Fabrikanten laten veel onduidelijk
Leven en wonen
De kool op z'n kop
Impressionistische tuinen
Inductiekookplaat is
voordelig in gebruik
Acne
WOENSDAG 23 NOVEMBER 1994
-WC
REDACTIE HENRIETTE VAN DER HOS
TUIN
Of je nu de groenten eigentijds tussen de bloemen hebt staan of
keurig apart op een bedje, er zal nu iets gedaan moeten worden wil
je vorstschade voorkomen Je hebt er tenslotte niet voor niets alle
zorg aan besteed. Dus wil je ze ook consumeren eer de vorst toe
slaat.
Op de eerste plaats heb je de groentesoorten die redelijk winter
hard zijn en waar je weinig aan doet. Mijn snijbiet (de gewone
groene) blijft tijdens de winter stilletjes doorgroeien zodat ik af en
töe een beetje kan oogsten. Dat geldt ook voor zuring, al zijn beide
soorten best dankbaar voor afdekken tijdens zeer strenge vorst.
Spruiten en boerenkool blijven gewoon buiten staan en kunnen ge
oogst worden. Maar zodra het enkele dagen beneden 15 graden
onder nul is, is het gedaan met de pret. Dan bevriezen de planten.
Snel oogsten en consumeren of in de diepvries doen is de enige op
lossing. Zodra ze ontdooien, zijn ze heel snel onbruikbaar en ver
spreiden een uiterst onaangename koolgeur.
Dan hebben we de witte en de rode kolen. Die zijn heel slecht be
stand tegen vorst en dus haal je die binnen, liefst met een stukje
wortel er nog aan. Het buitenste blad wordt zorgvuldig verwijderd
en dan gaat er een touwtje rond de wortelhals. Zo kun je de kolen
mooi ophangen op een koele vochtige plaats. Bezitters van een
grote diepvries kunnen uiteraard de kool ook panklaar maken,
blancheren (om de vitamine C te behouden, hoe gek het ook
klinkt) en dan in de diepvries doen.
En nu nog de ondergrondse gewassen: knolseldderij, winterwortel
en koolraap. Die worden in kistjes met vochtig zand gelegd, al geef
ik er de voorkeur aan om de knolseldèrij rechtop in zand te doen.
Het groen dat zich dan vormt is 's winters heerlijk om te gebruiken.
Resten nog de groene groentesoorten die nog even buiten kunnen
blijven, zoals andijvie, sla en veldsla. Al teveel vorst kunnen ze niet
hebben. Noppenplastic, als er strenge vorst is aangekondigd, doet
wonderen.
Tot slot nog snijselderij, peterselie en bieslook. Daarvan haal we
een potje binnen en dat zetten we op de vensterbank zodat we ge
regeld iets kunnen oogsten. Zo van de plant in de soep. Beter kan
het niet.
LEZERSVRAAG
De Datura van AN BARNHOORN-RIET UIT HAARLEM is uitge
groeid tot een forse plant. Wat nu? Binnenhalen, want de vorst kan
hij niet of nauwelijks verdragen. Wel koel overwinteren. In het
voorjaar insnoeien en dat is leuk. Bijna elk stukje Datura van min
stens 20 cm lang wil wel wortels maken, mits men het stukje in een
luchtig vochtig grondmengsel zet en het potje op een matig warme
plaats. Dus niet alleen de top stekken, ook stukjes van de dikke
stengel groeien aan, mits niet te kort. In het voorjaar zou ik de pas
ingesnoeide plant binnen houden tot na de nachtvorsten en dan
kan alles weer op een plek die beschut is tegen de wind. Half scha
duw is geen bezewaar. Succes ermee.
Wat lief van de FAMILIE ZONNEVELD UIT IJMUIDEN om een
kaart te sturen met een bedankje. En waarvoor wordt ik nu be
dankt? Voor een goede raad die voor allen geldt die in het trotse be
zit zijn van een struik met sierbessen. Laat men die bessen onge
moeid, dan is er grote kans dat hongerige vogels alles opeten voor
we de mooie bessen met de feestdagen als sier kunnen gebruiken.
De remedie: span zwarte draden van naaigaren over de struik.
Geen vogel die er dan nog aankomt. Haal ze weg na de feestdagen.
Dan hebben de vogels alsnog een lekker hapje.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur een vraag
op? Greet Buchner zal proberen voor u het antwoord te vinden.
De vraag kunt u opsturen naar Damiate Dagbladen, Postbus 507,
2003 AP Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WONEN.
Na de Tuinen van Renoir is in Nederland opnieuw een opmerkelijk
tuinboek van Derek Fell vertaald. In De Impressionistische Tuin
borduurt de Amerikaanse schrijver voort op het thema, waarbij hij
een relatie legt tussen de impressionistische schilderkunst en de
kunst van het tuinieren. De tuin was voor veel beroemde schilders
een voortdurende inspiratiebron. In die tuinen werd door die zelf
de schilders ook vaak geexperimenteerd met kleuren en vormen.
Gespeeld met licht en composities.
In het boek veel reprodukties van schilderijen, foto's van tuinen en
tekeningen van tuinontwerpen. Voorbeelden uit de praktijk, maar
ook adviezen voor aanleg en plantkeuze. Een genot om in te lezen
en bovendien een boek waarvan de handen van elke tiiinliefhebber
onweerstaanbaar gaan jeuken.
De impressionistische tuin (ISBN 90 257 2653 4) Uitgeverij Gott-
mer, Bloemendaal. Prijs 49,90.
Alle sopjes op een rijtje
Wasmiddelen staan in de
belangstelling en de fabri
kanten werken er hard aan.
Dagelijks voeren zij het pu
bliek met informatie (recla
me) over hun vernieuwde
produkten. Vergelijkingen
met de concurrent worden
niet geschuwd en geres
pecteerde instellingen als
Consumentenbond en
TNO (Technisch Natuur
wetenschappelijk Onder
zoek) worden erbij betrok
ken om bepaalde merken
aan te prijzen of te kraken.
Het gevecht om de consu
ment wordt zelfs tot in de
rechtszaal gevoerd, want
het gaat om flinke omzet
ten. De Nederlandse huis
houdens gebruiken per
jaar zo'n 210 miljoen kilo
was- en reinigingsmidde
len.
HANS TABBERS
Voor de klant wordt het alle
maal niet duidelijker. In de win
kel staan uitgestrekte rekken
met wasmiddelen. De gegevens
over de chemische samenstel
ling lijken voor de leek op magi
sche formules. De consument
heeft duidelijk behoefte aan een
lijst van produkteri, zoals een
top tien, waarop de beste koop
staat aangegeven. Dat geldt
voor elektronische apparatuur,
maar ook voor wasmiddelen.
Het boekje Tussen wasmand en
afdruiprek, een uitgave van de
Chemiewinkel van de Universi
teit van Amsterdam, geeft dat
overzicht niet. Prijs en presta
ties van de verschillende pro
dukten worden niet behandeld
en merknamen worden niet ge
noemd.
De brochure geeft wel aan
welk wasmiddel het best kan
worden gebruikt voor welke ac
tiviteit, waarop moet worden
gelet bij de dosering en het ge
bruik en welke ingrediënten het
best kunnen worden vermeden.
Steeds wordt aangeraden een
geconcentreerd produkt te kie
zen, want daarvoor is de minste
verpakking vereist.
Wasmiddelen
Per jaar worden in Nederland
zo'n 130 miljoen kilo wasmid
delen (voor textiel) gebruikt, iets
minder dan een halve kilo per
huishouden per week. Er zijn
speciale wasmiddelen voor de
witte, de bonte en de fijne was,
als poeder, vloeibaar en tegen
woordig zelfs in bolletjes. Daar
naast zijn er zeepwasmiddelen,
middelen voor de handwas,
voorwas of inweek, waskracht-
versterkers en kalkbeschermers.
Wasmiddelen bestaan uit
wasactieve stoffen, wateront
harders, eventueel bleekmiddel
en hulpstoffen zoals enzymen,
optische witmiddelen, parfum
en kleurstoffen. De fabrikanten
geven doorgaans op het etiket
geen informatie over de ge
bruikte wasactieve stoffen, zo
dat hierin geen vergelijking mo
gelijk is.
De slecht afbreekbare fosfo-
naten in de waterontharders
staan meestal wel aangegeven.
Het bleekmiddel percarbonaat
is minder belastend voor het
milieu dan perboraat (boor-
zuur), dat nog in veel totaalwas
middelen wordt gebruikt. Opti
sche witmiddelen moeten ook
worden vermeden. De was
wordt er niet echt witter van. Ze
worden voor een groot deel
weggespoeld met het waswater
zonder zich te hechten aan het
textiel, ze kunnen de was verge
len omdat ze onder invloed van
zonlicht uiteenvallen en pastel
tinten kunnen verkleuren. In
kunstlicht of achtêr glas werkt
het optisch witmiddel niet.
Waskrachtversterkers, die
voor een extra blekende wer
king zorgen, zijn doorgaans
overbodig. Voor verwijdering
van vlekken zijn er meer tradi
tionele en milieuvriendelijke
methoden (ossegalzeep, groene
zeep).
Wasmiddelen kunnen beter
niet in grote hoeveelheden wor
den gekocht, omdat de werking
van de enzymen in de loop van
de tijd afneemt, waardoor de
waskracht minder wordt. De
auteurs adviseren de wasmachi
ne altijd helemaal te vullen
want ook bij gebruik van de
spaarknop (bij een halve was)
wordt in verhouding meer
stroom verbruikt.
Een wasverzachter is niet .no
dig als het wasgoed wórdt ge
droogd in de wind of in een
droogtrommel. Bij babykleertjes
kan een wasverzachter zelfs de
oorzaak zijn van huidirritaties
bij de baby. Een alternatief is
een scheut azijn bij het laatste
spoelwater. Wasverzachtende
doekjes in de droogtrommel
zijn zonder meer een verspil-
ling.
Mensen die hun vaatwerk
met de hand afwassen in een
teiltje sop dienen - als je alleen
naar de schoonmaakmiddelen
kijkt - het milieu het best, vooral
als niet wordt afgespoeld onder
stromend water, maar in een
spoelbak. De afwasmiddelen
zijn milieuvriendelijker en veili
ger bij gebruik dan de produk
ten voor de vaatmachine.
Zeep
Allesreinigers voor harde opper
vlakten, zoals ramen, spiegels,
vloeren en tegelwanden kunnen
worden vervangen door vloei
bare of groene zeep in gebieden
met zacht water, tot 10 graden
DH. Bij hard water kan beter
een geconcentreerde allesreini-
ger worden gebruikt, omdat an
ders extra veel zeep nodig is.
Ook chloorbleekmiddelen
kunnen beter worden verme
den, zowel bij schuurmiddelen
als toilet- en badkamerreinigers.
Kalkvlekken in WC of badkamer
kunnen het beste wekelijks wor
den verwijderd met schoon-
maakazijn.
Speciale reinigers voor grill,
oven of meubels kunnen door
gaans worden vervangen door
andere middelen die minder
belastend zijn voor het milieu.
Het is zinloos een keukenkast
vol verschillende reinigingsmid
delen te hebben. Voor het
grootste deel van de schoon
maak kan worden volstaan met
een beperkt aantal, dat voor
meerdere doeleinden kan wor
den gebruikt.
THEA WAMELINK
De inductiekookplaat is in aan
schaf een van de duurste kook-
systemen maar in het dagelijks
gebruik is het een zeer energie
zuinig systeem. Inductiekoken
is zo zuinig omdat (onder meer)
niet de plaat, maar de panbo
dem die op de kookzone staat,
rechtstreeks wordt verhit. Om
de p#n heen wordt de plaat niet
warm, waardoor ook geen ener
gie wordt verspild.
Na het wegnemen van de pan
is het door de bodem aan de
plaat afgegeven beetje warmte
heel snel verdwenen. Wordt de
plaat per abuis 'panloos' inge
schakeld, dan blijft hij koud.
Een ovenwant of pannelap die
je op de plaat laat liggen, kan
dan ook niet schroeien. Ook
kun je je aan een inductiekook
plaat niet branden.
In het buitenland is een ver
gelijkend onderzoek gedaan
tussen verschillende kooksyste-
men. Een halve liter water van
20 tot 95 graden verhitten vergt
op een inductiekookplaat (2,8
kWh) 1,22 minuten, op een ha-
logeenzone (1,8 kWh) 3,10 mi
nuten, op een conventionele
glaskeramische kookplaat (1,9
kWh) 3.40 minuten, op een gas-
kookplaat (2,9 kWh) 2,56 minu
ten en op een stalen elektrische
plaat (2 kWh) 3,54 minuten.
SPREEKUUR
ME
DE
ÏOS
Als je naar een feestje moet en er zit een
flinke pukkel op je gezicht is dat een klein
ramp. Iedereen kijkt naar dat ding, althaq
je denkt dat iedereen kijkt. Op je zestiend^
is zo'n puistje reden om niet naar het feeipet
te gaan, maar ik kan u verzekeren dat hetLat
ook op je dertigste een lichte domper opLet
zelfvertrouwen zet. En dan heb ik het ovtter,
één puistje. Los
Mensen met acne hebben het meestal veyen
slechter getroffen. Acne, ook wel jeugd- ket i
puistjes genoemd, (hoewel niet alleen de
jeugd wordt getroffen) is de meest voorkq
mende huidaandoening. Kenmerkend is
het diverse beeld: zwarte mee-eters, witta>er
mee-eters (comedonen), pukkels, soms r^gë
puskoppen, en als het allemaal heel erg is
ook diepzittende knobbels en abcesjes.
Vrijwel niemand komt de puberteit door I
zonder ten minste een paar van deze ver-
schijnselen gehad te hebben. Deze huid
aandoening, die erg ontsierend kan zijn, j
treft de patiënten juist in een levensfase
waar het uiterlijk enorm belangrijk is. Een
ernstige acne kan iemand volledig van zij)
of haar zelfvertrouwen beroven. De kosmj
tische industrie speelt daar handig op in:hes
crèmes en lotions, speciale zepen en ca- |er
mouflagestiften worden aangeprezen opL-ai
TV, meestal door zeer fraaie meisjes die éLej
volledig onzichtbaar pukkeltje hebben erLu
waar de eveneens zeer fraaie vriendjes oiLar
heen zwermen. Die reclames werken uitsj r
kend, de markt voor anti-acne-preparatej
is enorm. ber
Hoe ontstaan nou de huidafwijkingen diewe£
zo typisch zijn voor acne? Kenmerkend is}
dat de afwijkingen (mee-eters, pukkels,
puskopjes) tegelijkertijd voorkomen en irtru
verschillende ontwikkelingsstadia zijn. La)
Meestal (en helaas) zit acne in het gezich§evv
bij jongens soms ook op schouders, rug efen|
borst. fijst
Een heel ernstige vorm van acne, die lang
blijft bestaan en met lelijke littekens ge- I
neest, wordt acne conglobata genoemd. per
Deze vorm wordt vrijwel uitsluitend bij rjej
mannen gezien.
Ontstaan
Acne ontstaat in een huidorgaantje, de zq
genaamde talgklierfollikel. Dit orgaantje i
heel nuttig, want het scheidt talg uit, een
substantie die de huid enigszins vettig en
daardoor soepel houdt. Het afvoergangetj
noemen we een porie. In de puberteit
neemt zowel bij meisjes als bij jongens dfcnj
produktie van mannelijke hormonen toe|jru
Deze hormonen, androgenen, doen de pipru
duktie van talg toenemen, de huid wordt La
dus vetter. De talg wordt ook dikker en tajjor
er. óe
Daarnaast worden in de follikel ook )e]:
huidschilfertjes afgescheiden en deze vor
men samen met de dikke talg een prop in
de afvoergang van de follikel: de mee-etei pej
geboren. In eerste instantie is hij wit, maane
hij wordt door pigment later zwart.
In zo'n afgesloten follikel kunnen zich bac
teriën nestelen, waardoor de follikel gaat
ontsteken (pukkel) en later kan doorbrekfy//,
(puskop).
Verergeren
Naast deze oorzaken van acne spelen no{
andere factoren een rol, die een bestaandP™
acne kunnen verergeren. Het ontstaan vaiLI
comedonen wordt bevorderd door lokalei—
druk op de huid, een bromfietshelm bij- gn(
voorbeeld, maar ook hard boenen met ze V0(
of het uitdrukken van puistjes kan de zaaW
verergeren. Ook kunnen sommige genees jq
middelen acne veroorzaken of verergeren
evenals make-up.
Wat kun je er zelf aan doen? Bij de drogistNo*
staan veel preparaten tegen acne, maar djten
kunst is het goede middel eruit te pikken.iapf
Welk middel het ook wordt, er zijn geen jpet
wondermiddelen, die binnen een week al|1 u
puistjes wegwerken. Net zomin trouwens loo
als het volgen van bepaalde diëten dat dcfpre
Schoonmaken
Het schoonmaken van de huid kan het b<
te met water en zeep gebeuren. Gebruik
lauw water, want heet water stimuleert d<
talgproduktie. Niet boenen, eerder zacht
deppen. Een ongeparfumeerde, ongekleu
de zeep is prima, desinfecterende zeep d(
niet zoveel extra, de bacteriën zitten zo di yg
in de huid dat de zeep er niet bij komt.
Als je make-up gebruikt: alleen op waterb
sis en niet met lotions verwijderen, maar
gewoon wassen. Het beste is zo min mog
Üjk make-up (hiermee bedoel ik foundatid
en gekleurde crèmes) te gebruiken, want
het draagt bij aan het verstopt raken van
poriën. Blijf ook zoveel mogelijk van de
puistjes af, druk ze niet uit, want de kans
groot dat er dan littekens ontstaan.
Als dit allemaal niet helpt, ga dan naar de
huisarts. Wat die voor je kan doen, vertel
de volgende keer. ge
jes
de
da
MARISKA KOSTER
Slipdress
We hebben staan dubben op de
mode-afdeling van Marks
Spencer. Wat hadden we nu in
onze handen? Een nachthemd;
een onderjurkje of was het mis
schien de bedoeling dat je er ge
woon mij naar de disco ging? En
ja hoor, het was driekeer het goe
de antwoord. Wat onder de naam
slipdress in de winkel hangt kan
als boven- én onderkleding wor
den gedragen. Bij M&S laten ze er
een gehaakt vestje overheen dra
gen en Hunkemöller heeft spe
ciaal voor de feestmaand een slip
dress in velours. FOTO PR
