Diner-dansant smaakt naar meer
Leukigheden ontkrachten Ilias
Cultuur Kunst
Nederlands Kamerkoor
bezingt de dood lieflijk
Jubileumconcert goed maar lang
MAANDAG 14 NOVEMBER 1994
Componist Martijn Voorvelt bekroond
den haag De Nederlandse componist Martijn Voorvelt heeft de
EOE-Optiebeursprijs van 10.000 gulden gewonnen voor zijn
compositie Raging, Building voor viool en piano. De winnaar
(1967) liet 36 deelnemers uit elf landen achter zich. De composi
tieprijsvraag voor jonge Europese componisten werd uitgeschre
ven door de Stichting Studiefonds Oskar Back ter gelegenheid
van het Nationaal Vioolconcours namens de EOE-Optiebeurs.
Voorvelt is als componist autodidact. Hij is tevens gitarist en
zanger.
Regisseur Tanghe kandidaat in Utrecht
utrecht Dirk Tanghe is kandidaat om artistiek leider te worden
van De PaardenKathedraal in Utrecht. De zakelijke leiding van
de theatervoorziening heeft dat bevestigd. De Vlaming Tanghe is
een van de opmerkelijkste theatermakers van de laatste jaren.
Hij nam recentelijk na onenigheid met de zakelijke leiding ont
slag als artistiek leider van het Vlaamse gezelschap Malpertuis.
Manuscript Da Vinei geveild
new york Een manuscript van Leonardo da Vinei - 72 pagina's
in het karakteristieke achterwaartse spiegelschrift van de Renais-
sance-geleerde geschreven - is vrijdag op een Amerikaanse vei
ling verkocht voor 30,8 miljoen dollar (ongeveer 52 miljoen gul
den). Volgens Christie's America is dat de hoogste prijs die ooit
is betaald voor een handschrift. De koper was een anonieme
particuliere verzamelaar die per telefoon bood. In het tussen
1508 en 1510 geschreven manuscript behandelt Da Vinei een
keur aan onderwerpen, waaronder astronomie, aardrijksskunde,
geologie, hydraulica en de aanleg van kanalen.
Pijper-prijs voor Gleb Yermakoff
Rotterdam* De 20-jarige Russische pianist Gleb Yermakoff heeft
tijdens de tweede ronde van het vijfde Eduard Flipse Internatio
naal Pianoconcours de Willem Pijper-prijs gewonnen. De onder
scheiding, 2500 gulden, is beschikaar gesteld door het Rotter
dams Conservatorium, waarvan de componist Willem Pijper di
recteur is geweest. Tijdens de Finale van het concours op 26 no
vember in de Rotterdamse Doelen zal de prijs worden uitgereikt.
Fish akoestisch in Vredenburg
utrecht Fish komt op 8 december terug naar Nederland. Dan
geeft hij een speciaal akoestisch concert in het Utrechtse Vre
denburg. De voorverkoop voor dit concert begint zaterdag 19
november. Het concert van Beastie Boys en Urban Dance
Squad, dat zondag in de Haagse Statenhal zou zijn, is verplaatst
naar vrijdag 10 februari. Er zijn nog kaarten te koop. Wet wet
wet staat volgend jaar 30 mei met The Summer of Love is All
Around Tour in Ahoy'. Kaartverkoop begint zaterdag.
Jazz-zangeres McRae (72) overleden
los angeles De Amerikaanse jazz-zangeres Carmen McRae is
donderdag op 72-jarige leeftijd in haar woonplaats Beverly Hills
overleden. Zij was eerder deze week in coma geraakt. McRae
had last van ademhalingsproblemen en was aan bed gekluisterd
sinds zij tijdens een optreden vier-jaar geleden in de Blue Note
Club in New York was ingestort. McRae was bekend door haar
'scat' zingen en vaardige vocale technieken. Zij was ook een uit
stekend jazzpianiste. McRae wordt vaak vergeleken met Ella Fit
zgerald en Sarah Vaughan. Net als deze zangeressen begon zij
haar carrière in het beroemde Apollo Theatre in Harlem (New
York) in het begin van de jaren veertig.
Eerste Leidse theatennarathon biedt een keur aan optredens in vijf theaters
Wat bezielt een groep van vierhonderd mensen om op
een zaterdagmiddag braaf achter een paar vreemd uitge
doste lieden aan te sukkelen? Aangegaapt door de winke
lende Leidse goegemeente liepen zij toch, voorzien van
blauwe, rode, gele of groene tasjes, jolig door de Leidse
straten. Op weg naar een voorstelling in een van de vijf
.Leidse theaters die meededen aan de 'eerste Leidse VSB-
theatermarathon'. Een initiatief van Leidse schouwburg,
LAKTheater, X, K&O-Kapelzaal en Imperium. Met hard
lopen had het niets te maken, maar alles met een goed
uitgekiend diner voor theaterfijnproevers.
het verder aangenaam verlo
pende diner.
De 'soep' in de X bestaat uit
de groep Fatala uit Guinee: een
vurige mengelmoes van
authentieke Westafrikaanse
muziek met hedendaagse gi
taarbegeleiding. Aanstekelijk
ritme, prachtige zang en opwin
dende dansen. ,,Net leuk, zo'n
half uurtje. Als ik er langer naar
zou moeten luisteren werd ik er
gek van", oordeelt een me
vrouw van middelbare leeftijd.
Haar vriendin is het met haar
eens: ,,Leuk voor even, maar ik
zou ze niet op een feestje uitno
digen."
leiden annemiek ruygrok
Schouwburgdirecteur Pim Wal
lis de Vries wacht bij K&O de
blauwe groep die middag op.
Twee studenten van de Amster
damse Toneelakademie, hevig
in het blauw gekleed, begelei
den de groep van honderd, die
hier incheckt voor de eerste
gang: aanstormend cabaretta
lent Hans Teeuwen. Een rauw
voorgerecht, wat melig, maar
niettemin smakelijk. Twee thee
zakjes in zijn neus: 'That's en-
een paardeliefhebber met wel
heel vreemde gewoonten. Twee
oudere dames hebben zichtbaar
moeite met de soms keiharde
uitspraken van het jonge talent,
maar houden de moed erin.
Want de volgende gang staat in
middels te pruttelen op het
Bij de X worden de rode en de
blauwe groep sai
Het geeft wat oponthoud,
leiding voor de gidsen om een
'stand-up comedian-act' ten
beste te geven. Ibrahim, die
voor deze gelegenheid als fem
me fatale is uitgedost, krijgt het
aan de stok met haar partner
die nog het meest wegheeft van
Jules Deelder. Ze gaat hem op
de Haarlemmerstraat met haar
paraplu te lijf, komt daardoor in
aanraking met een Leidenaar
van het formaat kleerkast, die
haar toevoegt: „Pleur op vuile
nicht." Ibrahim is zichtbaar ge
schrokken: „In Amsterdam heb
je niet zo'n last van die intole
rantie." Het is de enige smet op
Tongstrelend
Het is tijd voor een tongstrelend
tussengerecht: in theater Impe
rium speelt toneelgroep het
Volk een stukje 'Blauwdruk'.
Drie mannetjes in een timmer
manswerkplaats kunnen zoge
naamd goed samenwerken.
Maar al snel blijken onderhuid
se irritaties te bestaan, die zij
wegpoetsen met een sigaretje
en een biertje. Een prachtig
stukje toneel vol excentrieke
humor, naar het leven gegre
pen.
Om zes uur komen de mara
thonlopers samen in De Bak,
waar een échte maaltijd wordt
genuttigd. Voor velen een
nostalgisch evenement, want
aten zij vroeger hier ook niet?
„De kwaliteit is erop vooruitge
gaan, wat je vroeger kreeg was
eigenlijk niet te eten." Er wordt
nagebabbeld en gekwebbeld,
kennissen komen elkaar tegen -
'Gut leuk, jij ook hier?' - en er is
Een lange rij marathondeelnemers op de Oude Vest loopt braaf achter hun vreemd uitgedoste gids aan.
afloop van 'mevrouw Mathil-
een adempauze voor de gidsen
van de Toneelakademie. „Wij
zijn eerstejaars, maar let maar
goed op ons. De VPRO of de
NOS, dat weten we niet, volgt
onze klas vier jaar lang. En onze
eindexamenproduktie doen we
in de Leidse schouwburg. Dat
was de voorwaarde om hieraan
mee te doen."
Het diner moet doorgaan, dus
we belanden in het LAK voor de
'spoom', zo'n verfrissend sor-
betje, dat Blok Steel ons voor
schotelen. Is het dans of acro
batiek? Verbluffend is het in elk
geval wat die twee met weinig
middelen en een minimale mu
zikale begeleiding ten beste ge
ven. Het publiek kijkt ademloos
toe, geboeid van begin tot eind.
Hoofdgerecht
Mathilde Santing zal vervolgens
het hoofdgerecht serveren.
Maar in de Leidse schouwburg,
waar de vierhonderd deelne
mers aan de marathon bijeen
komen, wacht een lid van de
'theaterpolitie' in wie we een
van de acteurs van Het Volk
menen te herkennen. Het feest
de Santing' kan vermoedelijk
niet doorgaan, omdat we ons
danig hebben misdragen. Ge
lukkig is in de pauze van het
meeslepende optreden van
Santing al duidelijk, dat we we-
gens 'goed gedrag' toch nog een
dansfeestje krijgen. Santing is
na de pauze nog meer op dreef
dan ervoor, ze heeft er zin in,
geeft behoorlijk veel toegiften
voor het enthousiaste publiek.
En dan is hel tijd voor het
toetje: op muziek van Ritmico
Especial mogen de marathonlo
FOTO »HIELCO KUIPERS
pers hun benen de sporen ge
ven en zich op het podium van
de schouwburg uitleven. Een
bruisend besluit van dit diner
dar
Wie
en de
menu-kaart had bekeken met
vijf voorstellingen in vijf thea
ters, had zich kunnen afvragen
of het allemaal niet te veel van
het goede zou zijn. Maar het
was met deze eerste Leidse The
atermarathon net als met een
gastronomisch diner: een veel
heid van gerechten, maar alle
maal even lekker en goed vet
teerbaar.
Gulle gift voor
British Museum
De Amerikaanse Chase Man
hattan Bank heeft het British
Museum in Londen een miljoen
dollar geschonken. Hiermee
kan het museum een zaal ope
nen die gewijd is aan de kunst
van de Noordamerikaanse in
dianen.
Het gaat om de grootste gift
die het museum ooit van een
onderneming heeft ontvangen.
Het bedrag wordt uitgesmeerd
over vijfjaarlijkse termijnen van
200.000 dollar. De kunst van
Noordamerikaanse indianen
krijgt haar domicilie in een zaal
waar nu nog de British Library
(bibliotheek) is ondergebracht.
De inrichting begint in 1997.
In 1970 verdween de kunst
collectie van Noordamerikaanse
indianen uit het Museum voor
de Mensheid in Londen, omdat
dit te klein was geworden. In
het nieuwe verblijf kan het Bri
tish Museum stukken expose
ren die niet eerder zijn tentoon
gesteld, waaronder een totem
paal van meer dan acht meter
Auteur Nasrin
verwerpt Koran
De Bengaalse feministische
schrijfster Taslima Nasrin, die
door islamitische fundamenta
listen in haar land met de dood
is bedreigd, heeft in een giste
ren uitgezonden interview van
de Australische televisie gezegd
dat de Koran alleen waarde
heeft als historisch document.
Nasrin, die in ballingschap in
Zweden woont, verwierp in het
interview met de sharia, de isla
mitische wetgeving, en bena
drukte dat zij als mens het recht
heeft haar eigen visie op de
waarheid uit te spreken.
De 32-jarige schrijfster wordt
op 10 december bij verstek be
recht door een rechtbank in
Dhaka op beschuldiging van
blasfemie. Als zij schuldig wordt
bevonden kan zij worden ver
oordeeld tot maximaal twee jaar
gevangenisstraf.
Nasrin werd het slachtoffer
van vervolging door radicale
moslims en de Bengaalse auto
riteiten na een interview met
een Indiase krant waarin zij op
riep tot 'grondige herziening
van de Koran'.
Een rechtbank in Bangladesh
gelastte op 4 juni de arrestatie
van Nasrin. Zij dook daarop on
der, maar gaf zich twee maan
den later aan de autoriteiten
over. Nadat zij op borgsom was
vrijgelaten, vluchtte zij. op 9 au-
toneel
recensie. max smith
'Ilias' naar Homerus Vertaling en bewer
king: Gerard Koolschijn. Regie: Gijs de
Lange/Titus Muizelaar. Toneelbeeld: Paul
Gallis. Licht: Reinier Tweebeeke. Kos
tuums: Elianne van Dorp. Vertolkers o.a.:
Pierre Bokma, Jacques Commandeur,
Maijon Brandsma, Lineke Rijxman, Hugo
Koolschijn en Rik van Uffelen Gezelschap
Toneelgroep Amsterdam. Première:
Transformatorhuis Toneelgroep Amster
dam, 12 november. Alleen daar te zien
t/m 16 december
Het lange verhalende gedicht
'Ilias' van Homprus geeft als het
ware een ooggetuige-verslag
van enkele dagen uit de inmid
dels ruim negen jaar durende
straf-expeditie die de Grieken
tegen de Trojanen hebben on
dernomen. De roemruchte
hoofdfiguren ?ijn door de dich
ter zeer menselijk getekend.
Hebzucht, geilheid, moordlust
zijn minder verheven drijfveren
die hen mede aansporen aan de
strijd deel te nemen. Gerard
Koolschijn vertaalde en bewerk
te 'Ilias' voor Toneelgroep Am
sterdam.
De wereldpremière van deze
theaterversie zou aanvankelijk
in een regie van Peter Oosthoek
plaatsvinden. Tegen de zin van
de talrijke acteurs heeft hij er
meer een spektakelstuk van wil
len maken. Gijs de Lange en Ti
tus Muizelaar die de regie van
Oosthoek overnamen, kozen
klaarblijkelijk voor ingetogener
spel. Hiermee contrasterend
zijn de haast kluchtige gedra
gingen van de goden, die soms
wel heel erg kinderlijk als parve
nu's worden voorgesteld.
In het midden van het im
mense speelvlak van het nieuwe
onderkomen van Toneelgroep
Amsterdam, het Transformator
huis, zitten
fauteuils, opgesteld i
rij. Verveeld, af en toe met el
kaar donderjagend of frieme
lend, dan weer zich daadwerke
lijk bemoeiend met het conflict
slaan ze het krijgsgewoel gade.
De kleding typeert hun ge
aardheid. Afrodite, godin van
schoonheid en liefde öanni
Goslinga), draagt een jurk met
een lange split en een diepe de
colleté. De krijgsgodin Athene
(Roos Ouwehand), eveneens
begeerlijk maar oer-kuis, heeft
een militant, sexy pakje aan. De
Zeus van Pierre Bokma oogt
met zijn rossige, verwarde haar
dos en te lang uitgevallen jasje
van zijn kostuum als een tikkel
tje morsige en a-sociale stam
hoofd van een familie-clan.
Pierre Bokma zal Pierre Bokma
niet zijn als hij ook hiervan niet
een grandioze rol weet te ma
ken.
RECENSIE SUSANNE LAMMERS
Het Nederlands Kamerkoor o.l.v. Paul van
Nevel met Polyfonie la franaise Ge
hoord 12 november in de Taffehzaal van
het Rijkmuseum van Oudheden, Leiden.
17/11, Concertgebouw
Zelfs de dood wordt lieflijk bij
het Nederlands Kamerkoor.
Franse polyfonie, maar niet die
van de (bekendere) hofcompo-
nisten uit Parijs, dat is de bron
waaruit dirigent en middeleeu-
wen/renaissancespecialist Van
Nevel putte voor dit buitenge
woon evenwichtige en consis
tente programma. Over het le
ven van de componisten is zo
weinig'bekend, dat het publiek
van Van Nevel de vrijheid krijgt
zelf hun biografie te bedenken
op grond van hun muziek.
Een veronderstelling die niet
al te wild lijkt, is dat de meesten
in de verkeerde tijd leefden. Ze
componeren vrijwel allemaal in,
op dat moment, voobije stijlen.
Van Nevel verklaart dit terug
grijpen van de zeventiende -
eeuwse polyfonisten naar de
zestiende eeuw voor een deel
met de tegenstelling reformatie
- contrareformatie. Het nieuwe
zagen deze katholieken blijk
baar als te protestants, al wisten
ze zich er toch niet helemaal
aan te onttrekken. Van Nevels
keuze resulteert in een wonder
schone avond. Het Nederlands
Kamerkoor zingt deze razend
lastige veelstemmige muziek
schijnbaar moeiteloos en, een
enkel moment daargelaten, in
perfecte balans.
Met misschien iets' teveel ge
voel voor detail en klank
schoonheid laat men het gro
tendeels geestelijke werk horen.
Het kleurt allemaal fantastisch,
maar soms lijdt de expressie
hieronder. Een lied waarin de
verschrikkingen van de dood, of
liever moord, breed worden uit
gemeten, verandert zo in een
intieme en tedere samenzang.
Het is natuurlijk heel prettig om
hemelse slotakkoorden te ho
ren, waarvan je hoopt dat ze
eeuwig zullen zijn. Maar hier op
aarde is het leven zonder dra
matiek wat saai.
Het motet, 'Ah! Morior', van
Guillaume Bouzignac komt in
alle opzichten tegemoet aan dit
verlangen. Bouzignac was vol
gens Van Nevel de meest veel
kleurige componist van het ze-
ventiende-eeuwse Frankrijk. In
dit werk combineerde hij ho-
mofonie, polyfonie en declama
tie tot zinderende woede. Een
cantor, in de Taffeh-tempel, leg
de de basis voor de klacht van
Maria. Het koor antwoordde. Zo
mooi was dit, dat je wenste al
leen nog maar oor te zijn.
Gratis boeken van
schrijver de Vries
TWEEDE-EXLOêRMOND GPD
De nazaten van Anne de
Vries hadden gisteren een
verrassing in petto voor ge
zinnen in Drente die aan
straten wonen die zijn ge
noemd naar deze bekende
schrijver. Liefhebbers van le
zen konden gratis een boek
van de auteur komen afha
len. Ook scholen die zijn
naam dragen of die van de
Drentse verzetsstrijder Jo
hannes Post dan wel de dag
boek-schrijfster Anne Frank,
kregen een onverwacht ca
deautje.
De inmiddels overleden
auteur kreeg in zijn leven een
groot aantal present-exem
plaren van zijn boeken. Deze
werden gisteren gratis uitge
deeld, om ze een goede be
stemming te geven. De ge
zinnen die wonen aan de An
ne de Vriesstraat in Tweede-
Exloërmond (43 huishou
dens), Roden (11) en Hoog
halen (6) maakten dankbaar
gebruik van het aanbod.
De scholen die in de ca
deautjes-regen deelden,
werd een pakketje met zes
boeken toegestuurd voor de
eigen bibliotheek. Het ging
om acht scholen die de naam
van Anne de Vries dragen of
hebben gedragen.
RECENSIE LI DY VAN DER SPEK
Benefietconcert van het Gemengde Koor en de Schola Cantorum
van de Hartebrugkerk en het Kamerorkest Leiden Sinfonietta, met
medewerking van het Noordhollands Koperkwartet, het Dwars-
Mark Rietman als de Trojaanse legeraanvoerder Hektor met op de achtergrond de balorige goden,
leest Marjon Brandsma in de rol
van Muze de beschrijvende pas
sages voor, zakelijk als bij een
college. Zo nu en dan steekt ze
een sigaret op of neemt ze een
slokje uit een plastic bekertje.
Bepaalde taferelen worden in
tussen middels spel en dialogen
uitgebeeld.
Publiek en spelers zitten on
bruin pakpapier. Die afdekking
doet denken aan het tentzeil
van de strijders, en aan de brui
ne dorre aarde waar het gros
van hen dodelijk neerstort. En
aan het feit dat wij allen, goden
incluis, niet onder het noodlot
uitkunnen. Een schrikaanjagen
de, als een kanonschot daveren
de donderslag opent elk bedrijf.
Of dit allemaal resulteert in
FOTO L PIEF WEYMAN
het geheugen te wissen theater
belevenis? Voor mij in elk geval
niet in die mate. Ik sta er nog
steeds ambivalent tegenover.
Het is te veel een mengelmoes
van speelstijlen. Aan indruk
wekkende gedeelten wordt af
breuk gedaan door reeds eerder
beproefde vondsten en door al
te vette knipogen, zeker ten
aanzien van de goden, naar de-
fluit ensemble Euterpe o.l.v. Aad Hasenoot en de solisten Elma
van den Dool, sopraan, Ludwig van Gijsegem, tenor, Frans Huijts,
bariton, Pieter Gouderjaan, hoorn, André Heuvelman, trompet,
en Folkert Grondsma, Aat de Kort en Anton den Boer, orgel Al
gehele leiding René Verhoeff25 jaar dirigent Gehoord 13 no
vember in de Hartebrugkerk te Leiden.
'In de beperking toont zich de meester': wat jam
mer dat René Verhoeff met het jubileum- en be
nefietconcert zondagmiddag in de Hartebrugkerk
dit spreekwoord met voeten trad. Om drie uur be
ginnen en om half vijf pas aankomen bij de pauze
is voor de doorsnee mens teveel van 't goede.
Heel wat belangstellenden vertrokken toen dan
ook.
Als je, zoals Verhoeff, werkt met zulke uitne
mende solisten, wat koor, orkest én de luisteraar
enthousiasmeert, dan is er bijna geen ontkomen
aan om deze coryfeeën eerst in net zonnetje te
zetten, en dan maar van 't riitie af, te beginnen bij
de bariton Frans Huijts, een klasse apart.
Huijts hóór je niet alleen prachtig zingen, je ziet
het ook. Met een totaal ontspannen onderkaak
komt zijn orgelend stemgeluid uit de diepte als
een passacaglia: 'Va tacito e nascosto'.
Dan de tenor Ludwig van Gijsegem, nu eens
niet in een oratorium maar als liedvertolker in
■ÉüiHMtiAtfittÉri
hij straalt zo het 'geheel boven de stof staan' uit.
In een absolute overgave droeg zijn hartverwar
mende stem in brede fortisslmi, maar ook in rui
send stille passages tot de achterste rijen van de
'coeli-kerk
Bij Elma van den Dool was de grote inzet zeker
aanwezig, maar het 'grote' klankmateriaal ont
brak, haar wat scherp metalige toon noodde
steeds tot oppoetsen.
De hoornist Pieter Gouderjaan en de trompet
tist André Heuvelman zijn beide rasartiesten en
trokken met hun stralend spel Leiden Sinfonietta
mee; vooral in het trompetconcert in D van I ele-
mann musiceerde het orkest vitaal aanstekelijk.
De actie en reactie, energie en muzikaliteit die
het mannenkoor tentoonspreidde in de joodse
gezangen, waren groots en meeslepend en vorm
den méér dan een decor achter van Gijsegems so
lozang.
De gemengde koren brachten dat actieve zin
gen minder op. In de 'Missa octavi toni' van Or
lando di Lasso waren zeker flitsende en golvende-
passages te beluisteren. In het koraal 'Nun danket
alle Gott' van Bach werd zorgvuldig gelet op het
inhouden van de klank aan het eind van elke zin.
Toch had de vrouwelijke sektie nog al eens iets
flets en donzigs en ontbrak het hier en daar aan
puntige articulatie.
Het vrolijke koper en de diverse toetsinstru
menten gaven de finishing touch aan het Bene
fietconcert dat de jubilerende René Verhoeff v
■ÉÉttilfa
