Verbondenheid bij Amber
Cultuur&Kunst
Groninger Museum
enorme trekpleister
Hernieuwde band tussen
kunst en godsdienst
Schone
Schijn
Film Festival Rotterdam verwacht files
Engelen zijn overal
ZATERDAG 24 DECEMBER 1994
CHEF ANNEMIEK RUYCROK. 071 -356471. PLV -CHEF JAN RIJSDAM, 071-356472
Inlevering demo's voor Springpop
leiden Al duurt het nog even - tot april volgend jaar om precies
naf te zijn - Springpop staat weer voor de deur. Voor de derde afle-
hms)! vering van dit Leidse popfestival kunnen de demo's alvast wor
den ingeleverd. Uit de inzendingen worden de deelnemers ge
kozen. Het adres luidt: Willem Gressie, Surinamestraat 56,2315
XE Leiden.
Nieuwe jaar vol cursusmogelijkheden
leiden Voor wie is geïnteresseerd in - klassieke - muziek begint
K&O in het nieuwe jaar weer met een aantal cursussen. 'Muziek
geschiedenis in hoofdlijnen II' door Mies Albarda behandelt de
periode van de 17de eeuw tot ongeveer 1900 aan de hand van
veel luistervoorbeelden. Dan is er nog 'Rondom de Meesterse-
rie', bedoeld voor bezoekers van deze serie die zich in de muziek
l(j willen verdiepen. ,,Een Rondje Romantiek' door Margot Kalse
gaat aan de hand van een aantal muziekfragmenten in op de
ontstaansgeschiedenis en de belangrijkste kenmerken van de ro-
3j mantische muziek in de 19de eeuw. Inschrijving is mogelijk bij K
&0, Oude Vest 45, tel. 071-141141. Het bureau is op werkdagen
geopend van negen tot vijf uur, zaterdags van negen tot twaalf
Junglebook als kerstproduktie
5.00 den haag Jeugdtheaterschool Rabarber in Den Haag brengt dit
jaar als kerstproduktie Junglebook. De voorstellingen zijn van 26
uur december t/m 5 januari. Junglebook is een avontuurlijk stuk vol
ld V0(j spanning en verrassingen voor iedereen vanaf 6 jaar. Het theater
j zal in een jungle-achtige sfeer worden gebracht, zodat de toe-
bezod schouwer zich twee uur lang in het oerwoud waant. In de voor
stelling spelen, zingen en dansen dertig leerlingen van de
school.
00
-
Pinocchio bij RO Theater
Rotterdam Het Ro Theater gaat de familie-opera Pinocchio op
zijn repertoire nemen. De première is op 28 december in de Rot
terdamse Schouwburg. Het gezelschap zet met Pinocchio een
jarenlange traditie voort om rond Kerstmis een groots opgezette
familievoorstellingen uit te brengen. De Chileens-Nederlandse
componist Patricio Wang componeerde de produktie op basis
van een libretto van Guus Baas, dramaturg van het RO Theater.
De regie is in handen van Peter de Baan. Paula Vink tekende
voor de choreografie. George van Houts en Kees Coolen, acteurs
van het Ro Theater, vertolken de rollen van Pinocchio en zijn va
der Geppetto. De voorstelling wordt t/m 5 maart in diverse
plaatsen opgevoerd.
brui]
:n omCRONINGEN CPD
n ko-
3udeiHet nieuwe-Groninger Museum
)ro van architect Alessandro Men-
13 4{dini is een publiekstrekker van
[jewelste. In de eerste zeven we-
'ken van de opening hebben al
70.000 personen de kassa's ge-
6 INpasseerd. Het streefaantal van
oe ^jaarlijks 150.000 bezoekers zal
als het zo doorgaat binnen en-
2a|kele maanden worden gehaald.
0'0k Vanwege de overstelpende
-«belangstelling in met name de
5600iveekenden geeft het museum
>4, igehoor aan de veel gehoorde
ïr (klacht dat de nieuwe attractie
Mop zondag pas vanaf 13.00 uur
3l1inps geopend. Met ingang van
1995 kunnen bezoekers op zon
dagen al vanaf 10.00 uur terecht
in de nieuwe schepping van Al-
lessandro Mendini in het Ver-
bindingskanaal tegenover het
NS-station.
De verruiming van de ope
ningstijden op zondag betekent
dat het museum voortaan dage
lijks is geopend van 10.00 tot
17.00 uur, behalve maandag als
het museum is gesloten. Het
museum is ook gesloten op
tweede kerstdag, nieuwjaars
dag, 30 april, hemelvaartsdag en
28 augustus. In verband met de
grote belangstelling is de ope
ningstentoonstelling "Atelier
Mendini '90'94" tot en met 26
februari verlengd.
Kunstenaars kunnen uurtje exposeren
amsterdam anp
véBeter één uur goed exposeren, dan tien dagen hangen zonder uit-
vii straling. Datis het idee achter de One Hour Art Expositie, die vanaf
in 13 tot en m£t 15 januari is te zien in Arti et Amicitiae in Amster
dam. Iedereen die vindt „dat zijn kunstwerken rijp zijn om gezien
te worden" kan meedoen aan de tentoonstelling van een uur. Men
sen kunnen maximaal drie werken inzenden. De kosten zijn gering.
'Wij zoeken
kunst die
iets vertelt
over mens'
LEIDEN ONNO SCHILSTRA
„In Oost-Europa is veertig
jaar lang propaganda ge
maakt tegen religie. Daar
om heeft godsdienstige
kunst in Hongarije een
andere betekenis dan in
Nederland. Het was niet
zozeer verboden om
vanuit je geloof kunst te
maken, maar je maakte
wel een politiek statement
als je het deed. Je zette je
af tegen het regime. Om
zulke kunst te waarderen
hoefde je niet speciaal re
ligieus te zijn. Zelf heb ik
helemaal geen gods
dienstige achtergrond. In
de galerie presenteren wij
ook geen religieuze kunst,
in die zin dat het christen
dom wordt uitgedragen.
Wij zoeken naar kunst die
iets vertelt over mensen
en menselijkheid, niet
naar kunstenaars die let
terlijk de bijbel weerge
ven", aldus Susanne Jege-
si van Galerie Zichy.
„Als mens heb je be
hoefte aan een tastbare
wereld vol zekerheden, te
gelijkertijd verlang je een
spiritueel leven, waarin je
die zekerheden kunt be
twijfelen. Dat is een te
genstrijdigheid, waaraan
niemand kan ontsnappen.
Daarom zoekt men een
referentiekader voor zich
zelf. Vroeger was dat het
christendom, maar nu dat
niet meer zo algemeen
aanvaard wordt als grond
slag voor de cultuur, zie je
dat veel kunstenaars zich
een nieuw, persoonlijk re
ferentiekader zoeken. Zelf
vraag ik me af of zoiets
wel mogelijk is. Ik zie
meer in mensen, die pro
beren om hun eigen inter
pretatie te geven aan de
bestaande referen
tiekaders. Wij presenteren
bij voorkeur kunstenaars
die traditionele christelij
ke of mythologische the
ma's op hun eigen manier
interpreteren, die hun ei
gen manier van verbeel
den zoeken binnen de be
staande gegevens.
Dat is voor mij de bete
kenis van religieuze kunst:
het zoeken naar een ge
structureerde levensbe
schouwing. waarmee je de
wereld beter kan begrij
pen en waaruit je normen
kan afleiden. Zo'n orde
ning heb je nodig om de
toekomst uit te stippelen.
Want hoe kun je plannen
maken voor de toekomst
als er geen structuur voor
je plannen is?'
Kunst en religie. Eeuwenlang
waren ze onafscheidelijk. Ze
hadden de meest gelukkige
verbintenis die een mens
zich kan indenken. De mooi
ste kindertjes brachten ze
voort: altaarstukken, canta
tes, beeldhouwwerken, ka
thedralen - en alles van de
hoogste kwaliteit. Maar in de
twintigste eeuw kwam de
klad in het voorheen zo voor
beeldige huwelijk. De gelovi
gen liepen bij bosjes de kerk
uit, en met nen de kunste
naars.
Wie nu dacht dat het nooit
meer goed zou komen tussen
die twee, blijkt zich te heb
ben vergist. Want op de
drempel van de 21e eeuw te-
kent zich een kentering af in
het klimaat. Steeds vaker ko
men kunstenaars weer open
lijk uit voor hun interesse in
religie. Het aantal kerken, dat
gebruikt wordt als expositie
ruimte voor beeldende kunst
is binnen korte tijd explosief
gestegen. Zelfs de strengste
calvinisten, beeldenstormers
bij uitstek, raken geïnteres
seerd in de hernieuwde ver
bintenis van kunst en religie.
Ook in Leiden. #Zo schreef
onlangs nog een gerefor
meerde dominee in het
'Leids Kerkblad' een warm
pleidooi voor een nieuwe
verbeelding van het geloof.
Eerder zette - tevergeete - een
club kunstminnaars zich in
om een werk van de Leidse
kunstenares Irène Prinsen in
de Hooglandse kerk te laten
plaatsen.
Zelfs in de immer voor
zichtige kunsthandel lijkt het
roer om. Met name Galerie
Amber en Galerie Zichy vie
len de laatste tijd op door
presentaties van religieus ge
tinte kunst. Aan tic voor
avond van Kerstmis 1994 ver
tellen de twee galcriehoud-
sters over hun visie op het
één en ander. Susanne Jegesi
van Galerie Zichy is gespecia
liseerd in Hongaarse kunst,
Irma Roefs van Galerie Am
ber legt zich toe op Aziatisch
georiënteerde kunst. Als wij
hen mogen geloven, heeft de
christelijke Kerk vooralsnog
het primaat op religieuze
kunst verloren. De religieuze
kunstenaar van nu zoekt zijn
inspiratie niet langer bij hos
tie en miskelk, maar stelt zich
eigenzinnig, zo niet eigenwijs
op, en is niet zelden Boed
dhist.
FOTO HENK BOUWMAN
„Van alle levensbeschouwingen is het Zen-Boeddhisme de slechtste nog niet", aldus Irma Roefs van galerie Amber.
>i„?r
g Nat schilderwerk wordt geweigerd.
leiden onno schilstra
„Toen ik opgroeide was gods
dienst geen roman, maar uit
sluitend grammatica. Mijn ge
neratie heeft zich massaal afge
keerd van de kerk, en zodoende
ben ik nog steeds huiverig om
voor religieus versleten te wor
den. De kunst die galerie Amber
toont, heeft zeer zeker religieu
ze aspecten, maar dat is niet
waar wij in de eerste plaats in
zijn geïnteresseerd.".
Irma Roefs van de Leidse ga
lerie Amber.zoekt naar kunst
die het ego overstijgt. „Die vin
den wij meer in Japan dan in
Europa. In het Westen draait al
les om het individu. Dat vind ik
gevaarlijk. Ik denk dat veel van
de huidige maatschappelijke
problemen voortkomen juist uit
die cultus van het individu. Er
wordt niet verder gekeken dan
het eigenbelang. Politici kennen
geen gemeenschappelijk ideaal
meer, men is alleen uit op per
soonlijke eer. Hetzelfde geldt
voor de kunstenaars. Het inte
resseert ze nauwelijks of het pu
bliek nog iets begrijpt van wat
ze doen. Ze bekommeren zich
alleen nog maar om de status
van hun ego.
In Oosterse landen ligt de na
druk juist op gemeenschappe
lijkheid. Een Zen-tekening is
pas geslaagd als de toeschouwer
zich erin kan vinden. Daarom
vind ik van alle levensbeschou
wingen het Zen-Boeddhisme de
slechtste nog niet. Het streven
in de Oosterse religies om het
individu te overstijgen en in
harmonie te leven met de om
geving spreekt mij aan. Maar
religie houdt voor mij op zodra
het een vaste vorm krijgt.
Vreemd genoeg is de meeste re
ligieuze kunst nou juist heel erg
gebonden aan vaste vormen.
Mij maakt de vorm niet uit, als
het maar een goed beeld is. Het
gaat erom of je erdoor geraakt
wordt, of je voelt dat er iets van
de wereld is doorschouwd: het
feit dat je je verbonden voelt
met iets dat groter is dan je
zelf."
Museum koopt
plafond
schildering
ROTTERDAM ANP
Het Historisch Museum Rotter
dam heeft op een veiling bij
Christie's in Londen een pla
fondschildering van Adriaen
van der Werff (1659-1722) ge
kocht. Het stuk, getiteld De
Faam, is volgens het museum
uniek. Een latere plafondschil
dering bevindt zich in het mu
seum in het Duitse Kassei. Ruim
twee eeuwen is De Faam zoek
geweest.
Het werk is na aankoop naar
het historisch museum Het
Schielandshuis gegaan Daar is
het tot 15 januari te zien bij de
andere werken van Van der
Werff op de tentoonstelling Rot
terdamse Meesters uit de Gou
den Eeuw. De expositie ging op
15 oktober open. De aankoop is
volgens het museum een sleu
telwerk uit het oeuvre van de
Rotterdamse kunstenaar.
Het museum betaalde er
60.000 gulden voor. „Dat is
goedkoop", zegt een woord
voerster. Maar de restauratie
kost waarschijnlijk nog eens
20.000 gulden. De schildering is
„ongehoord vies". Ook is het
stuk niet gaaf meer; alle vier de
hoeken zijn schuin afgesneden.
Dat is vermoedelijk gedaan om
de voorstelling in een ander pla
fond te plaatsen.
Van der Werff bracht de schil
dering aan op doek, dat hij later
op hout plakte. In de jaren vijf
tig van deze eeuw werd het ge
heel op een stuk spaanplaat
met formica bevestigd. De res
taurators zullen die ingreep on
gedaan maken.
De schildering werd in 1692
gemaakt voor het huis van de
Rotterdamse kunstverzamelaar
Nicolaes Flinck, beschermheer
en begunstiger van Van der
Werff. Nicolaes was de zoon van
de Amsterdamse schilder
Govert Flinck. Zijn beschilde
ring bestond oorspronkelijk uit
drie vlakken. Op het midden
stuk dat het museum nu heeft
gekocht, staat een faam, de go
din die de daden van de helden
bezingt. De faam heeft een lau
werkrans op het hoofd en blaast
de loftrompet. Ze lijkt op het
portret van de vrouw van Van
der Werlf.
Dudok-pomp op reis
vinkeveen gpd
Het Dudok-pompstation aan de
A2 bij Vinkeveen wordt binnen
twee weken in zijn geheel over
land en water naar het Autotron
vervoerd. Een kraanbedrijf uit
Zaandam gaat de klus klaren.
Het pandje wordt per dieplader
naar het Amsterdam-Rijnkanaal
gebracht, waarna de tocht per
boot wordt voortgezet. Het uit
gegraven gebouwtje staat mo
menteel op palen in het grond
water.
Engelen zijn er in allerlei ge
daanten: als boodschapper van
God, als beschermengel, als Cu
pido met pijl en boog of als
al., kerstversiering. Ik heb ze zelf in
de boom, met blond golvend
ing haar, een tikkeltje mollig, geïn
spireerd door de Renaissance,
'56, spelend op een harpje of trom-
r)at pet
Gek eigenlijk, engelen hebben
i, altijd blond haar. Ik weet niet
waarom. En ze worden meestal
voorgesteld met vleugels, in een
wit gewaad, om hun natuurlijke
reinheid aan te geven. In het
j oosten heeft de kleur blauw het
'I gewonnen van wit als symbool
van de reinheid. Toen ik laatst
ag de nieuwste kerstversiering in
de winkel zag begreep ik dat in
Nederland het ordinaire aan de
winnende hand is. De geblazen
00. figuurtjes moesten engelënkop-
I jes voorstellen maar zagen er uit
als snolletjes, met wulpse blon-
de lokken, blauwe oogschaduw,
i rode lippen en een lonkende
j blik in de ogen. Hoe kan het ook
anders in een land waar de Dik
ke Lui Band wekenlang hoog
aan de hitparade prijkt.
'r Engelen zijn overal. Soms
hoef je alleen maar omhoog te
kijken om ze te zien. Zoals op
de Steenstraat waar een vergul
de engel de windvaan bovenop
het voormalige gebouw van het
Museum Boerhaave siert.
Toch was vroeger de verschij
ning van een engel, in welke ge
bist- daante dan ook, nog een bij-
)e <xf zonderheid. Tegenwoordig kun
Jr'* je, in deze donkere dagen voor
kerst, je kont niet keren of je
5 jr< loopt tegen een engel op. Enge-
9.3C'len zijn in. Tientallen ansicht-
j3g kaarten vallen dezer dagen in
ica l)
>r
rotterdam gpd
Engelen zijn overal. Soms hoefje
alleen maar omhoog te kijken om
ze te zien, zoals naar het dak van
het voormalige Museum Boer
haave aan de Steenstraat.
FOTO HIELCO KUIPERS
Een dressman van Hij prijst, voor
zien van vleugels en areool, een
pak aan voor kerstavond.
FOTO ANP
mijn brievenbus met engelen er
op. Heel mooie zijn er bij, daar
niet van. Maar er zijn ook enge
len op posters, op papieren ser
vetten, in de reclame. Natuurlijk
in de reclame, niets is immers
heilig voor de reclameboys. Een
pasgeboren baby, mensen met
AIDS, Mondriaan en God zelf,
alles is al gebruikt om de ver
koop van artikelen omhoog te
stuwen. Nu is dus ook de engel
misbruikt door de commercie.
Het kon niet uitblijven.
Helemaal nieuw is het niet.
Nike, de godin van de overwin
ning, is al jaren de favoriete en
gel van een sportkledingfabri-
kant. Afgelopen week zag ik dus
die reclameposter van Hij, met
een dressman die, voorzien van
vleugels en een aureool, een
pak aanprijst van 299 gulden.
Ik zag de poster op kerstkoop
avond in een bushokje. Er stond
een grofgebouwde mevrouw
naast, met goudkleurige oorbel
len in, kettingen, armbanden en
ringen. Inderdaad, opgetuigd
als een kerstboom. Ze liet zuch
tend twee tassen vol bood
schappen naast zich op de
grond zakken, mopperde* wat
over de cadeautjes die ze nog
moest kopen en snauwde dat ze
geen zin meer had om te koken.
„Wat zeg je engel", vroeg de
man naast haar die zich als de
echtgenoot ontpopte. Een tik
keltje louche figuur, zo'n type
waarvan ik'nog geen tweede
hands kerststal zou kopen.
Ik meende enige spot in zijn
stem te herkennen, maar hele
maal zeker was ik daar niet van.
Het zou natuurlijk heel goed
kunnen dat die mevrouw op an
dere dagen van de week een en
gel is, al was ze er zo op het eer
ste gezicht de tegenhanger van.
Natuurlijk bestaan engelen in
levenden lijve, aartsengelen die
zich onbaatzuchtig inspannen
voor het welzijn van anderen. Ik
moest er aan denken toen ik af
gelopen week Leidse studenten
zag demonstreren tegen de ver
hoging van het collegegeld. Het
gaat mij niet om hen in het bij
zonder, ook niet om de vraag of
ze wel of geen gelijk hebben.
Maar op zulke momenten
schiet mij altijd een gedicht te
binnen van Gerard Reve.
Roeping (voor de Zusters van
Liefde, te Weert)
Zuster Immaculata die al vier
en dertig jaar
verlamde oude mensen wast,
in bed verschoont,
en eten voert,
zal nooit haar naam vermeld
zien.
Maar elke ongewassen aap
met een bord; dat hij
vóór dit, of tegen dat is, het
verkeer verspert,
ziet 's avonds zijn smoel op
de tee vee.
Toch goed dat er een God is.
(Uit; Verzamelde gedichten;
Uitgeverij L.J. Veen)
Het Film Festival Rotterdam
barst uit z'n voegen. Voor de
vierentwintigste editie in janua
ri worden 250.000 betalende be
zoekers, bijna 1000 buitenland
se gasten en 300 journalisten
verwacht. Filevorming aan de
kassa en teleurgestelde festival
gangers die te horen krijgen dat
bepaalde filmvoorstellingen zijn
uitverkocht zullen onvermijde
lijk zijn. Directeur Emile Fallaux
hoopt dat het 25ste festival in
1996 (dat zijn laatste zal zijn)
gehouden kan worden in het
nieuwe bioscoopcomplex aan
het Schouwburgplein. Dan pas
zal sprake kunnen zijn van een
'compacter' festival.
Onder het bewind van Fallaux
is het festivalbezoek verdrievou
digd. Nog steeds bezoeken on
geveer 70.000 mensen uit de re
gio Rotterdam het tiendaagse
festival, maar in de loop van de
laatste jaren zijn er steeds meer
bezoekers van buiten de Maas
stad bijgekomen. Dezelfde films
vaker draaien is geen oplossing
voor de congestie, omdat distri
buteurs niet willen toestaan dat
een film op het festival vaker
dan drie keer wordt gedraaid.
Op het 24ste Internationale
Film Festival Rotterdam, dat
van 25 januari tot 5 februari
duurt, zijn 250 speelfilms en 25
korte documentaires, experi
mentele films en video's te zien.
De nieuwe film van Roman Po-
lanski, 'Death and the Maiden',
krijgt in aanwezigheid van de
regisseur op de openingsavond
zijn wereldpremière in Luxor.
Fallaux is vooral blij met deze
film (gemaakt naar het toneel
stuk 'De Dood en het Meisje'
van Ariel Dorfman dat nog niet
zo lang geleden door het RO
Theater op de planken werd ge
zet), omdat het raam naar de
politieke en maatschappelijke
werkelijkheid wordt opengezet.
„Veel filmers richten zich tegen
woordig op de binnenwereld,
op het psychologisch land
schap."
Geweldsfilms zijn deze editie
nauwelijks aanwezig. Fallaux:
„Ik ben er een beetje ziek van
geworden. Voorspelbare films
waarin er na een mislukte coke-
cleal stevig op los geknald wordt
hoeven van mij niet."
Europese films zijn sterker
vertegenwoordigd dan jaren
lang het geval is geweest. Zestig
procent daarvan komt uit
Frankrijk en is meestal gemaakt
door vrouwelijke debutanten.
Vaak gaat het om kleine relatie
drama's, een thema waar Fal
laux een paar jaar geleden nog
allergisch voor was, maar dat
volgens hem nu goede films op
levert.
De Japanse artistieke cinema
is volgens Fallaux volledig inge
stort, reden waarom uit dit land
weinig te zien zal zijn. Wel zal
een serie 'serieuzere' Japanse
pornofilms worden vertoond.
Getalenteerde filmmakers zijn
naar dit genre gevlucht.
Tati
Het festival maakt een beschei
den start met de viering van het
feit dat de gebroeders Lumière
honderd jaar geleden de tover
lantaarn vervingen door bewe
gende rolprenten. Er wordt een
aantal gerestaureerde klassie
kers vertoond en een kleuren
kopie van Jaques Tati's 'Jour de
Féte', met begeleiding van een
kleine fanfare. Deze kopie heeft
vijftig jaar in blikken gelegen
omdat de lenzen niet konden
worden ontwikkeld om de kleur
te tonen.
Flet programmaonderdeel Li-
mits of Liberty, dat aandacht
"schonk aan de met censuur be
dreigde filmers, ontbreekt op de
24e editie. Ook de organisatie
FilmFree, die vorig jaar werd
opgericht om informatie te ver
zamelen over schendingen van
de vrijheid van meningsiïiting
van filmmakers, is niet van de
grond gekomen. Die mislukking
ligt volgens Fallaux in de perso
nele- en bestuurssfeer. Het ini
tiatief heeft hij „opgeborgen"
tot na het festival. Op de 25e
editie van het filmfestival keert
het programma-onderdeel naar
verwachting terug.
Het festival reikt voor het
eerst een aantal prijzen uit.
WERELDS GROOTSTE SPECIALIST I N LEDEREN ZITMEUBELEN