Politieke spanning in Italië loopt op
Buitenland
Amerikanen helpen
Bosnische moslims
Rellen in Dili begeleiden conferentie
Maleisië wil nog geen tijdschema handelszone
Forse kritiek van Mandela
op ex-president De Klerk
Irak schendt nog
steeds mensenrechten
4
MAANDAG 14 NOVEMBER 1994
5
Waarschuwing voor watersnood te iaat
rome» De overstromingen die vorige week het noorden van Ita
lië, en vooral de regio Piemonte, troffen, zouden minder slacht
offers hebben geëist als de bevolking op tijd was ingelicht over
de naderende ramp. Dat zeggen de magistraten die een juri
disch onderzoek uitvoeren naar nalatigheid van de overheid.
Opnieuw Franse minister weg
parus» Voor de derde keer in nog geen half jaar tijd heeft een
Franse minister zijn ontslag ingediend, omdat zijn naam in ver
band is gebracht met een grote corruptie-affaire. Na de minis
ters Carignon (communicatie) en Longuet (industrie) moest za
terdag Roussin van ontwikkelingssamenwerking het veld rui
men. Mogelijk vandaag nog wordt hij in staat van beschuldiging
gesteld in verband met een miljoenenzwendel.
Britten leveren Indonesië wapens
londen Het Britse bedrijfsleven en Indonesië staan op het punt
een miljardencontract te sluiten dat voorziet in de levering van
wapens aan het regime van Suharto. Volgens de Britse krant The
Observer, die dit gisteren onthulde, heeft de Britse regering actief
geholpen bij de omstreden transactie. Met de wapenleveranties
zou 5,5 miljard gulden zijn gemoeid.
Eerste Israëlische toeristen in Jordanië
wadi araba Bijna vier weken na de bezegeling van het
jordaans-Israëlische vredesverdrag zijn gisteren de eerste Israëli
sche toeristen in Jordanië aangekomen. De toeristen, onder wie
verscheidene kinderen, arriveerden per bus bij de grensover
gang Wadi Araba in de woestijn waar het vredesverdrag op 26
oktober werd ondertekend. Zij zullen tijdens hun twee dagen
durende verblijf in Jordanië Akaba en Petra bezoeken.
Mengistu voor de rechter gedaagd
nairobi De vroegere communistische dictator van Ethiopië,
Mengistu Haile Mariam, en 21 van zijn naaste medewerkers
moeten op 13 december voor de rechter verschijnen. Dat heeft
het Hooggerechtshof bepaald. Mengistu, die in 1991 werd afge
zet en in ballingschap in Zimbabwe woont, moet zich verant
woorden voor volkerenmoord en misdaden tegen de menselijk
heid. Als Mengistu niet verschijnt, gaat het proces tegen hem
toch door, berichtte Radio Addis Abeba gisteren.
Vader oud-premier Pakistan opgepakt
Islamabad De politie van Pakistan heeft gisteren de vader van
oud-premier Nawaz Sharif gearresteerd. De 70-jarige Mian Mo
hammad Sharif wordt van belastingontduiking en fraude ver
dacht. De minister van binnenlandse zaken, Nasrullah Babar,
benadrukte gisteravond dat de aanhouding van Sharif senior
geen politieke achtergrond heeft. De familie Sharif behoort tot
de rijkste van Pakistan. Zij staat aan het hoofd van de industrie-
groep Ittefaq en bezit bedrijven in onder meer de suikerindus
trie en de textiel.
Ierse regering wankelt
dublin» De Ierse Labour Party heeft gisteren na uren lang verga
deren geen beslissing genomen of het de coalitieregering met de
centrum-rechtse partij Fianna Fail van premier Reynolds verlaat.
Partijleider en vice-premier Spring deelde mee dat hij 48 uur be
denktijd had gevraagd. Morgen beslist hij over voortzetting van
de coalitie.
Rwanda vraagt uitlevering Hutu's
brussel Rwanda heeft België om de uitlevering gevraagd van
tien Hutu's. Zij moeten terecht staan omdat zij leiding zouden
hebben gegeven aan de genocide die in april van dit jaar in
Rwanda aan meer dan een half miljoen mensen het leven kostte.
Het verzoek geldt volgens de Rwandese minister van justitie Al-
phonse-Marie Nkubito alleen als de Hutu's niet voor het inter
nationale tribunaal voor oorlogsmisdadigers hoeven te verschij
nen.
Massale gevangenisuitbraak op St. Kitts
basseterre De Caribische staat St.Kitts en Nevis heeft zijn buur
landen om hulp gevraagd nadat 150 gedetineerden waren ont
snapt uit de enige gevangenis van het land. Daarop arriveerde
zaterdag een 45 man sterk contingent van het regionale veilig
heidssysteem van zeven staten in het gebied, om de 300 politie
agenten van St. Kitts en Nevis te versterken. De eilandstaat heeft
zelf geen strijdkrachten. St. Kitts en Nevis, dat tot het Britse Ge
menebest behoort, telt 40.000 inwoners en is de kleinste staat in
het Caribisch gebied.
Anderhalf miljoen mensen op de been tegen plannen Berlusconi
SARAJEVO-LONDEN Rtr-DPA-AFP-Ind
De Verenigde Staten hebben
het Bosnische leger, dat hoofd
zakelijk uit moslims bestaat, ge
holpen met informatie van de
inlichtingendienst, aldus bron
nen binnen de Verenigde Naties
en Groot-Brittannië. Deze hulp
werd al gegeven voordat Was
hington vrijdag bekendmaakte
het internationale wapenem
bargo tegen Bosnië-Hercegovi-
na niet langer in stand te zullen
houden.
Bosnische en Kroatische
bronnen in Sarajevo zeiden op
korte termijn de komst te .ver
wachten van een Amerikaanse
militaire delegatie onder leiding
van de gepensioneerde generaal
John Galvin, voormalig opper-
commandant van de geallieerde
strijdlcrachten in Europa.
Deze delegatie zou een hel
pende hand moeten bieden bij'
de samenvoeging van de Kroati
sche en moslim-strijdkrachten
van het Bosnische regeringsle
ger als onderdeel van een door
de VS tot stand gebrachte over
eenkomst voor de oprichting
van een federatie van moslims
en Kroaten. Het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse za
ken en het Pentagon hebben
ontkend officiële toestemming
te hebben gegeven voor een
dergelijke missie.
Militaire VN-functionarissen
in Sarajevo zeggen dat de Ame
rikanen de Bosniërs al geruime
tijd helpen. Zo hebben ze isla
mitische legercommandanten
luchtfoto's toegespeeld van de
strategische posities van Bosni
sche Servische troepen rond Bi-
hac rond de tijd dat de moslims
twee weken geleden hun offen
sief begonnen.
Bronnen binnen de VN-strijd
krachten en een vooraanstaan
de Britse diplomaat hebben te
vens gehoord dat voormalige
Amerikaanse soldaten helpen
met de militaire training van de
Bosnische moslims. Soortgelijke
beschuldigingen werden eerder
door Franse fiinctionarissen ge
daan.
Vooraanstaande burgerfunc
tionarissen van de VN hebben
gesuggereerd dat Britse en
Franse VN-officieren in Bosnië
misleidende berichten hebben
verspreid over heimelijke Ame
rikaanse activiteiten in Bosnië
om zo de positie van Washing
ton in de discussie over het
voormalige Joegoslavië te on
dermijnen. Veel VN-functiona-
rissen vrezen dat pogingen om
de positie van de moslims te
versterken de burgeroorlog al
leen maar zullen verlengen en
een vreedzame oplossing zullen
blokkeren.
Bosnisch-Servische troepen
hebben het grootste deel van
het gebied rond de stad Bihac
heroverd dat ze vorige week aan
het Bosnische regeringsleger
moesten prijsgeven. Dat heeft
een VN-frmctionaris
gen in Sarajevo gezegd. De
vechten gaan vandaag door,
danks een oproep van de Veilig
heidsraad gisteren aan de strij
dende partijen de gevechten te
staken.
De V-raad sommeerde de Ser
viërs uit Kroatië zich niet met
de strijd in Bosnië te bemoeien.
De Serviërs moeten volgens de
raad de internationale grens
tussen beide landen respecte
ren. Ook de andere partijen
worden opgeroepen zich te ont
houden van elke actie die de
strijd kan doen escaleren.
De politieke spanning in Italië is verder toegenomen na
dat het afgelopen weekeinde anderhalf miljoen Italianen
in Rome hebben geprotesteerd tegen de bezuinigings
plannen van het kabinet-Berlusconi. De manifestatie was
de grootste uit de geschiedenis van de Italiaanse repu
bliek.
rome eelco v
De protestmanifestatie is een
groot succes voor de organsia-
tie, de drie vakbonden CGIL,
UIL en CISL, die al konden te
rugkijken op de zeer geslaagde
algemene staking van 12 okto
ber. De bonden bevestigen dat
voor hen in Italië een steeds
grotere politieke rol is wegge
legd en zij met hun acties de
vaak machteloze parlementaire
oppositie in de schaduw stellen.
Sergio Cofferrati, secretaris
van de ex-communistische en
tevens de grootste vakbond,
CGIL, voorspelde zaterdag een
nieuwe algemene staking als de
regering haar plannen niet bij
stelt. De voorgestelde herzie
ning van het stelsel voor de
staatspensioenen blijft het
grootste twistpunt. Zeker nu de
regering heeft laten weten in
het parlement de vertrouwens
kwestie te willen stellen voor de
artikelen van de begroting die
betrekking hebben op de pen
sioenen. De bonden laten zich
hierdoor ecvhter niet weerhou
den en gaan door met hun ac
ties.
Berlusconi reageerde laconiek
op de manifestatie. „Vandaag
de dag is het beter te werken
dan te staken", aldus de pre
mier. Hij gaf daarmee de bon
den en oppositiepartijen een
kans voor open doel, omdat de
demonstratie op zaterdag
plaatsvond en er derhalve hele
maal geen sprake was van een
staking. De leider van de ex-
communistische PDS, D'Alema,
verweet Berlusconi arrogantie
en adviseerde de premier een
dialoog aan te gaan met de
bonden, „om een einde te ma
ken aan een zeer gevaarlijk soci
aal conflict".
Dat de oppositiepartijen zich
scharen achter de vakbonden,
getuigt in de ogen van de rege
ringspartijen echter van 'blind
opportunisme'. Gianfrano Fini,
leider van de post-fascistische
Nationale Alliantie, zei het afge
lopen weekeinde dat het parle
ment de plaats is voor politieke
discussie. Fini omschreef de be
groting en het pakket van be
zuinigingen ter waarde van 55
miljard gulden als 'hard maar
rechtvaardig', en prees het kabi
net omdat „voor het eerst de
belastingdruk niet zal toene-
De Noorditaliaanse protest
partij Lega Nord blijft binnen
het kabinet voor spanningen
zorgen. Secretaris Bossi distan
tieerde zich zaterdag zelfs van
de regeringsbegroting, omdat
volgens hem binnen de coalitie
een akkoord was bereikt over
een 'hele andere begroting dan
die nu is gepresenteerd'.
en enorme, vals glimlachende nep-Berlusconi met mes en vork symboliseert de mening van de anderhalf
liljoen Italianen die zaterdag in Rome op de been kwamen om te protesteren tegen de bezuinigingsplannen
an het kabinet. foto epa romano gentile
Honderden Timorese jongeren zijn gisteren
in Dili de hoofdstad van Oost-Timor
slaags geraakt met de anti-oproerpolitie en
het Indonesische leger. De rellen vielen sa
men met de actie van zo'n dertig Oosttimo-
rese studenten die sinds vrijdag het terrein
van de Amerikaanse ambassade in de Indo
nesische hoofdstad Jakarta bezetten.
De protestacties komen zeer ongelegen
voor de Indonesische autoriteiten, aan de
vooravond van de conferentie van de acht
tien APEC-landen Asia-Pacific Economie
Cooperation vandaag en morgen in Ja
karta en Bogor. Maar ook de Amerikaanse
regering wordt door de incidenten in verle
genheid gebracht. President Clinton, die
sinds gisteravond in Indonesië is, wil op de
APEC-top vooruitgang bereiken op het ge
bied van liberalisering van de handel tussen
de landen in Azië en die in het gebied van
de Stille Oceaan. Hij heeft er niets aan als
de mensenrechtensituatie in Indonesië de
top overschaduwt.
In Dili gingen zo'n duizend jongeren de
straat op. De demonstranten wilden op
nieuw de aandacht vestigen op het lot van
Oost-Timor, een voormalige Portugese ko
lonie, die in 1976 is geannexeerd door Indo
nesië. Ook zaterdag ontstond
demonstratie na de moord op een Oostti-
morese winkelier door een Indonesische
middebnstander.
De ongeregeldheden vielen samen met
de herdenking van het bloedbad in Dili drie
jaar geleden, waarbij honderden mensen
werden gedood toen het Indonesische leger
het vuur opende op Oosttimorese demon
stranten. Naar schatting heeft de onder
drukking van het verzet op Oost-Timor aan
mogelijk 250.000 mensen (een derde van de
bevolking) het leven gekost. Zij kwamen om
bij gevechtshandelingen of door ziekte en
honger.
De gebaren van deze Oosttimorese studenten die actie voeren bij de Amerikaanse ambassade in Jakarta, laten niets aan duidelijkheid over: ze ge
ven hun strijd voor vrede en gerechtigheid in hun land niet op. foto reuter yun suk bong
Morgen begint topconferentie Aziatische en Stille Zuidzee-staten
JAKARTA Rtr-DPA
De ministers van handel en buitenlandse
zaken van de APEC (Asia-Pacific Econo
mie Cooperation) zijn er niet in geslaagd
een schema op te stellen voor de instelling
van een vrijhandelszone tussen de acht
tien aangesloten landen. Zaterdag, de
laatste dag van hun voorbereidende over
leg, besloten ze de kwestie over te laten
aan de staatshoofden en regeringsleiders,
die morgen aan hun overleg beginnen in
Bogor, op veertig kilometer van Jakarta.
De APEC werd in 1989 opgericht met als
doel de handel tussen de landen in Azië
en aan de Stille Oceaan te liberaliseren.
Wordt dit streven gehaald, dan ontstaat de
grootste vrijhandelszone ter wereld. Bij de
APEC zijn onder meer de Verenigde Sta
ten, Japan en Australië aangesloten. De
achttien landen Chili wordt deze week
officieel het achttiende lid zijn goed
voor 40 procent van de wereldhandel en
tellen met elkaar 2,2 miljard inwoners.
Tijdens het voorbereidende ministers-
overleg van vorige week was vooral Ma
leisië de dwarsligger. Dit land ziet niets in
een tijdschema voor alle aangesloten lan
den. Maleisië heeft laten weten niet alleen
te staan in zijn mening, maar welke ande
re landen er ook zo over denken is niet
duidelijk.
Er liggen voorstellen om in 2020 de handel
geheel te hebben geliberaliseerd. De rijke
landen, zoals Japan en de VS, kunnen daar
in 2010 al mee beginnen. Maleisië voelt
wel voor vrije handel, maar wil met enkele
andere Oostaziatische landen een groepe
ring vormen. De Maleisische minister van
handel, Rafidah Aziz, zei dat de
ën van de bij de APEC aangesloten landen
te veel uiteenlopen. Bovendien is 'niets in
de APEC bindend'. Ze gelooft zelfs niet dat
er aan het slot van de bijeenkomst iets zal
worden ondertekend.
Het topoverleg in Bogor dreigt te worden
overschaduwd door rellen op Oost-Timor,
dat in 1976 door Indonesië werd ingelijfd.
De protesten richten zich tegen de aanwe
zigheid van het Indonesische leger en de
onderdrukking van het verzet tegen die
aanwezigheid. De acties zijn nogal gênant
voor Indonesië, dat gastheer van de top
conferentie is. Bovendien komt de bezet
ting door studenten uit Oost-Timor van de
Amerikaanse ambassade in Jakarta presi
dent Clinton ongelegen.
De Amerikaanse president trok gisteren
richting Jakarta. Vorig jaar gaf hij in Seattle
de APEC-besprekingen een stimulans
door te wijzen op het belang van de eco
nomisch sterk groeiende regio. De VS lie
ten toen weten dat hun veiligheid en wel
vaart in de toekomst afhangen van de po
litieke en economische ontwikkeling in de
APEC. Zaterdag zei Amerika's minister
Brown (handel) dat de VS wat laat tot de
conclusie zijn gekomen dat Azië sterk in
opkomst is.
De VS en Japan zullen in Bongor weer
overleggen over de onderlinge handel in
auto's en auto-onderdelen. Washington
vindt dat Japan zijn markt onvoldoende
heeft opengesteld voor Amerikaanse au
to's. De Amerikaanse handelsgezant Mic
key Kantor heeft al gesproken met Yohei
Kono, de minister van buitenlandse zaken
van Japan. Kono heeft Kantor gezegd dat
Washington geen sancties moet gebruiken
om Japan tot handelsconcessies te bren
gen.
Waar ook al over gesproken is en waar nog
verder over zal worden gepraat, is de toe
treding van China tot de GATT (Algmene
Overeenkomst inzake Tarieven en Han
del). Zaterdag verklaarde de Japanse mi
nister van handel, Ryutaro Hashimoto,
niet tevreden te zijn met de maatregelen
die China neemt om te voldoen aan de
richtlijnen van de GATT. China wil op 1 ja
nuari toetreden, de datum waarop de
GATT overgaat in de WTO, de Wereldhan
delsorganisatie.
China hanteert nog te veel handelsbarriè
res, aldus Hashimoto. Hij liet zijn Chinese
collega Wu Yi weten dat die wat moet
doen aan de importbepalingen voor tex
tiel en auto's. De Amerikaanse handelsge
zant Kantor zegt eraan te twijfelen of de
besprekingen met China wel voor 1 janua
ri kunnen worden afgerond. „Het hangt
van China af. Het weet precies wat het
moet doen."
De Japanse minister Hashimoto verklaar
de nog dat er weer met China moet wor
den overlegd over het vierde deel van een
serie leningen door Japan, geschat op om
gerekend ongeveer 1,4 miljard gulden. Ja
pan heeft al eerder laten weten het geld
niet te zullen verstrekken als China door
gaat met'het testen van kernwapens. Pe
king heeft laten doorschemeren de proe
ven te blijven uitvoeren, hoewel er een
wereldomvattend moratorium is afgespro
ken.
Zuidafrikaanse president schrijft memoires
kaapstad runa hellinca
In de memoires heeft Mandela
forse kritiek op de vroegere
Zuidafrikaanse president en
mede-Nobelprijswinnaar De
Klerk. „Hij heeft geen van zijn
hervormingen doorgevoerd met
het doel zichzelf macht te ont
nemen. Hij deed het om precies
de tegenovergestelde reden: om
voor de Mrikaners macht te ver-
Hij was nog niet bereid over het
einde van de blanke heerschap
pij te onderhandelen."
Mandela zegt dat hem vaak is
gevraagd hoe nij samen met De
Klerk de Nobelprijs heeft kun
nen aanvaarden. Maar de leider
van de Natioriale Partij heeft
volgens hem ondanks alles een
zeer belangrijke bijdrage gele
verd.
„Hoewel ik mijn kritiek niet
intrek, kan ik zeggen dat hij een
echte en onvervangbare bijdra
ge tot het vredesproces heeft
geleverd. Om vrede met de vij
and te sluiten moet een mens
met die vijand samenwerken en
daarmee wordt die vijand je
bondgenoot." Een van de sterke
punten van De Klerk noemt hij
diens vermogen om te luisteren.
„Dat was een geheel nieuwe er
varing."
De eerste voorzichtige pogin
gen tot toenadering tussen het
apartheidsregime en Mandela
zijn blijkens net boek al in 1976
gedaan. Toen kreeg hij bezoek
van de minister van gevange
niswezen Jimmy Krugcr, die hij
omschrijft als 'een zwaarlijvig,
kortaf man die lang niet zo ge
polijst was als ik van een rege
ringsminister had verwacht'.
Kruger bood hem vrijlating aan,
in ruil voor Mandeia's toezeg
ging om te verhuizen naar
Transkei en dat thuisland te er
kennen als onafhankelijke staat.
Mandela weigerde.
De omslag kwam toen Man
dela in 1985 in het ziekenhuis
lag en bezoek kreeg van minis
ter van justitie Kobie Coetsee.
„Het was alsof hij een oude
vriend kwam opzoeken die voor
een paar dagen ziek was. Ilij
was heel charmant en hoffelijk
en we hebben hoofdzakelijk op
pervlakkig gepraat. Hoewel ik
deed alsof het de normaalste
lak
i de
eld
i ik
verrast. De regering is op haar
langzame en voorzichtige wijze
tot de conclusie gekomen dat zij
tot overeenstemming met het
ANC moest komen. Coetsees
bezoek was de olijftak."
In zijn memoires gaat Man
dela ook in op zijn jeugd, zijn
verhouding met en zijn zorgen
om zijn vrouw Winnie en uiter
aard op de lange jaren in de ge
vangenis op Robbeneiland,
waar hij in 1963 terecht kwam
nadat hij en andere ANC-leiders
waren veroordeeld wegens
hoogverraad.
In 1969 heeft de Zuidafri
kaanse geheime dienst Boss ge
probeerd Mandela te vermoor
den. Hij werd benaderd door
een jonge, nieuwe bewaker, die
hem een ontsnappingsplan
voorlegde. De bewaker zou zijn
collega's verdoven, en Mandela
zou het eiland per boot verlaten
en met een duikersuitrusting
aan wal zwemmen. Op de
luchthaven zou een vliegtuig op
hem wachten om hem het land
„Ik luisterde naar hem en ver
telde hem niet, hoe vergezocht
ik zijn plan vond. Ik heb hem
nooit gezegd dat ik het niet zou
doen, maar ik heb nooit een
van de stappen gezet die nodig
waren geweest om het plan uit
te voeren." I-ater bleek dat de
bewaker voor Boss werkte en
dat Mandela tijdens een schiet
partij op de luchthaven had
moeten worden omgebracht.
Mandela begon haast twintig
jaar'geleden aan 'Long Walk to
Freedom' tijdens zijn verblijf op
Robbeneiland. Het manuscript
werd in het geheim geschreven
en door een medegevangene in
steno uitgewerkt.
Rapport Van der Stoel uitgelekt
NEW YORK AFP
De mensenrechten in Irak wor
den nog steeds 'in ernstige mate
geschonden'. Dat stelt de rap
porteur voor 'mensenrechten
van de Verenigde Naties, Max
van der Stoel, in een verslag dat
gisteren is uitgelekt.
Volgens Van der Stoel terrori
seert Bagdad zijn burgerbevol
king en laat het land leden van
de oppositie in binnen- en bui
tenland vermoorden. Ook
klaagt hij over de onderdruk
king van de Koerden in het
noorden en van de sji'ieten in
hel zuiden van hel land. Bagdad
moet een einde maken aan de
'interne economische embar
go's' tegen deze gebieden en
nier humanitaire hulp toelaten,
zoals de VN-Raad in een resolu
tie heeft geëist.
De rapporteur klaagt over een
reeks moordaanslagen in Koer
disch gebied, waarbij met name
buitenlanders het doelwit wa
ren. De daders zouden zijn be
taald door de Iraakse geheime
dienst.
Ook moet Bagdad 'onmiddel
lijk' een einde maken aan de
drainage van de moerasgebie
den in het zuiden waar de sji'ie
ten wonen, omdat dit de
leefomgeving vernietigt die voor
het behoud van hun cultuur
noodzakelijk is. Van der Stoel
vraagt Irak ten slotte 'volledig'
mee te werken om de Koe wei -
li's op te sporen die tijdens de
Iraakse bezetting van augustus
1990 tol februari 1991 zijn ver
dwenen.
De rapporteur stelt voor dat
de Verenigde Naties waarne
mers in Irak stationeren die
moeten toezien op het naleven
van de mensenrechten. Een
westerse VN-diplomaat zegt dat
dit plan geen kans van slagen
heeft, omdat secretaris-generaal
Boutros Ghali daar niets voor
voelt.
De Veiligheidsraad bespreekt
vandaag de voortzetting van de
internationale sancties tegen
Irak. Algemeen wordt verwacht
dat die worden verlengd, on
danks Bagdads erkenning van
de Koeweitse soevereiniteit vo-
rigeweek.
