De topsporter is motorisch hoogbegaafd'
fik loop hier niet
als een tijger rond'
ié i
Sport
Klassement topscorers '94-'95
„TERDAG 24 DECEMBER 1994
chef willem spierdijk, 071 356464, plv -chef rob onderwater. 071-356463
\arcel Sturkenboom begeleidt talenten, vedetten en 'gevallenen
elijl
9it is er mis met de topsport in Nederland? Van alles volgens
ï^critici. De wielrenners zijn al jaren niet vooruit te branden,
fle*atleten struikelden dit seizoen bij de EK reeds over de eer-
vaa of tweede horde en de zwemmers waren al blij dat ze bij
ste, mondiale titelstrijd hun hoofd boven water konden hou-
'positivo's' in sportland zullen het niet tegenspreken,
aar dat is volgens hen nog geen reden om de treurmars te
azen. Ze wijzen op de zilveren WK-plakken van de volley-
vflers en de hockeyers, de successen van de roeiers en de op-
ns/Uende verrichtingen van de judoka's.
\an het eind van eeh sportjaar, met positieve en negatieve
fe^schieters, brengt deze krant een serie over topsport in Ne-
nc. jrland. In een zevental verhalen komen onderwerpen aan
lorde als het 'Noorse model', sponsoring, maatschappelijke
geleiding, de sportbeleving van de jeugd en het huishoud
boekje van een topsporter. In de derde aflevering Marcel
urkenboom, een man die werk maakt van de individuele
geleiding van topsporters.
hede paul berkhout
p-verslaggever
'ie
irintig lange jaren was Johan
n der Haar de beminnelijke
►chtvader van de vaderlandse
acforters. In zijn binnenzak
totpeg hij een spiegel, om zijn
(Jetlanderen op zekere dag
^Jor te houden. In zijn koffer
t een vangnet: voor hen die
i de rotsen te pletter dreigden
0vallen. En zijn hart stond al-
fl open voor de atleten die tot
im kwamen. „Ik heb veel el
ude gezien in de spört, maar
ik dromen die uitkomen", zei
nog niet zo lang geleden,
^/an der Haar wilde de ellende
n de topsporter beperken en
pmen laten bestaan. Indivi-
TOPSPORT IN
.NEDERLAND
duele Begeleiding - kortweg IB -
heette zijn paardemiddel voor
een sportieve en maatschappe
lijke toekomst. Inmiddels be
reidt de sociaal bewogen gymle
raar zich voor op zijn vut. „In de
wetenschap dat de keus voor
topsport tegenwoordig veiliger
is". IB - een sectie van het NOC
*NSF - leeft voort. Niet langer
als opvanghuis voor gevallenen,
of als liefdadigheid voor mis-
deelden. Maar als rechtsinstan
tie voor talenten die van top
sport hun vak maken. „Het on
denkbare is denkbaar gewor
den...".
Oh zeker, het zwarte gat be
staat. Maar het is nog hoogst
zelden dat een sporter er par
does indondert. En natuurlijk
ligt op het hoofdkantoor van In
dividuele Begeleiding onveran
derd de brochure met die on
heilspellende titel: De keerzijde
van de Medaille. Maar die keer
zijde is lang zo zwartgallig niet
meer.
Over mislukkingen en trage
dies spreekt Marcel Sturken
boom, detroonopvolger van Jo
han. van der Haar, nauwelijks.
Onbegrip of onvermogen zijn
niet de belangrijkste thema's.
Het gaat om geld en geldstro
men, om rechten en plichten,
om 'een palet van faciliteiten'.
De topsporter, eens slechts een
bedelaar met ambities, heeft
status gekregen. „Het wordt
vanzelfsprekend dat een top
sporter beloond moet worden."
Hoogbegaafd
Elk individu hoort in zijn visie
Marcel Sturkenboom: „De tijd is niet ver meer dat elke sporter recht heeft op een uitkering.
de kans te krijgen zijn talenten
te ontwikkelen. „Een topsporter
kan men beschouwen als hoog
begaafd op motorisch gebied.
Voor hoogbegaafden zou de
maatschappij speciale voor
waarden moeten scheppen."
Over de drama's zwijgt Stur
kenboom. Want huisregel één
luidt: geen enkele sporter wordt
openlijk in diskrediet gebracht.
En stelregel twee is: aan de gou
den wetten van de sport wordt
niet getornd. „Medelijden hoeft
niet", zegt Sturkenboom. „Het
is hard werken hoor, als top
sporter. Heel hard. Het betekent
keuzes maken op jonge leeftijd.
En de investeringen betalen
zich niet altijd uit. Maar dat is
de wet van topsport. Er kan er
maar een winnen... De kans op
een onoverkomelijke teleurstel
ling is echter steeds minder
groot."
De wielrenner die verslaafd
raakt aan amfetamine. De veel
belovende turnster die voor
haar leven gehandicapt dreigt te
raken. De tennisser die tot St.
Juttemis moet lesgeven om zijn
schulden af te betalen. De voet
baller die verpietert in zijn siga-
renzaakje. De sportmiljonair die
in de goot belandt. Ze bestaan
echt. „Mensen kunnen goed de
mist ingaan", zegt Sturken
boom. „Wij zoeken naar een
systeem om die uitvallers op te
vangen."
Willekeur
Op het bureau van Sturken
boom ligt een vers krantenknip
sel, van een al even vers pro
bleemgeval. De kunstzwemster
Marjolijn Both die haar kunsten
niet meer mag vertonen van de
zwembond. Het hoofd Indivi
duele Begeleiding ontploft dan
njet als hij leest hoe een eenza
me sporter wordt vermalen
door regenteske willekeur. Hij
praat rustig en beschaafd met
alle partijen. Hij houdt een slag
om de arm, adviseert en tracht
conflicten op te lossen. Maar hij
treurt niet mee.
Marcel Sturkenboom (40) is
niet per 1 mei hoofd Individuele
Begeleiding geworden om ge
kwetste zieltjes te helen. Hij
werkt hard aan een structuur
die de topsporter-nieuwe-stijl
garanties kan geven. Niemand
maakt hem schijnbaar iets wijs.
De bevlogenheid van Van der
Haar, die het, intens betreurde
dat miljonair Richard Krajicek
zijn HAVO-opleiding niet vol
tooide, heeft plaats gemaakt
voor het realisme van Sturken
boom. Hij is afgestudeerd in be
wegingswetenschappen, werkte
tien jaar als hulpverlener in de
psychiatrie, haalde het Neder
lands volleybalteam, werd suc
cesvol volleybaltrainer, leerde
de wandelgangen kennen op
het ministerie van WVC. „En nu
komen al die lijntjes samen,
hier in Papendal bij het NOC
*NSF",zegt hij.
Juridisch
Sturkenboom slaat zich mo
menteel een weg door allerlei
fiscale en juridische problemen.
„Negentig procent van de top
sporters in Nederland beschikt
niet over een bron van inkom
sten. Nog niet. Maar de tijd is
niet ver meer dat elke sporter
recht krijgt op een soort uitke
ring". Het bedrag van 35 mil
joen gulden dat staatssecretaris
Erica Terpstra namens het
paarse kabinet in het Fonds
voor de Topsport heeft gestort,
doet dat moment heel dichtbij
komen.
„De kans bestaat dat het NOC
*NSF straks werkgever wordt
van sporters. Onkostenvergoe
ding wordt inkomen. Dat heeft
veel consequenties. Ik wil voor
komen dat als straks een top
sporter met medailles beladen
ieo Beenhakker succesvol met America in Mexico-stad
fxico-stad gpd
en exico-stad sloopt hem, erkent
n dto Beenhakker. Het werk op
clizelf kost geen kracht, maar
t combinatie van de warmte,
i hoogte en de luchtvervuiling
pet geen goed. Niet verwon-
Jrlijk, de smog hangt bijna da-
^ilijks als een grauwe sluier bo-
"b^n de grootste stad van de we-
!ld.
iMexico-stad telt tussen de
er jftien en twintig miljoen inwo-
èrs in een gebied met een om-
|ng van de provincie Utrecht,
p bijna iedereen is in het bezit
In een auto, zo lijkt het. Het
jrtjrkeer is moordend, en zo ook
une uitlaatgassen. „Ik ben altijd
Uitte energiek en dynamisch,
c Jaar hier heb ik te veel mo
menten dat ik me niet lekker
Pel. De dokter zegt maar
•eds dat het een kwestie van
ïwenning is. Het gaat ook wel
:ter nu, maar ik loop hier .niet
een tijger rond", zegt Been-
kker.
'Over één ding heeft Beenhak-
t niet te klagen, en dat is de
ndacht van de media. Terwijl
P spelers het trainingsveld ver-
iten om te gaan douchen
ferdt de coach van Club Ame-
pa belaagd door een horde
(urnalisten. Beenhakker is 'hot
pws' in Mexico. Niet alleen
por de uitstekende resultaten
in zijn ploeg, maar ook omdat
ij geen blad voor de mond
Tïemt. Beenhakker joeg eind
p Ktober de Mexicaanse voetbal-
itePbo's tegen zich in het harnas
oor openlijk kritiek te uiten op
pt beleid van de bond.
Beenhakker: „Ze zijn hier ge
jend. op de dagen dat het
lexicaanse nationale elftal
Peelt, om de wedstrijden in de
bmpetitie gewoon door te la-
In gaan. Als je vijf spelers fnoet
(staan, speel je dus met een
kif elftal. Dat geldt niet aleen
por mijn team, maar ook voor
fidere ploegen. Dat noem ik
bmpetitievervalsing en dat wil
bij mij niet in. Daar verzet ik
Uij tegen."
De 'affaire' werd in de media
breed uitgemeten, maar liep
met een sisser af. Beenhakker
en de bond streken binnenska
mers alle plooien weer glad. Te
genover de media verklaarde hij
met zijn uitlatingen 'alleen
maar het Mexicaanse voetbal te
willen dienen'. Sancties van de
bond bleven uit.
Ramp
„Problemen zoals die er zijrl
met de bond vind ik niet erg.
Daar kan ik iets mee. Want als
je ergens tegenin kunt gaan, is
er een kans dat je iets kunt ver
beteren. Dan ben, ik bereid
daarvoor te vechten. Met de op
zet van de competitie ben ik
ook niet blij. Daar kan ik niets
aan veranderen, die is zoals die
is. Maar ik vind het een ramp.
De Mexicaanse voetbalclubs
spelen in competitieverband 38
wedstrijden. De eerste tien
clubs gaan aan het eind door
naar de play-offs, gebaseerd op
het knock-out-systeem. In theo
rie kan de ploeg, die in de com
petitie op de tiende plaats is ge
ëindigd, dan nog kampioen
worden. „Deze opzet druist te
gen het hele karakter van sport
in. In de competitie wordt be
paald wie de beste is, en dat is
hier niet het geval. Je kunt hier
38 wedstrijden de pannen van
het dak spelen, bovenaan staan
en dan nog geen kampioen
worden. Als je toevallig in de
play-offs tegen twee of drie be
langrijke blessures aanloopt,
ben je de lui. En dan wordt
nummer tien kampioen."
„Na 38 wedstrijden heb je een
reëel beeld van wie de sterkste
is. Sta je dan bovenaan, dan ben
je gewoon de beste. Hier wordt
heel vaak de beste geen kam
pioen. En daar heb ik erg veel
moeite mee."
Begrijp Beenhakker niet ver
keerd, hij heeft het prima naar
zijn zin in Mexico. „Óveral waar
je werkt, heb'je dingen voor en
tegen, positief en negatief. Zo
lang de positieve kanten de ne
gatieve overheersen, moetje ge
woon blijven doen wat je aan
het doen bent."
Het Engelse Tottenham
Hotspurs, op zoek naar een ver
vanger voor de ontslagen coach
Osvaldo Ardiles, klopte dan ook
tevergeefs aan bij de Nederlan
der. „Ik ben op dit moment niet
in staat en bereid om van club
te wisselen. Ik heb hier nog een
contract tot het einde van het
seizoen en ik heb geen enkele
reden om dat niet af te maken."
Na zijn voortijdig ontslag als
I ondscoach van Saoedi-Arabië
tekende 'Don Leo' deze zomer
een eenjarig contract bij Club
America uit Mexico-stad. De
voetbalclub heeft een viertal
magere jaren achter de rug. Het
laatste kampioenschap werd
behaald in 1989.
Beenhakker lijkt erin geslaagd
Club America weer op het juiste
spoor gezet te hebben. Na elf
speeldagen stond zijn ploeg
tweede in de ranglijst, op twee
punten van de koploper. De
ploeg behaalde onlangs met de
8-1-winst tegen Ciudad Victoria
de grootste overwinning uit de
geschiedenis van de club. Ame
rica's speler Oman Biylk voert
de lijst van topscorers aan. Een
week geleden verloor Beenhak
kers team voor het eerst sinds
twee maanden weer eens. Van
Necaxa, de huidige koploper.
Geen onbekende
De resultaten stemmen de Hol
lander dan ook tevreden. „Ame
rica is een club die de laatste ja
ren heel wat problemen heeft
gehad. In de technische sfeer,
maar ook in de organisatie. We
zijn nu vier maanden bezig om
de zaak weer een beetje op te
krikken. Als je dan ziet dat we
de stadions weer vol spelen. We
hebben van de elf wedstrijden
slechts één verloren en we staan
tweede op de ranglijst, dan kan
ik op dit moment niet veel meer
vragen."
Detossige voetbaltrainer was
geen onbekende voor de Mexi-
Leo Beenhakker: „Er komt een tijd dat ze zeggen 'we hebben het wel gezien met die ouwe lui'."
SPORT OP TV
ZATERDAG
08.30-09.00 EURO; Step aerobics.
09.00-11.00 EURO. Kunstri|den op d,
schaats: hoogtepunten van het EK in K
penhagen en WK in Makuhan.
11.00-12.00 EURO: Worstelen: Wrest
Ie VS
terugkeert, hij onderaan de
vliegtuig trap wordt opgewacht
door een handenwrijvende be
lastingambtenaar." Hij rekent
op clementie. „Als ik lees dat bij
een drugsdealer zijn pistool en
pitbull aftrekbaar zijn. dan zou
een topsporter toch een aange
past dieet als onkostenpost mo
gen opgeven."
Steun
De informele steun die Van der
Haar verleende, wordt nu vast
gelegd. „We bereiken een ander
tijdperk", aldus Sturkenboom.
„Door het toegenomen geld, de
grotere belangen. We maken
voor elke topsporter een loop
baan-plan, waaraan doelstelling
en beloning wordt gekoppeld.
Maar waar ook de sportcarrière
in een breder, maatschappelijk
perspectief wordt geplaatst. De
topsporter krijgt het recht om
aan te geven hoe het geld moet
worden besteed, wij krijgen het
recht om prestaties te verlan
gen."
Individuele Begeleiding, het
begrip zegt het al, giet dat alles
in een maatpak. Want niets
schijnt zo complex te zijn als
het de levenswandel van een
sporter. „Neem* de geldstro
men", zegt Sturkenboom. „Die
zijn al heel divers. De vereni
ging, de ouders, de slager op de
hoek, het openen van winkels,
prijzengeld, bondssteun - het is
slechts een greep uit de moge
lijke inkomstenbronnen. Van
wege het maatschappelijke ef
fect van topsport, verdient deze
groep een speciale regeling.
Voor kunstenaars bestaat die
wel."
Inmiddels houdt IB niet als
enige het vangnet in handen.
Topsupport, de stichting van
Hans van Breukelen en Maarten
Ducrot, zit op het vinketouw.
„Maar sport is geen puur com
mercieel bedrijf', weerlegt Stur
kenboom, die geen voorstander
is van een tweede stichting op
dezelfde markt. „Wij redeneren
vanuit het maatschappelijk be
lang, beschouwen een toppres
tatie niet als puur zakelijk feno
meen. Sport is niet optimaal ge
professionaliseerd, dat is tegelij
kertijd de kracht en de mindere
sterke kant. Want vrijwilligheid
moet nu vaak antwoord geven
op zakelijkheid. Dat leidt tot
spanningen."
12 00-13.00 EURO Boksen
13.00-14 00 EURO Vechtsporten.
14 00-16 00 EURO. Kunstri|den op de
schaats hoogtepunten Olympische Winter-
14 00-16.00 Super: Stars on ice kunstnj-
den op de schaats vanuit Lake Placid.
14.05-16.00 BBC 2: Sports Review of the
Year: sport|aaroverzicht.
14.30 16.30 Ned 3: Studio Sport: NK ma-
rathonschaatsen in Alkmaar.
16.00-16.30 Super: Autosport: Formula
17.30-18.00 Super Pro super bikes.
18 00-19.00 EURO: Worstelen: Wrestle
Mama vanuit de VS.
18.45-19.10 RTLSport.
19.00-20.00 EURO: Karting: Elf Masters
Karting vanuit Parijs Bercy.
20.00-22.00 EURO: Kunstri)den op de
schaats: hoogtepunten van het EK in Ko
penhagen en WK in Makuhari.
23.00-00 00 EURO: Worstelen: Wrestle
uit deVS.
00 00-01.00 EURO Boksen.
10.00 11.00 EURO: Bodybuilding: WK
vanuit Kupolen (Zweden)
11.00-12.00 EURO: Worstelen: Wrestle
Mania vanuit de VS.
12.00-14.00 EURO: Motorsport: overzicht
Grand-Prix seizoen.
13.20-14.10 BBC 2: Lara: portret van de
Westindischecricketbatsman Brian Lara.
14.00-16.00 EURO: Autosport: overzicht
Formule-1 seizoen.
14.55-16.15 BRT 2: Sport extra: veldrij
den, rechtstreeks verslag van de Super
Prestige in Diegem.
16.00-17.00 EURO: Worstelen- Wrestle
Mam
uit de VS
17.00-18.00 Super: Sport: special ov
het WK voetbal 1994
17.55-18.58 Did 2: Sport '94: 2-deli
sport laaroverzicht.
18.00-18.30 Super: Horses in action
paardesport magazine
18 00-19.00 EURO: Bodybuilding: V\
vanuit Kupolen (Zweden)
18.30-19.00 SuperPro superbikes:
torsport
19.00-20.00 EURO: Vechtsporten.
19.30-20.00 BRT 1. Sport.
20.00-22.00 EURO: Autosport: overz
Indy-Car seizoen
22 00-23.00 EURO: Boksen
22 15-23 00 BRT 1 Sport extra: boksen.
rechtstreekse reportage van de traditionele
kerstmeeting in Izegem. gevolgd door
sport-actualiteiten.
22.30-23.00 Super: Sport.
23.00-23.30 Super: Ski perfect: magazi
23.00-00.00 EURO: Worstelen: Wrestle
icht
Mania
uitdeVS.
23.30-00 30 Suf
00.00 01 00 EURO: Autocro
ker Indoor Super Stock-Car.
01.00-01.30 EURO. Truckra
zicht Europa Cup-seizoen.
08.30-09.00 EURO: Step aerobics.
09.00-11.00 EURO: Kunstri|den op di
schaats: hoogtepunten van het EK in K
penhagen en WK in Makuhari.
11 00-12.00 EURO: Aerobics. WK var
14.00-16 00 EURO: Kunstri|den op d.
schaats: hoogtepunten Olympische Wn
spelen Lillehammer.
14.15-15.00 Did 2: Sport '94: |aarove
WK
it (2).
16.00-17 00 EURO: Bodybui
vanuit Kupolen (Zweden),
17 00 17 30 EURO: Truckracing: over
zicht Europa Cup-seizoen.
17.30-18.30 EURO Karting: Elf Mast.
Karting vanuit Parijs Bercy
18.25-19 15 Old 1 Sport Extra: kunst
den op de schaats, reportage van het i|«
18.30-19.30 EURO. Worstelen: Wrestle
Mania vanuit de VS.
18.45-19.10 RTLSport.
19.30-20.00 EURO: Eurosportnieuws.
19 30-20 00 BRT 1: Sport
20.00-21.00 EURO: Speedworld: auto- en
motos portmagazine
21.00-22.00 EURO: Autosport: overzicht
22.00-23.00 EURO: Eurogoals: overzicht,
Europe se voetbalcompetities.
23.00-00.00 EURO: Boksen.
23.30-00.00 RTL 4. Sport.
00.00-01.30 EURO: Golf: Overzicht PGA
European Tour.
01.30-02.00 EURO: Eurosportnieuws.
DINSDAG
05.45-06.00 Did 1: Morgenmagazine
08 30-09.00 EURO: Step aerobics.
09.00-11.00 EURO: Kunstri|den op de
schaats: hoogtepunten Olympische Wintei
H .00-12.00 EURO: Bodybuilding: WK
vanuit Kupolen (Zweden).
12.00-13.00 EURO: Eurogoals: overzicht
Europese voetbalcompetities.
12 40-13.40 BBC 2 Autosport, samen
vatting van de RAC Britse tourwagen kam
pioenschappen 1994
13.00-14.00 EURO: Worstelen: Wrestle
Mama vanuit de VS
13.15-13.45 RTL 4 Sport: voetbal, de
topclubs van Europa.
13.40-16.00 BBC 2 Paardesport- recht-
Chepstow.
13 45-14.15 RTL 4: Sport: voetbal, de
topclubs van Europa
14.00-16.00 EURO: Olympische Spelen:
hoogtepunten Lillehammer
16.00 17.00 EURO: Speedworld: auto- e
motos port magazine
ARCHIEFFOTO
caanse voetballiefhebber. De
wedstrijden van Real Madrid
werden live uitgezonden in
Mexico. Het goede spel van
Club America doet zijn popula
riteit alleen groeien. „Populari
teit, daar hou ik me nooit mee
bezig want het is zo betrekke
lijk. Mensen die nu enthousiast
reageren als ze me zien, roepen
over twee weken als we twee
keer verloren hebben iets an
ders. Ik doe mijn werk. Ik geniet
van mijn werk en hoe anderen
over mij denken interesseert me
niet."
„Dat heeft niks met zelfbe
scherming te maken. Het heeft
gewoon te maken met reëel
zijn. Niets is zo vergankelijk als
populariteit. Het zal me een rot-
zorg zijn of mensen me aardig
vinden. Zo denk ik, zo zit ik in
elkaar, ik kan toch niet rekening
houden met iedereen. In dit be
roep acteer je voor een zaal met
heel veel toeschouwers. En au
tomatisch heeft iedereen een
mening over jou. Een mening
die altijd gebaseerd is op wat ik
ben, Leo Beenhakker de trainer,
en niet op wie ik ben."
„In het begin van je carrière
stel je belang bij wat mensen
van je denken, hoe ze tegen je
aankijken. Maar dat is een hele
korte periode tot je door hebt
dat het allemaal heel betrekke
lijk is. En dat alles voornamelijk
bepaald wordt door de resulta
ten. Als je met 3-0 wint ben je
een kanjer, als je met 3-0 ver
liest ben je een klootzak. Als dat
bepaalt of je goed of slecht bent,
een kanjer of een klootzak, daar
kan ik niks mee."
Motivatie
De soms ongewenste aandacht
die zijn persoon trekt, neemt hij
voor lief. voetbal is zijn leven,
nog steeds. Geef Beenhakker elf
spelers, een paar ballen, een
veld en twee goals en hij is te
vreden, al is het maar een
jeugdteam. „Ik geniet net zo
goed als ik met een jeugdelftal-
letje bezig ben. Ik heb de naam
en faam en de uitstraling van
een grote club niet nodig om
mijn werk leuk te vinden. Mijn
motivatie is voetbal. Ik geniet
van de sfeer van een vol sta
dion, maar ik heb het niet nodig
om met inzet te werken en ge
lukkig te zijn. De basis is niet al
les wat er om heen hangt, de
basis is voetbal."
„Ik ga door met dit werk zo
lang ik het leuk vind. En zolang
de andere kant het leuk vindt.
Zodra er een duidelijk genera
tieconflict op de proppen komt,
houdt het op. En die komt een
keer. De spelers worden steeds
jonger en ik word steeds ouder.
Er komt een keer een moment
dat ze zeggen 'ouwe lui, we
hebben het nou wel gezien met
je'. Dat moment komt. En net
voor dat moment moet ik weg
wezen, dat is duidelijk."
Leidsch Dagblad
Doelpuntenmaker van de week:
Niels Karremans (SVLV)
2
1)
Dennis Stuifzand (Docos)
0
21
2)
Fred Bloem (Noordwijk)
0
15
3)
Maurice van Berkel (Leiden)
0
11
4)
Marco de Ridder (Katwijk)
0
11
5)
Hans Zwaan (Katwijk)
0
11
6)
Kees Haasnoot (KRV)
0
10
7)
Ruud de Klerk (Foreholte)
0
10
8)
Johan de Ridder (Docos)
0
9
9)
Ed Borst (MMO)
1
9
10)
Niels Karremans (SVLV)
2
8
