Oud is beter
Vulpen van Ritzen naast de lamp van Crouwel
Leven en wonen
^Naaigaren en
'scherp zand
Krap bij kas
na feestdagen
—MAANDAG 12 DECEMBER 1994
7
so TUIN
Nieuwe schoenenlijn Converse:
1
Kwart eeuw industrieel ontwerpen in Nederland
Een miniatuur oogpincet is een industrieel
ontwerp, maar het fraai vormgegeven stoel
tje uit, bijvoorbeeld, de privé-collectie van
kunstkenner en oud-museumdirecteur
Wim Crouwel is dat ook. Maar lang niet alle
voorwerpen zijn direct herkenbaar als pro-
dukt van een industrieel ontwerper. Toch
zit er achter ieder produkt, of het nu een
toetjesverpakking is of een fietsbel, een
vaak complex verhaal. Want de vorm van
een yoghurtbeker, om maar wat te noemen,
is zó uitgekiend dat het pak in het schap
van de supermarkt de aandacht trekt en
ook nog eens makkelijk te stapelen is.
Het is dat verhaal dat de faculteit van het
Industrieel Ontwerpen (10) van de TU Delft
wil laten zien op zijn tentoonstelling 'Een
kast met inhoud' in het Delftse Techniek
Museum. Aanleiding is het 25-jarig bestaan
van de faculteit, die in deze kwart eeuw
maar liefst dertienhonderd IO-ingenieurs
heeft afgeleverd.
Ter viering van het jubileum hebben Pa
mela Musch en Alex Visser, beiden ook af
komstig van de faculteit 10, een groot aan
tal van hen benaderd met als doel om eens
te kijken bij welke bedrijven zij beland zijn.
Vervolgens hebben zij zo'n zeventig grote
en kleine bedrijven en ontwerpbureaus ge
vraagd een kast te vullen met hun produkt,
desgewenst het verhaal achter het produkt
en een visie op het ontwerp. Al die kasten
staan nu te kijk op de tentoonstelling.
Met de expositie wordt niet alleen de
stand van zaken getoond, maar vooral ook
de ontwikkelingen in het vakgebied van de
industrieel ontwerpers. In die 75 kasten lig
gen voornamelijk gebruiksvoorwerpen. De
tentoonstelling geeft daarmee een overzicht
van 25 jaar industrieel ontwerpen in Neder
land.
VIP-kasten
Een select aantal bekende Nederlanders
heeft bovendien zijn favoriete gebruiks
voorwerp tijdelijk uitgeleend voor de expo
sitie. De kast van oud-directeur Wim Crou
wel van museum Boymans-van Beuningen
bijvoorbeeld omvat een lamp en een veder
licht zwart stoeltje van Italiaanse makelij,
daarnaast een ouderwetse vulpen, eigen
dom van minister Ritzen. Striptekenaar en
meubelontwerper Joost Swarte heeft zijn
truffelapparaat uitgeleend, omdat hij naar
eigen zeggen gefascineerd is door de ge
heimzinnige functie van het ding. Het favo
riete gebruiksvoorwerp van Jan des Bouvrie
bleek evenwel niet in een kast te vatten: de
meubelontwerper stuurde zijn grijze 2CV
uit 1956. De Eend pronkt nu tussen kasten
van anderen.
,,Bij het woord produkt hebben veel men
sen voor de hand liggende beelden," leggen
Pamela Musch en Alex Visser uit. „Een kof
fiezetapparaat is duidelijk. Maar wij willen
laten zien dat er heel wat meer is dan
design. We hebben bijvoorbeeld een kast
vol kitsch staan. Knalroze lampen met een
radio erin. Daar kun je je neus voor opha
len, maar het is is wel degelijk ontworpen.
Daar is toch over nagedacht. Produkten
hebben gewoon vele vormen."
ANWB-praatpaal
In een apart zaaltje is het werk van afgestu
deerden van de faculteit te zien. Produkten
die veelal (nog) niet in produktie zijn geno
men. Hoewel, de nieuwe knalgele ANWB-
praatpaal die al op enkele plaatsen langs de
snelweg staat, is er ook. En voor het lampje
dat pal bij de ingang pronkt, heeft zich in
middels al een fabrikant gemeld. Eyecat
cher in de zaal is de Bibob, een skislee voor
gehandicapten.
„Waar we met z'n allen absoluut geen
weet van hebben is de hoeveelheid geld die
we aan produkten uitgeven. Die is enorm,"
vervolgen Musch en Visser hun verhaal.
„Produkten belichamen vaak ook een idee
en idealen. De nieuwe Alessi-lijn van Philips
bijvoorbeeld, dat is pure lifestyle. Een auto
Letero dito. Krom liggen voor een BMW. Het
zou geen kwaad kunnen als mensen meer
over een produkt zouden weten. Daardoor
kunnen ze een bewustere keuze maken.
Een bank is een heel goed voorbeeld. Na ja
ren ziet zo'n bank er niet meer uit, maar ze
doen 'm niet weg omdat ie zo lekker zit.
Uiteindelijk komen ze er dus achter waar
het om draait."
De tentoonstelling 'Een kast met in
houd' is tot en met 31 december te zien in
het Techniek Museum Delft, Ezelsveldlaan
61. Van dinsdag t/m zaterdag van 10.00
tot 17.00 uur en op zondag van 12.00 tot
17.00 uur.
GELDZAKEN
Rectificatie expositie
open haarden
In het Rotterdamse Bouwcentrum loopt
GEEN expositie over open haarden onder
de titel Het echte Vuur. Het bericht hierover
in de krant van 5 december berust op een
betreurenswaardig misverstand.
nj
2
1
De zogenaamde vraatzucht van de vogels,
die onze struiken beroven van fraaie rode
en oranje bessen, is een veelgehoorde
klacht rond deze tijd. Geef de vogels eens
ongelijk. Ze hebben honger en zouden wel
gek zijn als ze een fraai tafeltje-dek-je met
bessen ongemoeid zouden laten. Ik misgun
de vogels hun winters maaltje dan ook niet.
2 Ik stel alleen voor om het nog even uit te
g|| stellen. Over een paar weken zijn de bessen
i nog lekkerder, want dan is er flink wat vorst
over heen gegaan. Bovendien is er over een
paar weken aanmerkelijk minder voedsel
oj dan nu.
9ÜJ Dus stel ik voor om de besdragende hees-
q'| ters tot na de feestdagen te beschermen te-
gen de vogels. Die moeten dan maar even
wachten. Er zit voor hem trouwens niets
3|? anders op, als we onze besdragers vogelvrij
houden met behulp van zwart naaigaren.
o|e Dat garen moet inderdaad zeer dun zijn en
to.o pikzwart zodat de vogels het niet kunnen
5 j zien. Anders werkt het niet, dan gaan ze
3^3 vrolijk op de gespannen draden zitten om
1,1 zich te goed te doen aan de bessen die wij
als sier willen gebruiken.
I Zwart naaigaren kris-kras rond besdragen-
dé struiken of takken gespannen, werkt uit-
muntend om de vogels op een afstand te
houden. Ze zien het niet. Vliegen naar de
struik toe en stoten hun vleugels aan het
garen. Dat is schrikken geblazen. Meestal is
i een keer schrikken genoeg, soms proberen
j ze het nog een keer, maar dan geven ze het
3ter op. De bessen blijven aan de struik en wij
ater kunnen dan volop plukken voor onze kerst
versiering. Na de feestdagen gaat niet alleen
de versiering op de composthoop waar lief
hebbers zich nog tegoed künnen doen aan
JtJ de bessen, we halen ook alle zwarte draden
iter! weg- zodat de vogels alsnog kunnen genie
ten van de bessen.
En nu het verhaal over scherp zand of met-
n selzand. Dat hebben we elke winter nodig
en slimmerds zorgen ervoor dat ze voor het
ntol echt wintert, een emmertje in voorraad
1,81 hebben. Zand is immers het beste en meest
milieuvriendelijke middel om onze stoe-
3 pen, terrassen en betegelde paden vrij van
mos te houden en slipvrij te maken als het
gevroren heeft.
37j Velen zijn ervan overtuigd dat een flinke
331 schrobbeurt met zeepsop stoep en terras
0-1 schoon houden. Niets is minder waar. Hoe
"|i meer zeep des te meer algen die wel van
lil] restjes sop houden. En laten het nu juist de
78,] algen zijn die onze stoepen levensgevaarlijk
Lg] glad maken. Schrobben met gloorwater is
i |j een ander recept en ook dat deugt niet. Op
1.j de eerste plaats omdat het beter is om geen
Q°j chloor of op z'n minst zo weinig mogelijk
chloor te gebruiken. De produktie ervan is
j heel slecht voor het milieu. Op de tweede
plaats spoelt veel van dat water in de bor-
1 der, ofwel het komt op het grasveld terecht
J en ook dat is geen succes.
„I Rest het eeuwenoude recept: scherp zand
34< oftewel metselzand. Dat werkt op onvolpre-
51,1 zen manier. Het maakt stenen schoon en
minder glad, het is veilig voor plant en dier
29'1 en garandeert slipvrij lopen. Ook als het ge-
96,j sneeuwd of gevroren heeft! Op zoek dus
05 j naar een leverancier van een of twee em-
32 j mers zand om ons te vrijwaren van gebro-
63J ken ledematen en groene stoepen.
3 LEZERSVRAAG
02,| J. BALK UIT HAARLEM vraagt mij of ik weet
12,j waar de ouderwetse savoyekool gebleven is.
88. Die blijkt gewoon verdwenen te zijn uit het
29'] assortiment van de groenteboer en de su
is!] permarkt. Helaas ken ik het antwoord ook
68] niet, al vermoed ik dat de kwetsbaarheid
Qi'j voor vorst, die bij deze koolsoort groter is
ie] dan bij andere koolsoorten, een rol speelt
33,] bij de produktie en masse. Het moet im-
26,IJ mers veel, met weinig werk, weinig risico,
52(j veel chemicaliën en gif zijn vandaag de dag.
87|i En dan verdwijnt er zo het een en ander.
4? J Bijvoorbeeld ook de aardbei die inderdaad
g6'| naar aardbei smaakt en er niet alleen vlek-
32!» keloos uitziet! Ik kan het dus ook niet hel-
53.g pen. Wel kan ik koolliefhebbers de tip van J.
Balk doorgeven: groene kool wordt veel lek-
43 J kerder als er gewelde nasikruiden door ge-
sa] daan worden. Bedankt voor de tip en wie
j?° j weet komt er bericht van lezers over de ver
dij krijgbaarheid van de ouderwetse savoye-
oill kool.
66,3
gyj Komt er bij u al tuinierend of wandelend
in de natuur een vraag op? Greet Buchner
91 zal proberen voor u het antwoord te vin
den. De vraag kunt u opsturen naar Dami-
ate Dagbladen, Postbus 507,2003 AP
Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WO
NEN.
Oude wijn in nieuwe zakken. Wie oneerbiedig is, kan de
nieuwe collectie schoenen van het merk Converse in dit
gezegde samenvatten. Baysie Wightman, creatief direc
teur van de Amerikaanse schoenengigant, zegt het mooi
er. ,,De nieuwe trend is: oud is beter. Je ziet het bij Coca
Cola die het klassieke colaflesje weer op de markt brengt.
En bij Ford die de Mustang uit 1964 weer produceert.
Qua uiterlijk dezelfde auto maar met de hedendaagse
techniek."
WN
De All Stars op een rijtje.
En Converse doet in feite hetzelfde. De lage All Star-basket-
ballschoen uit 1975 komt weer terug in de collectie, evenals
de Dr. J., vernoemd naar een beroemde basketballer, en de
jack Purcell. Maar nu gemaakt van het nieuwste materiaal.
En ook de Road Star keert terug. Nu gemaakt van vinyl. De
nieuwe collectie, die begin volgend jaar in de winkels is te
vinden, werd onlangs gepresenteerd bij Converse Benelux
dat in Alphen aan den Rijn is gevestigd.
Baysie Wightman is als creatief directeur verantwoordelijk
voor het ontwerp van alle schoenen bij Converse, met uit
zondering van de sportschoenen". Vier keer per jaar wordt
de collectie vernieuwd. En dat gebeurt op basis van de al
lerlaatste trends.
Tokyo
„Wij houden twee groepen in Amerika in de gaten: de
zwarte jongeren in arme wijken van New York en de blan
ke, rijke jeugd in Californië. Bovendien houden we Tokyo in
de gaten, want daar ontstaan de laatste jaren de meeste
trends. Japanse jongeren lopen echt jaren voor."
Een groep jongeren fungeren als de ogen en oren van Con
verse op die plaatsen. „We hebben een uitgebreid netwerk
van jongeren die de laatste trends signaleren. Regelmatig
praten wij uitgebreid met hen. Zij geven ons de signalen
door op basis waarvan wij nieuwe collecties ontwerpen",
vertelt Wightman.
De nieuwste trends zijn conservatief, zo zegt Wightman.
„In black New York zie je dat de jongeren zich netjes en
simpel kleden. Veel witte, kaki en blauwe kleuren, conser-
De Road Star. FOTO PR
vatief in feite. Je ziet dat ze allerlei kleding uit de tennis- en
golfwereld overnemen. Ze kopiëren het uiterlijk van de rijke
blanken uit de voorsteden, terwijl zij vermoedelijk nooit
zullen tennissen of golfen. Bovendien zie je dat ze hun haar
kort knippen en er erg verzorgd uitzien. In tegenstelling tot
de grunge en hiphop, de stijlen waarbij wijde kleren en lan
gere haren horen. Met hun kledingkeuze zetten de zwarte
jongeren zich af tegen de bendecultuur."
Pastelkleuren
In Californië, onder de blanke rijke jongeren, is een soort
gelijke terugkeer naar het oude. „Deze jongeren hebben het
gevoel dat wat oud is, ook beter is. Je ziet veel zaken terug
keren. De 1964 Ford Mustang, het klassieke Coca Colaflesje.
In de mode zie je dat ook. Nieuwe kleding is gebaseerd op
de ontwerpen uit de jaren '50 en '60. Alleen worden er
nieuwere materialen en fellere kleuren gebruikt. Onder de
vrouwen is nu de baby-dolllook dé trend. Alleen nu erg
sexy. Je ziet veel vrouwen in pastelkleurige kleren geba
seerd op baby clolls rondlopen. En ook in de mode voor
mannen zie je die kleuren steeds meer. Mannen in roze, la-
vendelkleurige of baby blauwe pakken." In de nieuwe
schoenenlijn zijn deze pastelkleuren ook terug te vinden.
Behalve de hang naar vroeger merkt Converse ook dat
mensen steeds meer hechten aan natuurlijke, milieuvrien
delijke materialen. Veel schoenen zijn uitgevoerd in ruwe
zijde of canvas.
Converse loopt overigens wel tegen het probleem op dat in
Nederland vooral de sportschoenen bekend zijn. De modi
euze vrijetijdsschoen is nog bijna niet in de normale schoe
nenwinkel te vinden. Hetzelfde geldt voor de kledinglijn.
„We doen pogingen om bij jeanswinkels de collectie op de
rekken te krijgen. Dat lukt nu aardig." De kleding is ook ge
baseerd op de stijl uit de jaren '50 en '60, de zogenoemde
Retro-look. Zwart en wit en marineblauw en wit zijn de
kleuren. Behalve de kleding gebaseerd op de Retro-look zit
ten in de collectie ook weer de zomerjacks en een aantal
klassieke sweatshirts, polo's en T-shirts,
Voor de fervente drager van de bekendste Converse
schoen, de All Star, is er overigens goed nieuws. Zowel het
hoge als het lage model daalt fors in prijs. Kostte de hoge
basketbalschoen, de All Star Hi, tot voor kort 100 gulden, de
prijs is nu gezakt naar 79,95 gulden. De lage is zelfs gedaald
van 99,95 gulden naar 74,95 gulden. Volgens Converse Be
nelux kon de prijs omlaag door een betere beheersing van
de kosten.
Al maanden worden we be
stookt met folders, advertenties
en etalages die ons aanzetten
om ter ere van de december-
feesten de meest fantastische
cadeaus aan te schaffen, om ex
clusieve maaltijden samen te
stellen en om onze huizen en
onszelf in passende nieuwe uit
dossing te steken. Natuurlijk volgen we met
z'n allen deze suggesties van de midden
stand niet Klakkeloos op. Maar toch, tegen
de tijd dat de laatste oliebol is weggewerkt,
zullen veel mensen tot de conclusie komen
dat de feestdagen een flinke bres hebben
geslagen in het banksaldo.
In december wordt er gemiddeld, per huis
houden van drie personen, bijna vijfhon
derd gulden meer uitgegeven dan in andere
maanden. Waar gaat dat extra geld zoal in
zitten? Op de eerste plaats in cadeautjes:
aan parfums, CD's, boeken, kalenders,
knuffelbeesten e.d, geven we per huishou
den in december een kleine 240,- uit. Bij
na/180,- meer dan in andere maanden ge
ven we uit aan lekker eten, drinken en
snoepen. En zaken als de kerstboom, kaar
sen, kandelaars, kerstversiering, en vuur
werk kosten ons ook nog eens zo'n 50,-.
Aan kleding wordt, in tegenstelling tot wat
je misschien zou verwachten, nauwelijks
extra geld besteed: er worden hooguit enke
le tientjes meer aan herenKleding uitgege
ven. Dat heeft waarschijnlijk te maken met
de sokken en stropdassen die veel mannen
in de zak van SinterKlaas of onder de kerst
boom aantreffen.
Alleenstaanden zullen al gauw wat minder
kwijt zijn dan deze gemiddelde bedragen,
gezinnen met twee of meer kinderen moge
lijk weer wat meer. En natuurlijk is ook de
manier waarop men de feesten inricht: ui
terst luxe, buitengewoon sober, of iets daar
tussenin, van belangvoor het uiteindeljke
kostenplaatje. Maar hoe de feestdagen ook
worden gevierd, veel mensen geven meer
geld uit dan ze er in eerste instantie voor
hadden uitgetrokken. Dat blijkt wel uit de
roodstand op de bank- of girorekening waar
massa's mensen in januari mee te maken
krijgen.
Kerst en oudjaar naderen al weer snel, maar
wie de meeste inkopen hiervoor nog moet
doen, kan desgewenst nog maatregelen ne
men om de uitgaven een beetje in de hand
te houden. Namelijk door het maken van
een feestbudget. Dat houdt in: op een rijtje
zetten hoeveel geld er voor de feestdagen
nodig is, en welk bedrag (eventueel ook
welke extra inkomsten, zoals een kerstgrati
ficatie, een spaarpotje) daarvoor beschik
baar is. Mocht dat niet genoeg zijn voor alle
plannen, dan kan men wellicht nog goed
kopere alternatieven bedenken.
Wie dit niet (meer) lukt, en wie het nieuwe
jaar toch begint met een roodstand op de
bank of giro, zal zich genoodzaakt zien om
het de eerste tijd wat zuiniger aan te doen.
Dat gaat het best met behulp van een be
groting: een overzichtje van het geld dat de
eerste maanden, bijvoorbeeld januari tot en
met maart, binnenkomt, en van de uitgaven
die zijn te voorzien. Een deel van het bud
get kan gebruikt worden voor het wegwer
ken van de achterstand.
Misschien zullen uitgaven die voor deze tijd
gepland waren, moeten vervallen, of wor
den uitgesteld. In de praktijk moet deze be
groting zo nauwkeurig mogelijk worden ge
volgd. Mocht blijken dat het toch niet lukt
om de roodstand in drie maanden weg te
werken, dan kan er nog een extra 'inhaal-
maand' gepland worden,
ledereen die voortaan in december niet op
nieuw met zo'n zware aanslag op het bud
get geconfronteerd wil worden, zou meteen
een paar goede voornemens kunnen ma
ken: de aankopen voor de feestdagen meer
spreiden, bijvoorbeeld door vanaf septem
ber al het een en ander in te slaan, en een
speciaal spaarpotje aanleggen voor decem
ber.
Een hulpmiddel om goede voornemens op
Financieel terrein uit te voeren, of om een
eventuele roodstand weg te werken, is de
NIBUD-agenda. Daarin wordt precies uit
gelegd hoe een begroting opgesteld kan
worden. Om dat gemakkelijker te maken,
zit er een groot los begrotingsformulier bij.
Ook kunnen de dagelijkse uitgaven geno
teerd worden in kolommen naast de dagen
van de week, en staat er bij elke week een
budgettip. Deze agenda kan worden besteld
door 11,50 over te maken op postbankre
kening 368700, t. n. v. NIB UD, Den Haag,
onder vermelding van 'Agenda'.
000
00-
nibud
De All Star uitgevoerd in linnen.
HENNY VANECMOND
Skislee voor gehandicapten, een ontwerp van Maarten den Hartog.