Max Havelaar ook in het Koreaans Nieuw op ons menu: half geld. Ajax ei saa pisteita ilmaiseksi Ateenassa Kerstmis zonder kerstgroep is mis-kerst Braakbouw Het Gesprek van de Dag 'Litmania' in Finland Poes Ennya is zoek Theo Bakker die neigt tot buigen. Erger, alle mogelijkheden om tot indruk wekkende geometrische vor men te komen zijn angstvallig vermeden. Hier en daar is een blok van een verfje voorzien om het wat te laten lijken. Maar al die blokkendozen ge tuigen van minachting voor de Leidenaren die dagelijks naar deze wegwerpbunkers moeten kijken. Wie hebben dit naars ooit ontworpen? Het moeten lege geesten zijn. Als een kind met Lego zulk soort fantasielo ze dingetjes bouwt, ga je je als ouder ernstig zorgen maken. Wie heeft ooit toestemming voor de bouw van alle misbak sels gegeven? Als je je duiven hok tien centimeter wil verho gen, kijken er tien commissies naar, maar tegenover het sta tion en op nog twintig andere plaatsen in onze stad is nieuw bouw neergemieterd die maar één ding ademt: geldzucht. Vrij spel voor de projectontwikke laar, die voor zo weinig moge lijk geld zoveel mogelijk meters kantoor of woonruimte wil. Door die beelden heen van 'nieuw Leiden' kijk ik rond in mijn Chedi. Het contrast doet haar schoonheid nog toene men. Ik pak het blokje van rijstpapier dat op mijn kamer lag, waarvan de blaadjes beval lig bijeen worden gehouden door een bamboestokje en maak nadat ik mijn gerooster de eend met gembersaus heb genuttigd een loopje door het hotel. De entree: een ruimte op men selijke maat. Zij benauwt niet, je verdrinkt er niet in. Eén gro te houten tafel in het midden met een doorsnede van bijna twee meter, een palm erop. De ZATERDAG 10 DECEMBER 1994 vloer bestaat uit uitnodigend in de lengterichting gelegd par ket van een warmbruine kleur. Nergens opsmuk. Alleen maar natuurlijke materialen. Geen staal, laat staan plastic. Geen verkeerde achtergrondmuziek jes. Een strakke, rechte balie. Van hout. De lounge wordt verlicht door antieke gebedskandelaars en speciaal ontworpen schemer lampen van schoonheid. Bui ten zwelt af en toe de regen aan, binnen harmoniëren twee gamelan muzikanten en knet tert het haardvuur. En dan het restaurant! Veel houtsoorten, bamboefauteuils, indirecte verlichtingen 'open' wanden, muren opgebouwd uit evenwichtige ruitvormen die nergens het uitzicht op het dal belemmeren. Op de tafel tjes gestrooide jasmijnblaadjes zorgen voor een zoete geur in de ruimte die een rustgevende onderdompeling in pracht is. Geen muziek, geen intercom, alleen trippeltrappelendc voet jes die heerlijk gevarieerd voedsel aanreiken. Zo kan het dus ook. Het liefst zou ik zien dat in Leiden de hele omgeving van het station tegen de vlakte gaat en dat we strenge bestuurders krijgen, die eerst eens een kijkje gaan nemen bij Chedi en die elk ontwerp in de prullenbak mik ken dat niet een soortgelijke hang naar sobere, integere, na tuurlijke vormen kent. Het zal er wel nooit van komen, omdat geldvde hoogste bouwnorm is. Leiden zal de komende jaren vervolmaakt worden met nog meer braakbouw. Nooit zal ik Deddy in stijl kunnen ontvan gen. Religia: in alle soorten en maten Ontkerkelijking of niet, de ver koop van de kerstgroepen en - stallen is weer als vanouds. Bij Leidens enige religieuze spe ciaalzaak, Religia op de Heren singel, gaan de kerstgroepen al sinds de zomer grif over de toonbank. Van 'rubber groepjes' tot het bekende gipsgietwerk en van houten fïjnsnijwerk tot Duiste kunsthars. Kerstgroepen in alle soorten en maten en met prijzen variërend van 37,50 gul den tot een dikke 4000 gulden. Kerstgroepen en de bijbehoren de stallen zijn niet langer voor behouden aan mensen met een gelovige achtergrond, merkt het echtpaar Van der Meijden van Religia op. ,,Je merkt wel direct bij binnenkomst van de cliënten of ze gelovig zijn of niet. Een ge lovige komt vrijelijk binnen en begint meteen rond te kijken. Die weet ook exact hoe de stal moet worden opgezet. Een klant die niet gelovig is opge voed, aarzelt op de drempel. Schrikt wat van alle religieuze beelden, is niet zeker van de vrije toegang." Voor niet-gelovigen is het op zetten van de groep niet zo voor-de-hand-liggend. „Niet dat ze alle herders, koningen en dieren in die ene stal willen proppen, maar je moet die mensen wél vertellen dat de herders op weg zijn naar de stal en de koningen op afstand staan." Meneer en mevrouw adviseren, maar laten iedereen volledig de vrije keus. „Kijk, het beleven van kerst is een heel persoonlijk iets. Dat moetje aan de mensen zelf overlaten." Mode-gevoelig zijn de kerststal en -groep absoluut niet. Sterk gestileerde groepen zijn in Reli gia niet te vinden. „Jozef, Maria en het kindje Jezus zijn altijd goed herkenbaar. Abstract trekt ons niet aan, en je moet toch zelf iets bij een groep voelen wil je die ooit aan een ander kun nen verkopen." Een 'hippe' kerststal lijkt ook Het echtpaar Van der Meijden van Religia aan de Herensingel: 'Abstract trekt ons niet'. nauwelijks een commercieel succes te kunnen worden. Van der Meijden vertelt dat heel veel mensen op zoek zijn naar een kerstgroep zoals bij hun ouders of grootouders stond. „De groe pen van gips zijn nog steeds heel geliefd, vooral ook omdat dat aan vroeger doet denken. Wij hebben er zelf overigens ook een; het groepje dat van mijn moeder was. Je raakt ge hecht aan zo'n oude groep, zelfs al zijn de beeldjes her en der wat beschadigd. Ooit bood ie mand me aan de afgeslagen stukjes gips bij te werken, maar dat wil ik absoluut niet. Ons groepjes hoort gehavend te zijn, dat is het altijd al geweest". Er is in de loop van de jaren niet veel veranderd. „Wél is Jezus sinds kort los van de kribbe. Vroeger werden de figuurtjes uit gips gegoten. Een losse Jezusfi- guur zou veel te kwetsbaar zijn, dus zaten Jezus en kribbe aan elkaar vast. Nu zijn de materia len steviger en is de Jezus-figuur apart. Heel veel mensen hebben de oude traditie in ere hersteld dat de stal leeg blijft tot Kerst avond. Immers, dan wordt Je zus geboren". Er is nog iets veranderd. De drie koningen hebben altijd al ge schenken meegenomen, maar deze waren altijd rfogal verdekt opgesteld. „Nu opeens mogen die geschenken veel duidelijker uitkomen. De mirre, wierook en goud zijn nu van goudkleurige verf voorzienvertelt Van der Meijden. Hij pakt een koning van de plank af om dit te laten zien, maar zet deze meteen weer terug. „Eigenlijk vind ik dit een heel naar figuur. De koning kijkt hooghartig en dat past niet. Hij zat nog ingepakt op de beurs, anders hadden we deze stal niet gekocht." Een kerstgroep koop je niet op een achternamiddag. „Het FOTO LOEK ZUYDERDUIN moet goed voelen. Dus zeg ik tegen de klanten dat ze gerust een paar keer terug mogen ko men zodat ze zeker weten dat het groepje dat ze mee naar huis nemen, echt hun groepje is", vertelt mevrouw Van der Meijden. Ook de prijs is voor een aantal mensen reden om 'gefaseerd' te bouwen aan de kersgroep. „Het eerste jaar ne men ze Maria, Jozef en Jezus mee, en alle daaropvolgende ja ren kopen ze wat bij. Zo heb je jaar op jaarfeest". Deddy Hartono rijdt mij rond in de omgeving van Bandung, langs kraters, theeplantages en het bordje 'knalpotten'. Hij doet niet alleen aardig, omdat ik hem roepia's breng. 'Ik hou van Holland. Mijn zoontje heet Jopie, mijn dochter Nellie. Bin nenkort kom ik naar Neder land. Als ik naar Leiden kom, weet jij dan een goed hotel voor mij? Zoiets als Chedi?' 's Avonds bij het eten, denk ik mij af. Deddy komt nooit, maar welk hotel zou ik hem aanbevelen? Kansloos, nergens een hotel dat maar de veters mag vastmaken van Chedi, mijn onderkomen voor luttele dagen. Plotseling, gezeten aan de dis in het verre, warme Indonesië verschijnen als een nachtmerrie de mogelijke ho tels van Leiden en omgeving op mijn netvlies. De Gouden Tulp schuin voor het station? Hemeltjelief, stel dat Deddy met de trein het laatste stukje van Schiphol naar Leiden over brugt. Dat hij aankomt op sta tion Leiden. De verbouwing zal hij wel voor lief nemen. Maar als Deddy op één van de nood- trappen gaat staan en om zich heen kijkt, wat dan. Hij zal de skyline van Leiden ontwaren. Deddy staat daar en ik sta naast hem en ik doe niet eens meer een poging om mijn schaamte voor zoveel lelijkheid bij de entree van mijn stad te verbloemen. Wat is er de afgelopen tien, twintig jaar neergezet in de omgeving van het station? Kijk naar links, naar rechts en hui ver bij de aanblik van zoveel oogtartende braakbouw. Neer- geplemte blokken beton, staal, glas. Rechte lijnen, nergens één Gelijk het een goed Scandinavisch land betaamt, denkt men in Finland bij het woord sport niét a priori aan voetbal. Eerder aan skiën in al zijn facetten, aan ijshockey of aan atletiek, 's Werelds meest populaire sport reikt in het land der duizend meren niet hoger dan de B- status, zo ongeveer waar basketbal en. handbal hier staan. Maar wat de Finnen betreft dreigt er nu een kentering op dat gebied. De oorzaak daarvan is Jari Litmanen. Sinds de 'vliegende Fin' bij Ajax zijn kun sten vertoont en sinds de Amsterdam mers mede door toedoen van zijn num mer 10 in Europa naar grote hoogte zijn gestegen, kan Jari Litmanen bij zijn land genoten niet meer stuk. Wat heet: er is in zijn geboorteland een ware 'Litmania' gaande die zijn weerga niet kent. Finnen mogen dan bekend staan als zo'n beetje het meest onderkoelde volkje van het continent; voor Jari gaan ze momenteel en masse plat. Alles willen ze van hem weten, alles wil len ze over hun geslaagde stervoetballer lezen. Alleen, dat nu gaf een probleem pje. Want Jari woont en werkt in Amster dam en de Finnen wonen en werken in Finland. Toch iets te ver weg om weke lijks met z'n allen, naar De Meer af te rei zen. En om nu alleen voor Jari een cor respondent in Amsterdam neer te zetten, dat kon bruin (lees: de Finse kranten) ook weer niet trekken. Maar daar heeft Ilta-Sanomat (Het Avond Nieuws) intussen iets opgevon- den. Via een uitwisselingsprogramma kwam men aan een Leidse student, die weliswaar Duits studeert en slechts een weinig Fins beheerst, maar die nu in het Engels kond doet van Jari's wedervaren op de Hollandse velden. Zijn naam is Eric, hij is Ajax-fan van kind af aan, wil toch journalist worden en volgt Ajax en Litmanen nu voor de krant op de voet. „Ze willen waarlijk alles weten, maar ik hou het Beschaafd. Jari is een rustige jongen die zijn privé-leven goed af schermt. Ik schrijf dus vooral over voet bal. Het levert niet meer op dan een on kostenvergoeding, maar het is gewoon een leuke manier van ervaring opdoen. Ik spreek Jari regelmatig. Aardige gozer. Echt voetbaldier. Wat mij betreft blijft hij nog jaren bij Ajax." AD VAN KAAM 1 Litmanen: AEK on tiukka kotijoukkue .Voor de echte kattenliefhebber is elke kat uniek. Maar het jonge poesje 'Ennya' van Koos Jansen en Theo-Willem van Leeuwen is wel een heel bijzonder diertje. Blauwe Abessijn heet het zeld zame ras waartoe Ennya be hoort. Van deze soort zijn er maar een paar in Europa. Sinds dinsdag 1 november is het beestje echter spoorloos ver dwenen. De speurtocht naar het katje duurt nu al anderhalve maand, maar leverde nog steeds geen resultaat op. Of de waardevolle viervoeter is gesto len of gewoon weggelopen, is niet duidelijk. De stamvader van Ennya werd uit Australië geïmporteerd. Na dat hij voor enkele nakomelin gen had gezorgd, kon hij bij Jansen en Van Leeuwen genie ten van zijn oude dag. Omdat de 'Oer-Abessijn' al aardig op leeftijd was, leek het de katten- vrienden leuk om er een jonge Blauwe Abessijn bij te nemen. Na een lange zoektocht werd er een gevonden bij een fokker in Noord-Holland. Nog geen 10 maanden later is ze al weer weg. De Blauwe Abessijn heeft een kortharige, grijsblauwe vacht. „Ze zijn van nature niet bang. Ze rennen overal achteraan en letten niet op gevaar", legt Theo-Willem zijn vrees voor het ergste uit. Hij gaat alle mogelijk heden na: „Misschien is ze wel gestolen, omdat het een zeld zaam beestje is. Maar alle Blau we Abessijnen staan geregi streerd, dus je kunt er verder niets mee beginnen. Ik hoop dat mensen die haar zien reage ren, of als ze een kat hebben ge vonden die aan de beschrijving voldoet, naar de dierenarts gaan. Ennya heeft namelijk ook nog medicijnen nodig." Er wacht een beloning van hon derd gulden voor wie Ennya te- rugbrengt. ERIC DE JAGER zijn, 'n geldig legitimatiebewijs meenemen en correct gekleed aan de receptie verschijnen. In de Holland Casino's kom je ogen tekort. -jHOLLAND Casino Ik ben makelaar in koffie, en woon op de Lauriergracht no. 37. Een van de beroemdste eer ste zinnen uit de Nederlandse literatuur is sinds kort ook in het Koreaans vertaald. De in Leiden wonende Koreaanse Myoung-Suk Chi tekende voor de vertaling van de' Max Have laar die sinds enige weken in de boekhandels van Zuid-Korea ligt. Myoung-Suk Chi (41) studeerde aan de Rijksuniversiteit Leiden Nederlandse taal- en letterkun de en is getrouwd met een Ne derlander. Ze werkte sinds 1982 aan de vertaling van de roman Max Havelaar. Daarnaast inves teerde ze veel tijd in het vinden van een Koreaanse uitgever. Dat viel niet mee omdat Neder landse literatuur in Korea nau welijks bekend is. De meeste uitgevers stonden huiverig te genover het idee en waren niet bereid te investeren in de Max Havelaar. „Maar iemand van de Koreaanse ambassade heeft uit eindelijk contact kunnen leggen met een vrij jonge uitgeverij die het avontuur wel aandurfde", vertelt Myoung-Suk Chi. Myoung-Suk Chi laat het boek zien dat nu in Korea in de win kels ligt. De foto van Multatuli en de woorden 'Max Havelaar' zijn herkenbaar. De rest is in Koreaans schrift: niet te ontcij feren voor een westerling. De uitgever was enthousiast over haar vertaling en een grote kwa liteitskrant heeft de verschijning van het boek inmiddels aange kondigd. „Voorlopig zijn er 4000 exem plaren gedrukt. Met de uitgever heb ik een contract: zij probe ren 30.000 boeken te verkopen in 10 jaar tijd. Op een totale be volking van 44 miljoen Korea- nen is dat niet veel. Ik word er ook niet rijk van. Dit soort ver taalwerk is altijd vrijwilligers werk. Gelukkig had ik ook een subsidie van het vertaalfonds in Amsterdam." Max Havelaar van Multatuli is sinds de eerste druk in 1860 in 35 talen over de hele wereld verschenen; De roman van Eduard Douwes Dekker is een klassieker en wordt wel be schouwd als dé 19de eeuwse Myoung-Suk Chi laat haar geboorteland kennismaken met de Koreaanse vertaling van Max Havelaar. FOTO HOLVAST/MARK LAMERS Nederlandse bijdrage aan de wereldliteratuur. Myoung-Suk Chi vond het een mooi boek. Voor haar studie Nederlands in Leiden verdiepte ze zich in Mul tatuli: ze schreef een scriptie over de beroemde 19de eeuwse schrijver. Daarnaast vatte ze het plan op om de Max Havelaar ook toegankelijk te maken voor haar landgenoten in Korea. „Multatuli is een van de groot ste Nederlandse schrijvers. In Korea is hij helemaal niet be kend en daar wilde ik iets aan veranderen." Myoung-Suk Chi studeerde aanvankelijk Nederlands in Ko rea. Ze werd uitgenodigd haar studie in Leiden voort te zetten. „Ik vind Nederlands nog steeds een moeilijke taal, het is totaal anders dan Koreaans." De vertaling van de Max Have laar was een tijdrovende en moeilijke klus. Myoung-Suk Chi deed het werk helemaal alleen. „Hoe vertaal je de typisch Hol landse eigennamen Batavas Droogstoppel of Sjaalman in het Koreaans? Dat was nog een hele opgave. Verder zit het boek best ingewikkeld in elkaar met drie ik-figuren. Daarom heb ik ach terin het boek nog een toelich ting gegeven. Mijn man kon me helpen met de typisch Neder landse uitdrukkingen." De Leidse zou nog wel meer Nederlandse literatuur in haar moedertaal willen vertalen. „Mijn uitgever wil natuurlijk eerst afwachten of de Max Ha- velaar verkoopt. Als dat zo is, wil ik een bundel samenstellen met werk van Multatuli. Maar ook de hedendaagse Neder landse literatuur vind ik mooi: Mulisch, Hermans. Verder vind ik Midas Dekkers erg grappig, hoewel ik niet weet of de Kórea- nen rijp zijn voor zijn boeken; Het probleem is ook dat het voor Koreaanse uitgevers nogal ingewikkeld is om de rechten te kopen van nog in leven zijnde auteurs. Dus dat is nog afwach ten." CAROLINE VAN OVERBEEKE Kijk, dat u bij ons heerlijk kunt eten, wist u natuurlijk al. Maar dat u nu voor half geld kunt ontdekken hoe lekker onze koks kunnen koken, wist u nog niet. Ja, u leest hel goed: van maandag tot en met donderdag betaalt u tussen to en 23 decem ber voor elk hoofdgerecht de helft van de prijs. Bovendien is het hele casino feestelijk ver sierd, waardoor u al helemaal in de kerststemming komt. U moet wel 18 jaar of ouder

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 17