Cultuur Kunst
Moderne radeloosheid in Brits horror-hotel
ewondering
Michael Chance betovert publiek
Theaterinstituut viert 100 jaar
cabaret met groot programma
■j DONDERDAG 12 JANUAR11995
CHEF ANNEMIEK RUYGROK, 071 -356471PIV. -CHEF JAN RIJSDAM. 071 -356473
BOEKEN
Maarten 't Hart wordt 50. Zijn verjaardag wordt
I J gevierd met een boek over de schrijver: 'Het
Orakel van Holland' doet hem alle eer aan. Jules Deel-
der wordt ook 50. Er is een bundel van zijn poëzie sa
mengesteld. Heel veel Deelder dus. Mischien zelfs iets
teveel Deelder.
Extra concert Joe Jackson
rotterdam Joe Jackson geeft op 7 maart een extra concert in
het RAI Congrescentrum in Amsterdam. Zoals reeds bekend
was, treedt de popster op 1 maart in Rotterdam en op 6 maart in
Amsterdam op. De kaartverkoop begint aanstaande zaterdag bij
de Nationale Theaterkassa (06-9203) en alle VW-bespreekbu-
Folkloristisch Danstheater naar VS
amsterdam Het Folkloristisch Danstheater gaat dit voorjaar
naar de VS. Het gezelschap geeft in april vier voorstellingen tij
dens het Festival of Arts in Birmingham (Alabama). Aansluitend
volgen vier optredens in Boston tijdens het Massachussetts In
ternational Festival of Arts. Het gezelschap toert dit seizoen met
het programma 'Uit de Nieuwe Wereld' door Nederland.
Nieuwe directeur Panorama Mesdag
den haag» Rolf Borcherts (59) is benoemd tot directeur van Pa
norama Mesdag in Den Haag. Hij volgt H. van der Donk op, die
met pensioen gaat. Van der Donk blijft nog aan het Panorama
verbonden als projectleider voor de restauratie van het panora
maschilderij. Die zal eind dit jaar klaar zijn. Tijdens de restaura
tie is het Panorama gewoon geopend. Borcherts werkt sinds de
jaren zeventig in de culturele en toeristische sector in Scheve-
ningen. Hij was verantwoordelijk voor de exploitatie van de
Scheveningse Pier tot de overname door het Van der Valkcon
cern. Daarna werkte hij in de reiswereld.
Expositie in gemeentehuis Voorhout
voorhout In het gemeentehuis van Voorhout worden tot en
met 8 april schilderijen van Giel Langeveld en beelden van Fons
Versluys tentoongesteld. De expositie is te bezichtigen tijdens
kantooruren.
Popunie bestaat tien jaar
rotterdam De Popunie, het overkoepelend orgaan voor ama
teurbands in Zuid-Holland bestaat tien jaar. Op zaterdag 28xja-
nuari zullen tussen 14.00 en 23.00 uur naast acht bekende ama
teurbands uit Zuid-Holland, Hans Dulfer en de Raggende Man
nen optreden in Nighttown aan de Westkruiskade 26-28 in Rot
terdam. Daarnaast vindt er ook een grote Popinformatiebeurs
plaats en maken verschillende side-acts het programma com
pleet. Op 29 januari is er vanaf 22.00 uur een supersessie in Ro-
town aan de Nieuwe Binnenweg 19 in Rotterdam.
Nationale Toneel speelt 'Drenkelingenin het LAKtheater: aangrijpende regie van Paul Feld
Sylvia Kristel maakt toneeldebuut
amstelveen anp
Actrice Sylvia Kristel maakt in
het seizoen 1995-1996 haar to
neeldebuut in de tragi-komedie
'P.S. Je kat is dood' van de Ame
rikaanse auteur James Kirk-
wood.
De première is op 9 februari
1996 in het Cultureel Centrum
in Amstelveen, aldus producent
Blue River Productions. De
hoofdrollen worden gespeeld
door Hans Comelissen en Hans
Breetvelt. Kristel speelt in het
stuk de rol van modefotografe.
Sylvia Kristel (42) werd vooral
bekend door haar optreden in
'Emmanuelle', de erotische film
die 350 miljoen 'mensen naar de
bioscoop trok en die vervolgver-
sies kreeg.'Zij speelde voorts in
enkele tientallen buitenlandse
films en in een vijftal Neder
landse. Haar filmdebuut maakte
ze in 1973 in 'Because of the
cats' van Fons Rademakers.
voorbeschouwing homme sieben-
ga
Drenkelingen van Terry Johnson. Door
Het Nationale Toneel Vertaling: Marcel
Otten Regie: Paul Feld. Spel: Marthe-Ge-
ke Ambacht, Hans Breetveld, Antoinette
Jelgersma, Ids van der Krieke, Peter Paul
Muller. Gezien: 9/12, Theater aan het
Spui, Den Haag, première. Te zien: 18 en
19/1LAKtheater, Leiden.
Een reportage schrijven over
Margareth Thatcher die een
lintje doorknipt bij een ringweg?
Voor geen goud. David blijft lie
ver in het naargeestige hotelle
tje aan de Engelse noordkust,
vlakbij een kerncentrale. Hij wil
een demonstratie van milieu
activisten verslaan - niet omdat
hij een idealist is, maar omdat
hij daarmee kan schitteren op
de voorpagina.
De journalist in het stuk
'Drenkelingen' van de Britse to
neelschrijver Terry Johnson is
het prototype van de voormali
ge wereldverbeteraar die zich
heeft ontpopt tot een cynicus.
Peter Paul Muller speelt hem
ijzersterk als een snel geïrriteer
de patser met een grote bek. Als
hij langzamerhand doorkrijgt
dat zijn tipgever een aan zijn
rolstoel gekluisterde solo-de
monstrant is die door niemand
serieus wordt genomen, is het
hotel te klein voor zijn woede.
Het logement in 'Drenkelin
gen' is een kruising tussen een
stoffig spookhuis en een oude
schuit die elk moment in de
golven ten onder kan gaan. De
eigenares is een geforceerd blij
moedige, maar uiterst labiele en
onnozele gastvrouw (onwaar
schijnlijk goed gespeeld door
Marthe-Geke Bracht). Haar
zoontje jaagt iedereen de stui
pen op het lijf met gruwelijke
Ids van der Krieke, Hans Breetveld, Antoinette Jelgersma (vlnr) in 'Drenkelingen' door Het Nationale Toneel.
maskers en koppen. Aan het
plafond hangt een sprekende
vleermuis die brandende vragen
stelt als: ,,Houjevan mij?"
Terry Johnson heeft zijn stuk
een razendknappe tijdscon
structie meegegeven. De vrouw
van de journalist gaat op onder
zoek uit in het hotel, als ze twee
weken lang niets meer van hem
heeft gehoord. Die periode van
veertien dagen heeft Johnson
uit het stuk gesneden. Als toe
schouwer zie je vlak na David
ook zijn vrouw bij het hotel in
checken. Eerst figureren beide
personages nog in aparte scè
nes, zodat je tussen heden en
verleden heen en weer flitst,
maar later staan ze gelijktijdig
op de speelvloer. Dat geeft de
verbeten speurtocht van de
vrouw (Antoinette Jelgersma)
een dramatische lading.
Aanvankelijk heeft het stuk
een zeer hoog humor-gehalte.
De karikaturale horror-atmos
feer in het hotel wordt in de re
gie nog dikker aangezet met ge
luiden van zware regenval en
onweer. De personages bevrie
zen aan het eind van de scènes,
terwijl hun veelbetekenende
FOTO REYN VAN KOOLWIJK
blikken door felle spots worden
benadrukt. Alsof je naar een
goedkope griezelfilm zit te kij
ken.
Maar dan komt de echte gru
wel aan het licht. David herkent
in de hoteleigenares plotseling
de echtgenote van een serie
moordenaar en wil kost wai
kost haar verhaal kopen, maar
zij weigert omdat ze haar zoon
wil beschermen. Gaandeweg
wordt nu duidelijk dal Davids
cynisme en vertwijfeling veel
verdergaan dan alleen zijn poli
tieke opvattingen. Hij is geboeid
door het moordverhaal, omdat
hij zelf op het punt heeft ge
staan zijn eigen vrouw te do
den.
In 'Drenkelingen' laat
Johnson een gecompliceerde
wanhoopskreet horen, waaruit
een inktzwarte visie spreekt
over de toekomst van de mens.
Het politieke idealisme is mors
dood, de liefde tussen man en
vrouw is bedrog en als de mens
heid zo doorgaat, wordt het
milieu volkomen vernietigd.
Het is me nogal een overdaad
aan thema's om er in anderhalf
uur tijd doorheen te jagen. En
alsof het nog niet genoeg is,
speelt daar doorheen ook nog
eens wat zweverige, ecologische
theorie over de oerkracht van
Moeder Aarde die de aanslagen
van de mensheid zal overleven.
In de laatste fase is de voor
stelling zo topzwaar geworden,
dat je net gevoel krijgt dat je zit
te kijken naar een schip waar
van de lading in de ruimen be
gint te schuiven. Dat
'Drenkelingen' niet kapseist, is
te danken aan de humor, het
sterke spel en de heldere regie
van Paul Feld. Het Nationale
Toneel heeft deze jonge, onaf
hankelijke regisseur faciliteiten
geboden om een produktie te
maken. Feld grijpt die kans aan
om een voorstelling neer te zet
ten waaruit felle betrokkenheid
spreekt bij de chaos van ons
tijdsgewricht. Hij is de ideale
vertolker van de wanhoop van
auteur Terry Johnson over de
stuurloosheid van onze planeet.
Zoveel oprechte radeloosheid
knijpt mijn keel dicht.
Schilderij op klaarlichte dag gestolen uit Louvre
Een schilderij van de 19e-eeuwse Franse kun
stenaar Turpin de Crisse is gisteren op klaarlich
te dag gestolen uit het Louvre in Parijs. Aan het
einde van de middag bleek het werk uit de lijst
te zijn gesneden. De politie sloot het museum
en fouilleerde bezoekers, maar dat leverde niets
op
liet doek hing in de grote Napoleon lll-zalen
in de nieuwe Richelieu-vleugel. De roof is de
eerste sinds in juli een 17e-eeuwse Franse prent
werd gestolen. Het museum heeft de afgelopen
jaren juist veel geïnvesteerd in beveiligingssys-
muziek
In deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct,
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
hebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt Edward
Pietersz, baliemedewerker
van het Stedelijk Museum
De Lakenhal, zijn
bewondering uit voor de
fluitketel 'Le Lapin' van de
Hema en een aquarel van
Leon van den Eijkel. „Ik
hou het meest van
elementaire vormen en
kleuren."
Gek genoeg denk je
bij een onderwerp
S voor deze rubriek
altijd het eerst aan
een schilderij of een
beeld. Toevallig heb ik net een
nieuw huis, met een nieuwe
keuken. Daarin heb ik niet een
standaard keukenkraan, maar
een menglcraan ontworpen
door Ame Jacobsen. Voor dit
ontwerp heb ik ook grote
bewondering. Niet dat er ander
water uitkomt dan uit een
gewone keukenkraan, maar het
is een prachtig ding om te zien.
Ik vind het een bekroning van
mijn keuken.
Iets dat ik ook heel mooi vind is
de fluitketel 'Le Lapin' van de
Hema. Nikolai Carels heeft er in
1989-1990 de ontwerpwedstrijd
van de Hema mee gewonnen.
Hij is mooi, praktisch en niet
duur. Het 'konijneketeltje',
zoals die genoemd wordt kost
nog geen vijf tientjes. Handig is
dat je de fluit van de ketel niet
kunt kwijtraken. Je kunt hem
gewoon opzij schuiven. Het
schuifje is het oor van het
konijn en blijft dus aan de ketel
vastzitten.
Ik dacht meteen toen ik deze
ketel zag: die wil ik hebben.
Eigenlijk is de vorm heel simpel.
Dat is ook wat mij boeit. Ik hou
het meest van elementaire
vormen en kleuren. Als iets mij
recensie monica schiks
Recital door Michael Chance, counter te
nor en Glen Wilson, davecimbel met mu
ziek van Monteverdi en Purcell. Gehoord
op 11/1 in de Taffehzaal, Leiden.
er zijn van die momenten waar
op een recensent met een
mond vol tanden staat en met
een pen vol cliché's. De luiste
raars die zo gelukkig waren om
naar het concert van Michael
Chance te komen weten er alles
van. Een kennis fluisterde mij
in: „Hier kun je maar beter niet
over schrijven." En inderdaad
heb ik hel gevoel dat woorden
schromelijk te kort schieten om
te beschrijven wat Michael
Chance in klank en verschijning
kan voortoveren.
Een keurige, goed uitziende
Engelsman betreedt het podi
um, maakt een ontspannen en
bescheiden indruk en begint te
zingen. Vanaf dat moment
hangt de zaal aan zijn lippen.
Aanvankelijk probeer ik 'in
functie' te blijven en maak en
kele aantekeningen over het
buitengewone dramatische ka
rakter van een geestelijk werk
als Monteverdi's 'Salve Regina'.
Over de vocale snikjes die mij in
de aanhef al ontroeren. Over de
overrompelende wijze waarop
de counter tenor de tekst weet
uit te beelden. Daarna beperk ik
mij tot grafische tekentjes, een
soort muziek-steno, omdat de
juiste woorden mij niet te bin
nen willen schieten. Tenslotte
wil ik alleen maar luisteren. Het
lijkt wel Michael Chance zijn
publiek betovert. Het doet er
niet meer toe of hij Monteverdi
zingt of Purcell, al zingt hij
toonladders, als hij maar blijft
zingen. Zó moet het zijn toege
gaan in 'Duizend en één nacht'.
Zijn stem (vergelijkbaar met
een vrouwelijke alt) is licht en
hoog maar ook warm met dien-
te. Hij is moeiteloos boven elke
techniek verheven. Hij doet het
publiek huiveren met zijn zin
nelijk stemgebruik. Hij is louter
expressie en verbeeldings
kracht.
Zijn begeleider Glen Wilson,
ook al zo n soepel en moeite
loos musicerend mens, kan zich
dankzij zijn expressief spel nog
handhaven naast de zanger.
Toch blijven zijn intermezzi
vooral pauzes waarin ik wacht
op het terugkeren van de zan
ger.
Schrijven over de dramati
sche scene en het prachtige
wiegelied uil de Incoronazlonc
di Poppea doet afbreuk aan de
pure luisterervaring. Wie er ge
weest is, zal het begrijpen. De
afwezigen zullen voor altijd ja
loers moeten blijven.
amsterdam anp
Het Theater Instituut Nederland
in Amsterdam viert met een uit
gebreid programma van ten
toonstellingen, lezingen, discus
sies, een videoprogramma, een
symposium en een aantal pu
blicaties en cd's de honderste
verjaardag van het cabaret in
Nederland.
Op 19 augustus 1895 trad
Eduard Jacobs in een souterrain
in Quellijnstraat in de Amster
damse Pijp voor het eerst op.
Dat optreden wordt in de thea
tergeschiedenis beschouwd als
de eerste cabaretvoorstelling in
Nederland.
Het theaterinstituut opent
zijn programma 100 jaar Caba
ret op 13 maart met de presen
tatie van drie cd's met oor
spronkelijk werk van de caba
retpioniers Eduard Jacobs
(1868-1914), Koos Speenhoff
L869 li 15) n Jean Louis Pis-
uisse (1880-1927). Op die dag
wordt in het instituut ook een
begeleidende tentoonstelling
geopend.
In maart, april en mei houden
vijf grootheden uit de Neder
landse cabaretwereld lezingen:
Martie Verdenius, Wim lbo, Sie-
lo Hoving, Freek de Jonge en
Toon Hermans. Het instituut
organiseert een symposium dat
is gewijd aan de praktische kan
ten van het vak. Daarover ver
schijnt ook het boek 'Zo doe je
dat - Cabaretiers en schrijvers
over hun vak'. Andere publika-
ties zijn de studie 'Kleinkunst in
Nederland - produktie, distribu
tie en afname', en 'I.urelei, de
geschiedenis van een cabaret'.
Het JoodsHistorisch Museum
in Amsterdam organiseert sa
men met hel theaterinstituut
van 2 juni tot eind november
een tentoonstelling over het
joodse aandeel in het amuse
mentsbedrijf in de periode
1893-1943. Ook komt er een cd
uil met liederen van joodse,
vooroorlogse amusemenlsar-
tiesten.
Het theaterinstituut neemt op
16 januari al een voorschotje op
zijn eigen programma met een
bijeenkomst onder de titel Ca
baret anno nu: engagement of
Amusement? Daar zijn Seth
Gaaikema en Erik van Muiswin
kel de hoofdgasten.
aanspreekt zijn de vormen bijna
altijd terug te brengen tot een
bol, een cirkel, een vierkant, een
rechthoek of een ovaal.
Dat geldt ook voor deze aquarel
van Leon van den Eijkel, die ik
eigenlijk voor deze rubriek had
uitgekozen. Het hangt
gewoonlijk boven een tafel met
een ovaal bovenblad die rust op
een brede, ronde kolom. De
kolom steunt op vier ronde
schijven die uiteindelijk weer
rusten op vier kogels. Prachtige
vormen allemaal.
Het uitgangspunt voor de
aquarel waren ook elementaire
vormen en kleuren. Van den
Eijkel heeft zich destijds laten
inspireren door Mondriaan. Hij
heeft het gemaakt als onderdeel
van zijn tentoonstelling
'Mondrian after Mondriaan' in
1992 in Stelling Gallery. Kem
van de expositie was een
installatie van 25 grote
kubussen die in elementaire
kleuren waren geschilderd.
Daarnaast had hij een aantal
aquarellen gemaakt in
verschillende kleurstellingen.
Daarvan heb ik er één gekocht.
Dit werk trof mij het meest
omdat het rode vlak
overheersend is. Dat is de kleur
waar ik altijd op val.
Leon van den Eijkel was ook
sinds zijn jeugd gebiologeerd
door Mondriaans schilderij 'De
rode wolk' dat hij in het Haags
Gemeentemuseum had gezien.
Dat vind ik als het ware in dit
werk terug. De transparantie
van de waterverf symboliseert
voor mij de doorzichtigheid van
de wolk. Het rode vlak wordt
omringd door smalle vlakken in
drie elementaire kleuren en
door een zwart vlakje.
Het is duidelijk dat Leon van
den Eijkel zich destijds door de
gedachten en het
werk van Mondriaan
geïnspireerd voelde.
Maar ais ik naar deze
aquarel kijk denk ik
nooit aan Mondriaan.^
Het is voor mij een
échte Van den Eijkel.
tekst jan rusdam
M
foto loek zuyderduin
Uitzendbureau voor dichters
ZUIDWOLDE ANP
Veel dichters en dichtbundels zijn onbekend bij het grote publiek.
Het uitzendbureau Dichter Thuis probeert daar verandering in te
brengen door de poëziemakers aan publiek te helpen.
Particulieren, maar ook bedrijven en verenigingen kunnen bij hel
uitzendbureau terecht om een dichter te boeken. Initiatiefnemers
Delia Drupsteen en Albert Metselaar concentreren zich vooralsnog
op de provincie Drenthe. Als het project succesvol is, gaat Dichter
Thuis landelijk opereren.
Tot nu toe bevat het bestand zeven (amateur)dichters. Drup
steen hoopt in de toekomst over 25 50 professionele dichters le
kunnen beschikken. Het enthousiasme van de 'afnemers' is vol
gens haar groot. Mensen blijken het enorm leuk te vinden een
dichter uit te nodigen om op bijvoorbeeld een vrjaardag uit eigen
werk voor te dragen. Ook het bedrijfsleven en politieke partijen to
nen interesse. De kosten voor het inhuren van een dichter zijn vol
gens Drupsteen 'bescheiden.'.
Extra concert!
ROB DE NIIS
iWl
woensdag 18 januari a.s.
aanvang 20.15 uur
LEIDSH SCHOUWBURG
Reserveren: 071-131943
