Genezen van remix-syndroom
BEELDEN
STQRM
Cultuur Kunst
NAi in 1995: Nederland als kunstwerk en de wederopbouw
Nederlandse actrice Nel Kars
speelt solostuk in Moskou
'Gijsbrecht' terug in Amsterdam
ATERDAG 31 DECEMBER 1994
Jeugdtheater in Kapelzaal K&O
■EiDENJeugdtheater Variété de Wip geeft woensdag 4 januari
een voorstelling in de Kapelzaal van K&O aan de Oude Vest 45 in
iden. Het stuk heet Toeters en bellen' en gaat over een ver-
itrooide en prettig gestoorde verkoper van feestartikelen. De
'oorstelling is geschikt voor kinderen van 5 tot 12 jaar en begint
om 14.00 uur
M-People maakt dansmuziek met echte songs en echte instrumenten
Architectuurinstituut trok in eerste jaar zo''n 100.000 bezoekers
Nederland als kunstwerk is de titel van de belangrijkste
tentoonstelling die het Nederlands Architectuurinsti
tuut (NAi) volgend jaar organiseert. Verder staan op het
programma de expositie gewijd aan de Japanse archi
tect Arata Isozaki, die doorloopt tot en met 12 maart.
Ook krijgt in 1995, vijftig jaar na de bevrijding, de we
deropbouw extra aandacht.
In 'Nederland als kunstwerk' geeft het NAi een beeld
van de weg- en waterbouwkunde die Nederland heb
ben gemaakt tot wat het is, en worden de achtergron
den geschetst van de totstandkoming van het land
schap met zijn wateren, bruggen, aquaducten, spoor-
en autowegen, tunnels, sluizen en waterkeringen. Het
is volgens het NAi voor het eerst dat een overzicht
wordt gegeven van wat het ingenieurswerk voor de ver
schijningsvorm, de bewoonbaarheid en de inrichting
van Nederland betekent. De tentoonstelling loopt van
27 mei tot 3 september.
Het NAi besteedt volgend jaar speciale aandacht aan
de periode 1945-1970, de tijd van de wederopbouw. In
april begint een expositie over architectuurprijsvragen
voor de wederopbouw. Voorts verschijnt een tweedeli
ge publikatie over architectuur en stedebouw tijdens de
bezetting en in de periode daarna. Het NAi gaat in 1995
ook proberen zoveel mogelijk archieven van architec
ten te verwerven.
OMA's opmars is de titel van een expositie die in au
gustus begint. Zij gaat over de invloed van het Office for
Metropolitan Architecture (OMA), het bureau van ar
chitect Rem Koolhaas. Niet Koolhaas zelf komt aan
bod, maar de architecten die bij OMA hebben gewerkt.
Vanaf september gaat het instituut een jaar lang bij
zondere aandacht geven aan het architectuuronderwijs.
De relatie met universiteiten en andere opleidingsin
stellingen zal worden versterkt.
Het NAi heeft in 1994, het eerste jaar van het insti
tuut, zo'n 100.000 bezoekers getrokken. Daaronder wa
ren nogal wat mensen die het nieuwe gebouw wilden
bekijken, aldus interim-directeur Hein van Haaren.
Voor volgend jaar wordt gehoopt op eenzelfde aantal, al
wordt rekening gehouden met een terugval omdat er
minder publiek op het nieuwe gebouw zal afkomen.
Na het vertrek van directeur Adri Duivestein wordt
nog steeds gezocht naar een opvolger, omdat Frits
Becht, die de benoeming op zak had, dit najaar plotse
ling afhaakte.
M-People? Als je begint
over de volumineuze, op
gestoken haardos van zan
geres Heather Small (mo
del atoombompaddestoel)
of hun grootste hit 'Movin'
On Up' voorzingt, dan
weet iedereen over wie je
het hebt. In thuisland En
geland is M-People echt
groot. Hun huidige toemee
is tot op de laatste plaats
uitverkocht, de single
'Sight for sore eyes' is een
dikke hit en de nieuwe cd
'Bizarre fruit' kent ook al
indrukwekkende verkoop
cijfers.
LEEUWARDEN JACOB HAAGSMA
De M in M-People stond oor
spronkelijk voor Mike Pickering.
Het debuutalbum van de groep,
'Northern soul', zou eigenlijk
een solo-album worden van de
man die de house naar Enge
land bracht en daarvoor enkele
jaren in Rotterdam bivakkeerde.
Tijdens de opnames werd de
muzikale band tussen hem,
Paul Heard en Heather Small zo
innig (ze gaan tegenwoordig
zelfs met zijn allen op vakantie),
dat er een groep geboren was.
En niet alleen een studiogroep.
Vergezeld door een man of tien
zoekt het trio ook graag het po
dium op en vele van die muzi
kanten maken eveneens hun
opwachting op 'Bizarre fruit'.
„We hebben altijd een combi
natie van echte en synthetische
instrumenten gebruikt", zegt
Pickering. „Maar we hebben
sinds twee jaar onze vaste band,
terwijl we in het begin werkten
met sessiemuzikanten die soms
moeite hadden om in de juiste
'vibe' te raken. Dat is een leer
proces, ook voor onszelf. Op de
laatste twee platen stonden alle
neuzen veel meer dezelfde kant
op."
kjEN HAAG ANP
'oor het eerst in de geschiedenis speelt een Ne-
1 tilerlandse actrice een solostuk in Moskou. Nel
ars brengt op 18 en 19 januari 'De Russische
iranje' op "de planken in het Majakovski theater,
let stuk, dat Ton Vorstenbosch speciaal voor
ar schreef, ging een jaar geleden in Nederland
première.. De Nederlandse ambassade in Mos
kou heeft de toneelspeelster uitgenodigd ter gele
genheid van de 200e-geboortedag van Anna Pau-
fowna.
k Omdat de voorstellingen in het Nederlands
Lzijn, heeft Vorstenbosch de zes aktes uitvoerig be
schreven. De vertaling daarvan in het Russisch
wordt als bijlage bij het programma gevoegd.
Kars speelt de rol van Anna Paulowna, de tsa-
rendochter die op 18 januari 1795 werd geboren
in St. Petersburg. In 1815 trouwde ze met kroon
prins Willem, de latere koning Willem II. Uit dat
huwelijk werd koning Willem III geboren. Anna
Paulowna werd in 1840 koningin der Nederlan
den. Na de dood van haar man bleef ze in Neder
land wonen, waar ze in 1865 stierf.
Kars speelde de rol het afgelopen jaar meer dan
140 keer, onder meer in Paleis Het Loo, waar
prinses Juliana de voorstelling bijwoonde. Juliana
is de achterkleindochter van Anna Paulowna.
Vóór 'De Russische Oranje' maakten Kars en
Vorstenbosch de produktie 'Koningin Sophie'.
Die ging over Anna's schoondochter, de eerste
echtgenote van koning Willem III. Kars speelde de
voorstelling ruim 400 keer.
door: Hans Croisset
CHTERGROND
De snoekduik van Freek de Jonge
'30 strijkers in kleine voetbal ge
stopt...', staat er veelbeteke
nend, in grote witte letters. En
kleiner, ergens onderaan: 'Je
bent een rund als je met vuur
werk stunt'. Dat laatste is stellig
waar, maar het is de vraag of de
manier waarop de Stichting
Ideële Reclame (SIRE) het ge
rotzooi met gillende keuken
meiden en Bengaalse potten
denkt te bestrijden nog wel de
goede is.
Na een aantal ludieke experi
menten (Urbanus verkleed als
rotje: 'Verknal je toekomst
niet'), zijn de campagnes van
SIRE van jaar tot jaar cynischer
geworden. Niet langer worden
de schadelijke gevolgen van het
creatief-explosieve hobbyisme
op een geestige manier gesug
gereerd: de laatste jaren worden
ze botweg en zonder omhaal
aan den volke getoond. Zo ont
liep vrijwel niemand de afgelo
pen week de confrontatie met
de affiches, waarop een stel
pokdalige pubers hun lichame
lijke verminkingen liet zieq.
Ik geef toe: op mij heeft dat best
indruk gemaakt. Nu hou ik veel
van vuurwerk, maar ik ben niet
zo iemand die koektrommeltjes
en elektriciteitspijpen volstopt
met zevenklappers. Ik acht mij
dan ook niet representatief voor
de doelgroep van SIRE. En dat is
het punt: ik betWijfel of de knal-
beluste knutselaars zelf ook zo
van de affiches zijn geschrokken
als ik. Ik heb althans nog niets
gehoord over drommen bech-
schaamde puistenkoppen, die
hun illegale vuurwerkvoorraad
bij de wijkagent zijn komen in
leveren. Het tegendeel lijkt me
even aannemelijk. In die krin
gen ben je een des te grotere
held als je ondanks alle verma
ningen rustig blijft doorknette
ren. Maar zelfs als er van enig
aantoonbaar gunstig effect
sprake is, dan nog vermoed ik
dat het van korte duur zal zijn.
Omdat zelfs de grofste plaatjes
binnen de kortste keren afstom
pen.
De afgelopen jaren is telkens
meer vuurwerk verkocht, en ie
der jaar heeft SIRE harder ge
schreeuwd om door het geknal
heen verstaanbaar te blijven.
Met het onverbloemd tonen
van verminkingen lijken de ui
terste grenzen van het ideële
stembereik wel zo'n beetje be
reikt. Feitelijk hebben de
deugdzame adverteerders de li
mieten van de goede smaak nu
al ruimschoots overschreden.
Wat is er tenslotte nog ethisch
aan het exploiteren van ver
minkte fotomodellen, die je met
een aan pornografie grenzende
wellust fotografeert, om ze ver
volgens, en plein public, voor
'rund' uit te maken?
Het steeds platter worden van
de advertenties van SIRE duidt
op één van de eigenaardighe
den van de beeldcultuur, name
lijk dat een te veelvuldig gebruik
de zeggingskracht van een
plaatje uitholt. Het effect van
'gewone', commerciële recla
mes is juist gebaseerd op die
uitholling: door herhaling wordt
het redelijke denken afge
stompt, de kooplust gestimu
leerd.
Wie wil waarschuwen voor het
ongemak van geamputeerde le
dematen, is natuurlijk niet ge
baat bij afstomping. Dat bete
kent dat de ideële reclamema
ker telkens andere beelden no
dig heeft om nog gehoord te
kunnen worden. Zoekt hij het,
zoals nu gebeurd is, in een als
maar grover en ongesublimeer-
der beeldvuurwerk, dan is het
eindpunt snel in zicht. Nog bot
ter kan ongetwijfeld, maar dan
zal ieder restje piëteit met de
slachtoffers definitief verloren
gaan. Waarmee de campagne
zelf zijn eigen toekomst ver
knalt. 't Zal me dus benieuwen
waar SIRE volgend jaar mee
komt, met kanonsslagen of ster
retjes.
ONNO SCHILSTRA
Sinds 1953 verschijnt in ons
|and eenmaal per jaar Het Ne
derlands Theaterjaarboek, een
lijvig boekwerk waarin alles wat
er in één seizoen op de Neder
landse planken gepasseerd is, in
voord en beeld staat afgedrukt,
n die veertig jaren hebben vele
Uitgevers, vele redacties zich in
gespannen om iedere vier, vijf
jaar een formule te vinden die
op dat moment en glimp van de
ijd zou kunnen opvangen en
weergeven.
:en jaarboek stelt zich als jaar
boek een opdracht. Jarenlang
dacht men het interessantste,
mooiste fotomateriaal van het
afgelopen seizoen te bundelen,
zodat er een jaarlijks herinne
ringsboek ontstond dat zowel
door de toneelmensen als het
jubliek zeer gewaardeerd werd.
ïedentendage echter is het jaar
boek, na tientallen gedaante
wisselingen, een soort adres
boek geworden van een schier
iontelbaar aantal toneelorgani
saties, gelardeerd met een paar
jkaternen foto's van diverse zeer
van elkaar verschillende thea-
teruitingen. Het is kortom zo
saai en onoverzichtelijk gewor
den dat een beleidsmedewerker
van het ministerie zich in een
van de artikelen terecht lijkt af
te vragen: „Door wie zoiets nu
wordt!"
Laat ik beginnen met te zeggen
dat ik geen nostalgische rede-
™nen heb om een lans te breken
ivoor de formule van 'vroeger'.
Het gezeur dat vroeger ^lles be
ter was, is - zolang dat niet be
wezen wordt - verloren tijd en
'moeite. Nieuwe tijden, ander
1 dtoneel, andere jaarboeken, niet-
Vroeger was bij het toneel
falies overzichtelijker, er waren
minder gezelschappen, de klei-
ine zaal bestond nog niet, en van
vlakkevloer-toneel had nog
nooit iemand gehoord. Het hui
dige Nederlandse theater daar
entegen is oneindig veel boei
ender, veelzijdiger, kortom veel
opwindender geworden. En het
bereikt een zeer geschakeerd
publiek waarvan velen definitief
voor een bepaald soort toneel
hebben gekozen en zich daar
heerlijk bij voelen. Zij zijn dan
ook in het geheel niet geïnteres
seerd in de ontwikkelingen
rondom hen. Dit geldt zowel
voor de fervente Ideine zaalgan-
ger als voor de schouwburgbe
zoeker.
Vrijheid blijheid, voor mij geen
probleem.
Aan één ding echter mag je, lijkt
me, niet voorbij gaan bij het sa
menstellen van een Theater-
jaarboek; en dan doel ik op het
feit dat het Nederlandse
schouwburgtoneel, het grote
zalencircuit, nog altijd tiendui
zenden bezoekers meer trekt
dan alle kleine zalen bij elkaar.
Zou het niet van enig niet ver
werpelijk commercieel denken
getuigen, wanneer daar bij het
samenstellen van dat jaarboek
enige rekening mee werd ge
houden? Helaas, van die ver
houding grote-kleine zaal is
weinig of niets in het Theater-
jaarboek terug te vinden.
Misschien moet ook hier de
leus gelden: Vrijheid, blijheid!
Een sterke redactie weet im
mers waarachtig wel wie zijn le
zers zijn?
Maar mijn door onze vader
landse cultuur ingeprente mee
gaandheid en begrip voor keuze
en mening van anderen werd
danig op de proef gesteld toen
ik al bladerend stuitte op een
gemis. Waarom is er zo opval
lend voorbijgegaan aan een van
de belangrijkste theatergebeur
tenissen van het vorige seizoen
en is er geen foto opgenomen
van Freek de Jonge naast André
van den Heuvel in Koning Lear
bij Het Nationale Toneel in de
regie van Franz Marijnen?
Als er één voorstelling was die
een onbetwist, door vriend en
vijand bejubeld, hoogtepunt
vormde vorig seizoen dan was
het toch wel die Koning Lear,
waarvan tot op de dag van van
daag de echo's doorklinken in
het programma De Tol van
Freek de Jonge zelf. Helaas, niet
een van de bijna in alle kranten
gepubliceerde foto's van Freek
in Koning Lear, gemaakt door
Pan Sok en Leo van Velzen - bij
voorbeeld de snoekduik over de
•tafel naar zijn koning - kon ge
nade vinden in de ogen van de
redactie. Een misser!
Een redactie dig zijn afkeer van
het 'Koning Lear toneel' door
weglating laat blijken, diskwali
ficeert zichzelf. Zo spijtig.
NederlandsTheaterjaarboek,
93-94 nr. 43. Uitgave: Theater
Instituut Nederland, fl. 25,-
Acteur, regisseur Hans Croiset
is oprichter en voormalig artis
tiek directeur van Toneelgroep
Theater, Het Publiekstheater
en Het Nationale Toneel.
Filmarchief op losse schroeven
van de grond kwam. „Dat was
het goeie aan M-People: einde
lijkeen album uit."
Pickering heeft zich altijd met
dansmuziek bezig gehouden.
„Dansmuziek is de belangrijkse
factor in de Britse jeugdcultuur
van de laatste 25, 30 jaar. Ik
kom uit een milieu waarin ge
danst werd. Toen ik rond 1980
in Rotterdam woonde, zag ik
dat daar geen hond danste."
Daar deed Pickering iets aan
door in Hal 4, waar destijds ook
opvallende concerten van lie
den als New Order en Captain
Beefheart plaatsvonden, dans
avonden te organiseren onder
de noemer 'Rotterdam moet
dansen'. „Ik draaide Chic, Stacy
Lattisaw, dat soort dingen."
Persoonlijkheid
Met zijn groep Quando Quango
sloeg hij voort op het ingeslagen
danspad, om vervolgens, weer
terug in Engeland, zijn vader
land kennis te laten maken met
house. Hij werkte veel als dee
jay, leverde als T-Coy de eerste
Britse houseplaat af en maakte
vele remixen.
„Het remix-syndroom",
schampert hij. „Brrr." Daar is
hij nu van genezen. M-People-
nummers worden wel aan an
dere remixers overgelaten, maar
hun versies zijn altijd een bonus
voor de eigen versie. „Remixers
halen je persoonlijkheid uit het
nummer", klaagt hij. Dan haalt
hij herinneringen op aan de tijd
dat hij zelf zijn brood verdiende
met het optuigen van ander
mans nummers. „Van de tien
nummers die je te doen krijgt
zijn er maar een of twee goed.
Vaak is het zo: als je die track en
die track doet, mag je ook Janet
Jackson remixen. Het eindigt er
mee dat je al je ideeën weggeeft.
Soms gebruikten we letterlijk
niets van het origineel. Dan
vraag je je wel af: waarom doen
ze het niet meteen goed? Dat
doen wij tenminste."
Amsterdam Na een jarenlange afwezigheid
is Vondels 'Gijsbrecht van Aemstel' terug op
de planken. Morgen, op Nieuwjaarsdag, gaat
de opvoering van 'Gijsbrecht', als jubileum
stuk van de honderdjarige Amsterdamse
Stadsschouwburg, daar in première. Het is
een totaal andere Gijsbrecht. Ellie van
Dooren heeft de tekst bewerkt. Boudewijn
Tarenskeen, die kort daan/oor composities
schreef voor'Klaagliederen' bij Toneelgroep
Amsterdam, componeerde de muziek bij de
ze muzikale en vocale interpretatie. Margrith
Vrenegoor regiseert het stuk.
Het tragische toneelspel over de onder
gang en verwoesting van Amsterdam als ge
volg van de bloedige strijd tussen de edel
man Gijsbrecht van Aemstel en de 'Kermer-
landers en Waterlanders' onder aanvoering
van Diedrick van Haerlem en Willem van Eg-
mond, voltooide Vondel in 1637.
Op 3 januari 1638 werd het drama voor
het eerst opgevoerd in de Stadsschouwburg
van Amsterdam, toen nog gevestigd op de
Keizersgracht. In de vertolking anno
1994/1995 zijn het patriottisme en de reli
gieuze ootmoed verwisseld voor mondiale
sentimenten en wereldse problematieken.
Niet een blanke acteur speelt Gijsbrecht,
maar de getinte Theo Fransz. 'Gijsbrecht' is
in de Stadsschouwburg te zien van 1 tot en
met 13 januari.
foto gpd
den haag Er komt op korte termijn geen Nationaal Audiovisueel
Archief. De stuurgroep die sinds 1993 de totstandkoming van
het archief voorbereidt, concludeert dat er onvoldoende draag-
Zcylak voor is. Ze adviseert de oprichting van een Samenwerkings-
n Stichting Nationale Audiovisuele Archieven. Dat blijkt uit het
jn rapport van de Stuurgroep Nationaal Audiovisueel Archief, dat
akjn opdracht van het ministerie van OCW is opgesteld. Staatsse
cretaris Nuis bespreekt het advies volgend jaar met de betrokke
nen. Daarna neemt hij een besluit.
De Aristokatten op video
Reiden 'De Aristokatten', de beroemde film van Walt Disney, uit
zal vanaf 22 februari op video verschijnen. Niet alleen de
Engelse versie is vanaf die datum te koop, maar ook de Neder
lands gesproken en gezongen versie. Onder meer Wieteke van
Bill van Dijk, Louis Neefs, Luc Lutz, Arnold Gelderman en
m Duyn leenden hun stem aan de Aristokatten.
«Ln
V»
M-People neemt een aparte plaats in in de voornamelijk op elektronica draaiende danswereld. foto gpd
Foutloos
De basisopnames voor 'Bizarre
fruit' werden gemaakt in de be
trekkelijke rust van Heards ei
gen thuisstudio. „Het werkt een
stuk ontspannener als je niet in
een studio van zoveel duizend
pond per dag zit", zegt Pic
kering. Vooral voor Small, voor
wie de druk in een echte studio
een crime is. „Dan moet het
echt foutloos. Ik sta veel liever
op het podium".
Met die nadruk op optredens
- „de essentie van M-People",
vindt Small - en de aanwezig
heid van 'echte' instrumenten
neemt M-People een aparte
plaats in in de voornamelijk op
elektronica draaiende danswe
reld. En dan maken ze ook nog
echte songs, een schijnbaar ver
geten ambacht in de clubscene.
Pickering: „De song staat cen
traal. Daar zit bij ons ook de
progressie in, de laatste jaren.
Daarbij helpt ook het feit dat we
veel live optreden, want in die
situatie doe je weer ideeën op
die je later in nieuwe songs kan
verwerken."
Zowel Heard als Pickering
zijn al actief in de muziek voor
de house-explosie losbarstte.
Heard zat in jazzbands, in de
Schotse cultgroep Orange Juice
en in de groep Trouble, die on
danks een enorme deal met Vir
gin, inclusief peperdure video
clips en een compleet, maar
nooit uitgebracht album, nooit
