Eén Mondriaan is alle Mondriaans 'T -l I 'T Toch prijs voor film Jos de Putter Cultuur&Kunst Kwaliteit Paul Hoek Kwintet Recordbedrag voor ikoon Sfeerrijk kerstconcert Leiden English Choir Tropenmuseum heropent afdeling Zuidoost-Azië Rotterdams Philharmonisch in Londense Albert Hall Kunstmarkt bij Ars VRIJDAG 16 DECEMBER 1994 17 1 -356471plv -chef jan rijsdam. o Oprichter Damrakkertjes overleden amsterdam In het Andreasziekenhuis in Amsterdam is gisteren Hans de Jong overleden. Hij was de oprichter en de dirigent van het Amsterdamse zangkoor De Damrakkertjes en van het Am sterdams Vrouwenkoor. De Jong was in zijn jonge jaren concert pianist. Hij ontving zijn opleiding aan het Muzieklyceum, waar hij studeerde bij Jaap Spaanderman. De Jong is 86 jaar gewor den. Sacharov-prijs voor Nasreen straatsburg De in ballingschap levende Bengalese schrijfster Taslima Nasreen is gisteren door het Europees Parlement on derscheiden met de Sacharov-prijs voor de vrijheid van gedach ten. Een zichtbaar vermoeide Nasrin ontving de prijs uit handen van de Duitse parlementsvoorzitter Klaus Hansch. De schrijfster verklaarde een sterke verwantschap te voelen met de Russische dissident Andrej Sacharov die weigerde een „pion te zijn in welk politiek spelletje dan ook". Nasrin woont in Zweden sinds de moslims in haar eigen land een doodvonnis over haar hebben uitgeroepen. Nieuwe secretaris Raad voor Cultuur den haag A. Nicolaï wordt de nieuwe secretaris van de Raad voor Cultuur, die over een jaar officieel aan het werk gaat. De raad ontstaat uit de samenvoeging van de Raad voor de Kunst, de Mediaraad, de Raad voor het Cultuurbeheer en de Raad van Advies voor het Bibliotheekwezen en Informatieverzorging (Ra bin). Nicolaï, nu algemeen secretaris van de Raad voor de Kunst, gaat samen met het bestuur de nieuwe raad vorm geven. Het bestuur bestaat uit de (waarnemend) voorzitters van de vier ra den, J. de Ruiter, Th. A.G. van Eupen, de Leidse burgemeester C.H. Goekoop en P.J.Th Schoots. Nieuwe aanwinsten Leidse kunstenaars leiden» Van 31 Leidse kunstenaars heeft het Centrum Beeldende Kunst voor 65.000 gulden 40 werken aangekocht. De werken zijn bestemd voor de Kunstuitleen, waardoor het Leidse publiek er uitgebreid mee kan kennismaken. Volgens het CBK is er gekozen voor opvallend veel werk van debutanten, maar ook werk van 'gevestigde' kunstenaars als Bert Kienjet, Annie Goddijn, Allart Lakke, Peter Willemse, Trees Klijn en Jan Kleingeld is aange kocht. De aanwinsten worden tot en met 8 januari getoond, woe t/m za 12-17 uur, do ook van 19-21 uur, zo van 13-17 uur. In verband met de feestdagen is het CBK op 25,26 en 31 december en op 1 januari gesloten. Op 24 december sluit het Centrum aan de Hooglandse Kerkgracht 19-21 om vier uur. Dichtersmiddag in De Burcht leiden» Het literaire initiatief 'A Propos' houdt zondagmiddag 18 december een dichtersmiddag in sociëteit De Burcht. Gasten zijn Job Degenaar, Wilco Berga, Marike Wienbelt en Paul Groe- nendaal. Zij lezen vanaf 14.30 uur voor uit eigen werk. Schotse Funk in Gewoonste Zaak lisse De negen man sterke Schotse formatie Captain Shifty maakt de overtocht naar het vasteland in Europa. Hun 'tournee' begint op zaterdag 17 december in De Gewoonste Zaak in Lisse. Tijdens het muziekfestival van Edinburgh vorig jaar gooide deze funky groep hoge ogen en hun optreden in Lisse wekt dan ook hoge verwachtingen. Aanvang: 22.30 uur, toegangsprijs vijf gul den. Met de kerst naar circus Sarrasani leiden/den haag Circus Sarrasani treedt tijdens de feestdagen op TïThet Nederlands Congresgebouw in Den Haag. Bij het Uit-bu- reau van K&O zijn kaarten te koop voor de voorstellingen op vrijdag 23, maandag 26 en dinsdag 3 januari en voor de mati- op 25 december en 4 januari (16.00 uur). Het circus is voll- dedig in kerstsfeer. Informatie bij K&O, Oude Vest 45, tel. 071 - 141141. Zelfs de clowns v muziek recensie dick hermsen Concert: Paul Hoek Kwintet met: Paul Hoek, gitaar: Ronald Schmitz, gitaar; Hans van Oosterhout, drums; Harry Emmery, contrabas; Ben van den Dungen, tenor en sopraansaxofoon. Gehoord: 15/12, De Burcht, Leiden. Jazz kun je het nauwelijks noe men. De stijl waarin het Paul Hoek Kwintet speelt gaat in elk geval ver over die grenzen heen. Het is funk, rock, fusion, eigen lijk zo'n beetje alles wat swingt. Daarnaast klinken ook ingeto gen sfeerstukken met een bijna New Age-achtige inslag. Ón danks deze verscheidenheid loopt door alle composities één rode draad: kwaliteit. Iedereen die er gisteravond bij was in so ciëteit De Burcht zal dat be- Gitarist Paul Hoek timmert' hard aan de weg, maar heeft nog steeds niet de bekendheid die hij verdient. Waar dat aan ligt is een raadsel. Hij is sterk beïnvloed door gitarist Jim Hall. Toch beschikt hij wel degelijk over een herkenbaar eigen ge luid. Opvallend hierbij is zijn pop-opvatting in zijn spel. De londen dpa Overzicht in Haags Gemeentemuseum sluitstuk herdenkingsjaar Het overgangsgebied, de aarzeling tussen schemering en dageraad. Na 1920 bestond het voor Piet Mondriaan (1872-1944) niet meer. De structuur van zijn abstracte composities volgde uitsluitend nog de scherpe scheiding van kleurvlak en lijn, van rechthoek en vierkant. Het gro te overzicht van zijn schilderijen en werken op papier in het Haags Gemeentemuseum geeft er in het slotdeel vele voorbeelden van. Zo'n 80 van de in totaal 165 geëxpo seerde werken. En dat is voor een 'smal genie', zoals Ca- rel Blotkamp, hoogleraar kunstgeschiedenis en Mondri- aan-deskundige, de schilder onlangs trefzeker typeerde, net iets te veel van het goede. Wat rest zijn strakke, verstilde composities van rechte zwarte lijnen en rechthoekige of vier kante kleurvlakken, die later zo gemakkelijk ingang vonden in de mode en het huishoudtex- den haag godert van colmjon Eén Mondriaan is alle Mondri aans. Maar alle Mondriaans lei den niet tot méér Mondriaan, zo liet Blotkamp zich recentelijk in een interview ontvallen. Voor hem voegt de tentoonstelling in Den Haag, die dankzij bruikle nen uit 60 collecties uit binnen- en buitenland een nagenoeg compleet overzicht biedt, dan ook niets toe aan het beeld van Mondriaan, de eerste schilder die in zijn werk radicaal brak met de zichtbare werkelijkheid. Als je door de zalen vol Mon driaans loopt, krijgt Blotkamp het gelijk gemakkelijk aan zijn zijde. Kun je voor een enkele Mondriaan nog ontsnappen aan zijn rigoureuze vereenvou digingen en in plaats daarvan de subtiele afwegingen van lijn en kleur op je laten inwerken, in het Gemeentemuseum is dat niet meer mogelijk. Mondriaans filosofie kende maar één doel: de installatie van een orde van zuivere abstracte verhoudingen waarin de mens bevrijd zou zijn van al zijn aard se bindingen. Alles wat daarmee in strijd was, zoals de diagonale lijn en de gemengde kleur, schoof hij streng terzijde. Het schilderspalet is teruggebracht tot de primaire kleuren rood, geel en blauw en de niet-kleu- ren wit, zwart en grijs. tiel. Gemis In het Haags Gemeentemuse um ligt het zwaartepunt duide lijk op Mondriaans neoplasti- sche periode en wordt zichtbaar toegewerkt naar de laatste schil derijen, die hij in de jaren 1940- 44 in New York maakte. Daarin wordt de toon 'losser' en bijna frivool ten opzichte van de ab stracte lijncomposities die in de jaren 1926-39 in Parijs ontston den. De twee hoogtepunten daarvan, Victory Boogie Woogie (1942-44) en Broadway Boogie Woogie (1942-43) wercien voor deze tentoonstelling echter niet in bruikleen afgestaan. Voor een naar volledigheid strevend overzicht als dit is dat een ernstige gemis. Het zijn im mers de boogie-woogieschilde- rijen die de bewonderaars van Mondriaan zonder mankeren opvoeren als bewijs dat er naast de licht contactgestoorde Mon driaan van de ijzeren zelfdisci pline en de compromisloze werkwijzè, nog een andere Mondriaan bestond, die van het leven hield en op z'n tijd de charleston danste. recensie lidy van der spek Christmas Carol Concert door het Leiden English Choir o.l.v. Pim Overduin. M.i klank van de gitaar in zijn solo's is overstuurd en daardoor agressief en opzwepend. Hij gaat het gevecht met de disso nantie bepaald niet uit de weg. Dit maakt zijn solo's boeiend en zo nu en dein zelfs zeer span nend. Natuurlijk speelt de rest van de band een voorname rol in het totale eindprodukt. De rit mesectie, drums, contrabas en tweede gitaar, kleuren de bege leidingspartijen uiterst creatief in. Ben van den Dungen op te nor- en sopraansaxofoon zorgt zoals gebruikelijk voor het nodi ge solistische vuurwerk. Vooral ook de manier waarop de in strumentalisten muzikaal op el kaar reageren geeft de muziek een eerlijke spontaniteit. De composities, voornamelijk van de hand van de gitarist zelf, zijn ingewikkeld in de opbouw. Er is gedegen nagedacht over zowel het ritmisch als het melo disch verloop. Dat is duidelijk hoorbaar. Maar de haast ma thematisch ontworpen compo sities behouden altijd een in nerlijke muzikaliteit. Hierin schuilt de grote kracht van de stukken. Mattijs Ploeger, orgel, Triona Marshall, harp, Doldie Noorduyn, sopraan en Gabi de Goede, mezzosopraan Gehoord. 15/12, 'het Kruispunt', Voorschoten Her halingen: 16/12 en 17/12 in de Evange lisch Lutherse Kerk, Leiden en de Dorps kerk in Wassenaar. Christmas Carols onder een le vensgrote kerstboom die z'n naalden laat vallen en geen geurzuil nodig heeft om kersta roma te verspreiden, het wordt langzamerhand zeldzaam. Wel vier keer de onontbeerlij ke samenzang, niet over Betle- hems stal of over Engelkens door het luchtruim zwevend, maar over de Royal David's city en The Herald angels singing, hark. Het klinkt meteen veel be ter. English Choir is in de loop der tijd aanmerkelijk mooier gaan zingen. Eigenlijk is nog de enige zwakke schakel de altsec tie met een te gering volume en weinig spirit. Natuurlijk (zo hoort dat ook) weerklonken er oude vertrouwde carols met 'overwhelming' golvende so praanpartijen, die het altijd weer feestelijk goed doen, zeker als ze zo kleurrijk worden ge zongen als gisteravond. Maar New York City 1De tentoonstelling ii periode. Een ander bewijs voor Mon driaans tweede (zachte en tole rante) natuur zou liggen in de materiële condities van zijn ab stracte schilderijen. Lijnen be ven, kleurvlakken trillen, snijlij nen aarzelen, alsof het zou gaan die Mondriaan het Haags Gemeentemuseum benadrukt Mondriaans neoplastische foto gpd Na circa 1925 heerst in zijn schilderijen alleen nog de har monie van de ruimte. Een lege, ontvolkte ruimte. Het witte vlak, zo laat het chronologische over zicht zien, krijgt steeds meer betekenis als onvermijdelijke gevolgtrekking van elk streven bewust zou hebben aange bracht teneinde de onbuig zaamheid van zijn composities te verzachten met blijken van menselijk tasten en zoeken. Maar zijn dit niet ook gewoon de fysieke grenzen van de schil der? naar zuiverheid. Een onver stoorbare en smetteloze zuiver heid als uiterste consequentie van zijn Nieuwe Beelding. En het is in deze toenemende wit heid dat het beeld van een on menselijk regime opdoemt, van een onvoorstelbare realiteit die geen onderscheid en geen nu ance meer kent. Waarschijnlijk voorzag Mon driaan op het laatste moment het weinig florissante perspec tief van zijn denken en hande len en introduceerde hij de kleurige schematiseringen van de boogie woogie teneinde de kale essentie van zijn werk wat op te fleuren. Maar dan wel op de manier van een calvinist die nooit geleerd heeft met de zon de om te gaan. De ware Mondriaan is zeker niet opgestaan in het recente onderzoek waaruit blijkt dat on der zijn composities talloze pro beersels en verschuivingen schuilgaan. Die lieten zich im mers allang vermoeden. De wa re Mondriaan weerspiegelt zich in de bovenmenselijke prestatie van het enkele doek. Het is te gelijkertijd de fysieke uitbeel ding van het bovenmenselijke, die in haar herhaling in het Haags Gemeentemuseum on verdraaglijk wordt. Tentoonstelling: Piet Mon driaan: 1872-1944, Haags Ge meentemuseum (i.s.m. The National Gallery of Art, Was hington, en The Museum of Modern Art, New York), Stad houderslaan 41, 18 december 1994 t/m 29 april 1995. Ope ningstijden: ma t/m za 09-21 uur; zo en ma tot 18 uur. Kaar ten alleen verkrijgbaar in de voorverkoop bij de vestigingen van de VSB Banken en de GWK khntoren op de grote stations. Catalogus (420 p.): f 75,- (pa perback) en f 99,50 (hardco ver). het koor had meer te bieden, zoals het in 1988 gecomponeer de 'Sweet was the song' van William Mathias. Bitterzoet zijn hier de harmonieën, alsof Mathias op deze wijze Maria's dubbele gevoelens over dit Kind prijsgeeft, heel ingetogen, intro vert vertolkt. Het hoogtepunt lag in het centrum van het concert met 'A ceremony of carols' voor koor en harp van B. Britten. Een prachtig werk bestaande uit 12 korte delen, met een heel eigen karakter. De dirigent Pim Over duin had hier veel aandacht ge schonken aan de diversiteit van sferen door middel van tempo wisseling, dynamiek, expressie en timing. Zo teder als 'There is no rose', zo fel en opzwepend 'This little Babe', zo evocatief weerklonk het 'Deo gracias'. Vooral de sopraan Doldie Noor duyn had een stralende licht vi brerende stem die heel goed in deze kerstsfeer thuishoorde. Op menig harpexamen staat deze 'Ceremony' hoog op de lijst om z'n moeilijkheidsgraad èn schoonheid. Triona Marshall had naar mijn mening dit exa men vanavond met glans ge haald. Haar hele optreden druk te kracht, muzikaliteit en schijn baar moeiteloze zekerheid uit. recensie wunand zeilstra 'De Engel van Amsterdam', musical v Lennaert Nijgh (tekst) e Musicals van eigen bodem hebben vaak een cabareteske inslag. Dat geldt ook zeker voor 'De Engel van Amster dam' dat ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van Am sterdam werd geschreven. Er zit hier en daar een snufje ei gentijds engagement in, waar door je de tijdgeest van de ja ren zeventig kunt herkennen. Daarmee wil niet gezegd zijn dat deze musical te tijdgebon den en daarmee enigszins ach terhaald zou zijn. Integendeel, 'De Engel van Amsterdam' blijkt circa twintig jaar later nog steeds prima speelbaar. Zelfs in Leiden spreekt deze zo risch Amsterdamse Engel tot verbeelding. Pluimage doet het werk alle eer aan. Compo nist Joop Stokkermans, gister avond als eregast bij de pre mière aanwezig, zal ongetwij feld tevreden zijn. Door die cabareteske inslag van Nederlandse musicals doen de teksten er meer toe dan doorgaans in dit genre het geval is. Zeker bij een produk- tie als 'De Engel van Amster dam' waarin eigentijdse toe spelingen, een snufje algeme ne maatschappijkritiek en Vondels 'Gijsbrecht' door el kaar gehusseld zijn. Daarom is het extra jammer dat de ver staanbaarheid van soli en en semblenummers nogal eens te wensen over laat. Een bekend en moeilijk op te lossen euvel. Zelfs de microfoontjes mogen niet altijd baten - het is het enige echt zwakke punt van deze produktie. Daartegenover staat het van Pluimage bekende kleurrijke spektakel. 'My Fair Lady', 'South Pacific', 'Foxtrot', 'West Side Story' en nu 'De Engel van Amsterdam' - een indrukwek kende repertoirekeuze, en steeds was er de sceptische vraag, of een niet-professio- neel gezelschap dat wel aan zou kunnen. En steeds op nieuw kwam Pluimage onder leiding van de onvermoeibare allesregelaar Ronald Veeren verrassend voor de dag. Net als 'West Side Story' zit ten er in 'De Engel van Amster dam' veel ensemblenummers. Het is de sterke troef van Pluimage die ook«ditmaal weer optimaal wordt uitgespeeld. Producent annex regisseur Veeren roept hier vakkundige hulp in van professionele krachten als muzikaal leider Bert Jagel, repetitor Wim van de Meeberg en niet te vergeten dansrepetitor Giselle van Ge- ffen. Bovendien beschikt Pluimage over een aantal goe de krachten voor de belang rijkste rollen. Op die manier heeft deze produktie de vereis te sprankelende uitstraling ge kregen. amsterdam gpd De Joris Ivens Award van het zevende International Docu mentary Filmfestival Amster dam is toegekend aan Jos de Putter voor zijn film Solo, De Wet Van De Favela. De docu mentaire over twee jongetjes in Rio de Janeiro die als voetbal lers proberen zich aan de ar moede van de krottenwijk te ontworstelen, werd een maand geleden uitgezonden door de VPRO-televisie. De onderschei ding werd gisteravond in het Amsterdamse Paradiso uitge reikt door Marceline Loridan, de weduwe van Joris Ivens. Solo, De Wet Van De Favela is de tweede film van Jos de Putter die al vele jaren werkzaam is als criticus voor deze krant en het filmtijdschrift Skrien. Zijn de buutfilm Het Is Een Schone Dag Gewebst (over het laatste jaar dat de ouders van De Putter in Zeeuws Vlaanderen het boeren bedrijf uitoefenden) ging vorig jaar tijdens het Nederlands Film Festival in première en werd toen bekroond met de Prijs Van De Stad Utrecht. Een Russische ikoon die de vier evangelisten en de annunciatie (de boodschap van de engel Gabriël aan Maria dat ze zwanger is) toont, is gisteren in Londen geveild voor een recordbedrag. Het uit twee delen bestaande paneel uit het jaar 1580 werd bij het veiling huis Sotheby's verkocht voor 530.000 gulden. De twee panelen, die tot voor kort aan een scheidingswand in een orthodoxe kerk in Oost-Europa hingen, bracht drie maal zoveel op als was geraamd. De hoogste prijs die tot dusver op een veiling voor een ikoon werd betaald, bedroeg rond 300.000 gulden. On langs werd een ikoon uit Kreta onderhands verkocht voor 460.000 tilden. - amsterdam anp Het Tropenmuseum in Amster dam heeft een nieuwe afdeling Zuidoost-Azië. De oude opstel ling belichtte vooral de sociaal- economische aspecten van de samenlevingen. Nu staan de cultuurvoorwerpen uit vooral Indonesië centraal. De zilveren en gouden voor werpen uit de Indonesië-verza- meling zijn zo prachtig dat de afdeling een stuk groter mocht worden, vertelt Wilhelmina Kal, conservator Zuidoost-Azië van het museum. Ze kreeg er hon derd vierkante meter bij, een kwart meer. De renovatie en herinrichting duurde bijna een jaar. De' voormalige Zuidoost-Azië- afdeling deed volgens Kal geen recht aan de Indonesische col lectie, die voor ongeveer veertig procent uit gebruiksvoorwerpen bestaat. De topwerken waren niet te zien, want bij een soci aal-economisch verhaal over de armoede paste het niet om gou den sieraden te laten zien. Nu krijgt die collectie wel de aan dacht. Er zijn onder meer ou- dervereringsbeelden, maskers, rotterdam gpd In de Royal Albert Hall in Lon den verzorgt het Rotterdams Philharmonisch Orkest met di rigent Valery Gergjev op 5 en 6 september '96 twee Prom-con- certen. Dergelijke groots opge zette concertavonden zijn in Engeland nog onverminderd populair. De BBC zal de twee Prom's opnemen. Beslissing over uitzending via radio of TV is nog niet genomen. Het Rot terdamse orkest overweegt met de NOS in onderhandeling te gaan over het doorgeven van de opnamen in Nederland. Naar alle waarschijnlijkheid komen in Londen werken van Prokof- jev, Debussy en Strawinsky aan bod. Gergjev zal in geen geval twee avonden hetzelfde pro gramma brengen. Kort na de twee concerten in Londen volgt het eerste festival dat Gergjev met het Rotterdams Philharmo nisch in Rotterdam verzorgt. Dan staan ook Prokofjev, De bussy en Strawinsky op het pro gramma. In 1990 heeft het RP- hO voor het laatst in de Royal Albert Hall gespeeld. Een danseresje van hout dat in Indonesië aan het huis werd gehangen ter nagedachtenis van de voorouders. Het is te zien op de vernieuwde Zuidoost-Azië-afdeling van het Tropenmuseum in Amsterdam. foto anp sieraden en krissen. „Een topje van alle 50 60.000 voorwer pen." Veel is afkomstig uit de 19de eeuw, verzameld door de missie en de Vereniging van Handelsmaatschappijen, de op richters van het Koloniaal Mu seum, dat de voorloper van het T ropenmuseum was. Het is dit weekeinde allemaal mogelijk. Betaalbare kunst kopen op de kunstmarkt van het Leidse schilder- en tekengenootschap Ars Aemula Naturae, je portret laten schilderen door één van de aan wezige kunstenaars, of een demonstratie aquarelleren bijwonen. Ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan houdt de academie aan de Pieterskerkgracht 9 een kunstmarkt op zaterdag 17 en zondag 18 december. Van 's ochtends elf tot 's middags vijf uur is het monu mentale gebouw geopend voor het publiek. Werk van Ars-leden en andere kunstenaars uit Leiden en omgeving is er te zien en te koop. Daardoor is er een groot en gevarieerd aanbod van vooral kleiner werk tegen schappelijke prijzen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 17