
avonduren bewaard. Verhalen
vertellen als tijdverdrijf is terug
van weggeweest. De vertelkrin-
gen schieten als paddestoelen uit
(ie grond en ook leiden heeft er
inmiddels een. De verhalen die
de elf mannen en vrouwen elkaar
vertellen komen regelrecht uit de
duim of bestonden reeds en zijn
wat 'opgeleukt'.
Verhalen vertellen: kan het ou
derwetser? Eeuwen geleden, toen
het wiel er nog niet was, medicij
nen niet bestonden en de men
sen nog gehuld gingen in l>erc -
en andere vellen, werd al bij het
vuur gerept over de dingen van
alledag, (idyssee en Ilias, hel
Vrouwtje van Stavoren en de Vier
Heemskinderen; verhalen die in
middels zijn opgetekend maar
daarvoor decennia lang monde
ling werden overgeleverd.
Een verhaal lezen is anders, en
vaak veel minder leuk dan er
eentje horen, denkt Desirée van
Keulen, oprichtster van de leidse
vertelkring. „Een avond vol ver
halen is ais een doos vol snoep
jes. Heerlijk achteruit leunen en
je laten meevoeren door de ver
tellingen. Of zelf een verhaal ver
tellen en anderen aan de hand
meevoeren door verre landen en
vreemde streken."
De groeiende populariteit van
het verhalen vertellen, verbaast
haar geenszins: „Het Is het gezel
lige, het intieme en het klein
s( halige van bij elkaar kruipen en
vertellen wat je bezighoudt en
l>eroort. Eigenlijk doel iedereen
het met de regelmaat van de
klok. ledereen verhaalt over wat
hij meemaakt: wij doen het nu
toevalliggcfbrmaliseerd."
Eén lievelingsverhaal heeft ze
niet. „Wel spelen vrijwel altijd
natuur en milieu een Irelangrijke
rol in mijn verhalen. Niet zo
vreemd, want de natuur is voor
mij heel belangrijk. Niet voor
niets werk ik bij een natuurclub."
Binnenkort hangen de vertellers
van leiden in Den Haag hun ver
halen op. Op zondag 2?) januari
is de vertelkring te horen in het
centrum OnderDeBogen aan de
Brouwersgracht 30 in Den Haag
(vanaf 15.00 uur). Reserveren (te
lefoon 070 - 3467362) is raad
zaam.
MONICA WiSKUNG»
Het droomhuis van Droogh in Lisse. Helemaal zelf gebouwd. Maar zelfs na vijfentwintig jaar nog niet af. „Dat zal wel nooit gebeuren.'
Het lijkt wel of Anton Pieck een huis
heeft gebouwd in Lisse. Aan de Aker-
voordelaan. Het ziet er uit als de gebou
wen in sprookjespark De Efteling die hij
stuk voor stuk ontwierp. En het is precies
het soort huis dat hij altijd al tekende of
aquarelleerde.
Zo eentje waarin je meteen heimwee
krijgt naar je jeugd zodra je er bent bin
nengestapt. Een beetje oma's woning.
Een tikkeltje mysterieus, ongrijpbaar, en
tegelijkertijd tastbaar gezellig. Zo'n soort
huis dus. Een droomhuis.
Om u maar uit de droom te helpen:
Pieck is niet de bouwer. Lissenaar H.J.
Droogh (52) wel.
„Ja. ze zeggen vaak in mijn omgeving
dat het in de stijl van Pieck is. Ik zie dat
niet zo. Maar weet u. knutselen aan mijn
huis is natuurlijk ook een hobby van me.
En iedereen vindt zijn eigen hobby ge
woon. Al weet ik natuurlijk ook wel dat
het een aparte stijl is."
Anders dan anders is het huis zeker en
dat heeft vanaf het begin van de bouw
de nodige problemen opgeleverd.
„Meteen toen ik hier een stuk grond heb
gekocht heb ik een bouwkeet neer laten
zetten. Een jaar of vijfentwintig geleden
was dat. Daaromheen ben ik meteen zelf
gaan bouwen. Elk steentje heb ik zelf ge
legd, elke versiering heb ik er zelf aan ge
maakt. En alles heb ik zelf beschilderd.
Inclusief de kelders. Helemaal naar mijn
eigen ideeën, maar wel zonder vergun
ningen. Dus ik kwam meteen met net
gerecht in aanraking. Dat gebeurde een
paar keer, maar het is steeds met een sis
ser afgelopen. Nu heb ik wel een bouw
vergunning."
Want Droogh. die in het onderhouds
werk zit bij een aannemingsbedrijf, zegt
dat het huis nog niet klaar is. „Het zal
wel nooit klaar zijn. Er is altijd wel wat te
verzinnen om te doen. Binnen en bui
ten I n ik kan nu eenmaal niet stil/U
ten." Dat bleek zeker de afgelopen we
ken. „Speciaal voor Kerstmis heb ik bui
tenverlichting aangebracht. In elk hoekje
en gaten zit wel een lampje. Ik laat het in
elk geval nog hangen tot het eind van de
maand hnoai hal naü hta ao mooi
sprookjesachtig is."
HfRMAN JOUSTRA
De ANWB heeft met de benoeming van de 28-jarige
Bea de Haan binnenkort de eerste vrouwelijke wegen
wachter ter wereld in dienst. Opzienbarend nietwaar?
De ANWB strooit dat nieuws dan ook overal gretig in
het rond. Maar Bea. die als werkterrein de provincie
Utrecht heeft gekregen, zelf blijft er zeer nuchter onder.
„Wel leuk", zegt ze kort en bondig.
De ANWB begint volgende maand met een proef in
Utrecht met het verlenen van diensten aan leden in de
eigen woonplaats, de zogeheten woonplaatsservice.
Twaalf nieuwe wegenwachters, onder wie Bea. moeten
deze service gaan verlenen. Zij gaan zich bezighouden
met 'pech thuis'. Met lege accu's onder meer. kapotte
uitlaten, auto's die zonder brandstof staan en auto's
waarbij de bestuurder de sleutels in het contactslot
heeft laten zitten. Nu nog kan een lid alleen thuis wor
den geholpen als er apart, tegen betaling van een fors
bedrag, een speciale pas wordt aangevraagd.
Dat Bea de eerste vrouw bij de Wegenwacht is is eigen
lijk belachelijk. De ANWB aasde al veel langer op een
vrouw, terwijl er op dit moment liefst 750 wegenwach
ters van het mannelijke geslacht zijn. Bea haalt de
schouders op. „Ik moest toch wat. En bovendien, mijn
oom had bij de wegenwacht gezeten. Die was er altijd
wel positief over.
Eigenlijk zat het er altijd al wel een beetje in. De gebo
ren Leidschendamse speelde eerder met de landbouw
machines van haar vader, die een loonbedrijf had. dan
met poppen. „Sterker nog, ik heb eigenlijk nooit met
poppen gespeeld. Motoren, auto's. Inelkaar. uitelkaar.
Dat vond ik veel mooier."
Uiteindelijk belandde ze zo op een wegenwachtstation
waar ze deels in het magzaijn werkte en deels in de
werkplaats. „Ik ben al jaren de enige vrouw met zo'n
technische functie. Dat ik nu weer de enige vrouw ben
die wegenwachter is... Tsja, ik ben het gewend uitzon
dering te zijn. Maar mijn collega's en alle andere men
sen bij de ANWB hebben me volledig geaccepteerd."
Ook haar familie en vrienden vinden het niet raar. Be-
a's vriend heeft een transportbedrijf in Rozenburg en
zelf zit ze regelmatig achter het stuur van een vracht
wagen. Of de automobilisten met pech het niet raar
vinden, zal de toekomst uitwijzen. Ze zullen Bea echter
voorlopig niet 's nachts aantreffen. De ANWB vindt dat
te gevaarlijk. Bea niet. „Mij maakt het op zich niets uit.
Ik ben helemaal niet bang Nooit geweest ook."
Van de oudere jongeren onder
ons hebben de meesten vast wel
eens '..ui een rollenspel gehoord
Zeg maar een toneelstukje met
een therapeutische bedoeling
Of een pedagogische bedoeling.
I )e opdrac hl kan bijvoorbeeld
luiden: Speel nou eens de rol van
degene met wie Je ruzie hebt.
Met als doel dat je je wat beter
leert verplaatsen in de gedach
ten van de ander.
Als je dan hoort dat er vandaag
in zwembad De Zijl in leiden,
roleplaying games. worden Be
speeld haak je waarschijnlijk af.
Het klinkt weliswaar mooi. maar
hel is niet meer dan de Engelse
vertaling van rollenspellen. Daar
/ii je in je vrije weekeinde lo< h
niet op Ie wachten?
Mis, het ligt dit keer anders! De
naam van één van die spelen
luidt bijvoorbeeld dungeons en
dragons, oftewel kerkers en dra
ken. En de rollenspellen vormen
een onderdeel van de zogeheten
antasy dag. Moeten we in dit
spel soms een draak bestrijden
en uit de kerker zien te blijven?
Eelco Parrel, één van de organi
satoren, snapt het probleem.
„Ken je Tolkien, dat boek In de
ban van de ring? Nou, de spellen
die je bij ons aantreft hebben
zo'n beetje dezelfde sfeer. Ze,
spelen zich af in een soortgelijke
wereld. Een fantasiewereld met
trollen, gnomen en elfen."
En ja. de deelnemers spelen ook
zo'n figuur. Maar verder heeft
het niets met het gewone rollen-
sjk'I te maken. Hun 'karakter'
krijgen ze door de spelleider
aangereikt op een A4-tje. Er zijn
daarvoor talloze mogelijkheden,
allemaal terug te vinden in ver-
s< lullende hoeken 111|t
bijvoorbeeld een bepaalde score
toegekend voor je intelligentie.
Of voor je behendigheid" legt
Eelco uit.
Een dobbelsteen doet vervolgens
de rest. „Moet je als opdracht
een berg beklimmen en je gooit
met de dobbelstenen onder de
score van je behendigheid, dan
faal je. Gooi ie hoger, dan slaagt
je opdracht.Er valt nog zo veel
meer over te vertellen, zegt Eel-
co. maar het best kunnen de
mensen toch zelf ervaren wat
zo'n spel inhoudt.
Behalve de rollenspellen zttn er
nog veel meer spellen op deze
dag. Veldslagen die nagespeeld
kunnen worden. Of liever, naar
eigen inzicht gevoerd kunnen
worden. Bordspelen en kaart-
spelen. „Allemaal met een fanta
siewereld als basis."
En voor wie er onverhoopt ver
slaafd aan mocht raken, er is
hoop. Veel van de spelen zijn te
koop op l-'antasy-dag. Bovendien
zijn Eelco en een paar kompa
nen druk bezig een vereniging
op te richten. Het is uiteindelijk
hun doel elke maand zo'n dag te
houden. Dat is geen fantasie.
„Nee, dat gaat lukken."
HfRMAN JOUSTRA»
