Noren en Europa: een dubbeltje op
zijn
kant
Antwerpen, een wereldhaven ondanks 'die Ollanders'
Buitenland
5,3%
0,3%*
5,6%
i ZATERDAG 26 NOVEMBER 1994
ledereen kijkt met spanning naar uitslag referendum van morgen en maandag
Noorwegen
Noorwegen is het dunst
bevolkte land van Europa.
Het merendeel van de 4,2
miljoen inwoners woont in
het zuiden, een kwart van de
Noren is te vinden in en rond
de hoofdstad Oslo. Het belang
rijkste kenmerk van de duizenden
kilometerslange Noorse kust zijn
de fjorden, die op sommige plaat
sen wel 2000 kilometer landin
waarts reiken Noorwegen is lang
gerekt op op één plek slechts 6,5
kilometer breed. De enorme afstan
den -van Kirkenes naar Kristian-
sand is meer dan 2800 kilometer-
creëren zo hun eigen problemen
partners en met onze buren",
aldus 'Gro'.
De premier oogst respect bij
voor- en tegenstanders. De
meerderheid van de Noren
vindt dat Brundtland niet, zoals
destijds een van haar voorgan
gers, mag* aftreden als het
maandagavond 'nee' wordt.
Frode, een student aan de pe
dagogische acedemie in Bodo
weet waarom: ,,Ze is de enige
die Noorwegen op dit moment
kan leiden. De andere partijen
kunnen het land niet regeren.
Als ze aftreedt moet Gro vroeg
of laat toch weer terugkomen
om het over te nemen." Zelf
heeft hij nog geen keuze ge
maakt, maar hij neigt naar 'ja'
omdat de premier haar bood
schap zo goed verpakt.
Hoezo alleen? 35 van de 47
Europese landen zijn geen lid
van de EU. En de EU vertegen
woordigt slechts zes procent
van de wereldbevolking. Dus
wie zegt er nu dat we alleen
achter blijven?" Tove Solli werkt
al maanden vanuit het kantoor
van Nei til EU in Stavanger aan
het voorlichten van haar mede
burgers. Ze vindt dat de rege
ring de bevolking probeert bang
te maken. ,,Er wordt gewaar
schuwd dat bedrijven zullen
vertrekken als we geen EU-lid
worden. Onzin, die bedrijven
vertrekken toch wel. Het lid
maatschap brengt ons echt niet
dichter bij de markt. Onze na
tuurlijke hulpbronnen geven
ons een onafhankelijke positie.
Als we lid worden van de EU
dan krijgen we daar minder
over te zeggen."
Ingenieur Oskar (37) uit Ber
gen is minder optimistisch over
de toekomst als Noorwegen zou
kiezen voor een 'Alleingang'.
„De olie maakt Noorwegen ka
pot. Honderd jaar geleden wa
ren we nog het arme broertje
van Europa. De ontwikkeling
ging daarna stap voor stap
vooruit door hard werken, -zoals
Ook in Bergen geven tegenstanders van de EU hun medeburgers een stemadvies.
het hoort. De laatste tien jaar
gaat het echter in een te hoog
tempo. We werken niet meer
voor onze rijkdom en niemand
heeft enig idee wat we moeten
doen als straks de olie op is. Er
is geen industriële produktie,
zoals in Zweden. We exporteren
alleen de grondstoffen." Hij
denkt dat Noorwegen door lid
maatschap van de Unie wordt
gedwongen over zijn toekomst
na te denken en stemt daarom
'ja'.
Zakenman Per is boos dat
Noorwegen als laatste van de
Noordse landen naar de stem
bus gaat. „We hadden als eerste
moeten gaan. Alleen dan was
een zelfstandig besluit mogelijk
geweest. Dat heeft de regering
niet aangedurfd. De uitkomst
van de referenda in Zweden en
Finland is zeker van invloed in
Noorwegen. De mensen zijn
bang om in de kou te blijven
staan. Onzin."
Veel tegenstanders van het
EU-lidmaatschap zijn te vinden
buiten Oslo en omgeving. Het
'nee' is vooral populair langs de
kust, in de talrijke geïsoleerde
vissersgemeenschappen en bij
de boeren in het noorden. Na
olie en gas zorgt de visserij voor
de meeste inkomsten. Het is
een van de redenen waarom de
Noren zo hechten aan hun vis
rechten. Skull torsken os feile,
hvad havde vi da? Als we de ka
beljauw niet hadden, waar zou
den we dan zijn? luidt een oude
volkswijsheid.
De Noorse regering heeft bij
de onderhandelingen in Brussel
hard gevochten om de Europe
se vissers zo lang mogelijk bui
ten de Noorse wateren te hou
den. In de nieuwe Europese
Commissie is de visserij-porte
feuille niet voor niets toebe
dacht aan de Noor Thorvald
Stoltenberg. De vissers op de
Lofoten laten zich daardoor
echter niet vermurwen, al staan
ze voor een dilemma. De indu
strie die de gevangen vis ver
werkt, wil namelijk wèl een
open markt. Dan kunnen na
melijk de Europese importhef
fingen op -bewerkte zalm ver
dwijnen. „Wat je ook stemt",
meent Heidi Sorensen uit
Stramsund, „er staan altijd ba
nen op het spel."
„Waar krijgen jullie je vis van
daan? Zie je nou wel dat jullie
ons nodig hebben en niet om
gekeerd? Dus kunnen we maar
beter eigen baas blijven." Regen
en wind deren Mads Henriksen
niet. De biologie-student staat
vandaag voor het laatst op de
markt van Trondheim om voor
bijgangers te adviseren nei te
stemmen. „Ik wil werken aan
een betere toekomst voor Noor
wegen. Dat kan het beste als we
onze zelfstandigheid bewaren.
Op die manier kunnen we ook
bijdragen aan een beter en
schoner Europa. Hoe? Door het
goede voorbeeld te geven."
EngekMads Henriksen (links) roept in Trondheim de
Noorwegen gaat morgen en overmorgen als laatste van
de vier kandidaat-lidstaten van de Europese Unie naar
4-de stembus. Oostenrijk, Finland en Zweden hebben al
'ja' gezegd tegen de EU. Of Noorwegen volgt, blijft tot het
isluiten der stembussen zeer spannend.
handelen. En Noorwegen wordt
schatplichtig aan Brussel.
'Daarom zeggen wij nei,ogatter
nei til salg au Norge nee en
nog eens nee tegen de (uitver
koop van Noorwegen', aldus de
tekst op T-shirts en buttons.
De argumenten voor en tegen
toetreding verschillen weinig
van die in 1972, toen de Noren
het lidmaatschap afwezen, en
die de laatste maanden ook in
de buurlanden werden gehoord.
Maar in het anders zo stoïcijnse
NQorwegen lopen de emoties
ditmaal hoger op en zijn de de
batten feller. „We verliezen on
ze zelfstandigheid. Het is een
aantasting van onze democra
tie. Straks moeten we onze
milieuregels afzwakken. Vrou
11222 'Bevrijd ons Heer van de furie
ms. 1 van de Noormannen. Zij ver-
kKKB woesten ons land en vermoor-
il col den onze vrouwen en kinderen.
11252 Deze smeekbede klonk in de
I achtste eeuw overal in het wes-
S j ten van Europa. Als het aan
F- I honderdduizenden Noren ligt,
lg' kan die bede nu worden omge-
tdraaid: 'Behoud ons Heer voor
^rzon 8ese'van de Europeanen'.
5 K Veel nakomelingen van de Vi-
783^ kingen verwachten niets dan el-
biI lende van toetreding tot de Eu-
ropese Unie. Een invasie van'
- Duitsers die vakantiehuisjes ko-
mmmm pen, Spanjaarden die de rijke
visgronden plunderen, Neder
landers die hun hasj komen ver
wen spelen in de EU een onder
geschikte rol. Het betekent het
einde voor onze vissers en boe
ren. En wat blijft er over van on
ze internationale solidariteit?
Niets! Ook daarom moeten we
nee zeggen", aldus de Noorse in
Oslo.
Stein Langorgen, een 26-jari-
ge verpleger uit Trondheim, ziet
het anders. „Ik stem ja. We kun
nen niet achterblijven bij de rest
van Europa. Het is niet goed om
alleen te staan." Hij echoot het
standpunt van de regering. Pre
mier Gro Harlem Brundtland
reist al maanden stad en land af
om in directe confrontaties met
haar vaak zeer sceptische ge
hoor de voordelen van toetre
ding uit te leggen. „We hebben
een ankerpunt nodig. We zijn
veiliger in het gezelschap van de
andere Europese democratieën
dan wanneer we alleen staan.
Als we buiten 'Europa' blijven
verzwakken we onze banden
met onze traditionele handels
S ROODENBURG
3chtf Ollanders' zijn door de ge
schiedenis heen in Antwerpen
al vaak de kwaaie pier geweest
als het gaat om de verdere ont-
1 wikkeling van deze haven. Rond
'ouw| het midden van de 16de eeuw,
n toen Antwerpen samen met
concurrent Amsterdam wereld
machten waren op commer
cieel en financieel gebied, werd
de Schelde door de overheer
sende Hollanders afgesloten
voor de zeevaart naar Antwer
pen. Dit gebeurde als straf voor
de Zuidnederlanders, die waren
_1 blijven heulen met de Spanjaar
den.
Bijkomstig voordeel was dat
de positie van de belangrijkste
Hollandse havens van die tijd
Amsterdam en Dordrecht di-
l< reet werd verbeterd. Twee eeu-
i< wen lang werd Antwerpen daar
door min of meer gedegradeerd
li tot een binnenhaven. Door de
Franse opmars en overheersing
van Napoleon werd deze slui-
- ting aan het einde van de 18de
I eeuw ongedaan gemaakt.
Paradoxaal genoeg werd de
a Belgische revolutie van 1830
opnieuw een ramp voor de ont
wikkeling van deze haven. Na-
I dat de Zuidnederlanders zich in
.1830 hadden bevrijd van het in
hun ogen verwerpelijke pro
testante en liberale Koninkrijk
der Nederlanden werd de Schel
de door koning Willem I op
nieuw afgesloten. Onder mili
taire druk van andere grote mo
gendheden in Europa moest
Nederland deze blokkade een
jaar later weer opheffen.
Wie je in Antwerpen ook
spreekt over de verdere ontwik-
keling van de haven, allen wij
zen op 'die Ollanders'. Hoewel
Rotterdam al geruime tijd heeft
laten weten de verdieping van
de Westerschelde aan Antwer
pen te gunnen, vermoeden ve
len dat 'Rotterdamse belangen'
een stille rol spelen bij het uit
blijven van het groene licht van
Nederland.
„Verdieping van de Schelde is
van levensbelang voor de con-
tainerhandel in onze haven",
vertelt adjunct-directeur-gene
raal Jan Burvenich van het Ha
venbedrijf Antwerpen. „Er wor
den volop schepen van de vijfde
en zesde generatie gebouwd en
in de vaart gebracht. Die kun
nen Antwerpen op dit moment
moeilijk bereiken. Daarom is
het voor ons nu vijf voor twaalf.
We hopen dat de Nederlandse
regering snel het groene licht
zal geven."
De Belgen zijn er klaar voor.
Het Vlaamse gewest financiert
de uitbaggerprojecten. Daar-
Direct vanuit het pittoreske centrum kunnen de Sinjoren en dagji
schip aan.
voor is zes miljard Belgische
francs (omgerekend 330 mil
joen gulden) gereserveerd. De
kosten komen dus geheel voor
rekening van de Vlaamse over
heid en zullen niet worden ver
rekend in de zeehavengelden.
Alle. prognoses van Antwer
pen over de goederenoverslag
hangen af van de Westerschel-
de-verdieping. Net als bij con
current Rotterdam was het vo
rig jaar voor Antwerpen vanwe
ge de recessie niet zo'n best
jaar: een teruggang van 1,5 pro
cent naar 101,9 miljoen ton.
Hoewel dat maar iets meer dan
een derde van het Rotterdamse tailleerd en degelijk als dat in
totaal is, blijft Antwerpen daar- Rotterdam. Maar we zijn nu ook
mee de grootste Europese con- bezig het te actualiseren en we
tenschappelijk te onderbouwen.
We hopen tegen het einde van
het jaar met een geactualiseer
de versie naar buiten te komen,
waarin we ook een beter beeld
kunnen geven over de investe
ringen die nodig zullen zijn."
Met het oog op de te ver
wachten groei heeft Antwerpen
eerder dit jaar snel een besluit
genomen over de aanleg van
een tweede containerterminal
buhen de sluizen op de rechter
oever. De bouw is volop aan de
langs de Scheldekade flaneren. Zo n
Net als Rotterdam heeft Ant
werpen ook een masterplan ge
maakt voor de verdere ontwik
keling van de haven, maar dit
plan loopt tot het jaar 2015; vijf
jaar langer dan in Rotterdam. In
Antwerpen kijkt men dus ver
der?
Havenman Burvenich: „Op
het gebied van de masterplan -
ning is Rotterdam altijd heel ac
tief en zeer goed geweest. Ons
masterplan is nog niet zo gede-
gang. Eind volgend jaar hoopt
de combinatie van het Ant
werpse havenbedrijf Noord Na
tie en de Belgische Spoorwegen
(NMBS) de terminal in gebruik
te nemen.
Naar, verwachting zal deze
terminal aan het eind van de ja
ren negentig echter ook weer
vol raken. Niet zo erg, want Ant
werpen heeft alweer plannen
klaarliggen voor de bouw van
een derde terminal buiten de
sluizen, maar dan waarschijnlijk
op de linkeroever.
Van belang daarbij is of Ant
werpen zijn oude plan voor de
aanleg van het (in Zeeland om
streden) Baalhoekkanaal vanuit
Zeeuws-Vlaanderen mag uit
voeren als toegang tot de ha-
vendokken op de linkeroever.
Lukt dat niet, dan zal op eigen
Belgische grondgebied een toe
gang (sluizencomplex) worden
gemaakt en moet die toekom
stige containerterminal daar
naast worden aangelegd.
Langzaam maar zeker krui
pen de Antwerpse havenactivi
teiten dus richting Nederlandse
grens. Op de rechteroever lig
gen de nieuwe containertermi
nal en het grote chemische
complex van BASF. Op de lin
keroever is men Zeeuws-Vlaan-
deren dicht genaderd.
In feite is er dus op Belgisch
grondgebied niet zo veel ruimte
meer en kan het haast niet an
ders of Antwerpen wordt in de
volgende eeuw voor zijn haven
uitbreiding afhankelijk van het
beschikbare Nederlandse
grondgebied. Burvenich wil als
topambtenaar niet ingaan op
deze gevoelige zaak. Dat is vol
gens hem een kwestie voor poli-
Bremen en Hamburg wordt er
fors geïnvesteerd in de "Uitbrei
ding van de containeroverslag.
Burvenich verwacht niet dat dit
tot overcapaciteit zal leiden in
de containeroverslag in de
Hamburg-Antwerpen- range.
„Er zijn natuurlijk veel projec
ten, maar als je kijkt naar het
maritieme transport dan ge
beurt er natuurlijk ook veel. Er
zijn drie havens aan de Noord
zee die zich sneller ontwikkelen
dan het gemiddelde en dat zijn
Rotterdam, Hamburg en Ant
werpen. Die uitbreidingsplan
nen ontwikkelen zich op basis
van vrije concurrentie tussen
deze havens. Misschien is het
onvermijdelijk dat op een be
paald moment ergens een
beetje overcapaciteit ontstaat."
Zijn de Antwerpenaren be
scheiden over de rol van hun
haven ten opzichte van 'grote
broer' Rotterdam, in één op
zicht hebben ze het altijd van
Rotterdam gewonnen: met de
arbeidsrust. As er gedurende
een paar dagen een actie is, is
dat niet zozeer van de haven
werkers, maar van het over
heidspersoneel dat de belangrij
ke sluizen naar de dokken be
dient. Omdat een dergeUjke sta
king dodelijk is voor het scheep
vaartverkeer worden nu ge
dragsregels opgesteld.
Burvenich: „Wij kunnen ons
in het algemeen verkopen als
een stakingsvrije haven. Wij
hebben daarin een traditie die
in feite teruggaat tot het jaar
1928. Toen zijn er commissies
van werkgevers en -nemers in
gesteld, die regelmatig vergade
ren en jaar in en jaar uit bepaal
den dat er zó veel kon worden
verdiend en dat het werk door
zó veel mensen moest worden
gedaan. Dit betekende naturlijk
niet dat er geen hartig woordje
door de werkgevers en werkne
mers werd gewisseld, maar als
men er eenmaal uit was, dan
was het ook zo. Erg belangrijk is
bovendien dat, als er ergens in
de haven toch nog problemen
ontstaan over de uitleg van de
codex, het boek over de haven
arbeid, er ook weer een ge
mengde commissie ter plaatse
de zaak oplost. Door deze sa
menwerking tussen werkgevers
en werknemers wordt boven
dien het gras voor de voeten
van politieke agitatoren wegge
maaid."
Dit is het laatste deel van de havense
rie. De vorige delen stonden in de
krant van 24 september (Rotterdam,
Singapore), 8 oktober (Sjanghai), 22
EEN TELEFOONTJE
EN UW SPAARGELD GENIET HOGE
RENTE EN VEEL GEMAK.
Sparen bij Roparco levert u meer
op dan hoge rente en winstdeling. Jdet
betekent ook gemak. Met slechts één
telefoontje opent u bijvoorbeeld al een
rekening. En kunt u makkelijk geld
storten en opnemen. Zo kunt u,
indien u 's morgens belt, in de meeste
gevallen nog dezelfde dag weer over
uw geld beschikken. Vul de bon in voor meer informatie.
Of bel, van maandag tot en met zaterdag van 's morgens
8 uur tot 's avonds 9 uur.
06-8380
|~Stuqr mij vrijblijvend informatie over Roparco.
I De heer/Mevr.: I
j Voorletters:Geb. datum: J
I Straat: iI
Postcode/Plaats:
1 Telefoon:
I
Ik heb wel/geen Rogiro Rekening.
I Ver/end de bon in een envelop zonder postzegel naar:
I Robeco Groep, Antwoordnummer 5555,3000 VB Rotterdam. I
I I
RO B E C O/q GROEP
I
Met gemak betrouwbaar beleggen.
