Eeuw
verlichting
gebundeld
Leven en wonen
Kleding voor werkende vrouw
met iets 'geks'
i Magische maretak
Geluisterd naar
wens consument
Dood couturière
Grès jaar
geheim gehouden
Ooievaar Post
Veiliger skiën
Pasjes, pasjes pasjes
- ZATERDAG 17 DECEMBER 1994
29
Spelen met licht in Rotterdamse Kunsthal.
„Verlichting verkeert nog in de
primaire fase. Het is ook nog
maar 115 jaar geleden dat de
gloeilamp werd uitgevonden,"
zegt Marzano over de tentoon
stelling 'De Verlichting, verle
den, heden en toekomst van de
elektrische verlichting en haar
invloed op mens en woonom
geving' die tot en met 29 januari
in de Rotterdamse Kunsthal te
zien is.
Niet eerder werd in Neder
land zo'n uitgebreid overzicht
samengesteld op het gebied van
de elektrische woonhuisverlich
ting. Aanleiding tot de tentoon
stelling is het
boek 'Struck by
Lighting' van
dr. André M.
Koch. Met zijn
initiatief be
landde hij bij de
Kunsthal, door
dat de uitgever
slechts bereid
bleek zijn boek
te publiceren
als er een ten-
toonstelling aan
de uitgave zou worden gekop
peld. Via de Kunsthal en het
Vormgevingsinstituut belandde
het idee uiteindelijk bij Philips
Corporate Design in Eindhoven.
Wat in eerste instantie begon
als een opzet voor een eenvou
dige chronologische volgorde is
uitgegroeid tot het grootste
overzicht van huiskamerverlich
ting dat ooit te zien is geweest.
Musea uit binnen- en buiten
land hebben armaturen in
bruikleen gegeven. Vanuit de
gedachte dat licht meer is dan
een collectie armaturen be
steedt de tentoonstelling ook
aandacht aan zaken als stereo-
metrische grondvormen, ver
stelbaarheid en sfeer.
ter. Zo is bijvoorbeeld de eerste
elektrische variant te zien in de
vorm van de kroonluchter uit
1900 van de Oostenrijkse archi
tect Adolf Loos en is er een
kroonluchter van Berlage te
zien. De eigentijdse variant uit
1988 is van de hand van Borek
Sipek.
Opvallende ontwerpen zijn
verder de Bauhaus-creaties van
Marianne Brandt en Wilhelm
Wagenfeld en het werk van de
Nederlandse ontwerpers Frans
van Nieuwenborg, Maria Hees
en Herman Hermsen. Er is ook
aandacht voor het fenomeen
spotje.
Voor de organische licht-
sculpturen van
Expositie
'Verlichting'
in Rotterdamse
Kunsthal
Omhulsel
Sinds de uitvinding van de
gloeilamp, in 1879 in de Vere
nigde Staten door Thomas
Edison, hebben techniek en
vormgeving van elektrische in
terieurverlichting een enorme
ontwikkeling doorgemaakt. In
het begin werd vooral gezocht
naar de juiste vorm voor een
decoratief omhulsel: het arma
tuur. Pas na 1910 kwam er ook
aandacht voor technische as
pecten als het richten van licht
op de juiste plaats en het tegen
gaan van verblinding.
De expositie in de Kunsthal,
ingericht dpor Clare Chance,
laat ruim honderd bijzondere
lichtobjecten zien. De historie
begint bij het thema kroonluch
de Japanse ont
werpsters Eriko
Horiki en Jun-
ko Fujuki is een
speciaal pavil
joen inge
ruimd. Hun
sculpturen van
transparent
rijstpapier en
rijstvezels zor-
gen voor een
bijzondere wis
selwerking tussen vorm en licht.
Voor de expositie is werk uit
geleend door het Bauhaus-Ar-
chiv in Berlijn, het Stedelijk Mu
seum Amsterdam, het Keulse
Museum für Angewandte
Kunst, museum Boymans-van
Beuningen en de Rotterdamse
Firma Siegers Lichtgroep.
Dimmers
Rond al deze objecten staan pa
viljoens opgesteld waar de be
zoeker de verschillende kwali
teiten van kunstlicht kan erva
ren. In één van de paviljoens
kan het publiek aan de slag met
dimmers en kan het zelf experi
menteren met lichteffecten.
De vormgeving van een lamp
is vaak het doorslaggevende cri-'
terium bij aanschaf. Een lamp
wordt meestal niet anders geko
zen dan ieder ander meubel
stuk. Maar verlichting kan de
ruimtelijke indruk maken of
breken. Het doel van de presen
tatie is dan ook om te laten zien
dat de lamp van een veel grote
re betekenis is vanwege zijn
vormgevende eigenschap dan
hoe die zelf als object weergege
ven is.
Anno 1994 zijn we al zover dat
de ruimtewerking, sfeer en kleur
van het licht met de computer
geregeld kunnen worden. In fei
te is de armatuur nu al overbo
dig geworden. Maar of we dét
ook willen, is nog maar de
vraag.
De ontwikkeling van het licht staat nog geheel in de kinder
schoenen. Volgens directeur Stefano Marzano van Philips
Corporate Design ligt hier zelfs nog een onvoorstelbaar veld
open voor ontwerpers. Juist voor hen moet het een uitda
ging zijn om daar de komende jaren mee aan de slag te
gaan, aldus Marzano.
Leidse ontwerpster Monique Collignon:
-TUIN
^Lichtjes in
eh i i i
0 bloemstuk
i
-01 Het is een heel werk
2' maar het wordt wel
o.' een orginele kerst
boom als je er in
plaats van ballen heel
kleine, met bloemen
opgemaakte mandjes
in hangt. Daarvoor
moeten vooral sterke
Jj bloemen worden ge
bruikt, zoals gips-
kruid, minichrysan-
ten, mini-gerbera,
4s» waxflower enz. Je
kunt het ook om-
draaien. De kerst
ij boomlichtjes (mini-
101 lampjes op batterijen
of met een adeptor)
m in een groot bloem
stuk. Deze kerstmand
kan worden gevuld
met rode kersttulpen,
witte chrysanten,
trosanjers en blad-
groen.
FOTO PR
Jonge modemakers hebben het moeilijk, zeker de
genen die niet willen opgaan in de anonimiteit van
een groot confectie- of styling-bedrijf maar die een
eigen ltjn willen brengen. Met een starterssubsidie
houden ze het een paar jaar vol, maken hoopge
vende collecties maar kunnen in die korte tijd geen
'netwerk' opbouwen om zonder financiële steun
op eigen benen te staan. Weg kledingmerk, weg
vaak ook nieuwe impulsen voor de Nederlandse
mode.
,,'t Is jammer dat geld zo belangrijk is, want ideë-
en zijn er genoeg," zegt Monique Collignon. die 4
jaar geleden aan de Leidse Korevaerstraat haar
winkel, waar uitsluitend door haar ontworpen kle
ding wordt verkocht, opende. „Ook ik ben nog al
tijd op zoek naar een financier. Met meer geld zou
ik mooiere stoffen kunnen kopen, betere fournitu
ren, zou ik topmensen kunnen aantrekken om de
kleding te maken. Ik ben niet ontevreden nu, maar
het kan allemaal nog zoveel beter."
Doorzeter
Monique (32), is een echte doorzetter. - „anders
had ik het allang opgegeven" - maar ook zij heeft
haar droom moeten 'bijstellen'. Toen ze haar eer
ste stappen op het ontwerperspad zette, ze had
toen haar autootje verkocht om stoffen voor een
monstercollectie te kunnen kopen, riep zij 'op mijn
dertigste wil ik mijn eigen merk hebben, bekend
zijn'. Nu zegt ze tevreden te zijn als ze op haar
veertigste het gevoel heeft 'er te zijn'.
Ze is een type dat, ondanks haar tomeloze en
thousiasme, met beide benen op de grond staat.
Haar collectie weerspiegelt dat. „Ik kijk bij het ont
werpen van een collectie eerst naar mezelf. Wat
mis ik in mijn kleerkast; wat vind ik lekker om te
dragen. Ik maak kleding voor werkende vrouwen,
die gemakkelijk maar toch goed gekleed willen
gaan maar er moet wel iets geks bij te maken zijn.".
Wat ze zelf aan heeft illustreert dat: een vrij klassiek
ogend geruit mantelpakje krijgt iets speels door
veel kleine zwarte kwastjes. Maar dat 'geks' gaat
nooit ten koste van de coupe - vooral haar jasjes
zijn perfekt -, want door coupe en materialen wil
zij zich onderscheiden, niet door extravagante ont
werpen.
Antenne
Op de vraag wat haar bij het ontwerpen inspireert
zegt ze: „Eigenlijk is alles van invloed. Alles wat er
om mij heen gebeurt. En het klinkt misschien gek
om dat van jezelf te zeggen, maar ik heb een soort
antenne voor wat er mode gaat worden. Ik zal je
een voorbeeld geven. Een paar jaar geleden, het
was vreselijk koud, trok ik bij mijn keurige mantel
pak een paar moonboots aan. Iedereen lachen na
tuurlijk. Let op jongens, zei ik toen. Straks zie je dit
in de Parijse collecties. Dat geloofde natuurlijk nie
mand, maar Karl Lagerfeld showde kort daarna wèl
moonboots onder een mantelpakje."
Met Karl Lagerfeld zegt ze een bepaalde affiniteit
te hebben. Ze is dan ook apetrots dat een foto van
haar kleding met die van Lagerfeld op dezelfde pa
gina in een 'glossie' prijkt.
Of een kleine stad als Leiden dan het goede start
punt is voor een echte modecarrière? Even haalt ze
haar schouders op. „Misschien moet je wel naar
het buitenland om echt naam te maken. Maar van
de andere kant, als Nederlandse, met een Neder
lands merk moet je het hier toch ook kunnen. Bo
vendien, in de loop van de jaren heb ik geleerd dat
je stap voor stap moet bouwen, dat het allemaal
niet in een keer kan, al zou ik dat natuurlijk wel
willen en loop ik nog weieens te hard van stapel."
Zo'n stap was dit najaar haar eerste grote prese-
natie in het Amsterdamse Hilton hotel, waar toch
zo'n 350 mensen op afkwamen en wat nog belang
rijker was, waar ze klanten aan overhield.
Band
Haar benadering van het fenomeen couture en
klanten lijkt een beetje op die van Edgar Vos, die
toen hij de Max Heijmansring kreeg zei dat hij kle
ding maakte voor vrouwen met borsten en billen,
met hun kleine onvolkomenheden en dat zijn klan
ten in de loop van de tijd zijn 'vriendjes' waren ge
worden.
Ook Monique heeft met haar klanten, ook al ko
men ze maar een of twee keer per jaar een hechte
band.
Naast haar collectie ontwerp Monique Collignon
dan ook speciaal voor haar klanten. „Er zijn klan
ten voorwie ik per seizoen een garderobe ontwerp.
Waarvan ik weet wat ze in de kast hebben hangen.
Daartegen zeg ik ook gewoon, Nu is het genoeg,
meer heb je dit seizoen niet nodig. Eerlijk zijn tegen
je klanten is heel belanrijk."
„Ik vind het ook heerlijk om mensen die maat-
problemen hebben blij de deur uit te laten gaan.
Zoals die klant van 1.85 meter, die bepaalde mo
dellen niet durfde dragen. Ik heb haar laten zien
wat ze allemaal wèl kon dragen, dat is hartstikke
leuk. Nu werk ik bijvoorbeeld aan bruidskleding
voor een klant die in een rolstoel zit. Dan stuit je
toch op onverwachte problemen maar als ik die
heb opgelost voel ik mij heel tevreden."
Klanten kunnen dan ook altijd bij haar aanklop
pen als ze plotseling tot de ontdekking komen voor
een feest 'niets' te hebben. Dan wordt er na wat
heen en weer praten in razend tempo een feestelij
ke creatie in elkaar gesleuteld.
,,'t Is hard werken als je iets wilt bereiken, erkent
ze, terwijl ze nog snel een paar steekjes doet aan
een diepgroene cocktailjurk die 's avonds nog de
deur uit moet. „Met mijn kleding ben ik eigenlijk
altijd bezig, al neem ik tegenwoordig wel wat vrije
tijd. Ik vind het bijvoorbeeld heerlijk om naar een
rommelmarkt te gaan; om een avond in de week
paard te rijden. Hard werken is niet erg, maar het is
niet mijn hobby. Bovendien af en toe wat afstand
nemen komt je creativiteit ten goede, dat heb ik in
de afgelopen jaren wel geleerd. En als er straks en
stoffenfabrikant komt die iets in mijn ontwerpen
ziet wil ik hem echt iets te bieden hebben. Dan
moet ik volop ideeën hebben."
Broekpak met iets getailleerd langvallend jasje, hier en
daar 'wat opgelapt' om het wat minder streng te ma
ken. FOTO PR
Rond de kerstdagen gooit magie hoge ogen.
Of we al dan niet geloof hechten aan de
je magische gebruiken doet niets ter zake, we
herstellen ze voor even in ere. Tot een van
de oeroude gebruiken rekenen we het op-
kji hangen van maretak, vaak aangeduid met
I het Engelse mistletoe, boven een deur.
II Eventuele geliefden mogen elkaar daaron-
-1 der vrijelijk kussen en zijn bovendien verze
il kerd van een gelukkig leven. Want volgens
middeleeuws gebruik brengt maretak geluk.
Dat was al lang vóór onze jaartelling toen
~1 viscum album, zoals maretak in het Latijn
3 genoemd wordt, een belangrijke rol speelde
I in het leven van de mens.
j Het halfheestertje dat zich met zijn wortels
hecht aan de buitenste laag van een stam,
10 weerstond alle winterse stormen met het
1 immer-groene blad. Het moest wel opvallen
-) als de bladeren van de bomen waren geval
len. Het moest wel een plant met bijzonde
re krachten zijn.
J Voor de druïden was de maretak een heilige
plant met zeer positieve krachten. De Ro-
meinen noemden de plant de Magische
j Twijg van Prosperina en met deze twijg kon
met alle sloten openen. Bovendien beschik-
te de plant nog over schataanwijzende
-I krachten. Er zou wel eens een schat verbor-
■i gen kunnen zijn onder een struik of boom
q waarop een maretak groeide. Dit geloof
3jj heeft menige fraaie boom doen ondermij-
M nen. Plinius was de eerste die geneeskrach-
;1 tige eigenschappen toeschreef aan marëtak.
Hij beval thee ervan aan, voor mensen die
"j aan epilepsie leden.
)n De komst van het christendom maakte een
i einde aan de verering van viscum album en
namen als boomplant en maretak werden
vervangen door minder aardige namen als
duivelsgras, heksenbezem en heksennest.
Maar alle negativisme ten spijt bleef men
m mistletoe in vele streken van Europa zien
jj als geluksbrengend en genezend.
In streken van Midden-Europa werden tak-
J jes als amulet om de hals van kleine kinde-
J ren gehangen en rond nieuwe maan telkens
vernieuwd, omdat het blad verwelkt was.
Kneipp maakte gebruik van de gegevens
van Plinius en schreef maretak voor bij epi
lepsie en duizeligheid. Ook in onze tijd
wordt viscum in de homeopathie nog ge
bruikt voor soortgelijke kwalen. Er bestaan
zelfs recepten voor het zelf bereiden van
thee. Maar men kan beter niet op eigen
houtje experimenteren met een plant die in
zijn geheel giftig is. Vooral de de fraaie witte
bessen zijn zeer giftig. Oppassen dus met
kleine kinderen.
Tot slot nog de vraag of je na de feestdagen
de maretak kunt gebruiken om er verder
mee te kweken. Men zegt dat bessen trouw
blijven aan de boom waaraan de moeder
plant gegroeid is en dat kan zowel een po
pulier als een appel, een lijsterbes of een
peer zijn, zelfs lindes en hazelaars doen wel
eens dienst als gastheer voor deze halfpara-
siet. Voor degenen die het willen proberen:
maak een piepkleine inkeping in de schors
van een dikke tak en plak er de bes in. Zo
doen vogels het ook, als ze zich willen be
vrijden van het kleverige sap in de bes. Doe
het op verschillende bomen. Je kunt im
mers nooit weten en mocht het lukken dan
houd ik me aanbevolen voor bericht. Al is
het alleen om jaloers te worden!
Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de
natuur een vraag op? Greet Buchner zal pro
beren voor u het antwoord te vinden. De
vraag kunt u opsturen naar Damiate Dagbla
den, Postbus 507, 2003 AP Haarlem t.a.v. de
redactie LEVEN EN WONEN.
Monique Collignon, een volhoudertje.
HENRIETTE VAN DER HOEVEN
REDACTIE HENRIETTE VAN DER HOEVEN
THEA WAMEUNK
In de zes nieuwe magnetrons van
Whirlpool (Global Family) zijn de
laatste wensen van de consument ver
werkt. Hieraan is consumentenonder
zoek in Europa, Azië en de Verenigde
Staten voorafgegaan. De meeste ver
nieuwingen zijn in de combi-apparaten
aangebracht. Het bedieningsgemak is
verder verbeterd door uitbreiding van
de 'fuzzy logic' toepassingen. Fuzzy lo
gic biedt de mogelijkheid de computer
niet alleen met 'ja' of 'nee' te laten rea
geren. maar ook 'een beetje zus of een
beetje zo'. Alle apparaten hebben nu
ook een lege-start/kinderbeveiliging.
Uit onderzoek is gebleken dat consu
menten uit vrees voor te gaar voedsel
de magnetron dikwijls op een te laag
vermogen of te kort inschakelen. Met
de 'een beetje meer-toets' kan bij ge
bleken te kort dit met een druk op die
knop snel worden hersteld.
Ook is de serie uitgerust met de functie
'fase koken'. Die maakt het mogelijk
van vermogen of functie te veranderen
zonder dat je hiervoor het apparaat op
nieuw hoeft in te stellen. Vooral handig
als gerechten achter elkaar ontdooid en
opgewarmd moeten worden.
De nieuwe magnetrons zijn er in me
chanische en elektronische uitvoering.
De elektronische hebben een geheugen
waarin het voorbereidingsprogramma
van favoriete gerechten kan worden
opgeslagen.
De beroemde Franse haute-coutureont-
werpster Madame Grès blijkt ruim een jaar
geleden te zijn overleden. Haar dochter
heeft haar dood geheim gehouden om
wraak te nemen op de modewereld die haar
had laten vallen. Dit meldt Le Monde.
De bekende couturière, die eigenlijk Gei
maine Emilie Krebs heette, overleed op 24
november 1993, kort voor zij 90 jaar zou
worden. Ze stierfin een bejaardentehuis in
de Provence.
Grès, die beroemdheden als Jackie Kenne
dy, Grace Kelly en Danielle Mitterrand
kleedde, was sinds 1990 niet meer in het
openbaar verschenen. In 1988 reikte zij nog
de hoogste prijzen van de mode-industrie
uit.
Grès, die haar ontwerpstersnaam ontleende
aauxle voornaam van haar man, de schilder
Serge Cesrefkov, opende haar modehuis in
Parijs in 1941. Ze werd vooral beroemd om
de plooienval van haar jurken. De ontwerp
ster, die vaak samenwerkte met het theater
en de film, lanceerde in 1960 haar parfum
Cabochard, en later Cabotine. Pas in 1980
bracht haar modehuis een eerste confectie-
collectie uit.
Medio jaren tachtig nam de zakenman Ber
nard Tapie het couturehuis van Grès over
en nu is het onderdeel van de Japanse
groep Yagi Tsusho.
Madame Grès was sinds 1972 erevoorzitster,
van de organisatie van Parijse modeontwer-.
pers. Haar naam staat nog altijd op de pro
gramma's van de Parijse collecties.
Al lang gingen geruchten over het lot van
Grès, die failliet zou zijn gegaan of haar ver
stand zou hebben verloren. Maar haar 55-
jarige dochter Anne Grès zei tegenover Le
Monde dat zij haar moeder wilde bescher
men tegen de opdringerige omgeving. Zij
zei dat veel mode-beroemdheden haar
moeder hadden laten vallen toen ze finan
ciële tegenslagen kreeg te verduren.
Op kraambezoek een van de eerste dagen
na de geboorte is meestal een pure gezins
aangelegenheid. Wie als vriend, relatie of
familielid die eerste dagen toch iets van
zich wil laten horen kan dat nu doen via
Ooievaar Post. Een telefoontje naar 02153-
12127 en een dag of twee dagen later wordt
er een kraamcadeau of een leuke kraam
mand bezorgd bij moeder en kind. En als er
een broertje of zusje is dan bevat de mand
ook een pakje voor hem of haar. Kraam-
manden zijn er vanaf 75 excl. BTW en
verzendkosten); cadeaus vanaf 22,50.
De skiekleding van het Franse merk K.Way
is deze winter voor het eerst voorzien van
een 'reddingssysteem'. Dit systeem, inge
bracht in de mouwen en broekspijpen van
de Ski Pro-collectie, maakt het mogelijk de
skiër met radar op te sporen als hij of zij
door een lawine is overvallen. De kleuren
van die nieuwe collectie, die eendelige pak
ken, blousons, parka's, jacks en broeken
omvat zijn: donkerblauw, indigo, donker
rood en cassis. Effen of in een combinatie
van deze kleuren. Prijs van 362 tot 906 gul
den.
Het wordt vol in de portefeuille: bankpas,
giropas, creditcard, Boekenclub-pas, Airmi
les-pas, ANWB-pas en daar komt nu weer
de Libelle-Voordeelpas bij. De fabrikanten
van portefeuilles moeten er toch eens iets
op bedenken want je kunt al dat plastic bij
na niet meer kwijt. Met de Libbele-pas, die
alle abonnees in '95, ontvangen, krijgen ze
korting bij bv Peek Cloppenburg, Zij,
Hunkemöller, MacDonalds en ook in res
taurants, musea en bij toeristische attrac
ties. De kaart wordt uitgegeven in samen
werking met de Countdown, een intrnatio-
nale organisatie die kortingskaarten op de
markt brengt en waarbij wereldwijd 60.000
bedrijven zijn aangesloten.
