'Innerlijke tolerantie groeit'
Kerk Samenleving
Woedende kerkgangers verstoren dienst in Goes
DINSDAG 13 DECEMBER 1994
BUITENLAND KORT
Aandelen
1-Iet rooms-katholieke aarts
bisdom Westminster in
Groot-Brittannië heeft zijn
aandelen in de Britse vlieg
tuigfabriek British Aerospace
verkocht. Daarmee protes
teert het tegen de betrokken
heid van het bedrijf bij de in
ternationale wapenhandel.
British Aerospace verkoopt
zijn Hawk-gevechtsvliegtui-
gen onder meer aan Indone
sië. Met het afstoten van
Aerospace-aandelen wil het
aartsbisdom ook de Indone
sische bezetting van Oost-Ti-
mor aan de kaak stellen.
Overleden
De uiterst nationalistische
grieks-orthodoxe bisschop
van Konitsa, mgr. Sevastia-
nos, is gisteren op 72-jarige
leeftijd overleden. Sevastia-
nos ijverde voor de annexatie
door Griekenland van het
zuiden van Albanië, waar een
Griekse minderheid woont.
Hij had een eigen radiosta
tion dat sinds twee jaar vanaf
het eiland Corfu uitzendt om
volksgenoten over de grens
moed in te spreken. De
Grieks-Orthodoxe Kerk
maakte bekend dat Sevastia-
nos na een lange ziekte in
een ziekenhuis in loannina
in Noordwest-Griekenland is
overleden. In augustus had
hij de regering in Athene nog
gewaagd om ter bescher
ming van de Griekse minder
heid tanks aan de grens met
Albanië te stationeren. In juli
betoogden ruim duizend
aanhangers van de militante
bisschop in de straten van
Athene met de leus 'tanks
naar Albanië'. De Grieks-Or
thodoxe Kerk en de drie
grootste Griekse partijen
steunden de demonstratie.
De aanwezigheid van Grie
ken in Albanië zorgt al lange
tijd voor spanningen tussen
Athene en Tirana. De Alba
nese regering heeft de
Griekse autoriteiten bij her
haling gevraagd het radiosta
tion van Sevastianos het
zwijgen op te leggen. Grie
kenland heeft dat met een
beroep op de vrijheid van
meningsuiting altijd gewei-
gerd.
Deense lutheranen
De kerkelijke inzegening van
het huwelijk van twee lesbi
sche vrouwen heeft in Dene
marken voor grote beroering
gezorgd. De lutherse bis
schop van Kopenhagen, Erik
Norman Svendsen, sprak gis
teren zijn afkeuring uit over
de plechtigheid, die afgelo
pen zaterdag plaatsvond. De
lutherse predikant Leo
Thomsen zegende in de kerk
van Mariendalskirken het
huwelijk van de schrijfster
Susi Frastein en de politico
loge Birgitte Blum in. Het
was in Denemarken de eer
ste keer dat een lutherse
geestelijke dit in het open
baar deed zonder zijn bis
schop te informeren en diens
toestemming te vragen.
Inseminatie
Sinds 1 oktober 1991, toen
Denemarken als eerste land
ter wereld het burgerlijk ho
mohuwelijk toestond, heb
ben diverse homoseksuele en
lesbische paren hun verbin
tenis in het geheim laten in
zegenen in de lutherse kerk.
Getrouwde homoparen ge
nieten voor de Deense wet
dezelfde rechten als hetero
seksuele echtelieden, met
uitzondering van kunstmati
ge inseminatie en adoptie.
De lutherse bisschoppen van
Denemarken buigen zich in
januari over de kwestie van
het kerkelijk homohuwelijk,
dat binnen de Kerk steeds
meer een splijtzwam dreigt
te worden.
De laatste polio-explosie in Nederland ook angstige reacties; en bij anderen
ligt inmiddels twee jaar achter ons. In
1992 werden 71 kinderen en volwasse
nen getroffen. Er viel één dode: een ba
by van enkele weken uit Veenendaal.
De epidemie leidde tot woedende, maai
maakt) theoloog te Kampen, de Nij
meegse hoogleraar dr. P.F. Maas en de ontving gisteren het
Goudse dominee A. Moerkerken zich van hun boekje, 'Polio,
niet leiden. Zij gingen de discussie aan
Door dergelijke emoties lieten prof. met de groeperingen die zich niet laten
dr. J. Douma, gereformeerd (vrijge
Minister Borst (volksgezondheid)
exemplaar
:n gesprek
hervat', bestemd voor ouders en leer
lingen van reformatorische scholen.
Prof. Douma: In gesprek blijven met streng gereformeerden over polio-inenting
Het stilzwijgen
doorbreken; de
deur openzetten.
Zo ziet de vrijgemaakt-ge-
refórmeerde theoloog en
ethicus prof. dr. J. Douma
uit Kampen zijn inbreng in
het debat in reformatori
sche kring over inenting te
gen polio. Hij heeft meege
werkt aan een boekje voor
scholieren en hun ouders,
'Polio, een gesprek hervat',
dat gistermiddag werd ge
presenteerd. Daarin ko
men voor- en tegenstan
ders van vaccinatie aan het
woord.
Prof. Douma: „We zijn een dis
cussie aangegaan met de groe
pen die zich verzetten tegen
vaccinatie. De indruk bestaat
dat het klimaat voor een ge
sprek sinds 1992 verbeterd is.
Zij willen nu ook praten."
Twee jaar geleden werden 71
mensen getroffen door het po
lio-virus. Een enkele weken ou
de baby uit Veenendaal over
leed aan deze ziekte die mensen
voor hun leven kan verlammen.
Alle getroffenen waren lid van
streng-reformatorische kerkge
meenschappen. Zij hadden uit
religieuze overwegingen gewei
gerd zich te laten inenten.
„Wij hebben ons afgevraagd
hoe we die mensen konden be
reiken", zegt prof. Douma. Eer
dere pogingen, zoals na de epi
demieën van 1972 en '78, van
de rijksoverheid om met open
brieven die groepen te benade
ren, of zelfs het dreigen met
vaccinatiedwang, waren ge
strand.
De afgelopen jaren probeerde
een driemanschap, bestaand uit
Douma, de Nijmeegse hoogle
raar dr. P.F. Maas (in gerefor
meerde kring gewaardeerd) en
dominee A. Moerkerken uit
Gouda contact te leggen. Dat
gebeurde op verzoek van de
toenmalige staatssecretaris Si
mons (volksgezondheid).
Vooral de rol van een ver
klaard tegenstander van vacci
natie als dominee Moerkerken
was daarbij cruciaal: „Hij was
de deur waardoor wij bij die
groepen binnenkwamen. Daar
door kon het gesprek met de
grootste groep principiële te
genstanders, de Gereformeerde
Gemeenten met 90.000 leden,
op gang komen."
Theoloog en ethicus prof. dr. J. Douma: „Wij hebben de deuren opengezet voor hun interne debat.
Andere, wat kleinere groepen,
reageerden divers. De groepe
ring rond het tijdschrift 'Bewaar
het pand' werkte loyaal mee,
maar het tijdschrift 'Het ge-
krookte (geknakte) riet' hield
zich afzijdig. Dat geldt ook voor
de Oud-Gereformeerde Ge
meente in Nederland en de Ge
reformeerde Gemeenten in Ne
derland.
Standpunt
Uit persoonlijke gesprekken
blijkt prof. Douma dat de epide
mie van 1992 veel mensen aan
het denken heeft gezet. „Het
zou wel eens kunnen dat na de
explosie van 1992 meer mensen
gevaccineerd zijn dan na 1978.
Ook hun ideeën zijn aan het
veranderen door de confronta
tie in de eigen krant, het Refor
matorisch Dagblad. Meer dan
vroeger zijn ze bereid een eigen
standpunt in te nemen."
„Je moet met ze blijven pra
ten. Hun opvattingen zijn aan
het verschuiven. Tegenwoordig
geldt niet meer zoals vroeger
dat iemand die ingeënt is, geen
lid van de kerk meer kan zijn.
Hun innerlijke tolerantie is ge
groeid, ze zijn minder volg
zaam. Ze accepteren dat er on
derlinge verschillen zijn."
Douma kent een voorbeeld
van een siachtoffer die gewei
gerd had zich te laten inenten,
terwijl de predikant dat wel had
laten doen. Anderen verzwijgen
hun vaccinatie.
„Ik ben onder de indruk van
hun oprechtheid, en ook door
de wijze waarop getroffen ge
zinnen worden opgevangen. Zij
hebben een bepaalde levensin
stelling. Zij hebben argwaan te
gen de pretenties van de weten
schap, zoals de aankondiging
dat polio in het jaar 2000 de we
reld uit is."
Dat neemt niet weg dat het
verzet tegen inenting voortkomt
uit een zekere lijdelijkheid.
Maar, zegt Douma, 'je doet ook
je achterdeur op slot als je het
huis verlaat, je verhoogt de dij
ken in Zeeland, of trekt een jas
aan als het regent. Waarom dan
geen inenting?'
Het verschil met de andere
gereformeerde groeperingen is
vooral gradueel. „Zij leggen hier
de grens, terwijl bijvoorbeeld
hun geloofsgenoten in Schot
land zich wel laten vaccineren.
Voor hun standpunt vinden zij
argumenten in de bijbel, zoals
Mattheus 9 vers 12. Daar lezen
zij dat als je gezond bent, je je
niet hoeft te wapenenen, en als
Hij wil dat je ziek wordt, dan
moet je dat aanvaarden."
Angst
De laatste epidemie veroor
zaakte een heftige reactie in re
formatorische kring. Getroffe
nen reageerden heel verschil
lend. Sommigen' putten moed
uit het gebeuren, en houden
sterker vast aan wat zij zien als
Gods woord. Anderen aanvaar
den het gebeuren in doffe be
rusting. Een derde groep heeft
gebroken met de kerk. Zij zien
zichzelf als gedupeerden van
een misplaatste opvatting.
„Als er een gevóel overheerste
in de tijd van de epidemie, dan
was dat angst. Alle kinderen
gaan naar dezelfde school. En
als er een slachtoffer valt, dan
kunnen er meer volgen. Vooral
de kinderen vormen een gevoe
lige snaar. Toch zagen zij het als
een uiting van Gods wil."
Douma verwacht dat de dis
cussie dit keer voort zal gaan.
Hij is voorstander van inenting,
net als prof. Maas. Beiden wij
zen dwang af, evenals de Natio
nale Raad voor de Volksgezond
heid. Zij geloven dat dwang al
leen averechts werkt.
Slechts met discussie kun je
wat bereiken. Douma: „Ik heb
geen illusies over mijn invloed.
Wij hebben de deuren openge
zet voor hun interne debat. Ik
kan slechts vermoeden dat die
discussie op gang is gekomen."
Tijdens een kerkdienst van de Gerefor
meerde Gemeente in Goes is zondagavond
een fikse rel uitgebroken. Woedende kerk
gangers verstoorden de dienst in de Sion-
kerk. Zij voelden zich overrompeld door de
aankondiging dat hun omstreden predi
kant N. W. Schreuder tijdens de dienst
schuldbelijdenis zou afleggen. Die mede
deling leidde tot massaal gejoel en gefluit.
Honderden mensen verlieten uit protest
het volgepakte kerkgebouw.
De dienst werd voortijdig beëindigd. De
gemoederen liepen dermate hoog op, dat
de in opspraak geraakte predikant het
kerkgebouw via een zijdeur moest verla
ten. De politie werd zelfs gevraagd een
oogje in het zeil te houden bij de woning
van de dominee, omdat werd gevreesd
voor handtastelijkheden.
Het merendeel van de leden der Gere
formeerde Gemeente in Goes vindt dat do
minee Schreuder niet langer te handhaven
is als voorganger van hun kerkgenoot
schap. De predikant raakte onder meer
omstreden vanwege zijn rol bij de gerucht
makende rusthuizen-affaire in Zeeland.
Twee weken geleden was er ook al spra
ke van dat Schreuder in de gelegenheid
zou worden gesteld schuldbelijdenis te
doen. Dat ging toen toen niet door, omdat
veel gemeenteleden daartegen hadden ge
protesteerd. Zij bestookten de kerkeraad
met brieven en telefoontjes, waarin zij dui
delijk maakten zich niet neer te leggen bij
een eventuele terugkeer van de predikant,
die in mei dit jaar werd geschorst.
Ondanks die dreigementen mocht
Schreuder gisteravond alsnog schuldbelij
denis doen. Dat gaf groot ongenoegen bij
ongeveer de helft van de ruim duizend
kerkgangers. Zij verlieten met veel rumoer
de kerk. „Voor zover ik weet is iets derge
lijks binnen ons kerkgenootschap nog
nooit voorgekomen", verklaarde één van
hen zondagavond geëmotioneerd.
BEROEPINGSWERK
J A. Smit te Ouwsterhaule-Scharster-
brug.
Aangenomen: naarZuidland: G.J.
Robbemond, predikant voor bijzonde
re werkzaamheden te Baarn (geeste
lijk verzorger Eemeroord).
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepbaarstelling: mevr. drs. T.J.
Koens, Begijnhof 4A. 1012 WS Am
sterdam, tel: 020-6251850.
GEREF. KERKEN VRIJGEMAAKT
Bedankt: voor Assen-Zuid, voor Ca-
pelle aan den IJssel, voor Gromngen-
Zuid en voor Spakenburg-Zuid: G. Zo
mer te 't Harde; voor Bedum: A. de
Snoo te Middelburg.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt: voor Rotterdam-West: H.H.
Klomp te Nunspeet.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
COLOFON
ADVERTENTIES
Uitgave van Dagbladu.tgevenj Damiate bv
DIRECTIE: B.M. Essenberg, C P Arnold (adj),
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN R D Paauw, tel. dag 9.30-
.30 uur 071 -356215. of per post.
DOFDKANTOOR
82,2321 BM Leiden
ƒ31.05
per kwartaal 87,70
per jaar ƒ337.55
VERZENDING PER POST
Nederland: per kwartaal 134,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
ma t/m vrij: 18.00-19.30 uur,
HET WEER
Koeler weer
Ook gisteren bleef er onveranderd
zeer milde lucht van subtropische
oorsprong naar Nederland stro
men, waarbij de thermometer
voortdurend tussen 12 en 14 gra
den schommelde. Een dergelijke
temperatuur is normaal voor de
eerste week van oktober en ligt 8 a
9 graden boven het gemiddelde
voor half december. De eerste helft
van de maand heeft al zoveel
warmte opgeleverd (ruim 3 graden
boven normaal), dat de kans zeer
groot is dat deze gehele winter
maand te warm uitvalt. Dat zou
dan de 13e te warme december
maand op rij worden.
Voor een echt winterse december
moeten we terug naar 1981
Sneeuw- en ijsliefhebbers konden
hun hart ophalen, toen er vlak na
Sinterklaas een vorstperiode be
gon, die tot de laatste week van het
jaar zou aanhouden. De luchtdruk
verdeling in die maand was tame
lijk zeldzaam. De kou werd met -
zoals gebruikelijk - in stand gehou
den dooreen hogedrukgebied bo
ven Scandinavië of Rusland, maar
kwam op gang doordat oceaande
pressies een zeer zuidelijke route
gingen volgen. Ze trokken juist over
of net ten zuiden van ons land en
voerden steeds meer kou in de bo
de-:
venlucht aan. Dit leidde regelmati
tot sneeuwval. Vanaf 9 december^
was onze regio bedekt met een wil6
te laag, die een groot deel van de e
maand zou blijven liggen. Rond he
midden van de maand lag er een fc
sneeuwdek van 10 tot 15 cm. e
Vooral 17 en 18 december waren j,
gemeen koud met maxima van -6
tot -8 graden. Rond de kerstdagen
begon het wat te kwakkelen; de
verwachte witte Kerst kwam er,
maar wel in een dooisfeertje. De lF
gemiddelde temperatuur
cember 1981 bedroeg-0.7 gra
den.
Actueel: een koufront, dat vandaag
van noord naar zuid over het land
trekt, introduceert veel koeler i£
weer. In de heldere, polaire lucht
kan er eerst nog een regen- of ha-
gelbui vallen, maar morgen over- IJ
dag blijft het veelal droog met
maxima van 'slechts' 6 graden. Erli
volgen een tweetal frisse nachten r<
met kans op wat lichte vorst. Een jr
nieuwe depressie breidt zich don-jj
derdag snel via IJsland en Schot-
land naar het Noordzeegebied uit.'
De wind krimpt van noordwest naaf:
zuidwest, waarbij de regenkansen
toenemen. Er komt weer zachtere v
lucht binnen; het kwik kruipt lang->'
zaam omhoog naar een graad of 9.;«
Jj
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
woensdag.
Noorwegen:
Half tot zwaar bewolf
buien, steeds meer
sneeuw. Morgen afnemen
de buiigheid. Ten oosten
van Kristiansand meest
droog en van tijd tot tijd
flinke opklaringen. Kou
der; morgen overdag lichte
tot matige vorst, langs de
kust maxima iets boven
het vriespunt.
Ten zuiden van de grote
morgennacht overgaand in
opklaringen en waar
schijnlijk droog. Kouder
weer; morgenmiddag tem
peratuur van -10 graden
Denemarken:
Vandaag bewolkt, w
gaand in (natte) sr
het westen uit flinke opklaringen. Mid-
dagtemperatuur vandaag rond 8 graden,
morgen maxima iets boven het vries
punt.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Vandaag naar het zuiden wegtrekkende
regen. Van het noorden uit enkele opkla
ringen, afgewisseld door buien; in
Schotland kans op winterse buien. Forse
daling van temperatuur tot ongeveer 6
graden. Vandaag in Zuid-Engeland nog
België!
j 12 graden,
n Luxemburg:
en af en toe regen
opklaringen en droog. Vandaag nog een
middagtemperatuur rond 10 graden,
morgen ongeveer 6 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Overwegend bewolkt en vooral morgen
in het noordén wat regen. Daling van
temperatuur tot ongeveer 6 graden mor
gen; alleen in het zuidwesten van
Bretagne dan nog wat warmer.
Portugal:
Droog en flink wat zonneschijn. Plaatse
lijk mist. Maximumtemperatuur onge
veer 17 graden.
Vrij zonnig. Lokaal kans'op mist. Mid
dagtemperatuur in het binnenland onge
veer 16 graden. Aan de Costa's maxima
rond 19 graden, maar morgen langs de
Golf van Biskaje iets frisser.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon maar ook wolkenvel
den en een kleine kans op een lokale
bui. Middagtemperatuur ongeveer 22
Zuid-Frankrijk:
Rustig weer en plaatselijk mist. Overdag
op de meeste plaatsen flink wat zon.
Morgen in de oostelijke departementen
delijk meer bewolking en kans op
de Franse Alpen boven
,ans op sneeuw. Daling van
tot ongeveer 11 graden
WOENSDAG 14 DECEMBER 1994 ,j
Zon- en maanstanden (j
Zon op 08.40 Zon onder 16.24
Maan op 14.25 Maan onder04.55
Waterstanden Katwijk 16
Hoogwater00.45 12.58
Laag w
r 08.43 21.07
Weerrapporten 12 december 19 u
W 14 13 11 0.0|r;
w 10 13 11 2.0L
Scfmetêr
temperatuui
morgen; all
i het i
nogw
Mallorca en Ibiza:
Flinke perioden met zon. Droog. Mid
dagtemperatuur ongeveer 20 graden.
Italië:
Overwegend zonnig en in de Po-vlakte
op veel plaatsen hardnekkige mist. Mor
gen aan de Golf van Genua meer bewol
king en toenemende regenkans. Mid
dagtemperatuur uiteenlopend van 5 gra
den bij mist in de Po-vlakte tot ongeveer
18 in het midden en zuiden.
Griekenland en Kreta:
Aanhoudend droog en vrij rustig weer
met flinke perioden met zon. Rond de
Egeïsche Zee ook kans op wolkenvelden.
Maximumtemperatuürrond 18 graden.
Duitsland:
Vandaag in het noorden bewolkt en af en
toe regen, in het zuiden droog en eerst
nog wat zon. Morgen opklaringen, afge
wisseld door enkele winterse buien. In
het zuiden regen, ook in de meeste da
len overgaand in sneeuw. Vandaag nog
zacht, morgen temperatuur dalend naar
graden in het n
het vriespunt in h
Droog en flinke zonnige perioden, in de
dalen kans op mist. Morgen van het
noorden uit regen, sneeuwgrens plaatse
lijk dalend tot in het dal. Aan de zuid-
flank van de Alpen droog. Morgen tem
peratuur in het noorden dalend tot dicht
bij het vriespunt.
Oostenrijk:
Flinke zonnige perioden. Plaatselijk
kans op mist. Morgen van het noorden
uit regen, overgaand in sneeuw, maar in
het zuiden droog. Vandaag maxima rond
9 graden, morgen temperatuur dalend
tot rond het vriespunt.
Buenos Aires half bew
Casablanca licht bew
Los Angeles licht bew.
New Orleans hall bew.
n 2/ 22 8 0.0 I
HEINZ
//Sr VENAAL SPEELT Z/CP AF
'NL/ET ENEELANO VANPoNP
900 EN CE PEPSONA6ES ZIJrJ
TUSSEN EEN (Sfi&EP ZWEEF.
PONPEN Z/T EEN PONP P/E
AFSTAMT VAN FEN APEUJ/CE
PON O FN DAT
PPNP
