'Dit ontslag heb ik niet verdiend'
Rtv show
VPRO bundelt columns van
Gied Jaspars en Cor Galis
De Meester en zijn Klasgenoten
In Diatock wordt Menno op handen gedragen
VRIJDAG 11 NOVEMBER 1994
VARA zet discjockey Carola Hamer op de keien
Nog zo'n dertig uit
zendingen heeft ze
te gaan. Maar dan is
het voor Radio 3-discjockey Ca
rola Hamer (31) over-en-slui-
ten. Op 1 januari zet de VARA
een punt achter het contract
met Carola, die met Jeanne
Kooijmans de vrouwelijke in
breng op 'de jongste zender'
verzorgt. Ais Carola in de ether
is, zitten elke werkdag zo'n mil
joen luisteraars gekluisterd aan
hun transistortje danwel high
tech computergestuurde tuner.
Desalniettemin heeft Carola
haar congé gekregen: ze kreeg
een te lage waardering van de
luisteraar. Een gesprek over
rapportcijfers, stevige muziek
en vrije keuzen.
Een kleine twee jaar nu heeft
Carola haar dagelijkse program
ma op Radio 3. Daarvoor was ze
anderhalf jaar lang elke dins
dagochtend enkele uren te ho
ren op de popzender. De radio
haan kwam destijds volkomen
uit de lucht vallen. Op een kwa
de dag was Carola's opgekalefa
terde Fiat 500 gestolen. Xe start
te een grootscheepse zoektocht
en zocht de publiciteit om haar
geliefkoosde vervoermiddel te
rug te vinden. Zo had ze een in
terview met een plaatselijk dag
blad, vroeg ze Paul de Leeuw
(destijds presentator bij VARA-
Radio) om hulp en liep ze als
een 'Dwaze Moeder' op de Dam
rondom vijftien Fiatjes om haar
vermiste autootje te treuren.
Haar eigen vierwieler kreeg ze
er niet door terug, maar met alle
publiciteit had ze wel de inte
resse van de VARA gewekt. „Ik
kreeg een eigen radioprogram
ma. En dal terwijl ik nog nooit
een microfoon van dichtbij had
gezien."
Toen de 'horizontale pro
grammering' werd ingevoerd, in
januari '93, dacht Carola dat het
doek voor haar wel zou vallen.
,,lk wist zeker dat ik er niet voor
zou worden uilgekozen. Want
er waren andere VARA-dj's die
in mijn ogen veel beter waren,
zoals Willem Ekkel en Jan Dou-
we Kroeske. Maar tot mijn
stomme verbazing werd ik ge
vraagd voor een dagelijks pro
gramma."
Rapportcijfer
Nu valt, met een vertraging van
twee jaar, het doek toch voor
Carola. 1 loewel ze elke dag rond
een miljoen luisteraars aan zich
weet te binden, is datzelfde pu
bliek er indirect de oorzaak van
dal Carola's radioloopbaan ten
einde loopt. Peter Clement, re
gisseur van het programma Ca
rola vertelt hoe dat komt: „Een
keer per maand wordt er een
luisteronderzoek gehouden.
Met de aantallen luisteraars
gaat het heel goed. Maar een
keer per jaar wordt er ook een
AMSTERDAM MONIQUE BRANDT
Ruitjesbroeken. Drempelverla
ging. Profielzolen. Afzuigkap
pen. De taille van de walvis. Li
chaamstaal. Maartje van Wee
gen. Jacques d'Ancona. Er is ge
noeg waarover een mens zich
druk kan maken. Cor Galis, De
inmiddels 84-jarige Stem van de
VPRO, deed dat wekelijks op
onnavolgbare wijze in zijn co
lumns in het inmiddels verdwe
nen radio-programma Het Ge
bouw. De VPRO heeft een aan
tal van deze columns uit de
laatste twintig jaar gebundeld
en uitgebracht in een boekje én
op CD, want Galis, daar moet je
naar luisteren.
De mening van Cor Galis, zo
heet de uitgave (f 24,90, uitge
verij Balans) die overigens niet
écht de mening van Galis weer
geeft, maar die van Ischa 'Izzie-
boliekietje' Meijer, Wim Noord-
hoek, Chris Kijne, Peter Flik,
Anton IJdo, Ronald van den
Boogaard en Rogier Proper. Ga
lis draagt de stukjes van deze
schrijvers voor, dat „timbre uit
duizenden. Schrik der Logope
die. Berucht, barok, basaal, ba
salt. Op temperatuur gebracht
met rasp en schraap, galm en
gier, vloek en zucht, rochel en
kuch", aldus Jan Haasbroek,
hoofdredacteur Radio bij de
VPRO in zijn voorwoord.
Haasbroek vraagt zich in die
inleiding af waar de bejaarde ra
dioman zijn roem in hemels
naam vandaan heeft. De stem
alleen, die kan het niet zijn, of
schoon zo inmens krachtig.
Nee, Corriebobiebootje, zoals
Ischa Meijer hem pleegt te noe
men (Of Corretje, Corriemans
De Super de Luuks, Corrieolie-
lootje), heeft een onkreukbare
afkeer van rages en kapsones.
En daarbij komt volgens Haas
broek dat hij van teksten wordt
voorzien van 'zijn jongens'.
„Een puike symbiose. Radio op
eenzame hoogte, luisteraars in
de wolken, huiszwaluwen gered
en Riagg's uit de brand. Onver
werkte onvredes via een levens
wijze man de ether in."
Zoals de ergernis over trai
ningspakken. Het reizen per
trein. Radioprogramma's over
zweetvoeten. Postzegels met
daarop de beeltenis van beken
de Nederlanders. Nou ja, erger
nisWant hoe gaat dat, het
opplakken van een postzegel.
Dat gaat als volgt: men neme
een zegeltje, men likt es wat,
men legt 'm in de rechterboven
hoek en WHAM, met de zijkant
van de rechtervuist vol op het
gelaat van hare Majesteit. En ik
moet zeggen dat ik wel een paar
andere smoelen weet in dit
land. Een Brinkman, Wham!;
Hans van der Togt. WHAM! Zal
ik u eens wat zeggen, luiste
raars. Dit is de finale remedie
tegen agressieve opwellingen. U
krijgt een opwelling, U gaat!
naar het postkantoor, IJ zegtj
'Ach, doet u mij maar een velle
tje Simonis en WHAM! WHAM!
WHAM! Verdomd zeg, wat eeni
goed idee. En wat ga ik een
brieven schrijven."
Jaspars
Van geheel andere aard zijn dej
lyrische columns van Gied Jas-j
pers die op het eigen VPRO-la-
bel Eigen Wijs zijn verschenen.
Het gaat om kleine verhaaltjes,
poëtische overdenkingen als
Klaprozen, Waterlelies en Ster
ren en De Tuinfluiter, die
Jaspars uitsprak in het radio
programma Ontmoetingen met\
de Natuur, door de VPRO-radio j
in het seizoen 1992 - 1993 uitge
zonden. De mijmeringen wer
den opgenomen tijdens Jaspars'
wandelingen in de bossen rond
Hilversum en langs het riviertje
Het Gein vlakbij Amsterdam.
Tijdens de opnamen voor die
mijmeringen vertelde Jaspars j
ter plekke wat hem in het hoofd j
opkwam. Omdat er zoveel reac-j
ties kwamen van het publiek,
besloot de VPRO ook deze co
lumns uit te brengen.
Carola Hamer: „Ik ben iemand van extremen.
kwalitatief luisteronderzoek ge
houden. Vorig jaar is dat voor
het eerst gebeurd en daar kwam
Carola niet zo heel goed uit. Dit
jaar is dat onderzoek weer ge
daan. Er was niet echt duidelijk
sprake van een verbetering. Dat
was voor de VARA aanleiding
om te stoppen met Carola."
Het 'lijdend voorwerp' kan
zich over de hele kwestie knap
boos maken. Carola: „De men
sen mochten rapportcijfers ge
ven. Van de ondervraagde men
sen gaven er drie mij een 1.
Daarentegen noteerde dertig
procent mij voor een 8 of hoger.
Op basis daarvan werd mijn
rapportcijfer samengesteld. Ik
had een 6,5. Andere program
ma's behaalden een 6,7. Die
tweetiende punt wordt gezien
als een vreselijk groot verschil.
Die 6,5 vond men bij de VARA
te laag. En dan sta je na vier jaar
op straat. Ik moest op een dag
bij mediadirecteur Vera Keur
komen en die vertelde me dat
het programma zou stoppen.
Alsof je een knal voor je harses
krijgt. Tsja, ik ben nu eenmaal
een freelancer en dus makkelij
ker opzij te zetten...".
„Het gekke is - en dat is voor
mij nog steeds een groot vraag
teken - dat als je een program
ma niet waardeert, dan luister je
toch gewoon niet?! Hoe kan het
dan dal mijn luistercijfers wel
goed zijn?" Ze maakt een op
waartse beweging met haar
arm: „Dan had ik nog liever ge
had dat alles 'ruk' was."
Stevige platen
De grootste kritiek op Carola
betrof haar muziekkeuze, zo
bleek uit het luisteronderzoek.
En dat terwijl de samenstelling
van haar programma groten
deels het werk van anderen is.
Carola: „Ik krijg van de muziek-
samenstellers van de VARA een
lijst met platen die ik moet
draaien. Die lijst is volgens een
bepaalde 'format' vastgesteld:
eerst krijg je een gouwe ouwe,
dan volgt een plaat waarvan
men denkt dat het een hit zal
worden, vervolgens komt een
single uit de Mega Top 50 en
een track van een CD uit het al
bum Top 100."
„Van de twaalf plaatjes die je
per uur draait, mag ik er twee
zelf uitkiezen. De meeste ande
re dj's zouden house opzetten,
Dr. Alban en 2 Unlimited draai
en, maar ik neem dan echt iets
bijzonders. Een muziekstuk dat
nooit wordt gedraaid op de ra
dio, maar waarvan ik vind dat
het aandacht moet hebben. En
dat kunnen wel eens stevige
platen zijn, maar ook ballads of
vioolstukken van een band die
ik ontdekt heb. Het zijn de
krenten uit de pap die ik pro
beer te pakken. Het vervelende
is wel dat als ik tien middle-of-
the-roadnummers draai en
daarnaast twee zeer afwijkende
platen, dan vallen die twee wel
tien keer zo vaak op dan wan
neer ik twee singles uit de Mega
Top 50 opzet."
„Uit dat luisteronderzoek in
'93 kwam naar voren dat ik te
veel hardrock in mijn uitzen
ding had. Onzin natuurlijk,
want als je twee wat 'heavier'
stukken opzet, dan heb je nog
geen hardrockprogramma. We
hebben ondertussen wel wat
gesleuteld aan de formule.
Sinds oktober '93 zijn we wat
'zachtere' vrije keuzes gaan
draaien. Maar als je eenmaal
een hardrock-etiket op je hoofd
hebt, dan krijg je dat er niet zo
snel meer vanaf."
Extremen
„Ik ben iemand van extremen",
vervolgt Carola, zich onge-
FOTO ROLAND DE BRUIN
vraagd verontschuldigend. „Er
zijn mensen, die haten mij, er
zijn ook mensen die mij gewel
dig vinden. Ik weet 't, ik val op,
ik druk een stempel op Radio 3
vanwege mijn anti-discjockey
manier van presenteren. Ik zit
daar mezelf te zijn. Nu blijkt dat
ik dus niet voldoe aan de stan
daardeisen voor een discjoc-
key."
„Ik vind het een strenge,
voorbarige beslissing van de
VARA. Dit ontslag heb ik niet
verdiend. Ik heb me altijd voor
honderd procent ingezet. Je
mag wel stellen dat ik zeer te
leurgesteld ben. En dat is nog
zachtjes uitgedrukt."
De discjockey benadrukt ove
rigens dat de luisteraars de ko
mende weken geen treurende
Carola zullen horen. „In het be
gin heb ik wel eventjes gejankt
en gedacht 'wat is dit toch een
klotewereldje'. Maar ik ga niet
met de pest in m'n lijf naar mijn
werk. Het is en blijft toch een
gaaf beroep. Vooral als er leuke
bandjes 'live' in de studio spe
len. Ik denk wel dat ik het in de
laatste week een beetje te
kwaad zal krijgen. Misschien
doe ik mijn laatste uitzending
wel vanaf een band..:"
Gerrit den Braber centraal in laatste aflevering
Gerrit den Braber is de ster in de laatste aflevering van 'Klasgenoten'.
HILVERSUM GPD
FOTO THEA BIERMAN
Leonardo (links) en Anselmo.
HILVERSUM/AMSTERDAM JOHN OOMKES
Braziliaanse voetballers dragen een aureooltje
met zich mee in Nederland. Als Romario het op
zijn heupen had in zijn PSV-dagen, dan scan
deerde het F.indhovense publiek diens volledige
naam, iedere lettergreep ervan met verrukking
proevend: Romario de Souza Faria.
Cineast Jos de Putter (hij schrijft filmrecensies
voor deze krant) maakte vorig jaar furore met zijn
eerste film, Het is een schone dag geweest, waarin
hij de laatste actieve jaren van zijn Zeeuwse boe-
renouders documenteerde. In opdracht van de
VPRO heeft hij dit jaar zijn tweede film gedraaid
in de favela's, de sloppen van Rio de Janeiro.
Aanvankelijk wilde De Putter het leven in de fa-
vela portretteren doorzijn camera's te concentre
ren op een pleintje waar de straatjochies iedere
dag hun fanatieke partijtjes, futbol spelen. De
open ruimte stond model voor een oase temid
den van het bikkelharde milieu van de sloppen,
waar overleven al een kunst is en voetbal de sta
tus van religie geniet. Voor de straatschooiertjes
van elf, die een zakcentje verdienen met schoe
nen poetsen, is een profcarriere een van de weini
ge ontsnappingsroutes uit het ghetto van de ar
moe.
Tijdens het WK Voetbal ziet De Putter zijn kans
schoon - Brazilië", met Romario in een hoofdrol,
speelt de sterren van de hemel. Via zijn fabelach
tige cameraman (Brian Sewell) registreert hij hoe
het openbare leven stil ligt, iedere armoedzaaier
uit zijn dak gaat als het nationale team scoort en
hoe desondanks op de achtergrond de bendes
hun eigen wedstrijdje spelen. De shots zijn lang,
meeslepend - de invalshoek die van een voyeur.
De Putter schiet geen kant-en-klare documen
taires; omdat hij vindt dat iedere camera de wer
kelijkheid sowieso al beinvloedt, helpt hij het dra
ma een handje. Hij concentreert zich op twee jo
chies van elf, Anselmo en Leonardo, die op hun
beurt worden gevolgd door de belangrijkste voet
balclubs van Rio: Fluminense. Vasco da Gama,
Flamengo. Vanaf dat moment Iaat hij het ghetto-
pleintje los als centraal thema en wordt de ver
haallijn een hel andere.
Het drama ontwikkelt zich zonder dat De Put
ter kan ingrijpen. Leonardo krijgt een profcon
tract, Anselmo niet. omdat hij in de beslissende
testwedstrijd moet spelen met geleende, te grote
kicks. Het is de wet van de favela: ieder voor zich.
De laatste shots laten zien hoe Anselmo het moet
zien te rooien in zijn sloppenbuurt: het is alsof
het gozertje beseft dat hij levenslang heeft gekre
gen. Ontroerend geregistreerd.
Aandoenlijk portret ontwikkelingswerker
HILVERSUM GPD
Een blanke die het plaatsje Dia
tock midden in het oerwoud
van het Afrikaanse Senegal be
zoekt, wordt door de dorpsbe
woners steevast Menno ge
noemd. En dat is niet zo gek,
want voor de bewoners van
Diatock is Menno alles. Menno
is Menno Sypkens Smit (43) uit
Hattum. Hij woont en werkt al
bijna twintig jaar in Diatock.
Sypkens doet in het plaatsje
kleinschalig ontwikkelingswerk.
Hij koopt pannen, een tweede
hands naaimachine of bedenkt
een eenvoudige palmpitten-
pers. Hij wordt op handen ge
dragen en geniet een behoorlijk
aanzien. Programmamaker
Steef Meyknecht filmde een
aantal maanden het werk en le
ven van Sypkens. In de NOS-
documentaire 171 gulden 15, te
besteden in Afrika legt Mey
knecht de beweegredenen voor
het niet alledaagse bestaan van
Sypkens bloot.
Meyknecht weet bij de kijker
met zijn film bijna vertederende
gevoelens op te roepen voor
Sypkens. Dat komt niet in de
laatste plaats door het gesprek
met de ouders van Sypkens,
thuis in Hattum. Zijn vader
voelt zich als oud-huisarts over
duidelijk tot de notabelen van
het dorp behoren en laat soms
wat omzichtig weten teleurge
steld te zijn in de levenskeuze
van Sypkens. Hij had zijn zoon
graag'de huisartsenpraktijk zien
overnemen. Sypkens koos ech
ter voor een studie antropolo
gie. Zijn ouders vinden het 'ge
rommel' van Sypkens in het
oerwoud soms maar raar en
hebben nog altijd hoop dat hij
een echte baan in Nederland
vindt. Ze koesteren echter 'hun'
Sypkens met hart en ziel en dat
maakt de film zo aandoenlijk.
Sypkens is inmiddels ge
trouwd met de 23-jarige Touty
en lijkt in de verste verte niet de
Joop Stokkermans over Gerrit den Braber: „Ik moest
eens een tekst van hem op muziek zetten. En die
tekst ging als volgt: 'Dan was er een dame die hield
er niet van, dat wou ze tenminste beweren. Maar ik sprak:
weledele, madame, dan moet u de mijne eens proberen.
Enfin, na veel aarzelen heeft ze dat gedaan. Nu reist ze
aan een stuk door achter mij aan'. En dan moet je weten
dat dit een liedje was over poffertjes." Den Braber vult
hem aan: „Dat was het thema kermis. Ik heb ook nog
eens een slagzin voor de Pil gemaakt. Die luidde: 'Ik gaf ze
ook aan mijn konijnen en zag de plaag terstond verdwij
nen'."
Een fragment uit de laatste aflevering van Klasgenoten.
Die wordt vanavond om half elf op RTL 4 uitgezonden en
is een bijzondere. Centrale gast is 'Mijnheer Radio' Gerrit
den Braber die plaats neemt in de klas waarvoor hij stond.
Als hoofd opleidingen van de AVRO was Den Braber in de
jaren vijftig en zestig de gedreven man achter het jonge
AVRO-talent van Minjon. Hij deed dat met overwicht. De
oud-nieuwslezeres Eugenie Herlaar: „Oom Herman was
oom Herman (Herman Broekhuizen, de oprichter van
Minjon, red.), maar hèm durfde je niet bij zijn voornaam
Menno Sypkens Smit met de fiets op weg n
behoefte te hebben om zich defini
tief in Nederland te ve&tigen. Diatock
is zijn lust en zijn leven. Wel vertoeft
hij regelmatig in Hattum bij zijn ou
ders om nieuwe sponsors en dona
teurs te vinden voor zijn ontwikke
lingshulp. Programmamaker Steef
Meyknecht ging mee naar een lezing
en modeshow die Sypkens en Touty
gaven voor de Vereniging van Platte
landsvrouwen en filmde de schen
king van de collecte die avond. Op
brengst: 171 gulden en 15 cent. Syp
kens is verguld.
Steef Meyknecht kwam Sypkens
een aantal jaren geleden op het
spoor. Hij bezocht hem enkele keren
in Senegal voordat hij aan zijn docu
mentaire begon. „In eerste instantie
wilde ik een film maken over een Ur-
ker visser die Sypkens naar Senegal
haalde om daar visies te geven. Dat
was te mager. Daarbij bleek het ver
haal van Sypkens zelf veel interes
santer. De relatie met zijn vriendin
bleek boeiend. Evenals de relatie
met zijn ouders. En de projecten die
hij opstart in Senegal zijn aardig."
Filmen in Afrika bleek een makkie
voor Meyknecht. „Ik had via Sypkens
natuurlijk een prachtige introductie
in het dorp. Het viel me op dat de
bewoners niet raar reageerden op de
aanwezigheid van.de camera. In Ne
derland is het soms lastiger om te fil
men. Hier gaan mensen nogal eens
gek staan springen in beeld als je er
gens aan het filmen bent."
(Uitzending, vanavond, 20.31 uur,
Nederland 3)
In de klas voor Koos Postema zitten bekende gezichten
of, zoals Den Braber het bij binnenkomst omschrijft: „Het
room van de Nederlandse omroep." Componist Ruud
Bos, nieuwslezer Donald de Marcas, duizendpoot Ad
's Gravesande, misdaadverhalenschrijver Will Simon, pre
sentatrice Audri van der Jagt, zanger Peter Blanker en
discjockey Theo Stokkink. De oud-Groningers Eef Brou
wers (voormalig hoofdredacteur van het Nieuwsblad van
het Noorden) en Klaas Jan Hindriks (documentairemaker)
zitten naast elkaar. De oude vrienden groeiden op aan het
Bemouilleplein. Verlegen Eef en brutale Klaas Jan maak
ten samen hoorspelen en aten ijs bij Talamini. Nieuwsle
zer Joop van Zijl had op zolder in het ouderlijk huis een
radiostudio ingericht. „Met een tafel en een stoel met
voor me een microfoon en aan de wand wat foto's van big
bands. Vanaf de zolder liep een draadje naar beneden en
dan kiende ik het zo uit dat na het nieuws in de kamer be
neden een politiebericht klonk dat bestemd was voor de
visite van mijn ouders, die dan hals over kop het huis ver
lieten."
De laatste Klasgenoten is een ode aan Den Braber en
daarom eigenlijk niet op zijn plaats bij RTL 4. De uitzen
ding had beter gepast in zendtijd van de AVRO, waarvoor j
Den Braber 'eeuwen' werkte. Maar die omroep gaf hem
bij zijn afscheid deze zomer slechts een receptie. De uit- I
zending geeft een prachtig beeld van de Nederlandse om-
roep in vervlogen tijden. Pioniers hadden het toen nog
voor het zeggen. En plezier was belangrijker dan mark- I
taandelen.
Den Braber, die met zijn kennis, programma's en vooral
liedteksten, een stempel heeft gedrukt op de naoorlogse
omroepgeschiedenis, krijgt, na de nalatigheid van de
AVRO en het op één stem mislopen van de Ere-Reissmi-
crofoon, zo toch nog de erkenning die hij dubbel en
dwars verdient. Een gemiste kans van de AVRO. Maar
goed dat er concurrentie is.
(Klasgenoten, vanavond 22.30 uur, RTL 4)
