'Collegegeld maar 500 gulden hoger'
'Onze jongens hadden niet hoeven sterven'
4
Kok: Willem-Alexander
jwil 5 mei nog wel vieren
Binnenland
'Proces mag niet worden gestuurd door diefstal gegevens'
FNV geeft
banken nog
laatste kans
EEN JAAR GRATIS STUDEREN
IN LEIDEN.
Neuzen dicht voor potvis
;TERDAG 14 JANUAR11995
'Emily gewoon vriendin kroonprins'
ifn haag Emily Bremers is 'gewoon een vriendin' van prins
V Villem-Alexander. Er is niets serieuzers aan de hand dan een
rezellige en kameraadschappelijke omgang. Dat heeft de Rijks-
'oorlichtingsdienst gisteren gezegd. Het weekblad Weekend
neldde deze week al voortvarend dat de kroonprins de verlo-
ringsring voor de rechtenstudente uit Nijmegen al had besteld.
Koningin feest in Eijsden en Sittard
jen haag Koningin Beatrix en prins Claus vieren koninginne-
lag (29 april) dit jaar in de Limburgse plaatsen Eijsden en Sit-
ard. Dit heeft de Rijksvoorlichtingsdienst gisteren bekendge-
j naakt.
Leven werd 2,6 procent duurder
iAG» Het leven is vorig jaar 2,6 procent duurder geworden,
as net zo veel als in 1993. De inflatie vloeide voor een groot
leel voort uit de hogere huren en het hogere bedrag dat voor ei
gen .woningen (als huurwaardeforfait) moet worden opgegeven
>ij de belastingaangifte. Een en ander blijkt uit cijfers die het
Centraal Bureau voor de Statistiek gisteren heeft gepubliceerd.
lehalve het wonen werden ook het openbaar vervoer en de tele
foon nogal wat duurder.
Kort geding van verdachten RaRa
tDAMDe RaRa-verdachten H. Krikke en J. Müter hebben
'ie een kort geding aangespannen tegen justitie. Pat dient op 25 ja-
1 riüari bij de rechtbank in Den Haag. De twee eisen dat de Haag
se persofficier mr. N. Zandbergèn geen inhoudelijke mededelin
gen aan de pers doet over de verdenking, zolang ze zelf geen vol
ledig strafdossier krijgen. Ook willen ze een voorschot van 7.000
gulden op een claim voor schadevergoeding. Sinds ze vorig jaar
september als verdachten zijn aangemerkt zijn de twee veel
werkopdrachten misgelopen
Rehwinkel voor PvdA in Tweede Kamer
jag P. Rehwinkel (30) is benoemd tot lid van de Tweede
Kamer voor de PvdA. Hij vervult de plaats die vrijkomt door het
vertrek van F. Buurmeijer. Rehwinkel was tijdens de vorige kabi
netsperiode enkele jaren persoonlijk medewerker van minister
Ritzen (onderwijs).
Verloren verdelgingsmiddel gevonden
ruswuk Op enkele kilometers uit de Zeeuwse kust bij Westka-
pelle is gistermiddag de tank met ongeveer 20.000 liter van het
verdelgingsmiddel Starane 200 drijvend gevonden. Het Rotter
damse bergingsbedrijf Smit Tak heeft opdracht gekregen de
'tanktainer' uit zee te halen. De oplegger met de chemicaliën-
tank sloeg donderdagochtend overboord van de veerboot Nors-
\ky.
Randstad verwacht grote winststijging
Amsterdam Randstad Holding, onder meer gespecialiseerd in
uitzending, schoonmaak en beveiliging, verwacht over 1994 een
(winststijging met zeker 50 procent ten opzichte van het jaar er-
vpor. In 1993 daalde de winst nog van 91,5 tot 72,3 miljoen gul
den, per aandeel van 4,24 tot 3,35 gulden. De omzet zal ten op
zichte van 1993 een kwart hoger uitkomen tot rond 3,75 miljard.
Bende smokkelde 2.800 Tamils
Rotterdam Een bende heeft de afgelopen vijf jaar zeker 2.800
Tamils Nederland binnengesmokkeld. Dat bleek gisteren uit ver-
'horen voor de rechtbank in Rotterdam van zes verdachten. Voor
de politie was het hoge aantal Tamils fclat op vervalste papieren
is binnengekomen, een verrassing.-Zij dacht aanvartkelijk dat
dhet om enkele honderden ging. Tot nu toe zijn er nog maar tien
.mensen opgespoord.
)en haag gpd
^Kroonprins Willem-Alexander
leeft niet gezegd dat 5 mei als
ïationale feestdag geschrapt
4 bag worden. Wel heeft de prins
Itaagtekens gezet bij de manier
vaarop de bevrijding die dag in
(ederland wordt gevierd. Pre-
nier Kok zei dit gisteren naar
lanleiding van een bericht van
Duitse persbureau DPA dat
le prins 5 mei niet meer wil vie-
omdat het voor velen een
lije dag is zonder verdere bete-
De kroonprins zou dit
rolgens het persbureau hebben
jezpgd in een gesprek met bui
tenlandse journalisten.
'Volgens Kok passen de uitla
tingen van de prins in de eerder
door de regering begonnen dis
cussie over een zinvolle viering
van 5 mei. Het Nationale Comi
té 4 en 5 mei werd in dat kader
gevraagd advies uit te brengen
over de manier waarop bevrij
dingsdag na het jubileumjaar
1995 moet worden gevierd. ,,De
uitspraken van de prins dat eên
viering zonder goede inhoude
lijke aspecten minder zinvol is,
zijn daarmee niet in strijd", al
dus Kok. Hij ziet ook geen ver
schil in opvatting tussen de
kroonprins en het kabinet.
Voorzitter Willems van het Gerechtshof Amsterdam:
vervolg voorpagina
„Neem de zaak rond het scannen. Wij
zouden met dit arrest ervoor zorgen
dat scannen mag, lees je dan. Maar ik
weet niet of scannen mag. Wij hebben
alleen gezegd dat scannen mag met
een zwakke zender, slechts met het
doel te kijken öf iemand een draagbare
telefoon gebruikt, zoals in dit geval ge
beurde. Als er iets werd gehoord van
eventuele gesprekken, wat niet is ge
beurd, zou de rechter-commissaris er
bovendien bij worden gehaald. We
hebben ons tot dit ene geval beperkt
en niet iets over scannen in het alge-
meen gezegd".
Het Amsterdamse hof met Wille
voorzitter behandelde enkele opspo
ringsmethoden tijdens het monster
proces tegen de 39-jarige Zwolsman
voor het eerst. „We vonden dat daar
voor een juridische grondslag aanwe
zig was. Omdat sommige dingen niet
in de wet waren geregeld, hebben we
ze geplaatst in de reeds bestaande
structuur van het Wetboek van Straf
recht. Maar h<?t is niet aan mij een oo
deel uit te spreken of die wetten en re
gels er moeten komen".
Op de vraag in hoeverre de burger ga
ranties heeft dat hij niet willekeurig
als aan dergelijke opsporingsmethoden
wordt blootgesteld, zegt Willems: „Wie
met bevoegdheid een zekere macht of
gezag over iemand uitoefent, breekt in
op het belang van anderen. Dat is niet
bijzonder. Maar het is geen zaak voor
de rechter iemand een bevoegdheid te
geven al dan niet omdat misbruik mo
gelijk is. Daarvoor heb je een algemeen
wetenschappelijk debat en ook de par
lementaire enquêtecommissie zou zo
iets kunnen bekijken. Wij beslissen als
hof uitsluitend over dat wat ter zitting
wordt gebracht. En daarbij hopen we
dat we ons vak goed verstaart'
De raadsheer wil niet ingaan op zijn
ruim in de media geciteerde uitspraak
dat 'iemand op een of andere manier
een einde zou moeten maken' aan het
op criminele wijze vergaren van mate
riaal dat vervolgens op de zitting wordt
ingebracht. Daarmee doelde de raads
heer op inbraken en andere oneigenlij
ke informatie-vergaring zoals dat ge
beurde tijdens de rechtszaak tegen
Zwolsman.
„Wij hebben daarmee bedoeld dat het
niet zo mag zijn dat een proces wordt
gestuurd door diefstal van gegevens.
Niet dat ik me over de vraag of het is
gestolen, heb gebogen. Ik sprak ook te
gen niemand in het bijzonder, niet te
gen advocaten en niet tegen het Open
baar Ministerie. We wilden het als hof
alleen wel kwijt. 1 let oneigenlijk bin
nenkomen van stukken ter zitting
moet stoppen. Openbaar Ministerie en
advocatuur moeten daarover naden
ken en doen dat ook, heb ik begrepen
Morgen in het Capitool een vraagge
sprek met Willems (Ned. 3, 12.05 nar).
Universiteiten doen nieuw voorstel aan minister
De universiteiten hebben minister Ritzen (onderwijs) voorgesteld het collegegeld de
komende jaren niet met 1000 gulden, maar met 500 gulden te verhogen. Die verhoging
wordt niet gecompenseerd in de studiefinanciering. Een woordvoerder van het minis
terie van onderwijs heeft dat gisteren bevestigd.
Wat moet je vragen voor je 420ste verjaar
dag? Dat vroeg de Rijksuniversiteit Leiden zich af. Op
8 februari 1995 is het namelijk 420jaar geleden dat Neder
lands eerste universiteit werd gesticht.
De oplossing was simpel. Zoals dat hoort bij
een oude en eerbiedwaardige instelling
vraagt de Leidse universiteit geen verjaar
dagscadeaus, maar geeft ze cadeaus weg.
Ter gelegenheid van haar 84ste lustrum geeft ze je de
kans op een jaar gratis studeren: alle kosten boven je
basisbeurs (college- en boekengeld, kamerhuur, levens
onderhoud) neemt de universiteit voor haar rekening!
Uitdaging
Daar moet je natuurlijk wèl wat voor doen.
Wie in Leiden wil gaan studeren, mag niet bang zijn voor
intellectuele uitdagingen. Daarom is er een opstelwed
strijd uitgeschreven, waar je aan deel kan nemen als je
^dagonderwijs volgt in 4,5 of 6 vwo. De winnaar gaal een
jaar gratis studeren, maar ook de tweede en derde prijs
mogen er zijn: een gratis collegekaart en een boeken
beurs van 500.
Nieuwsgierig?
Wil je weten wat de opstelwedstrijd precies
inhoudt? Stuur dan de nevenstaande bon in of bel tele
foonnummer (071) 27 31 09. Dan maak ook jij kans op
een jaar gratis studeren in Leiden.
Stuur mij informatie over de lustrumopstelwedstrijd.
10 WB Leiden. Een postzegel is niet nodig.
een concreet voorstel gedaan te
hebben. „We zitten nog in de
fase van ambtelijk polsen. Er is
geen sprake van dat wij nu met
De eerste echte onderhande
lingsronde voor een nieuwe
CAO voor het bankbedrijf
(106.000 werknemers) heeft
niets opgeleverd. Volgens on
derhandelaar H. Noten (FNV
Dienstenbond) zullen de werk
gevers volgende week woensdag
bij het vervolg met een inhou
delijke reactie op de bondsvoor-
stellen moeten komen. Zo niet,
dan gaat hij per bank onder
handelen.
De voorstellen van de bonden
dateren van tien maanden gele
den. De afgelopen tijd leverde
informeel overleg al niets op.
Maar ook gisteren reageerden
de onderhandelaars van de
Werkgeversvereniging voor het
Bankbedrijf niet inhoudelijk op
de inzet van de vakbonden, al
dus Noten.
Noten en de andere bondson-
derhandelaars willen het drei
gende verlies aan werk bij de
banken te lijf gaan via vergaan
de arbeidstijdverkorting (een
vierdaagse werkweek van 8,5
uur, met mogelijkheid tot uit
zonderingen), flexibele arbeids
tijden (tot 21 uur werken; op za
terdag tot 17 uur tegen een toe
slag van 25 procent) en geen
loonstijging tot 1 april 1998.
Werkgevers omarmen vol
gens Noten de 'nullijn', maar
voelen slechts voor tijdelijk kor
ter werken voor beperkte groe
pen 'administratieve backoffice
medewerkers'. „Bovendien
moeten deze werknemers een
vierdaagse werkweek van 32 uur
geheel zelf betalen. Dat is 20
procent minder loon voor men
sen die toch al niet veel verdie
nen," aldus Noten. Werkgevers
zien niets in 'bankbrede ATV'
Ze willen voor sommige werk-
s juist langere werktijden.
voorstellen komen. Wij wachten
eerst af wat de minister gaat
doen. Hij heeft de regie in han
den", aldus een woordvoerder
vandeVSNU.
Het plan om de collegegeld
verhoging te beperken tot 500
gulden is al eerder geopperd
door de WD-fractie in de Twee
de Kamer. Als de compensatie
voor de lagere inkomens door
middel van de aanvullende
beurs vervalt, brengt een derge
lijke verhoging eveneens 200
miljoen gulden op.
In het plan van het kabinet le
vert de verhoging met 1000 gul
den 400 miljoen op, maar dt
helft daarvan gaat weer teruj
naar de studenten uit de lagere
inkomensgroepen. Door
laatste onderdeel van het plu
te schrappen, wordt tegemoi
gekomen aan de wens van i
het
scheveningen» Medewerkers van het in Leiden gehuisveste Nationaal
Natuurhistorisch Museum zijn zeker tot morgen bezig met het ontleden
van de drie op het strand tussen Kijkduin en Scheveningen aangespoel
de potvissen. De kadavers, die behoorlijk stinken, trokken ook gisteren
veel bekijks van dagjesmensen en scholieren. De snijders hebben geen
enkele moeite met de geur. „Het is gewoon hartstikke vers vlees. Als er
een lekker smaakje aan zat, had je hier een mooi stukje voor vanavond
in de pan kunnen uitsnijden", meent Kees van der Blom. 's Nachts wor
den de potvissen bewaakt om 'stropen' tegen te gaan.
FOTO'S ANP HANS STFINMEIER
WD niet alleen de hogere inko
mens op te laten draaien voor
de bezuinigingen op het hoger
onderwijs.
De studentenvakbond LSVb
wijst het voorstel van de VSNU
vierkant van de hand. „De reke
ning blijft volledig bij de stu
denten liggen", aldus voorzitter
K. Hekster.
Fokker verkoopt
deel Y pen burg
De gemeenten Rijswijk, Noot
dorp en Pijnacker hebben giste
ren met vliegtuigfabriek l'okker
een akkoord gesloten over
Ypenburg. Het contract houdt
in dat Fokker een totaalsom van
40 miljoen gulden zal incasse
ren voor de overdracht van 77
hectare grond op de voormalige
luchtmachtbasis.
Rijswijk, Nootdorp en Pijnac
ker bereiken daarmee dat de
weg voor hen openligt om echt
door te gaan met de verstedelij-
kingsplannen voor Ypenburg.
Binn
hier
11.300 woningen en 57 hectare
bedrijfsterrein komen. I let oude
vliegveld wordt daarmee een
van de grootste nieuwbouwlo-
caties in Zuid-I lolland.
Het afgelopen jaar is door rijk,
provincie Zuid-HoJland en het
gewest I laaglanden zwaar
touwgetrokken om die 77 hec
tare terug te krijgen van Fokker.
F'okker kreeg de 77 hectare pas
vrij recent in handen. Op het
moment dat Ypenburg werd
opgeheven als militair vliegveld,
kwam de vliegtuigonderncming
op de proppen met een oud, in
1955 afgesloten optiecontract
met het rijk. Op grond daarvan
bleek Fokker bij opheffing van
vliegveld Ypenburg recht te
hebben op eerste aankoop van
een 77 hectare gtoot gedeelte,
ook al waren inmiddels de
'I laagse' woningbouwplannen
al volop in ontwikkeling.
Oud-minister Mansholt over 'politionele acties' Nederlands-Indië
De hele periode was hij erbij: van de
Indonesischeonafhankelijkheidsver-
klaring in 1945 tot en met de soeverei
niteitsoverdracht vier jaar later. Twee
politionele acties keurde hij als minis
ter goed, hoewel worstelend piet zich
zelf. „We hadden wijzer moeten zijn",
stelt Sicco Mansholt (85), minister van
landbouw, visserij en voedselverdeling
in de kabinetten Schermerhorn/Drees,
Beel en Drees/Van Schaik, achteraf
vast. Met de omstreden opmerkingen
van minister Pronk, die gisteren nog
eens door premier Kok zwaar werd ge
kapitteld, kan Mansholt een heel eind
meegaan. Volgens Kok mogen be
windslieden ook wel eens hun privé-
opvattingen geven, maar het wordt
'storend' en 'een rommeltje' als ze dat
vaker doen.
wapserveen
hoeven te sterven. De ellende is nu d;
zijn ze dan toch gesneuveld? I let anl
woord is buitengewoon zuur: het wai
niet nodig geweest. Die overtuiging F
de jaren gegroeid na alle publikaties
over die periode. Maar dat is een bee
barde zaak voorde overlevenden en 1
i dat
erken
In de oude boerenhoeve aan de rand
van het Drentse dorpje Wapserveen
zijgt Sicco Mansholt (85) neer in het ve
lours van zijn leunstoel. Twee heldere,
onderzoekende ogen in een oud ge
zicht. Mansholt is niet meer de vlotte
prater die hij ooit was, maar het cement
is nog niet tussen zijn woorden wegge
vallen. Hij neemt de tijd om op adem te
komen en zegt dan, zonder omhaal: „In
het Indonesië-debat worstelt men met
de vraag wie verantwoordelijk was voor
de politionele acties. Daar kan ik kort
over zijn. Daar was ik, Sicco Mansholt,
mede voor verantwoordelijk. Ik draag
die verantwoordelijkheid, niet de vete
ranen. De regeringen hebben in de ja
ren 1945-1949 fout op fout gestapeld en
ik heb niet de consequentie getrokken
om op te stappen".
Minister Pronk van ontwikkelingssa
menwerking wekte donderdag veel be
roering door in een interview met on
der andere deze krant met een beschul
digende vinger in de richting van de
kabinetten Beel en Drees te wijzen. De
politionele acties, aldus Pronk, waren
fout en zinloos: „De veteranen hebben
gelijk als ze zeggen dat de schuld niet
op hun schouders moet worden gelegd.
Zelfs voor de excessen zijn naar mijn
mening de politici verantwoordelijk".
Premier Kok en een meerderheid van
de Tweede Kamer ontstaken in woede.
Kok liet weten dat Pronk niet namens
het kabinet had gesproken.
Niet druk maken
Sicco Mansholt, minister van land
bouw, visserij en voedselvoorziening in
de periode 1945-1958, kan er niet echt
mee zitten. „Wie kan bestrijden dat wij
fouten hebben gemaakt? Wij hebben
totaal onderschat wat 15 augustus 1945,
toen de Japanners capituleerden, voor
de Indonesiërs betekende. Vier jaar
hebben wij tegengestribbeld en een
oorlog ontketend. Wij stonden op het
laatst helemaal alleen in de wereld, de
VN v
i het r
i. En
zelfs in 1949, na de soevereiniteitsover
dracht. wilden we Nieuw-Guinea niet
loslaten. Terugkijkend is het dramatisch
geweest".
Op dit punt aangekomen priemt-Mans-
holt een vinger in de lucht. „Let wel, ik
zeg: terugkijkend! Het is fout geweest
wat toen gebeurde, maar in de context
van die tijd was er wel veel begrip voor
op te brengen. Met de wetenschap die
wij toen hadden, dachten kabinet en
Kamer er écht er goed aan te doen. Nu
achteraf zeggen: daar zijn jullie dus in
de fout gegaan, is wel waar, maar ook
een beetje goedkoop".
Geworsteld
Toch erkent Mansholt in de kabinetten
Beel en Drees flink geworsteld te heb
ben met de beslissingen tot tweemaal
toe een groot offensief te ontketenen.
Offensieven die eufemistisch 'politione
le acties' werden gedoopt maar in feite
neerkwamen op oorlogsvoering. „Vóór
1940 heb ik op Java gewoond en ge
werkt als theeplanter. Ik hield van het
land en van het volk en niet op een pa
ternalistische manier! Ik had dus grote
moeite met die oorlog. Want je weet:
waar oorlog wordt gevoerd, worden ex
cessen gepleegd, van beide kanten. Dal
heb ik me toen heel goed gerealiseerd.
Maar ik zag het als onvermijdelijk, zo
wel die politionele acties, als de men
senrechtenschendingen".
De oud-minister lijkt zijn woorden te
overdenken, het is lang stil. Dan zegt
hij: „Er zijn duizenden doden gevallen.
Als we verstandiger waren geweest en
beter hadden geluisterd naar de Indo
nesiërs zelf, hadden die jongens niet
Deserteurs
De commotie rondom de komst van
Poncke Princen toont volgens Mansholt
aan dat de periode 1945-1949 nog niet
goed is verwerkt. „Dat komt niet omdat
er feiten zijn verdoezeld, maar omdat
het Nederlandse volk niet leest", ver
klaart hij.
Zelf is Mansholt opmerkelijk mild over
Princen en andere deserteurs in die pe
riode. „Ik heb begrip voor de deserteurs
van toen, hoewel ze natuurlijk iets straf
baars deden. Ik kan ook begrip opbren
gen voor de houding die Princen heeft
aangenomen, voor zijn overlopen naar
de vijand. I let is terecht dat hij in de
cember een visum hjecfl gekregen. Dat
hij tijdens zijn verblijf in Nederland
niets mocht zeggen vind ik ronduit
idioot".
In de discussie rondom Princen wordt
volgens Mansholt een belangrijke denk
fout gemaakt: begrip voor Princens
keuze betekent niet dat degenen die
hun Nederlands uniform aanhielden
dus fout waren. „Zo zwart-wit wil ik dat
niet zien. We hebben de veteranen -
maar ook dat zeg ik achteraf - niet
sjiek behandeld. Ze kregen een schoe
nenbon en honderd gulden en daar
stonden ze dan. Zo ging dat. I len valt
niets te verwijten".
Morgen in het Capitool een discussie
over het onverwerkte koloniale verle
den van Nederland. Aan dit Indonesië-
dehat doen mee Dijkenui van de Ver
eniging van Oud Militaire Indiëgan-
gers, de Cl JA-politicus l)e lloop Schef-
fer en de l^eidse historicus Jan llank.
(Ned. 3, 12.05 uur)
