Arie weet nog altijd wat een dubbeltje waard is'
!en kalkoenebuik vol gehakt en kastanjes
Theo Bakker
Vossefabel
in De Kruik
Het Gesprek van
mensen
Grote beesten, kleine
Reacties en suggesties voor
"Gesprek van de Dag"
Telefoon 071-356444
of
Postbus 54,2300 AB
te Leiden
Bruikbare tips worden
beloond met een cadeaubon
van 25 gulden.
In café De Kruik aan de
Haarlemmerstraat kennen ze
hun klassieken. Vorig voer
den de vaste gasten Vondels
Gijsbrecht (van Leiden) op,
dit jaar tussen Kerst en Oud
en Nieuw spelen zij een be
werking van de de aloude fa
bel Van den Vos Reinaerde
na. Dit alles onder de bezie
lende leiding van regisseur
Hans, alias De Schipper, en
de eigenaar van het etablis
sement, Hans Seisveld.
Zo'n dertig 'acteurs' hebben
de afgelopen weken flink ge
oefend om zich het stuk ei
gen te maken. Het bruine ca
fé is min of meer omge
vormd tot podium waar de
andere vaste gasten van De
Kruik, zij dus die niet mee
doen, maar ergens een
plaatsje tussen moeten vin
den. De grime, de kostuums,
de decors, effecten en de at
tributen; alles geschiedt ver
der in eigen beheer.
Van den Vos Reinaerde
wordt tweemaal opgevoerd.
Op 28 december om 20.00
uur en een d^g later om
21.00 uur. Eventuele belang
stellenden kunnen ziclrmel-
den aan de bar om te zien of
er nog een plekje beschik
baar is. Het stuk duurt onge
veer twee uur.
AD VAN KAAM
JATERDAG 24 DECEMBER 1994
Kersttips van poelier Van der Krogt
Van der Valk besluit 1994 met een dubbel-feest
zich afroepen.'
'Pater, hebben Kiragi en ik,
hebben onze vaders en moe
ders en broertjes en zusjes
dan ook fouten gemaakt?'
'Dat zijn hoogmoedige vra
gen, die je niet moet stellen,
Niwemutoni. Gods wegen zijn
ondoorgrondelijk. Ik wil jullie
alleen mensen laten zien, die
het beste voor hebben met de
wereld. Mensen die bidden
voor de vrede die jullie zo
hard nodig hebben. En die
dromen van stille, heilige
nachten over heel de wereld.
Daarover zingen zij aan het
eind van de dienst een lied en
ik zou julllie dat lied graag le
ren, zodat wij het samen op
het altaar kunnen zingen. Ki
ragi, jij kunt niet zingen, dat
weet ik, maar kom er dan
maar gewoon naast staan.'
'Aan jou, Kiragi, zou ik iets an
ders willen vragen. Zou jij de
preek willen doen? De preek is
een praatje waarin ik de men
sen vertel hoe ze moeten le
ven. Ik stel me voor Kiragi, dat
jij op de kansel gaat staan en
dat er een stilte valt van twin
tig minuten. Doe dat voor mij
Kiragi, uit dankbaarheid.'
'En dan nu, broeders en zus
ters in Christus, zou ik u wil
len vragen om tot slot van de
ze kerstviering samen met
Niwemutoni en Kiragi het
'Stille nacht, heilige nacht'
aan te heffen.'
'Psst, pater, kijk eens.' 'Wat is
er Niwemutoni?' 'Kiragi zingt,
pater.'
Arie van der Valk. Beroemd en
berucht in Voorschoten. De
'stille' broer van Gerrit die voor
de rest van Nederland het ge
zicht van de toekan is. Samen
met Gerrit trok hij tot begin dit
jaar aan de touwtjes binnen het
Van der Valk-concern. Hij doet
het rustiger aan sinds de ge
ruchtmakende arrestatie in fe
bruari op Curasao. Samen met
zijn broer werd hij toen opge
pakt door de Fiscale Inlichtin
gen en Opsporings Dienst
(FIOD) op verdenking van
grootscheepsebelastingfraude.
Maar wie Arie vdlgende week
vraagt naar de belangrijkste ge
beurtenis van dit jaar krijgt mis
schien als antwoord het feest
dat zich woensdag afspeelt in
De Gouden Leeuw. Dan viert hij
zijn 65ste verjaardag en zijn
gouden horeca-jubileum.
Maar we kunnen het hem niet
vragen, want Arie praat niet met
de pers en daar valt niet aan te
tornen. Als we zijn zoon Lucas
mogen geloven had hij al grote
moeite met een vrij bescheiden
aankondiging van zijn feest aan
de buitenwereld. „We hebben
het toch gedaan omdat we wil
den dat in ieder geval een aan
tal mensen hier in Voorschoten
het wist."
Als overbrenger van die bood
schap koos de familie voor de
Voorschotense journalist Joop
Peeters die Arie en Gerrit al van
jongsaf aan kent. Tegelijk met
de broers doorliep hij in de cri
sisjaren kleuter- en lagere
school, toen er nog geen sprake
was van een Van der Valk-con
cern. Het bedrijf bestond
slechts uit een garage en een
theeschenkerij met uitspanning
aan de Veurseweg in Voorscho
ten.
De Valkjes hadden het toen ze
ker niet breed. Joop Peeters:
„De nonnen lieten ons op de
kleuterschool voor twee families
bidden, omdat die het zo moei
lijk hadden. Voor de familie
Steih en voor de familie Van der
Valk. De een heeft nu de kisten
fabriek en hoe het met de ander
is gegaan is bekend." De gebe
den van de kleuters zijn dus wel
verhoord.
Regels
Joop Peeters steekt dan ook niet
onder stoelen of banken dat hij
zijn petje afneemt voor wat de
familie Van der Valk heeft be
reikt. Hij is er bovendien van
overtuigd dat in ieder geval Arie
daarbij nooit bewust de regels
met voeten heeft getreden. Over
alle trammelant met bouwver
gunningen rond de uitbreidin
gen van De Gouden Leeuw zegt
hij: „Ach, Arie kon moeilijk
wachten pis hij wist dat een ver
gunning wel zou komen, begon
hij al vast. Daar konden ze bij
de gemeente niet zo goed te
gen."
Arie is behalve ondernemer
voetballiefhebber. Speelde in
het eerste elftal en later bij de
veteranen van SVLV (toen nog
WL) in Voorschoten. „Een geo-
de voetballer", zeggen daar de
oudgedienden. „Overal inzet
baar. Type Jan Wouters. Ogen
dicht en gaan."Hij is de club al
tijd trouw gebleven, staat nog
altijd regelmatig langs de lijn.
Niet voor niets prijkt de naam
Van der Valk op de shirts.
Wie vrienden en bekenden over
Arie van der Valk spreekt krijgt
keer op keer te horen dat hij
zo'n familieman is. „Een fantas
tische opa, een wijze man."
Binnen het bedrijf geldt hij als
'de financiële man'. „Iemand
die een ingewikkeld probleem
in drie zinnen weet neer te leg
gen", zegt Leidenaar Fred C.
Meier, hoofdredacteur van de
Valk Koerier, het blad dat wordt
verspreid via de hotels en res
taurants van het concern. „Ger
rit", zegt Meier, „is meer de ro
manticus van de twee. Die wist
op zijn vierde toen hij over de
boulevard liep dat hij ooit de
pier van Scheveningen wilde
hebben."
Joop Peeters, heeft een aanvul
ling op die anekdote. „Arie zag
in eerste instantie niks in de
pier. Er loopt geen rijksweg
langs, zei hij dan." Maar vol
gens Meier is die Filosofie allang
verlaten. Uiteindelijk lopen er
ook geen rijkswegen langs
Avifauna, de schouwburg van
Almelo of het Van der Valk-ho
tel op Curagao om wat ver
spreid bezit van het concern te
noemen.
Conflicten
Dichter bij huis is Arie vooral
bekend door de vele conflicten
met de gemeente en buurtbe
woners en met de vajcbonden,
over onverhoedse uitbreidingen
en arbeidsomstandigheden bij
De Gouden Leeuw, het hotel in
Voorschoten waar Arie altijd bij
is blijven wonen terwijl broer
Gerrit vanuit Nuland de 'zuide
lijke' tak van het concern be
stierde. Wat hun uitvalsbasis
ook was, beide broers deelden
in ieder geval de eigenschap dat
ze in alle opzichten op de klein
tjes konden letten.
„Arie weet nog altijd wat een
dubbeltje waard is. Hij heeft een
hekel aan verspilling", zo luidt
een typering, die wordt beves
tigd door uitlatingen van voor
malige werknemers van De
Gouden Leeuw in deze krant.
„Arie van der ValkWat was
die zuinig. Ik weet nog dat een
kok een keer tien eieren had la
'Wie bent u', vraagt de man
aan de Rwandese grens. 'Zie
je niet dat ik in het zwart ben.
Ik ben een afgezant Gods. Een
man met een missie. Ik kom
hier om goed te doen.' 'Maar
is uw God een Tutsi of een
Hutu.' 'Het is mijn God, God
de Almachtige. De God die al
les in zijn hand houdt. Als jul
lie hem hadden gekend, had
het hier zo'n vaart niet gelo
pen. Ik ben hier om het leed
te verzachten van jullie god
deloze slachtpartijen. En laat
mij er nu door, de tijd dringt.
Zaterdagavond moet ik alweer
terug zijn in Leiden om voor
te gaan in de kerstdienst.'
'Wie bent u', vraagt de direc
teur van het psychiatrisch op
vangcentrum voor kinderen
in Goma. 'Ik kom hier om
goed te doen. Om enkele kin
deren weer enig geloof in God
en mens terug te geven.' 'En
hoe had u dat gedacht te
doen?' 'Ik zou graag twee kin
deren meenemen naar Ne
derland en ze de kerstdienst
laten meemaken. Dat ze zien
dat er ook goede mensen zijn,
die bidden voor vrede.'
'Neemt u Kiragi en
Niwemutoni maar mee. Die
hebben het het hardst nodig.
Dat God u belone voor zoveel
goedheid.'
'Dit is Kiragi. Kiragi betekent
'stomme'. Hij is veertien en
heeft niet meer gesproken
sinds de slachtpartijen.
Niwemutoni is nog pas twaalf.
Het is niet eenvoudig haar te
benaderen. U ziet het, haar
hele gezicht draagt de sporen
van kapmessen. Zij is ont
snapt, haar vader, moeder
broertjes en zusjes zijn voor
haar ogen onthoofd en aan
stukken gesneden.'
'Kiragi, Niwemutoni, ik heb
groot nieuws voor jullie. Jullie
mogen met deze meneer mee
naar Nederland, naar een rijk
land in vrede. Noem deze
man, pater, vader, en ver
trouw hem. Hij gaat jullie het
geloof in de mensen terugge
ven.'
'Pater, wanneer komen de
grote beesten om ons op te
eten?' 'Nee, lieve Niwemuto
ni, heb geen angst. In Neder
land gebeurt dat niet. Hier
heb je geen 'grote beesten'.
Droogje tranen.'
'En nu ga ik jullie uitleggen
naar welk feest ik jullie van
avond meeneem. Het is het
feest van de geboorte van
Gods zoon, die als mens, als
kind van Maria en Jozef op
aarde is gekomen om ons, jul
lie dus ook, te verlossen. Dat
geeft hoop, hé. En denk niet
dat jullie het alleen zwaar
hebben, want jullie zijn nog
ontsnapt, maar die Zoon, Jes
us genaamd, hebben zij ge
kruisigd.'
'Kiragi, Niwemutoni, deze
avond zullen jullie zien dat er
ook goede mensen zijn. Geen
grote beesten, maar kleine
mensen die willen schuilen bij
God, die nederig willen op
gaan in de kudde. Die terug
willen naar de bron. Luister
naar hun gezang, naar de bij
na wanhopige toewijding.
Hoor hun gebeden. Hoe zij
erkennen dat zij fouten ma
ken en zo Gods toorn over
vallen bouwput dicht te gooien
met zand. Toen het bedrijf dat
na lang aandringen niet zelf
deed (de funderingen van hui
zen in de buurt werden be
dreigd door stijgend grondwa
ter), pakte de gemeente de zaak
aan en stuurde een rekening
van 50.000 gulden. Volgens ver
schillende bronnen zou Arie na
de hele operatie zijn verlies
hebben genomen met de korte
opmerking ,,'t Is zonde":
Fraude
Fred Meier merkt over dit soort
affaires, maar ook over het
zwart bétalen van mensen op:
„Je hebt fraude en fraude. Frau-
de om snel te verdienen en
fraude die ontstaat omdat ie
mand iets groots wil opbou
wen." Volgens Meier is bij de
Valkjes sprake van dat subtiele
onderscheid. Hij schreef-niet
tojl Arie's vreugde- een com
mentaar van die strekking in de
Valk Koerier. Maar noemt het
ook typerend dat in zo'n geval
niet werd ingegrepen.
De Voorschotense oud-wethou
der van ruimtelijke ordening
Daan van Dalen kan daar ach
teraf misschien wel in meevoe
len. „Ergens heb ik hem wel ge
mogen". zegt hij terugblikkend.
„Van der Valk zette je voor een
voldongen feit. Dat was dan ge
boren uit ondernemingszin. Ze
wilden niet achter de bureau
cratie aanlopen. In feite deden
ze dat in heel Nederland. Als dal
verkeerd uitpakte, accepteerde
Arie dat." Van Dalen (VVD, van
1978 tot 1990 wethouder) ver
telt hoe Arie van der Valk altijd
zelf onderhandelingen voerde.
Rancuneus was Arie nooit, maar
een persoonlijke band ontstond
er evenmin. „Ik kom nog weke
lijks in de Gouden Leeuw, maar
we groeten elkaar nauwelijks."
Over praktische zaken viel vol
gens Van Dalen zeker te praten,
ook al leek dat wel eens anders.
Een voorbeeld daarvan is de
plaatsing van een verkeerslicht
aan de rand van het terrein van
de Gouden Leeuw. „Dat kostte
130.000 gulden en dat moest hij
zelf betalen. Maar Arie erkende
de noodzaak ook en uiteindelijk
kwamen we er uit. Toen alles
rond was dronken we samen
een glaasje sherry. Terwijl we
dat dronken, merkte hij op dat
dat het duurste glas sherry was
dat hij ooit had gehad."
Over een ding kan de jarige Arie
van der Valk in ieder geval ge
rust zijn, de prijs van de sherry
houdt hij woensdag in ieder ge
val in eigen hand.
ie kalkoenen en fazanten vlie
ten op dit moment zijn winkel
lit. En poelier Leo van der Krogt
uet ze ook graag vliegen. Dat
letekent immers dat het druk is
de zaak aan de Oude Rijn in
.eiden. Heel druk.
loals elk jaar voor de feestda-
en, meldt hij monter. „De
erstdrukte begint een paar da-
en van tevoren. Al krijgen we
ior Sinterklaas ook al wel be-
lellingen. Maar de meeste
iensen geven pas laat op wat
'illen hebben. Dat betekent
lat we flink moeten werken om
lies klaar te krijgen. Ook 's
lachts. Ik slaap nu niet veel per
lacht. Dat komt wel weer met
rste kerstdag, hoop ik."
ienk maar niet, dat Van der
ogt het alleen nu druk heeft
roor de feestdagen. Nee, dat
'erk begint al voordat de be
itellingen binnenstromen. Om
fle ergste drukte een beetje voor
je zijn, zo luidt zijn verklaring,
j,Verleden week zijn we al be
gonnen met het schoonmaken
jan wild. En vacuüm trekken
om het vlees goed te houden,
ja, we hebben een flinke vries-
jkpel. Bovendien is er ook nog de
ri|'riescel van mijn vader in
Stompwijk. Aan ruimte geen ge-
ttprek."
ïtjVat ligt er dan vooral opgesla-
'ageri? Oftewel, waar is de meeste
liyraag naar? „Hazerugfilet wordt
erg veel besteld. Reebief-
ituk, konijnen en kalkoenen
ziook erg veel. De rest van het
laar kopen de mensen ook wel
(kalkoen, maar dan geen hele.
rekalkoenfilet willen ze dan. Dat
v\js makkelijker klaar te maken."
bbe uitleg is simpel. „We verko-
tpen hele kalkoenen tussen de
tdlwee en de negen kilo. Dat is
wat vlees. Voordat-ie
;oed gaar is moet-ie een tijd in
le oven. We rekenen ongeveer
■n uur per kilo. Waar je dan
oor moet uitkijken is dat de
kalkoen niet te droog wordt. Je
kunt er bijvoorbeeld een lapje
ppek overheen leggen. En wat
Champagne voor
Arie van der Valk
na zijn vrijlating op
borgtocht eerder
dit jaar. De man die
binnenkort 65
wordt, kende een
roerig jaar.
FOTO ARCHIEF
ten kapotkoken. Hij had ze dus
weggegooid. Arie zag die eieren
liggen en werd me toch driftig.
Hij schold en hij tierde wel vijf
minuterï. En overwoog de mo
gelijkheid om de eieren nog te
verwerken in een salade."
Maar wie die zuinigheid te ver
doorzet bouwt geen groot con
cern op. Onder andere omstan
digheden weet Arie van der Valk
zijn verlies te nemen, ook als
het orrugrote bedragen gaat.
Twee jaar geleden bijvoorbeeld
werd De Gouden Leeuw ge
dwongen om een K groot ujtge-
Leo van der Krogt
aan de snijtafel.
„Het is flink wer
ken om alle bestel
lingen op tijd klaar
te krijgen."
FOTO MARK
LAMERS/HOLVAST
de mensen ook veel doen, is de
kalkoen eens in de zoveel tijd
bedruipen tegen uitdroging."
Hoe dan ook, het is en blijft niet
echt eenvoudig om een hele
kalkoen smakelijk te bereiden.
Maar het kan natuurlijk wel.
„Als je de kalkoen wilt vullen,
moet je je wel realiseren dat de
smaak van zo'n vulling kan
gaan overheersen. Wat de men
sen nog wel eens doen bijvoor
beeld is een vulling maken
waarin ondermeer Armagnac
zit. Dat is echt een standaard
vulling. Alleen vind ik dat je dan
de kalkoen nog nauwelijks
proeft."
Van der Krogt heeft het ook niet
zo op marineren. „Het vlees een
paar dagen in de rode wijn zet
ten. Drie, vier dagen in de mari
nade. Het vlees wordt dan wel
zachter, maar de smaak gaat er
een beetje vanaf. Als je een vul
ling wilt, neem dan bijvoorbeeld
kipgehakt met kastanjes. Die
smaak overheerst niet. Zo proef
je de kalkoen goed."
Kip wordt in elk geval niet veel
gegeten met de feestdagen. Kip
is echt gevogelte voor de gewo
ne dagen. /V eeuwenlang. Zijn
er nog nieuwe trends te bespeu
ren in het eetgedrag van de
consument? „Parelhoen", zegt
Van der Krogt resoluut. „Dat
wordt nu ook veel gegeten. Dat
zit een beetje tussen kip en fa
zant in. Het is ook iets smakelij
ker dan kip."
„Verleden jaar verkochten we
veel struisvogelvlees. Nu is dat
wat minder. Waarom zou ik je
niet precies kunnen zeggen. In
elk geval is struisvogelvlees
weer wat harder. Het zachtste
vlees? Dat is reebiefstuk, vlees
van een jong hertje. Het is wel
het duurste vlees, maar zachter
kun je niet hebben.
Waaruit we dus mogen conclu
deren dat van der Krogt zelf ree
biefstuk zal eten met de feest
dagen. „Nou, we gaan thuis
gourmetten. Maar wel met wild
hoor. Eeneendefïleetje, een
struisvogelfileetje. En inder
daad: ook een reebiefstukje."
HERMAN JOUSTRA