PHILIPS
Valkerhout: paradepaardje van dagdromer Van Rij
Gouden Gids (1)
Gouden Gids (2)
Schrijvende Lezers
LUXE KADO'S BIJ PHILIPS ZONNEHEMELS.
NU TIJDELIJK
DONDERDAG 15 DECEMBER 1994
Na de Slag bij Nieuwpoort, de
Battle of Britain en de Slag bij
Arnhem, kan de Slag om Val
kenburg in de geschiedenis
boekjes worden bijgeschreven.
Tenminste als het aan de Leidse
wethouder Van Rij ligt. Herhaal
delijk is hij er door diverse be
windslieden op gewezen dat
woningbouwplannen voor het
Marinevliegkamp Valkenburg
dagdromerij zijn. Van Rij was al
Oostindisch doof voor alle argu
menten die pleiten voor hand
having van het vliegkamp, nu
sluit hij ook nog eens de ogen.
Hij wil gewoon niet inzien dat
sluiting van Valkenburg niet aan
de orde is. Staatssecretaris
Gmelich Meijling van defensie
vatte de glasheldere mening van
defensie en de houding van
wethouder Van Rij op een aar
dige manier samen: in zijn ant
woord op een vraag van het
Leidse D66-kamerlid Hoekema,
stelde de staatssecretaris dat
,,het bouwplan Valkendom of
zoiets echt niet kan doorgaan."
Het is naar mijn mening dan
ook gewoon dom om aan wo
ningbouw op Valkenburg vast te
houden, terwijl niets er op wijst
dat het vliegkamp binnen af
zienbare tijd voor dit doel be
schikbaar komt.
In het plan Valkerhout gaat
men er vanuit dat de eerste wo
ningen op het terrein van het
nu nog operationele vliegkamp
al in 2001 worden opgeleverd.
Weet Van Rij soms niet dat er
op een klein half uurtje rijden
van Leiden een voormalige
vliegbasis ligt, die al een wo-
ningbouwbestemming heeft ge
kregen? Deze basis Ypenburg
was al sinds mei 1968 een sla
pende basis, d.w.z. er waren
geen vliegtuigen meer gestatio
neerd. Ypenburg werd alleen
sporadisch gebruikt voor VIP-
vluchten, zo nu en dan eens een
oefening en t.b.v. Fokker. Dit
bedrijf staakte al jaren geleden
haar vliegbewegingen op Ypen
burg, toen de F-27 onderhouds
werkzaamheden naar Woensd-
recht werden overgeplaatst. Uit
eindelijk werd de reservestatus
van Ypenburg in mei 1991 op
geheven en op 20 september
1991 heeft de luchtmacht Ypen
burg definitief verlaten.
Uit een telefoontje met de
projectleiding op Ypenburg,
blijkt dat er nog steeds tal van
onzekerheden aan het woning
bouwproject zitten: de aankoop
van de grond is nog steeds niet
rond, het bestemmingsplan is
nog niet klaar, de Milieu Effect
Rapportage moet nog worden
afgerond en er zijn nog steeds
onduidelijkheden over de finan
ciering (investeerders zijn er
nog niet). De meest optimisti
sche visie is dat eind 1996/be-
gin 1997 de eerste paal de grond
in kan, maar er hoeft maar iets
tegen te zitten in de nog lopen
de voorbereidingsfase en het
hele plan schuift zo weer een
halfjaar of langer op. Er bestaat
geen twijfel dat de woningen op
Ypenburg er komen, alleen de
termijn waarop dat gebeurt ligt
Leggen we nu Van Rij's para
depaardje Valkerhout naast het
project Ypenburg, dan is er toch
een opmerkelijk verschil: Ypen
burg is al drie jaar beschikbaar
Valkenburg is nog operatio
neel. De kosten van verhuizing
van de Marineluchtvaartdienst
van Valkenburg naar een ande
re locatie worden geraamd op
500 miljoen. Dergelijke kosten
om de bouwlocatie vrij te ma
ken kende men op Ypenburg
niet eens en zelfs daar heeft
men de aankoop van de grond
nog niet eens rond. Stel dat de
fensie vandaag besluit Valken
burg wel te sluiten ten gunste
van Valkerhout. Ten eerste
moet men dan een planproce
dure opstarten om de verhui
zing van de Marineluchtvaart
dienst mogelijk te maken. Ver
moedelijk zal er dan, gezien de
ingewikkelde aard van de te ver
huizen diensten, toch wel min
stens twee jaar overheen gaan
voordat de MLD daadwerkelijk
van Valkenburg is vertrokken.
Het is dan al eind 1996.
Kijken we weer even terug
naar Ypenburg: drie jaar na het
vertrek van de luchtmacht heeft
men nog niet eens de aankoop
van het terrein weten te finan
cieren. Voor de locatie Valken
burg zal men op dezelfde pro
blemen stuiten en daar worden
de kosten van het terrein nog
eens met 500 miljoen verhoogd.
Ik neem tenminste niet aan dat
defensie de verhuiskosten voor
haar rekening neemt. Defensie
wil Valkenburg immers hand
haven en moet bovendien be
zuinigen. Een extra uitgave van
500 miljoen om Valkenburg vrij
te maken voor woningbouw zit
er dan ook niet in. De grond
prijs zal behalve door de ver
huiskosten verder stijgen als ge
volg van noodzakelijke bodem
saneringen. Op luchtfoto's van
het MVK Valkenburg is bijvoor
beeld nog duidelijk te zien waar
de in de oorlog door de Duiters
aangelegde landingsbanen heb
ben gelegen. Deze waren welis
waar van hout, maar hadden als
basis een grote hoeveelheid
puin, afkomstig van de ravage
na het bombardement op Rot
terdam. Dit oude banenstelstel
zal grotendeels moeten worden
afgegraven, voordat men über
haupt aan woningbouw kan be
ginnen. Om nog maar niet te
spreken van het aantal bom
men uit de Tweede Wereldoor
log, dat nog her en der in het
vliegkampterrein moet liggen
en de eventuele andere
van bodemverontreiniging die
als gevolg van het tientallen ja
ren opereren met vliegtuigen
kunnen zijn veroorzaakt.
De prijs van de te bouwen
woningen in Valkerhout hangt
mede af van de grondprijs en
gelet op wat er allemaal moet
gebeuren voordat er woningen
kunnen worden gebouwd kan
het haast niet anders dan dat
Valkerhout, als het er komt, een
wijk vol dure kastelen wordt. Er
zijn dus volgens mij maar twee
opties: luchtkastelen (MVK Val
kenburg blijft open) of kastelen
(Valkerhout wordt gebouwd).
Het lijkt mij zinvol om meer
tijd, energie en geld te steken in
een bouwlocatie die veel min
der onzekerheden heeft dan het
huidige plan Valkerhout.
M.P.J. Borst,
Leiderdorp.
De aanschaf
Philips zonnehemel is nu
extra aantrekkelijk.
Want tijdelijk verrassen
wij u bij drie types zonne
hemels met een prachtig
Philips-kado. Wat dacht u
van een draadloze telefoon,
een portable CD-speler of
een portable digitale stereo-
radio/ cassettespeler?
Gratis!* Steek uw paraplu
dus meteen op, ga snel
naar uw Philips dealer en
haal de zon in huis.
Een reactie van Maurice de
Hond namens de Gouden Gids
Publieksprijs op de theaterru
briek van Hans Croiset. Stond
afgelopen vrijdag (9/12) in
Leidsch Dagblad.
Het Nederlandse toneel kampt
al jarenlang met een voortdu
rend dalend aantal bezoekers.
Zowel vergeleken met het to
neel in de meeste andere Eu
ropese landen als met muziek
uitvoeringen in ons land ver
toont het Nederlandse toneel
een duidelijke negatieve ont
wikkeling.
Daarom is het moeilijk te be
grijpen dat acteur/regisseur
Hans Croiset zo nadrukkelijk
gekant is tegen het initiatief van
de Stichting Proeftuinen om via
een Publieksprijs, in samenwer
king met ITT Gouden Gids, het
bezoek aan toneelvoorstellingen
te promoten. Daarmee laat hij
zien geen oog te hebben voor
het grote probleem van het Ne
derlandse toneel: halflege zalen.
Nog niet zo lang geleden was
het haast taboe binnen de Ne
derlandse toneelwereld om te
reppen van het aantal bezoe
kers dat een produktie wist te
trekken. De overheid moest de
gezelschappen gewoon ruim
subsidiëren en dan bepaalden
de toneelmakers zelf wel wat er
met die gelden gebeurde. Of er
nu publiek op afkwam of niet.
Sterker nog: er werd zelfs met
minachting gesproken over die
produkties of gezelschappen die
wel mikten op zoveel mogelijk
publiek. Ook Hans Croiset
maakte als artistiek directeur
van een aantal gezelschappen
deel uit van die groep toneel
makers die het produkt toneel
het liefst geheel los zagen van
de verwachtingen van het pu
bliek. Ik ben ervan overtuigd dat
die instelling er mede oorzaak
van is dat de animo van het gro
te publiek voor toneelproduk-
ties langzaam, maar heel zeker,
Vooral nu de overheid steeds
minder op toneelgebied subsi
dieert, zouden goede initiatie
ven als de Publieksprijs - waar
bij het bedrijfsleven een flinke
hand helpt - door iedereen met
hart voor toneel juist toege
juicht moeten worden. De be
langrijkste doelstelling van die
prijs en de daaraan gekoppelde
nominaties is immers: volle za
len trekken voor produkties die
dat dubbel en dwars waard zijn.
En al zegt het aantal bezoekers
nog lang niets over de kwaliteit
en het belang van een produk
tie, een volle zaal garandeert
wel dat als je kwaliteit levert, er
ook zoveel mogelijk mensen
van kunnen genieten. Je zou
toch zeggen dat dat voor alle
betrokkenen een aantrekkelijke
gedachte is.
Dat de Gouden Gids Pu
blieksprijs het publiek uitnodigt
tot oordelen over een produktie
'lijkt', aldus Croiset, 'voorbeel
dig, zelfs eerlijk', maar is dat
volgens hem toch niet. Want,
vraagt hij zich vertwijfeld af:
'welke norm hanteert een pu
blieksjury die telkens uit andere
leden bestaat?' Om daar een
antwoord op te geven, lijkt het
me goed nog kort even in herin
nering te roepen hoe de jure
ring werkt. Kort na de première
worden drie voorstellingen van
een deelnemend gezelschap
aangewezen als 'nominatie
avonden'.
Tijdens die avonden wordt al
le bezoekers verzocht een stem
biljet in te vullen, met hun
waardering voor het stuk, op
een schaal van 1 tot 10. Komt
het gemiddelde publiekscijfer
boven de 7.75 dan krijgt de
voorstelling de kwalificatie 'Ge
nomineerd voor de Gouden
Gids Publieksprijs'. Aan het
eind van het seizoen wordt een
lijst van alle genomineerden
toegezonden aan een willekeu
rig geselecteerde publieksjury
van 10.000 toneelbezoekers die
deel hebben genomen aan de
nominatie-avonden. Zij mogen
uitsluitend oordelen over voor
stellingen die zij zelf bezocht
hebben. Hun gemiddelde score
bepaalt, samen met de oor
spronkelijke score tijdens de
nominatie-avonden, wie de
winnaar van de publieksprijs
wordt.
Nu we inmiddels meer dan 20
toneelprodukties op deze wijze
door het publiek hebben laten
jureren, kan ik Hans Croiset ge
ruststellen. Het is namelijk op
vallend hoe gelijkluidend het
oordeel van de (inderdaad
steeds wisselende) jury is over
de drie verschillende avonden
van een en dezelfde toneelpro-
duktie. De hoogst scorende
voorstelling scoort gemiddeld
bijna een 9 en de laagst scoren
de voorstelling gemiddeld een
6. Het publiek is dus heel duide
lijk in staat een evenwichtig
oordeel uit te spreken over dat
wat men in de schouwburg
krijgt voorgeschoteld.
Inmiddels zijn negen produk
ties genomineerd: 'Rijkemans-
huis', 'Later is te Laat', 'Gegij
zeld', 'Antigone', 'Het Weer
zien', 'Ilias', 'O'Neill', 'Valstrik
voor een man alleen' en 'Wie is
er bang voor Virginia Woolf?'
Zeer uiteenlopende produkties,
die door een zeer uiteenlopend
publiek zeer op prijs worden ge
steld. Maar bekijken we de be
zoekcijfers voor deze produkties
na de eerste voorstellingen, dan
valt op dat er ondanks de hoge
kwaliteit nog veel stoelen leeg
blijven. Toch sluit Croiset zijn
artikel af met de hartstochtelijke
oproep om de nominatie voor
de Gouden Gids Publieksprijs
vooral niet te gebruiken. Want
'rechtgeaarde theaterfanaten -
dat soort publiek bestaat ook in
Nederland - wallen zich niet
door dergelijke smaakmakers
laten (ver)leiden'. Dat is jam
mer, want er zijn ook heel veel
mensen (dan maar geen 'recht
geaarde theaterfanaten') die
toch graag goede toneelvoor
stellingen willen bezoeken,
maar minder gaan dan vroeger
omdat ze té vaak zijn teleurge
steld. Voor al die theaterliefheb
bers kan een nominatie voor de
Gouden Gids Publieksprijs net
dat zetje zijn om een voorstel
ling die de moeite waard is te
bezoeken.
Wanneer schouwburgen en
gezelschappen optimaal ge
bruik maken van het 'nomina
tie-keurmerk' kunnen zij er zelf
aan meehelpen dat een groot
deel van de toneelvoorstellin
gen in Nederland weer op volle
zalen mag rekenen. Een streven
dat intussen niet alleen door ve
le schouwburgdirecteuren en
gezelschappen op prijs wordt
gesteld, maar zeker ook door
het publiek: gemiddeld brengt
meer dan 60 procent zijn of
haar stem uit Nu Hans Croi
set nog!
Maurice de Hond
Gouden Gids Publieksprijs
Deze brief van acteur Gees Lin-
nebank is de tweede reactie op
de kritische beschouwing van
Hans Croiset over de Gouden
Gids Prijs. Stond afgelopen
vrijdag (9/12) in Leidsch Dag
blad.
In zijn column van 9 december
trekt Hans Croiset nogal fana
tiek van leer tegen een publieks
prijs. Zijn verbazingwekkende
felheid en zijn ongenuanceerde
betoog noodzaken mij te reage
ren. Ik heb de heer Croiset en
elke andere prijswinnaar altijd
elke onderscheiding gegund.
Door welke deskundige, rigide
of modieuze jury ook toege
kend. Maar nu het publiek zijn
stem mag laten horen, zouden
ze er geen verstand van hebben
volgens de heer Croiset. Mis
schien moet je ook niet met ver
stand naar kunstuitingen kijken
en luisteren. Wellicht is het de
bedoeling van kunst dat je die
ondergaat. Kunst moet je raken,
in hoofd en hart.
Volgens de uitslag van de en
quête is dat o.a. met 'Gegijzeld'
in hoge mate gebeurd. Maar
van Croiset mogen we niet blij
zijn met de nominatie van de
Gouden Gids-publieksprijs.
Want in de Gouden Gids zoek je
naar behangers e.d. en wat heb
ben die nou met toneel van
doen. Maar wat heeft de PTT
(thans KPN) met het Nationale
Toneel te maken? Dat is de
sponsor die Croiset heeft weten
te verwerven voor zijn al zo
zwaar gesubsidieerde toneelge
zelschap in Den Haag, alwaar
hij ook somtijds riep dat het
Haagse Publiek geen verstand
had van toneel. Het publiek
mag geen appels met peren ver
gelijken voor de Gouden Gids-
Prijs. Maar dat doet een jury
toch ook?! Die haalt toch ook
volgens haar inzichten het beste
uit blijspel, tragedie, klucht en
experiment?! En al die stijlen,
dat weet Croiset als ervaren the
atermaker, vereisen andere ta
lenten en krachten. Dus juist
een jury zegt op die manier dat
een appel beter is dan een peer.
Daarom is het best leuk ver
schillende soorten publiek te la
ten oordelen over de door hun
uitverkoren verschillende voor
stellingen.
Croiset vraagt zich af welke
norm het publiek hanteert. Dat
weet hij best. De simpele norm
van het publiek is: word ik ge
boeid, meegesleurd, ontroerd,
betoverd op welke wijze dan
ook. Klaarblijkelijk is dat bijRij -
kemanshuis', 'Gegijzeld' en 'La
ter is te laat' in hoge mate ge
beurd. Maar van Croiset mag al
leen het gesubsidieerde Rijke-
manshuis de waardering van
het publiek hebben.
Op grond waarvan beweert
Croiset dat het vele, vele malen
belangwekkender is een tiental
len jaren geleden geschreven
stuk van O'Neill te bekijken,
dan het actuele verhaal te ver
tellen van die gegijzelde man
nen? Is de bedoeling van toneel
niet, dat we communiceren
over wat er in de wereld ge
beurt?
Waar haalt hij toch de moed
en de zekerheid vandaan om zo
neerbuigend te oordelen over
de twee andere door het pu
bliek geprezen voorstellingen
('Gegijzeld' en 'Later is te laat').
Zijn antwoord is: omdat het
vrije produkties zijn. Omdat hij
vanuit zijn (nog) gesubsidieerde
positie met vele anderen de
vrije produkties omschrijft als
louter op volle zalen gepro
grammeerde evenementen. Dat
zijn het niet alleen, Hans Croi
set. Een vrije produktie is een
produktie waarvan tekorten op
de begroting niet worden aan
gevuld door subsidie. Soms
wordt er met winst gedraaid,
soms moet er geld van spelers
en/of producent ingeleverd
worden en vaak wordt er met
moeite quitte gespeeld. 'Gegij
zeld' is een door enkele gesubsi
dieerde gezelschappen geop
teerd stuk. Met inhoud, en niet
op volle zalen gericht geprodu
ceerd. En het zit (helaas) niet
vol. Wij spelen dit stuk omdat
wij dit actuele verhaal willen
vertellen.
Ik hoop dat Hans Croiset nog
eens genoodzaakt zal zijn - om
den brode of om artistieke wen
sen mogelijk te maken - onge
subsidieerd te werken. Dan zal
hij er achter komen, dat in veel
gevallen die sector niet zo'n vet
pot is als die subsidiepot waar
uit de riante directie-regisseurs-
en acteursalarissen worden be
taald bij de gesubsidieerde ge
zelschappen. Mijn slalom door
het Nederlands Toneelland
schap geeft recht van spreken
daarover.
En als ik zie hoe wanhopig
veel reclame gemaakt wordt
voor gesubsidieerde voorstellin
gen ('Lust u geit, kom naar
Keith'), terwijl wij voor 'Gegij
zeld' nauwelijks een budget
hebben om de voorstelling on
der de aandacht te brengen,
dan word ik ontstellend kwaad
als ik die gemakzuchtige co
lumn van Croiset onder ogen
krijg.
Gees Linnebank
(Gees Linnebank is acteur, ex-
artistiek leider Toneelgroep
Theater en speelt momenteel
met Huib Broos en Carol van
Herwijnen in het toneelstuk
'Gegijzeld'.
(Van redactiewege ingekort)
PHILIPS ZONNEHEMELS. DE ZON IN HUIS.
Het Hollandse weer, radeloos
word je ervan. En een beetje pips
helaas. Maar het kan ook anders.
U haalt de zon gewoon in huis
met een Philips HPA-zonnehemel!
Dan bent u verzekerd van een ge
zonde bruine kleur, de hele winter
door. De Philips HPA-zonnehemels
staan voor een prettige en veilige
manier van bruinen en zijn uiterst
comfortabel. Door de grote brui-
ningsafstand behoudt u een maxi
male bewegingsvrijheid. En een
HPA-zonnehemel is opvouwbaar,
zodat u 'm gemakkelijk kunt op
bergen of verplaatsen.
