NAVO-actie in Kroatië
gestuit door slecht weer
Buitenland
J Lijken bergbeklimmers gevonden
Radicaliserende partij
ligt aan Delors' voeten
IRA geeft moord op postbeambte toe,
protestantse UDP reageert kwaad
Miltvuur-mysterie uit Koude Oorlog opgelost
Leger bezet sloppenwijken van Rio
BAANDAG 21 NOVEMBER 1994
Succes voor oppositie Mozambique
maputo De voormalige terreurorganisatie en oppositiepartij
Renamo heeft het onverwacht goed gedaan bij de parlements
verkiezingen in Mozambique. Renamo kreeg 37,8 procent van
de stemmen, de huidige linkse regeringpartij Frelimo 44,3 pro
cent heeft gehaald. De zittende president en Frelimo-kandidaat
Chissano werd bij de gelijktijdig gehouden presidentsverkiezin
gen herkozen.
Demonstratie tegen vervoer kernafval
pjCHOwOngeveer tweeduizend demonstranten hebben zater
dag ondanks een verbod van de autoriteiten geprotesteerd tegen
het overbrengen van nucleair afval uit het zuiden van Duitsland
naar een stortplaats in Görleben in de deelstaat Nedersaksen.
Volgens de politie hebben sommige demonstranten schade toe
gebracht aan gebouwen en wegen en een spoorlijn geblokkeerd.
Doden door brand in café Bonn
ponn» Hen brand in een café in Bonn in de nacht van vrijdag op
zaterdag heeft aan twee mensen het leven gekost. De kans is
groot dat het dodental nog verder oploopt. Elf mensen zijn met
levensbedreigende brandwonden in ziekenhuizen en in een spe
ciaal brandwondencentrum in Keulen opgenomen. Ongeveer
vijftien cafébezoekers liepen lichtere verwondingen op.
Baskische politie ontdekt ETA-bases
bilbao De politie van Spaans Baskenland heeft afgelopen week
einde een schuilplaats en een omvangrijk wapen- en munitiede
pot van de verboden afscheidingsbeweging ETA ontdekt. Een
appartement in Bilbao bleek een basis van de terreurorganisatie
te zijn. Zaterdag werd in een huis in Baracaldo, in de buurt van
Bilbao, onder meer vijftig kilo springstof aangetroffen.
■kathmandu Een reddingsteam heeft gisteren de Lichamen ge
vonden van elf leden van een Duitse Himalaya-expeditie. De
bergbeklimmers lagen 'als een grote bal' over elkaar heen op een
sneeuwveld op de 6.091 meter hoge berg Pisang. Ze waren ken
nelijk op 13 november om het leven gekomen, bij een val van
zo'n 500 meter. De expeditie bestond uit negen Duitsers, een
Zwitser en een Nepalese berggids.
Aland-eilanden voor aansluiting EU
helsinki Kiezers op de autonome Finse Aland-eilanden hebben
gisteren met overweldigende meerderheid voor aansluiting bij
de Europese Unie gekozen. Volgens de einduitslag zei 76 pro
cent van de eilandbewoners 'ja' tegen de unie. Twee dagen eer
der had het Finse parlement voor aansluiting bij de EU gestemd.
In Noorwegen, waar volgende week wordt gestemd, lijkt het me
rendeel van de bevoking tegen aansluiting.
Anti-misdaadconferentie
^moet leiden tot samenwerking
iapels Rtr-afp-gpdvoor politiemensen die zich be
zig houden met bestrijding van
'ertegenwoordigers van 140 re- de maffia en andere misdaad-
;eringen, onder wie meer dan bendes komt aan de orde. Deze
is
:estig ministers, en dertig niet- instelling komt waarschijnlijk ii
gouvernementele organisaties Italië.
lijn vanaf vandaag in Napels Volgens de VN neemt de
bijeen op een driedaagse confe- macht van internationale nlis-
lewtie van de Verenigde Naties daadorganisaties enorm toe.
over de bestrijding van de geor- Geschat wordt dat alleen al in
ganiseerde misdaad. VN-secre- de drughandel jaarlijks 850 mil-
taris-generaal Boutros Ghali jard gulden omgaat. Maar ook
opende de bijeenkomst. andere vormen van grensover-
De conferentie moet de aan- schrijdende criminaliteit, vari-
;t geven tot een betere coördi- ërend van kindersmokkel, ille-
itie en informatie-uitwisseling gale migratie tot orgaanhandel,
tussen landen. Ook het opzet- komen op de bijeenkomst aan
opleidingsinstituut bod.
Jacques Delors, doe je plicht en
red ons uit de oppositie'. Dat is,
kort samengevat, de boodschap
die de Franse Socialistische Par
tij het afgelopen weekeinde aan
Delors meegaf. Tijdens het drie
daagse congres in het Noord
franse Liévin smeekten de soci
alisten Delors om zich kandi
daat te stellen voor de opvol
gingvan president Mitterrand.
Slechts de uiterste linkervleu
gel waagde het om wat kritische
vraagtekens te zetten bij het ge
lonk naar 'de Brusselse verlos
ser'. De linkervleugel vindt Del
ors eigenlijk veel te gematigd.
Maar bij gebrek aan een alter
natief bleef het bij wat gesput-
Delors, tot januari nog voor
zitter van de Europese Commis
sie, is volgens vrijwel iedereen
de enige socialist die een kans
heeft de presidentsverkiezingen
Links wint bij
verkiezingen
in steden Italië
correspondent
De burgemeesterverkiezingen
die gisteren plaatsvonden in
238 Italiaanse gemeenten, heb
ben in de zeven grootste steden
een overwinning opgeleverd
voor de progressief-linkse par
tijen en de 'post-fascistische'
(regerings)partij Nationale Alli
antie. Forza Italia, de partij van
premier Berlusconi, zag haar
aanhang aanmerkelijk afnemen.
Vergeleken met de parle
mentsverkiezingen van maart
dit jaar, verloor Forza Italia in
de zeven steden tussen de 2,8
en 9,3 procent. De grootste op
positiepartij, de ex-communis
tische PDS, zag haar aanhang
toenemen met een half tot tien
procent. Nationale Alliantie
groeide tussen de 0,2 en 5,5
procent, terwijl de derde rege
ringspartij, Eega Nord, tussen
de 0,5 en 5 procent verloor.
De leider van de PDS, D'Ale
ma, zei gisteravond dat zijn par
tij als winnaar uit de bus is ge
komen en omgerekend naar
landelijk niveau - hetgeen bijna
niet mogelijk is vanwege het ge
fragmenteerde karakter van de
verkiezingen en het feit dat er
een tweede stemronde zal
plaatsvinden - 24 procent van
de stemmen zou hebben. De
PDS zou met dit percentage
Forza Italia voorbijstreven en de
grootste partij van het land wor
den.
Vredesakkoord
Angola, geweld
duurt voort
De Angolese regering en de re-
bellenorganisatie Unita hebben
gisteren in de Zambiaanse
hoofdstad Lusaka een vredes
overeenkomst getekend, on
danks aankondigingen van Uni
ta vrijdag dat de organisatie
zich terugtrok uit de vredesbe
sprekingen. Maar de gevechten
in Angola gaan intussen onder-
minderd door. Zowel interna
tionale waarnemers als de in
woners van de Angolese hoofd
stad Luanda zijn pessimistisch.
Een van de reaenen voor dat
pessimisme is dat de overeen
komst niet op topniveau is gete
kend. IJnita-leider Jonas Savim
bi liet in Lusaka verstek gaan,
officieel omdat hij niet uit An
gola weg kon aangezien de
startbaan van het vliegveld door
het MPLA-regeringsleger was
gebombardeerd.
Van Unita-zijde is de over
eenkomst nu getekend door de
secretaris-generaal. In reactie
daarop weigerde de Angolese
president Eduardo de Santos
ook zijn handtekening te zetten.
Hij liet dat doen door minister
van buitenlandse zaken Silva de
More.
Het vredesakkoord wordt
morgen, 48 uur na de onderte
kening, van kracht. Dat geeft de
Verenigde Naties, die de over
eenkomst in de afgelopen elf
maanden tot stand hebben we
ten te brengen, nog twee dagen
de tijd om beide partijen over te
halen daadwerkelijk de wapens
neer te leggen. Daarna zal een
VN-macht zich in Angola vesti
gen om de vrede te bewaren.
Leiders Algerije
tegen 'Italiaans'
overleg oppositie
Congres zingt weer De Internationale
in mei volgend jaar te winnen.
Met hem is er een serieuze kans
dat er, na veertien jaar Mitter
rand, opnieuw een socialist in
het Hlysée komt.
Hoewel de socialisten alle
hoop op Delors hebben geves
tigd, wil dat niet zeggen dat de
partij zich onvoorwaardelijk
achter hem schaart. Het con
gres markeerde namelijk een
duidelijke ruk naar links. De
partij moet het contact met de
basis en met haar historische
achterban terugvinden, aldus
partijleider Henri Emmanuelli.
Via eisen als de invoering van
de 35-urige werkweek zonder
loonsverlaging hoopt de partij
een deel van het verloren ter
rein terug te winnen. De socia
listen lieten weinig symbolen
ongebruikt om die koerswijzi
ging te onderstrepen, tot het
zingen van De Internationale
toe. Dat was in geen tien jaar
meer vertoond.
Oud-partijleider Lionel Jospin
legde zaterdag uit hoe de kandi
datuur van de gematigde Delors
valt te rijmen met een partij die
radicaliseert. Terwijl de sodalis
ten met een radicaler program
ma winst hopen te boeken ter
linkerzijde, moet Delo/s rechts
van het midden stemmen weg
halen. Met die 'praktische syn
these' hopen de Franse socialis
ten opnieuw aan de macht te
komen.
VN-militairen in 'hoogste staat van paraatheid'
De NAVO heeft besloten het vliegveld Udbina in Kroatië
aan te vallen dat in handen is van de Serviërs, als vergel
ding voor de Servische aanvallen op de moslimstad Bi-
hac. De NAVO-vliegtuigen stonden gisteren al klaar om
het vliegveld te bombarderen. De actie werd echter we
gens het slechte weer uitgesteld.
Dat schreef de Amerikaanse
krant New York Times vandaag.
De krant citeert anonieme Ame
rikaanse functionarissen die
verwachten dat een aanval op
Udbina, in Krajina, en de Servi
sche luchtmacht aldaar zo snel
mogelijk zal plaatshebben. De
politieke autoriteiten hadden
voor de voor gisteren geplande
NAVO-actie al het groene licht
gegeven, aldus de krant. Vol
gens de functionarissen was het
niet moeilijk geweest de goed
keuring te krijgen van VN-ge-
zant Yasushi Akashi. De Vere
nigde Naties gaven de NAVO
zaterdag toestemming voor
luchtacties tegen de Serviërs in
Kroatië.
Nationalistische Serviërs ge
bruikten dit vliegveld vorige
week voor luchtaanvallen op Bi-
hac en andere delen van Noord-
west-Bosnië die in handen zijn
van het overwegend uit mos
lims bestaande Bosnische rege
ringsleger. Volgens het dagblad
heeft de Kroatische president
Franjo Tudjman de NAVO voor
de komende week toestemming
gegeven gevechtsmissies boven
Kroatisch grondgebied uit te
De 31.000 blauwhelmen in
Bosnië en Kroatië zijn gisteren
in de hoogste staat van paraat
heid gebracht. De veiligheids
maatregel is ingegeven door
vrees voor Servische represailles
als de NAVO luchtaanvallen uit
voert op Servische stellingen in
Kroatië. Het 'rode alarm' houdt
in dat de VN-medewerkers hun
stellingen niet meer verlaten en
permanent een kogelvrij vest
dragen. Vrouwelijke VN-mede-
werkers en hulporganisaties
werden naar de Kroatische
hoofdstad Zagreb geëvacueerd.
De gevechten rond de mos
lim-enclave Bihac in Noord-
Bosnië gaan ondertussen on
verminderd door. Volgens
Bosnische bronnen ligt de stad
zonder onderbreking sinds gis
terochtend onder artillerievuur.
Tientallen Servische tanks, ge
steund door milities van de
moslim-rebel Fikret Abdic, zou
den aan de rand van de door de
VN geproclameerde bescherm
de zone staan.
Groot verdriet bij de bewoners van het dorp Sidi Abdellah, twintig kilometer van de Algerijnse hoofdstad Al
giers, waar woensdag honderd fundamentalistische commando's een bloedbad aanrichtten. Zeker 24 mensen
werden daarbij gedood. De angst zit er bij de dorpelingen zo hevig in, dat zij gisteren wapens hebben geëist
om zichzelf te verdedigen. Sidi Abdellah weigert zich te onderwerpen aan de radicale moslims die ii
geving alle dorpen domineren.
Raketaanval op
Kabul kost 12
mensenlevens
De Algerijnse regering heeft gis
teren een geplande ontmoeting
van verschillende oppositie
groepen in Rome scherp ver
oordeeld. „De binnenlandse
problemen van Algerije kunnen
alleen in Algerije worden opge
lost", aldus de regering die be
nadrukt dat ze „nooit om bui
tenlandse bemiddeling" heeft
gevraagd.
Op uitnotjiging van de
rooms-katholieke basisgemeen
te Sant'Egidio komen vandaag
en morgen in Rome vertegen
woordigers van de oppositie bij
elkaar. Het is de eerste ontmoe
ting tussen vertegenwoordigers
van het Islamitisch Reddings
front (FIS) en de andere opposi
tiepartijen, sinds de regering in
januari 1992 het democratise
ringsproces stopzette door de
tweede ronde van de verkiezin
gen af te gelasten. Het FIS ste
vende toen af op
ning.
Rio de Janeiro* Een sloppenwijkbewonertje uit Rio de Janeiro houdt angstvallig een militair ii
Het Braziliaanse leger heeft de afgelopen dagen de sloppenwijken van de stad bezet en hermetisch afgeslo
ten. Met de grootscheepse operatie willen de autoriteiten de drugmaffia in het nauw drijven. De soldaten blij
ven net zolang in de armoedige wijken, totdat de illegale handel in drugs en wapens volledig is lamgelegd,
aldus een woordvoerder van het leger gisteren. Tot nu toe zijn volgens officiële bronnen zo'n vijftig personen
gearresteerd. foto reuter
Het Ierse Republikeinse Leger
(IRA) heeft zich gisteren verant
woordelijk gezteld voor de
moord op een postbeambte tij
dens een roofoverval op een
postkantoor in Newry op 11 no
vember. De overval is een
schending van het op 31 augus
tus afgekondigde bestand, dat
een einde maakte aan de gewa
pende strijd tegen de Britse
aanwezigheid in Noord-lerland.
De protstantse UDP heeft
kwaad gereageerd op de IRA-
?n raketaanval op de Af
ghaanse hoofdstad Kabul zijn
gisteren zeker twaalf personen
om het leven gekomen. Elf
mensen raakten gewond. Troe
pen van de Hezb-i-Islami onder
leiding van ex-premier Gulbud-
din Hekmatyar schoten zo'n
dertig raketten af, aldus een
melding van Radio Kabul. De
aanval volgde op het moment
dat de regering opdracht had
gegeven tot een staakt-het-vu-
an een week, meldde de
radio. De tijdelijke onderbre
king van de gevechten was be
doeld om een grootscheepse
inentingsactie onder de bevol
king van Kabul en omgeving te
kunnen uitvoeren.
De troepen van Hekmatyar
proberen sinds begin dit jaar
president Burhanuddin Rabba-
te verdrijven.
the independent
Een van de grootste raadsels uit de Kou
de Oorlog is door Amerikaanse en Russi
sche wetenschappers opgelost. Bijna 15
jaar geleden stierven 66 mensen door
een mysterieuze explosie van de infec
tieziekte miltvuur in de industriestad
Sverdlovsk in de Oeral. Hoewel Russi
sche autoriteiten het steeds ontkenden,
blijkt de oorzaak van de epidemie een
ongeluk op een militair complex, waar
Sovjet-wetenschappers werkten met de
miltvuurbacterie. Of ze met de bacterie
biologische wapens wilden maken,
wordt nog onderzocht.
De Verenigde Staten beschuldigden
Moskou er destijds al van dergelijke wa
pens te produceren en dus internationa
le verdragen te schenden. Moskou be
weerde dat de slachtoffers vlees hadden
gegeten van vee dat was gestorven aan
in de natuur voorkomende milt-
vuurvergiftiging.
Professor Matthew Meselson, biochemi
cus aan de Harvard-universiteit, geloof-
de geen van die lezingen. Hij probeerde
Sverdlovsk binnen te komen om meer te
ontdekken, maar kreeg geen toestem
ming. Wel mocht hij vier Russische art
sen spreken die ten tijde van de uitbar
sting, in april 1979, in de stad waren.
Wat Meselson van de artsen hoorde,
leek een ondersteuning van het idee dat
het besmette vlees het antwoord was op
het mysterie.
Meselson bleef echter twijfel houden.
Tijdens de Koude Oorlog deden zowel
de VS als de Sovjetunie onderzoek naar
miltvuur als een mogelijk biologisch
oorlogswapen. Amerikaanse satellietfo
to's toonden aan dat er aan de rand van
Sverdlovsk twee militaire complexen la
gen, die leken op de Amerikaanse mili
taire fabrieken waar experimenten wer
den uitvoerd voor de verdediging bij
biologische oorlogsvoering.
In juli 1979 hoorden Amerikaanse in
lichtingendiensten voor het eerst ge
ruchten over dodelijke slachtoffers van
miltvuur. Diezelfde maand publiceerde
een Londens blad een artikel over een
ongeluk dat in juni in een biologische
wapenfabriek in de Sovjetunie had
plaatsgevonden. Honderden mensen
zouden zijn omgekomen, maar bewijzen
ontbraken. Later publiceerde een Rus
sisch-talige krant voor emigranten in
Frankfurt, Posseu, een bericht waarin 4
april werd aangemerkt als de dag van
het ongeluk.
In 1992 toog Meselson met een team
naar de Oeral om nabestaanden van de
overledenen te ondervragen. Een maand
voor zijn komst, had de nieuwe Russi
sche president, Jeltsin, tegen de krant
Komsomolskaya Pravda gezegd dat 'de
KGB toegaf dat militaire ontwikkelingen
de oorzaak waren van de ontsnapte
miltvuursporen'. De KGB had de betref
fende ziekenhuisdossiers in beslag geno
men, maar het lukte Meselson de fami
lies van de overledenen op te sporen.
Vijf van de slachtoffers hadden op 2 april
op een militair complex lessen gevolgd
voor reservisten. Vervolgens ontdekte
Meselson in een meteorologisch archief
in de Amerikaanse staat Colorado dat er
op 2 april een zwakke noordelijke wind
woei. Hij berekende dat een 'pluim' van
miltvuursporen vanaf het militaire com
plex door de wind in zuidelijke richting
moet zijn meegevoerd. Uit i'
met nabestaanden bleek uiteindelijk dat
57 van de 66 doden in de periode na het
ongeluk aan het werk waren geweest in
een 4 kilometer lange strook tussen het
militaire complex en de zuidelijke stads
grens van Sverdlovsk.
Meselson en zijn team concludeerden
dat er een ongeluk was gebeurd op het
militaire complex en dat daarbij milt
vuursporen waren vrijgekomen. Rest de
vraag wat de Sovjet-wetenschappers in
de fabriek deden met het miltvuur. Wa
ren ze een tegengif aan het maken tegen
biologische oorlogsvoering wat mag
volgens de Conventie van Biologische
Wapens uit 1972 of waren ze biolo
gische wapens aan het maken, wat is
verboden?
Die vraag komt nog aan de orde bij de
besprekingen tussen de Verenigde Sta
ten, Rusland en Groot-Brittannië over
het openstellen van oude chemische en
biologische fabrieken voor internationa
le inspectie.
vertaling luutje niemantsverdriet
verklaring. Volgens een com
muniqué van de IRA zou het
een soort bedrijfsongeval zijn
geweest. De overval werd uitge
voerd door vrijwilligers en vol
gens de verklaring was er sprake
van communicatiestoornissen
tussen commandanten en de
vrijwilligers. „Het probleem is
nu opgelost", aldus de IRA. De
organisatie voegde eraan toe
dat de IRA-leiding de operatie
nooit heeft goedgekeurd. Zij
herhaalde haar toewijding aan
het vredesproces en bood 'wel
gemeende excuses' aan aan de
familie, vrienden en collega's
van het slachtoffer.
De protestantse Unionis
tische Democratische Partij van
Ulster (UDP) beschuldigde de
IRA in een reactie van 'schaam
teloze hypocrisie'. „In dezelfde
boodschap geven zij toe verant
woordelijk te zijn voor de
moord op de postbode en zeg
gen ze het vredesproces aan te
hangen", aldus Peter Robinson,
een van de UDP-leiders. „De
aanslag bewijst dat de IRA de
wapens weer opneemt wanneer
het uitkomt."
Robinson riep de Britse pre
mier John Major op de voorbe
reidende besprekingen met
Sinn Fein, de politieke arm van
de IRA, die in december zouden
moeten beginnen onmiddellijk
af te zeggen.
Pearl Harbor: afscheidsfeestje
ging voor oorlogsverklaring
Japan heeft vlak voor de lucht
aanval op de Amerikaanse ma
rinebasis Pearl Harbor, op 7 de
cember 1941, diplomatieke
blunders gemaakt. De Amerika
nen werden niet voor maar na
de aanval ingelicht. De oorzaak?
Een feestje.
Dat heeft het Japanse minis
terie van buitenlandse zaken in
Tokyo gisteren meegedeeld op
basis van vrijgegeven documen-
Japan viel de marinebasis
Pearl Harbor op Hawaii aan
zonder oorlogsverklaring voor
af. Door deze verrassingsaanval,
geleid door admiraal Jamamo-
to, werd de Amerikanen een
zware slag toegebracht. De
Amerikanen verloren 2.300
manschappen, 250 vliegtuigen
en 18 schepen. Door deze aan
val raakten de VS rechtstreeks
betrokken bij de Tweede We
reldoorlog.
Historici menen dat de Ame
rikanen misschien nog maatre
gelen hadden kunnen nemen
als ze vantevoren op de hoogte
waren geweest van Tokyo's
plannen. Maar door nalatigheid
van Japanse diplomaten kreeg
de% Amerikaanse regering pas
een uur na de aanval een tele
gram waarin stond dat de on
derhandelingen over het voor
komen van oorlog waren afge
broken.
Volgens de vrijgegeven docu
menten heeft Japan op 6 de
cember dertien telegrammen
gestuurd naar zijn vertegen
woordiging in Washington. De
telegrafist heeft ze ook gedeco
deerd. Maar de eerste ambassa
desecretaris, die de tekst moest
uitwerken, ging naar een af
scheidsfeestje van een collega
en liet het werk liggen. Een ge
heim veertiende memorandum,
waarin Japan meedeelde dat het
zich uit de besprekingen terug
trok, arriveerde op 7 december
's ochtends. Niet, zoals de be
doeling was, 25 minuten vóór,
maar een uur na de aanval be
reikte dit bericht de Amerikaan
se regering.
Het Japanse ministerie van
buitenlandse zaken bood giste
ren alsnog zijn verontschuldi
gingen aan voor de gang van
zaken.
Indiase gekozen
tot Miss World
SUN city ap
De 21-jarige Aishwarya Rai uit
India is in de Zuidafrikaanse
stad Sun City gekozen tot Miss
World. Aan de verkiezing nam
het recordaantal van 87 vrou
wen deel. De 20-jarige Zuidafri
kaanse Basetsane werd tweede.