Trina \s verre verleden in Amsterdam
Kerst met Vader Abraham èn Renate Tebaldi
Cultuur&Kunst
oncert in teken grote geweld
Op tijd in Montpellier
afgeleverd
'Ding dong, merrily on high
klonk nog nooit zo opwekkend
Geschoolmeester door
Trestle Theater Company
:NSDAG21 DECEMBER 1994
chef annemiek ruycrok, 071 -356471plv -chef jan rijsdam. 071-356472
onzen zwijn pronkstuk tentoonstelling Nieuwe Kerk
/arken', klinkt het als uit één mond door de kamer
t Peking Hotel in de Chinese hoofdstad. Directeur
Veen van De Nieuwe Kerk in Amsterdam en China-
indige dr. Jan Fontein zijn het roerend eens: een
it bronzen vat in de vorm van een wild zwijn is het
ïkstuk van de tentoonstelling 'China's verre verleden,
vondsten uit Hunan', die in de tot museum omge-
wde kerk op de Dam tot 18 april te zien is.
China-tentoonstelling in Neder
land die twee miljoen gulden
en zijn een week in Peking aan kosten met zich meebrengt,
jest om de meer dan hon- De Chinezen die de collectie in
eeuwenoude voorwerpen bruikleen hebben gegeven krij-
de expositie te controleren gen als tegenprestatie een dollar
l 21 grote kisten te pakken per bezoeker uitbetaald. Er is
vervoer naar Nederland, bewust gekozen voor voorwer-
selectieproces heeft slechts pen uit één bepaalde streek. „In
meer dan een half jaar ge- de afgelopen jaren zijn er nogal
:d en dat zegt volgens Veen wat tentoonstellingen uit China
over de 'harmonieuze en in het buitenland geweest. Het
ierige samenwerking' met waren kunstwerken die uit de
Chinezen. 'Je merkt in de grond zijn gekomen en een
[tijk dat de deuren lang- overzicht gaven van de dynami-
n verder opengaan en dat sche Chinese geschiedenis. Veel
Chinezen samenwerking mensen hebben dat gezien en
ten met het Westen', con- er is nu de wens om dieper op
eert hij. zaken in te gaan. Dat kun je
bronzen objecten die naar doen door je te beperken tot
Ierland werden gehaald zijn één periode in de geschiedenis
_jr dan drieduizend jaar oud. of tot een bepaalde streek",
lomen uit de provincie Hu- schetst Fontein de achtergrond,
in Zuid-China waar in die Het gebied dat nu als provin-
een cultuur bloeide die on- cie Hunan bekend is, heeft vol-
andere prachtig ritueel vaat- gens hem altijd een speciale
k heeft voortgebracht. 'Het plaats in de Chinese geschiede-
azen zwijn verlaat China nis ingenomen. Zo zijn de stich-
f het eerst. Dat is heel bij- ter van de Volksrepubliek, Mao
der en iets waar we heel Zedong en andere communisti-
s op zijn. Het is een vat met sche voormannen daar gebo-
deksel waar een vogeltje ren. Hij wijst ook op de uitge-
enop zit. Er zou twaalf liter sproken eigen streektaal en de
I in kunnen, maar het is niet specifieke Hunan-keuken die
delijk waar het vat oorspron- vooral zeer heet gekruid is.
jk voor gebruikt is. Ik fanta- „Kunst uit Hunan heeft steeds
r wel eens dat er misschien weer een geweldige invloed ge-
tensvlees in bewaard werd. had op andere delen van China,
weten het gewoon niet', Het is dus verkeerd om te den-
jt kunsthistoricus Fontein ken dat kunst uit één provincie
{enthousiasme toe. hetzelfde zou zijn als provincia-
Ie kunst", zegt Fontein.
genprestatie
is als gastconservator aange- Graftombe
(ken voor deze derde grote De Nieuwe Kerk is er ook in ge-
Concert Hoofdstad Operette afgelast
iden» Het aangekondigde concert door de Hoofdstad Operette
i> vrijdag 23 december in de Leidse Stadsgehoorzaal gaat we-
|ns gebrek aan belangstelling niet door. Het publiek kan de
leds gekochte toegangsbewijzen bij het Uitbureau van K O,
ude Vest 45, teruggeven. Het bureau is dagelijks geopend van
tgen tot vijf uur, op zaterdag van negen tot twaalf uur.
muziek
recensie li dy van der spek
j>-Meesterseneconcert door het Or-
van het Oosten Dirigent Alexander
fernikov Solist: Eugen Indjic, piano. Op
(programma werken van Glinka, Boro-
en Brahms. Gehoord: 20/12, Stadsge
hoorzaal, Leiden
.chael Glinka behoorde niet
i 'Het machtige hoopje', een
ftal Russische componisten
a. Borodin) dat zich hevig af-
tte tegen de oprukkende Wes-
Ise invloeden en zich weer fa-
jtiek verdiepte in de oude
tssische volksmuziek. Toch
»s Glinka (1804-1857) nog
jórdat 'het machtige hoopje'
fit van zich liet horen, ook al
fn componist die zich na drie
Italië weer liet inspireren
for de oeroude volksmelodie-
I van zijn geboorteland. Beide
ïrken voor de pauze roepen
in ook sterk een beeldende
Dsterse sfeer op.
onweerstaanbaar zijn in de
pste symfonie van Borodin de
ltsende syncopen en de tel-
jns weer terugkerende melo-
fefragmenten, nadrukkelijk bij
I pauken, dan bij de contra
bassen en fagotten, dan bij de
ik deze keer weer prachtige
Jlli. Heel nostalgisch is de
^pnk van de Engelse hoorn (alt-
fbo) in het andante. Het was
pof dit instrument even moest
pen aan de tijd, voordat het
[kjeftrme nasale timbre volledig
i ui' ontplooiing kwam. Alexan-
En toch zit u opeens verstrikt in een geschil over
betaling van de goederen. Nu de tegenpartij al heeft
d met gerechtelijke stappen lijkt goede raad duur.
Neem contact op met Teekens Advokaten en laat de specialist in het
contractenrecht het gerezen geschil
eens goed bekijken. Door ons lidmaatschap van
Lawspan International kunt u rekenen op juridische bijstand op
Europees niveau.
TEEKENS ADVOKATEN
al 50 jaar thuis in het recht
d Lawspan International, een associatie van advokaten in de EU
Leiderdorp Karolusgulden 32-38, postbus 118, 2350 AC,
tel. 071 - 41 30 21fax 071 - 41 06 84
Leiden Haagse Schouwweg 8E, 2332 KG,
tel. 071 - 32 27 38, fax 071 -32 14 21
Het bronzen zwijn is voor het eerst weg uit China. Het is een vat met een deksel waar een vogeltje bovenop zit. Er zou twaalf liter wijn in kunnen,
maar het is niet duidelijk waar het vat oorspronkelijk voor gebruikt is. foto cpd
slaagd om in de woorden van
directeur Veen 'de mooiste
stukken' naar Nederland te ha
len van de grafgiften uit drie
adellijke graven die ruim twee
duizend jaar geleden zijn geslo
ten. „De graftombe van markie
zin Ma Wangdui - een hele be
roemde vondst uit 1971 - bleek
twintig meter onder de heuvel
top en afgedekt met leem zo
goed afgesloten dat het lijk van
de adellijke dame eruit zag alsof
ze 21 dagen geleden gestorven
was in plaats van 2100 jaar. Ze
ligt nu opgebaard in het muse
um in Changsha, de hoofdstad
van Hunan", aldus Fontein. In
Amsterdam worden een deel
van de ook in opmerkelijk goe
de staat overgebleven kleding
stukken, houten graffiguren en
gebruiksvoorwerpen van lak
werk tentoongesteld.
Een derde groep voorwerpen
op 'China's verre verleden' be
staat uit verglaasd aardewerk
kannen, schalen en kommetjes
- dat iets meer dan duizend jaar
oud is en stamt uit de cultureel
rijke Tang-periode. „Op het
steengoed werden toen voor het
eerst kleuren aangebracht on
der een glazuurlaag. Hunan is
de bakermat van de pors'elein-
versiering in onderglazuur ko
baltblauw dat later een bekend
exportartikel van China werd.
Wij tonen een kleine selectie die
alles bij elkaar een heel leuk
beeld geeft van de ontwikkeling
MUZIEKzingen ze ingewikkelde vijfstemmige zettingen
rfcfnsif monica schiks r-\~11i.4anni::ii,nn» jn
van de kunst op dit gebied."
De organisatoren van de ten
toonstelling die tot en met 18
april loopt, hebben in die perio
de ook andere 'Chinese' activi
teiten gepland. In de laatste
week van januari is er een Hu-
nan-festival waarop onder meer
de Hunan-keuken wordt voor
gesteld. Er komt een speciale
krant uit met recepten. Boven
dien zullen op acht zaterdagen
lezingen worden gehouden
doorChina-deskundigen.
introduceerd en haar verhaal
wordt zwijgend verduidelijkt
met gebruikmaking van de
maskers, die werkelijk heel
mooi zijn maar de expressie uit
eindelijk toch beperken. Alice
de etaleuze is heel alleen op de
wereld, tenminste dat denkt ze.
Totdat ze op een mooie dag ge
heel bij toeval haar tweelingzus
ter ontdekt. Natuurlijk worden
ze echte zusjes, ook al zijn ze
totaal verschillend geworden.
Ze doen veel samen, van samen
uit tot keten in de etalage. En
natuurlijk tutttelen, mekaar je
nieuwe kleren laten zien enzo.
Tijdens die sessie gebeurt het:
ze zien een uitzending van 'You
never guess what', het program
ma van de enge presentator, en
horen dat een optreden daar
500 pond oplevert.
Om het allemaal nog span
nender te maken heeft de show
leiding ook hun moeder opge
spoord, die overigens niet weet
dat zij haar dochters, die ze af
stond, weer zal zien. En die
krijgt een crisis, wil helemaal
geen contact. Nog veel erger is
dat het hele land en de roddel
pers vervolgens de tweeling gaat
achtervolgen. Zodanig dat Syl-
vie er niet meer tegen kan en er
een eind aan maakt.
Nu is Engeland Nederland
niet, maar dat einde is flauw.
Het is overtrokken en daardoor
ongeloofwaardig, zelfs een
beetje beledigend. Niemand is
toch zo naïef om de consequen
ties van een optreden in zo'n
uitzending niet te voorzien.
Daarbij kondigt de instorting
van het tv-programma, waar ie
dereen de benen neemt vanwe
ge de werksfeer, al te mooi de
persoonlijke instorting van Syl -
recensie susanne lammers
Voorstelling: Window Dressing door de
Trestle Theatre Company Gezien: 20/12,
schouwburg, Leiden.
Het is gevaarlijk om op je hur
ken te gaan zitten en dan je
wijsvinger op te heffen. Ook al
doet je lijf precies wat jij wilt,
dan nog is de kans op wankelen
groot.
De Trestle Company - een
Engels gezelschap met als spe
cialisatie groteske maskers en
mime - won met Window Dres
sing (Etaleren) een prijs op het
Edinburgh Festival 1994. De
voorstelling hekelt de uitwassen
van tv-amusement, en vooral de
'Het spijt me'-achtige varianten
daarvan. Op zichzelf is de the
makeuze begrijpelijk, maar
voorzichtigheid is geboden,
want al te gauw vervalt een
voorstelling daarover in akelig
moralistisch geschoolmeester.
Zo ook bij de Trestle Company.
Bovendien was de behandeling
van deze materie minstens zo
larmoyant als in de gemiddelde
tranentrekkende emo-show. De
geestige mimesketches en de
hilarische tv-parodieën maken
wel wat goed, maar twee vragen
blijven je bezig houden. Is het
in Engeland echt zo beroerd ge
steld met het tv-wezen en is het
nodig om je publiek toe te spre
ken als een kleuterklas?
Het begint goed: een krenge
rige regie-assistente beledigt ie
mand uit het publiek. Hij glimt
teveel, maar de grimeuse weet
dat nog net te verhelpen. On
dertussen worden we op de
hoogte gebracht van de amou
reuze escapades van de presen
tator, die het werk lelijk hinde
ren, bijvoorbeeld omdat hij de
grimeuse bezwangerde, en haar
vervolgens wil laten ontslaan.
De toon is gezet, dit is een har
de wereld.
Vervolgens wordt de gast ge-
Window Dressing is een nogal
eendimensionaal verhaaltje,
met de tv-wereld als grote boze
wolf. Zo simpel ligt het helaas
niet.
der Vedemikov dirigeert op
merkelijk: soms meditatief met
glijdende minieme bewegingen
van de dirigeerstok, losjes
vanuit het polsgewricht ge
stuurd om plotseling te veran
deren in een karikatuur van
Hans von Bülow, de legendari
sche dirigent die de première
van 'Trisfan und Isolde' (1865)
van Wagner dirigeerde. Op bei
de manieren zweepte Vedemik
ov het Orkest van het Oosten op
tot grote hoogten.
Ook dit concert uit de Mees-
terserie stond weer'in het teken
van het grote geweld. Zelden
heb ik het eerste pianoconcert
in d van Brahms met zoveel be
heerste bravour zien en horen
uitvoeren. Niet voor niets
spreekt men van een symfonie
met obligaat klavier. Beklem
mende pauzes en dramatische
trillers alom tegenwoordig. Wat
speelt die Eugen Indjic, gister
middag nog uit Parijs gesleept
wegens ziekte van de pianiste
Hélène Grimaud, uitgesproken
brilliant die eindeloze hoeveel
heid trillers!
Het adagio was mij, hoe tech
nisch virtuoos ook vertolkt, toch
te lawaaiig, eigenlijk was er ner
gens een rustpunt. De climax
tussen dirigent, pianist en or
kest bouwde zich op in het
laatste deel, rondo allegro ma
non troppo, en ontlaadde zich
in een overdonderend slot. Van
zo'n concert word je moe!
redensie monica schiks
Christmas Carols door het koor van St. George's Chapel Windsor
De Leidse Pieterskerk was met schijnwerpers om
getoverd tot een veelkleurige en door nevels ver
sluierde ruimte, waar de blik als vanzelf langs de
rijzige pilaren omhoog gericht werd. Temidden
van een decor van guirlandes met kerstrozen en
dennegroen betraden tenslotte de langverwachte
zangers van het koninklijke Windsor Castle hun
koorbankèn. Nieuwsgierig maar ook een beetje
schroomvallig werden ze bekeken. Dit is nu het
koor dat dagelijks de diensten in St. George's
Chapel opluistert. Eén van die oeroude Engelse
tradities sinds de oprichting in 1348.
Een toernee van een dergelijk koor langs Belgi
sche en Nederlandse kerken is een unieke ge
beurtenis. Hun Anglikaanse repertoire is oneindig
uitgebreid, maar de hoofdmoot werd gevormd
door Christmas Carols. En het moet gezegd: met
verbazingwekkend gemak en zonder enige ophef
zingen ze ingewikkelde vijfstemmige zettingen.
Dat is namelijk hun dagelijkse kost. Voor solo's
draait ook niemand zijn hand om. Vooral bij de
jongetjes met hun tere, heldere vogelgezang kon
je spelden horen vallen. Zeker als zo'n knaapje
gehuld in wit koorhemd helemaal boven bij het
orgel verscheen. Liederen als 'God rest you merry,
gentlemen' en 'Once in royal David's city' hoor
den we nu eens uit de eerste hand. Nooit heb ik
vrolijker en opwekkender 'Ding, dong! merrily on
high' horen zingen met die tinkelende jongens
keeltjes. Ook het Duits gezongen 'Stille nacht' was
heel indrukwekkend door zijn arrangement.
Het koor werd letterlijk terzijde gestaan door
een lange, merkwaardige man met een kommer
vol hoofd: de Dean of Windsor die op de preek
stoel een Engelse kerstgroet aan het Nederlandse
volk bracht. Soms leek deze gebeurtenis niet hele
maal bestemd voor het aanwezige publiek. De al
machtige hand van de televisieregie was daarvoor
tè voelbaar.
Een registratie van dit concert wordt op eerste
kerstdag, om 22.57 uur op Nederland 1 uilezon
den.
De zangers en zangertjes van Windsor Castle in een door nevels versluierde Pieterskerk.
FOTO HENK liOUWMAN
Stortvloed aan kerst-CD's in de platenzaken
den haag gpd
Wie rond deze tijd in de platen
winkels rondneust, op zoek
naar kerst-CD's, zal de schrik
om het hart slaan. Onvoorstel
bare hoeveelheden zilveren
kerstschijfjes worden over ons
uitgestort. Bakken vol staan ze
klaar: 'Het Kerstverhaal door
Vader Abraham', 'James Last in
Bethlehem', 'Hannie viert Kerst'
en zo nog een schier eindeloze
rij titels van zo'n beetje alle
zichzelf respecterende artiesten.
Maar ook de klassieke muziek
wereld doet een stevige duit in
het zakje.
Vader Abraham. archieffoto
Toegegeven, er is genoeg bij
dat zich over de grens begeeft,
maar zeg maar eens welke
kerstmuziek klassiek is en welke
niet. Dat hoeft ook niet per se,
al moet wel worden bedacht dat
veel traditionele kerstliederen
hun oorsprong hebben in de
klassieke muziek. Bach, Handel,
Sweelinck en vele andere com
ponisten hebben hun steentje
hieraan bijgedragen. Ook het
beroemdste en wereldwijd
meest gezongen lied 'Stille
nacht, Heilige nacht' werd door
een componist van klassieke
muziek gecomponeerd. Dat was
de Oostenrijker Franz Xaver
Gruber die het lied, voor twee
solostemmen en een gitaar, op
24 december 1818 in alle haast
in elkaar prutste omdat het or
gel van de plaatselijke kerk het
juist toen begaf.
Als eerste moet Handels ora
torium 'The Messiah' worden
genoemd. Ondanks het feit dat
dit werk niet het kerstverhaal
vertelt in tegenstelling tot
Bachs Weinachtsoratoriumis
het toch onlosmakelijk met de
kerstgedachte verbonden. Er
zijn legio uitvoeringen, waaron
der vele mooie, maar een recen
te uitgave springt er toch uit,
namelijk die van het Engelse
ensemble The Sixteen. Een
prachtige, ingetogen interpreta
tie met mooie verstilde mo
menten en uitzonderlijk fraai
zingende solisten als Lynne
Dawson en David James.
The Academy of St. Martin in
the Fields, een ander beroemd
Brits gezelschap, heeft zich dit
jaar voor het eerst op de kerst
muziek gestort. Met songs als
'The Holy and the Ivy', het ont
roerende 'In the Bleak Midwin
ter' en andere bekende en min
der bekende traditionals is dit
een heel prettige en sfeervolle
CD geworden.
Nogal verrassend is een CD
met Herman van Veen. Dat op
zich is niet zo vreemd, wel het
feit dat hij samenwerking zocht
met Ton Koopman en zijn Am
sterdam Baroque Orchestra.
Van Veen zingt, al dan niet sa
men met het AVRO Kinderkoor,
25 door Koopman bewerkte
kerstliedjes. Leuk voor liefheb
bers van Herman van Veen.
Luchtig
In de categorie licht en luchtig
valt de cd 'Noël' op van de Ca
nadian Brass. Versterkt met The
Canadian Brass Jazz All-Stars
blazen de vijf heren zich door
het kerstrepertoire. Daarbij mo
gen sterren als James Galway,
gitarist Angel Romeo en The
King's Singers ook nog een
handje helpen. Je moet er van
houden, maar de arrangemen
ten zijn wel met smaak ge
maakt.
Voor de echte barokliefheb-
bers is 'Simphonies des Noëls'
te koop. Zes kerstconcerto's uit
de hoogtijdagen van de barok
worden uitgevoerd door Les
Violins du Roy, een (alweer) Ca
nadees gezelschap van jonge
baroque-musici. Hierop staan
werken van De Lalande, Samm-
artini, Torreli, Pez, Corelli en
Charpentier. De concerto's wor
den mooi en transparant uitge
voerd en kunnen heel goed op
andere momenten van het jaar
worden beluisterd.
Natuurlijk mogen de CD's
van de Engelse collegekoren
niet in dit overzicht ontbreken.
Zowel het koor van het St. Johns
College, als het beroemde
King's College Choir kwam dit
jaar met nieuwe opnamen. Op
beide CD's staan zo'n beetje al
le bekende carols, waarbij beide
koren ook modern repertoire
van onder meer Arvo Prt, Benja
min Britten en John Tavener
ten gehore brengen. Zoals altijd
blinken deze koren uit in oor
spronkelijkheid en vakman
schap, al doet het wat vreemd
aan te lezen dat de opnamen in
hartje zomer zijn gemaakt, de
ene zelfs in Frankrijk. Maar dal
doet verder niets af aan de sfeer.
Een potentiële best seller is
'Christmas in Vienne II'. Vorig
jaar zongen Diana Ross, Placido
Domingo en Jos Carreras de
sterren van, de hemel, nu doen
Placido Domingo en Dionne
Warwick evergreens als 'Over
the Rainbow', 'As Times Goes
By' en natuurlijk weer het 'Stille
Nacht, Heilige Nacht'. De zan
gers worden weer begeleid door
de Wiener Philharmoniker ter
wijl de Mozart-Sangerknaben
voor de vocale ondersteuning
zijn opgetrommeld. Al met al
toch een feestelijke CD en leuk
als muzikale omlijsting tijdens
de brunch op tweede kerstdag.
Gregoriaans
Van een geheel andere, veel
strengere orde is 'Eternal Pea
ce': Gregoriaanse gezangen uit
de abdij van Münsterschwar-
zwach en het klooster van Mon-
stserrat. 'The Responsories of
Matins at Christmas' zijn twaalf
antifonen (gezangen waarin
twee koren afwisselend zingen).
In 'First Mass for Christmas'
wordt door benedictijnen op
een meer wereldlijke wijze ui
ting gegeven aan de blijdschap
van de geboorte van Jezus. Deze
gezangen hebben een rustge
vende, bijna hypnotiserende
werking en zijn voor de steeds
groter wordende groep liefheb
bers van Gregoriaanse gezan
gen een must.
Renate Tebaldi.
archieffoto kippa
Tot slot aandacht voor 'The
Magic of Christmas', een soort
verzamel-CD waarop groothe
den als Kiri te Kanawa, Luciano
Pavarotti en Joan Sutherland
ook trachten ons in kerstsferen
te hullen. In repertoire-keuze
geen opvallend produkt; de
kwaliteit zit 'm vooral in de ar
tiesten en koren. Zoals (voor de
'ouderen' onder ons) de her
nieuwde kennismaking met
Renate Tebaldi, een van de
mooiste sopraanstemmen van
deze eeuw. Zij zingt Brahms's
'Wiegenlied' zoals alleen zij dat
kon.
George Frledrich Handel:
Messiah. Hyperion CDA66251-
2 (2 cd's)
Academy and chorus of St.
Martin in the Fields: 'Christ
mas with the Academy'. Phi
lips 442 141-2. Herman van
Veen, Ton Koopman: 'Stille
Nacht'. Erato 4509 96393-2.
The Canadian Brass: 'Noël'.
RCA Victor 09026 62683 2. Les
Violins du Roy: 'Simphonies
des Noels'. Dorian DOR-90180.
King's College Choir: 'Christ
mas Carols'. Vanquard Classics
08 5076 71. The Choir of St.
John College: 'Advent Carols
from St. John's'. Nimbus Re
cords NI 5414. Dionne War
wick, Placido Domingo:
'Christmas in Vienna II' Sony
SK 64 304. Choir of the Monks
of Montserrat Abbey; Benedic
tine Abbey Mnsterschwarach:
'Eternal Peace'. Deutsche
Grammophon 445 945-2. Kiri
te Kanawa, Luciano Pavarotti,
Joan Sutherland e.a.: 'The Ma
gic of Christmas'. Decca 443
401-2.
Kiri Te Kanawa. archieffoto