'Avontuur trok me'
Voornamelijk premières op
Haags dansfestival CaDance
Cultuur Kunst
Feestdagen in LAK zonder 'mystery guest'
Shirley MacLaine: 'Ik behoor
tot een uitstervend ras'
De sfeer is terug bij Gaaikema
en hij is behoorlijk actueel
WOENSDAG 9 NOVEMBER 1994
Najaarsexpositie bij Kraijenoord
katwuk. Bij Art Gallery Kraijenoord gaat vrijdag 11 november de
'Najaarsexpositie' open. Te zien zijn onder meer schilderijen uit
de periode 1850-1950. De galerie is te vinden aan de Prinses Ma-
rijkelaan 19-21 in Katwijk. Openingstijden na de de presentatie:
za 12/11: 11.00 tot 19.00 uur; ma 14/11 tot vr 18/11: 15.00 tot
18.00 uur. Daarna op zaterdagen van 11.00 tot 19.00 uur.
Aquarellist Jan Pasteur in 'Warenar'
wassenaar Het Cultureel Centrum de Warenar in Wassenaar
exposeert vanaf 16 november werk van de aquarellist Jan Pas
teur. Hij trok zich in 1988 uit het bedrijfsleven terug om zich te
wijden aan deze vorm van schilderen met onbegrensde moge-
lijldieden. De opening is op 16 november om 21.00 uur. De ten
toonstelling is te zien tot 12 december in de Warenar, Kerkstraat
75, Wassenaar. Geopend op werkdagen van 10.00 tot 16.00 uur.
Poppentheater in Tripodia
katwuk» Het betoverde Sprookjesboek is een jeugdtheatervoor
stelling voor kinderen vanaf 5 jaar. De hoofdpersoon van het
verhaal, Jacobus, ondervindt problemen als hij uit het sprookjes
boek wil voorlezen. Het boek lijkt betoverd! De kinderen moeten
zelf maar komen kijken wat er verder allemaal gebeurt. De voor
stelling is op 16 november in Tripodia, Hoornesplein 155 in Kat
wijk. Aanvang: 14.00 uur. Kaarten zes gulden zijn onder andere
verkrijgbaar bij het VW-kantoor, Vuurbaakplein 11 in Katwijk.
Jazz-musicus Shorty Rogers overleden
los angeles Milton 'Shorty' Rogers, de trompettist, bandleider
en arrangeur die met Dave Brubeck en anderen in de jaren '50
de zogenaamde West Coast jazz-stijl ontwikkelde, is maandag
op 70-jarige leeftijd overleden in een ziekenhuis in Californië.
Rogers, geboren als Milton Rajonsky in Great Barrington, Massa
chusetts, werd op 16-jarige leeftijd beroepsmusicus in de bands
van Will Bradley en de toen beroemde vibrafonist Red Norvo.
Later trad hij ondermeer op met groten als Woody Herman en
Stan Kenton. Hij vestigde een trend met de bewerking van com
posities van Leith Stevens voor 'The Wild One', een motorrij
dersfilm met Marlon Brando in de hoofdrol.
Drie Nederlanders naar Venetië
Nederland wordt tijdens de Biënnale van Venetië vertegenwoor
digd door drie beeldend kunstenaars: Mariene Dumas, Maria
Roosen en Marijke van Warmerdam. De Mondriaan stichting, die
verantwoordelijk is voor de Nederlandse inzending, heeft dat giste
ren bekendgemaakt. De drie kunstenaars worden gezien als be
langrijke representanten van de nieuwe generatie beeldend kunste
naars in Nederland.
Leidse kunstenares Annie Goddijn terug uit Joegoslavië
„Ik hoop niet dat je te diep gaat graven. Ik ben nog niet
helemaal bij de mensen", klinkt het vermoeid. Beeldend
kunstenaar Annie Goddijn is alle aandacht van de pers
zat. Afgelopen vrijdag kwam de 'war-artist' met haar
schetsen terug uit voormalig Joegoslavië. Op Schiphol
stond de pers haar op te wachten. En zondag een inter
view bij Hanneke Groenteman op de TV. „Eigenlijk wilde
ik gewoon naar bed", verzucht ze.
een marathon gaat lopen."
Vijandig
Alles wat Goddijn gezien heeft,
staat in haar schetsblokken. Bij
na drie boeken vol. Wat haar
vooral opviel was de vijandige
houding van de burgers ten op
zichte van de VN-militairen. „Je
ziet kinderen die eerst enthou
siast staan te zwaaien. Achter je
rug roepen ze dan fuck you."
Verder maakte prikkeldraad
veel indruk op Goddijn. „Dat
zag ik als grens tussen mij en de
buitenwereld. Volgens mijn
zoon heb ik dat een keer of zes
bij Hanneke Groenteman ge
zegd. Dat wil wel wat zeggen",
lacht ze.
Het contact met de VN-troe-
pen was goed, maar niet hecht.
„In het begin heb ik meer ge
luisterd dan gepraat. Maar na
een week trok ik me vaker terug
op mijn kamer. Als dingen te
dichtbij komen, praat ik er min
der over. Dan uit ik mijn gevoe
lens in mijn werk. Een plek voor
mezelf, dat vond ik echt belang
rijk. Ik wilde ook bewust een
beetje op afstand blijven. Pro
beren te begrijpen door te kij
ken, zeg maar."
Goddijn heeft vooral veel uit
kijkposten getekend. „Op de
een of andere manier raakte ik
geobsedeerd door die dingen. Ik
Goddijns voornamelijk witte
huiskamer straalt rust uit. Aan
de muur hangen enkele van
haar werken. Ze heeft zich in
een kuipstoel genesteld. „Ik had
niet over al die aandacht nage
dacht. De opdracht van het le
germuseum uit Delft om de ac
tiviteiten van de Nederlandse
VN-militairen artistiek vast te
leggen, trok me erg aan. Het
avontuur van een onbekend
land of situatie. Ik ben er niet
uit sociale bewogenheid naar
toegegaan, of omdat ik een we
reldverbeteraar ben. Dat komt
in mijn kunst ook niet naar vo
ren. Ik ben gewoon nieuwsgie
rig-
Na kunstenaar Thom Vink,
die in 1991 in Noord-Irak ver
bleef, is Goddijn de tweede
Leidse kunstenaar die naar oor
logsgebied vertrok. Ze had zich
van tevoren niet echt een voor
stelling gemaakt van hoe het
zou zijn. „Ik heb me eigenlijk
alleen maar voorbereid door
heel veel te tekenen. Normaal
schilder ik en nu zou ik schet
sen maken om die later te ver
werken. Tekenen is iets heel an
ders dan schilderen. Ik heb me
zelf getraind, net als iemand die
had er iets mee. De vorm is zo
mooi. Je kijkt door een gat naar
buiten en ziet dan een soort
landschap. Een kader. Dat vond
ik spannend." Goddijn laat wat
van haar schetsen zien en
meteen valt de manier van teke
nen op. Krullende lijnen sieren
het witte papier. „Ik noem het
een geschreven manier van te
kenen. Je pen komt geen mo
ment van het papier af. Dan
kun je veel sneller werken."
Eigen interpretatie
Hoewel het de opdracht was om
Nederlandse militairen in Joe
goslavië te volgen, heeft God
dijn daar haar eigen interpreta
tie aan gegeven. „Ik tekende
niet alleen militairen, maar ook
wat ik nog meer zag. Een kazer
ne van binnen èn van buiten."
De militairen zelf wilden wel
zien wat Goddijn zoal maakte.
Ze laat een foto zien van een
groepje VN-soldaten dat zich
over een van de schetsboeken
buigt. „Sommigen vonden het
mooi, anderen zagen er niet zo
veel in. Maar voor de meesten
was het herkenbaar."
Het is de bedoeling dat de
schilderijen van Goddijn in het
najaar van 1995 in het Leger
museum in Delft te bewonde
ren zijn. Wat ze precies met de
schetsen gaat doen. weet God
dijn nog niet. „Ik heb eigenlijk
nooit een idee van hoe het eruit
gaat zien. Het schilderij kan
best ver van de schets afstaan.
Het wordt in elk geval een ge
zeefde versie van mijn schets
boeken. Deze week ga ik eerst
uitrusten. Vrijdag of zo ga ik
maar eens materiaal kopen en
beginnen."
Magie Frankie, Sandra Reemer, Bea van der Maat, Jo Lemaire, Onno Krijn, Leoni Jansen, en Plattèl (v.l.n.r.) geven het leukste feestje van het jaar.
foto holvast/marklamers
Motown en Blues in Leids theater
Voor wie normaal gesproken opziet tegen
de koude, donkere dagen van en rond
Kerstmis is er dit jaar 'De Feestdagen in het
LAKtheater': 'het leukste feestje van het
jaar'. Sandra Reemer, Jo Lemaire, Bea van
der Maat, Plattèl en Leoni Jansen geven van
26 tot en met 30 december een muzikale
show weg. Gisteren werd er tijdens een
persconferentie in de fo.yer van het LAK uit
de doeken gedaan wat het publiek precies
te wachten staat.
„Het is een mengeling van oorspronkelij
ke muziek, motown, 'down to earth' en
blues", legt Jansen uit, initiatiefneemster
van het muzikale spektakel met klinkende
namen. „En voornamelijk zelf geschreven
nummers." Het begon allemaal in Den
Bosch, zo'n vier jaar geleden. „We traden
daar ongeveer een uur op met diverse solis
ten en een band. Onze solisten komen uit
diverse disciplines, waarvan je niet zo snel
zou verwachten dat ze zouden samenwer
ken. Zo hebben we bijvoorbeeld Huub Sta
pel gehad."
Toen eenmaal bleek dat in Den Bosch
'het feestje op de bühne' oversloeg naar het
publiek, besloot Jansen naar Leiden te ko
men. „Het is een leuke opzet", zegt Sandra
Reemer. „Solo stukken met backing vocals.
We staan altijd met z'n allen op het podi
um." Het was de bedoeling dat Reneé Sou-
tendijk als mystery guest zou optreden.
Maar zij heeft rond de Kerst verplichtingen
en kan geen vrij krijgen. „Maar we kunnen
het programma ook zonder gast vullen", al
dus Jansen. „Waarschijnlijk komt er dus
niemand anders.
Het is voor het LAK een 'hele eer om zo
veel bekende zangeressen 'binnen te halen'.
Désiree Jacobs, projectmedewerker van het
LAK, legt uit: „Normaal gesproken hebben
we artiesten van het tweede plan. Alleen de
Leidse Schouwburg lukt het om eersterangs
artiesten te strikken. Nu hebben wij dat
ook. We gaan eigenlijk een beetje vreemd."
Ze steekt haar trots niet onder stoelen of
banken.
Om zoveel mogelijk publiek van het op
treden te kunnen laten genieten is de capa
citeit van de stoelen verdubbeld naar 280
stuks. Het maximale aantal. „Er kan nu
geen stoel meer bij", aldus Jacobs. De voor
verkoop is twee weken geleden al begonnen
en er is al een aantal kaarten verkocht. In
combinatie met Le Forestier, het restaurant
met Frans getinte gerechten, is er zelfs een
arrangement mogelijk. Vijfenzeventig gul
den voor een diner èn toegang tot de voor
stelling.
De optredens zijn van ma 26 tot en met
30 december. De aanvang is 20.30 uur.
Kaarten 27,50 gulden (20 met korting)
zijn verkrijgbaar bij het bureau LAKthea
ter, Cleveringaplaats 1Leiden. Van ma tot
en met za van 14.00 tot 16.30 uur. Tele
foon: 071-124890.
DEN HAAG GPD
In het Korzo Theater en Theater aan het
Spui in Den Haag gaat vandaag het twee
jaarlijkse festival voor moderne dans
CaDance van start. Dankzij een extra subsi
die van een ton kan het festival de komende
weken 17 produkties met voornamelijk pre
mières presenteren. Onder de deelnemers
zijn bekende choreografen als Ted Brand-
sen, Paul Selwyn Norton en Feri de Geus,
maar traditiegetrouw bieden de podia van
CaDance ook ruimte aan jonge talenten.
„Het festival is een verkenning van de
dans van nu, waarbij niet alleen wordt ge
toond wat toch al zou plaatsvinden. Het
blijft van groot belang initiatieven te nemen
en opdrachten te verlenen aan veelbeloven
de clansmakers", verklaart directeur Leo
Spreksel de doelstelling van CaDance. Hij
baseert zijn selectie op veelbelovende plan
nen en neemt daarbij bewust het risico dat
het eindresultaat niet aan de verwachtingen
zal beantwoorden.
Dat geldt dit jaar onder meer voor de pro
dukties van de schoolverlaters Eveline Alte-
na en Mati Elias. Altena is onlangs afgestu
deerd aan de School voor Nieuwe Dansont
wikkeling en maakt bij CaDance haar cho
reografisch debuut met het werk 'Het Char
lotte' in de voorstelling 'Kort I'. Elias volgde
de Opleiding Moderne Theaterdans en
krijgt met 'Where it is' haar eerste kans in
de voorstelling 'Kort II'.
Pessoa
In het programma 'Kort 1' (9, 10 en 11 no
vember, Korzo Theater) is ook Ruining' van
Ted Brandsen opgenomen. Brandsen was
danser bij Het Nationale Ballet, het gezel
schap waarmee hij in 1991 verrassend als
choreograaf debuteerde met de grootschali
ge produktie 'Four Sections'. 'Raining'
wordt gedanst door de zes leden van Com
pagnie Geranium en is gezet op de gelijkna
mige compositie van Harry de Wit en een
tekst van de Portugese dichter Pessoa. De
choreografie zal de ingetogen en bijna me
ditatieve stemming van De Wit's muziek
verkennen.
Ook Johan Greben is bij Het Nationale
Ballet als danser begonnen. Met 'Straks'
won hij in 1989 de Aanmoedigingsprijs voor
Choreografie en op uitnodiging van het
Korzo Theater maakte hij vorig jaar het veel
geprezen werk 'Toevallig Absoluut'. In 'Kort
II' (13 en 14 november, Theater aan het
Spui) brengt hij een nieuw werk over de
machtsverhouding tussen vier danseressen.
Paul Selwyn Norton oogstte in 1992 in
CaDance veel succes met zijn openingssolo
'Johnny Panic'. Hij neemt dit keer deel met
'The Pork Revue' (17 lot en met 20 novem
ber, Theater aan het Spui), een voorstelling
voor zeven dansers die zijn fascinatie voor
het verfijnen voor lichaamsisolaties en be
wegingsmotoriek met hoge snelheid verder
zal uitdiepen. Ook de voorstelling 'Hours'
van Arthur Rosenfeld en Ana Teixid'o werd
in 1992 lovend ontvangen. Voor de nieuwe
editie van CaDance maakten ze The Third
erking met Angels Mar
Int, KorZO).
CaDance zal ook dit keer aandacht aan
de dialoog tussen dans en muziek besteden.
Voor 'De Filistijnen' (26 en 27 november,
Korzo) tekenen de post punk componist
David Dramm, fluitiste Ann La Berge en
danser/choreograaf Charles Corneille. Voor
kinderen vanaf zes jaar maakte Feri de Geus
zijn tweede jeugdvoorstelling. 'Hen dame of
een tijger!?' 12 en 13 november, Korzo) ver
haalt over een vreemdeling die zijn ideaal
zoekt in een ver land waar zijn lot in han
den komt van een ander.
Het Cadance Festival duurt tot en met
27 november. De voorstellingen hebben
wisselende aanvangstijden. Voor reserve
ren: Korzo Theater, Prinsestraat 42, tel.
070 - 365 37 37 en Theater aan het Spul,
Spui 187, tel. 070 - 346 52 72.
De Publiekprijs voor het Ne
derlandse Boek is toegekend
aan Tessa de Loo voor haar ro
man De Tweeling. De prijs,
waaraan een bedrag van 15.000
gulden is verbonden, is gister
middag in Amsterdam aan
haar uitgereikt. De winnaar van
de Publieksprijs wordt op ini
tiatief van de stichting Collec
tieve Propaganda voor het Ne
derlandse Boek (CPNB) be-
Twee maal prijs Tessa de Loo
paald door bezoekers van
boekwinkels en bibliotheken.
Het gaat om werk dat tussen 1
januari 1993 en 1 juli 1994 is
verschenen. In totaal zijn
16.635 stemmen uitgebracht.
De Tweeling kreeg daarvan 9,5
procent. Bij de stemming zijn
er geen beperkingen wat het
soort boeken betreft. Op de
tweede plaats eindigde De ver
borgen geschiedenis van Don
na Tartt en als derde Schindlers
lijst van 'Thomas Keneally. Het
is de tweede prijs die Tessa de
Loo (1945) deze week in ont
vangst heeft genomen. Maan
dag ontving zij de Von der Ga-
blentz-prijs voor objectieve in
formatievoorziening over
Duitsland. De Tweeling gaat
over de in 1916 geboren twee
ling Ix)tte en Anna, van wie de
een in Duitsland en de ander in
Nederland opgroeit. Als ze be
jaard zijn komen ze elkaar weer
legen. Van het boek zijn inmid
dels meer dan 130.000 exem
plaren verkocht, aldus uitgever
De Arbeiderspers. Dit jaar heb
ben een kwart meer mensen
voor de Publieksprijs gestemd
dan vorig jaar, toen I leren van
de 'Thee van I Iella Haasse werd
bekroond.
Annie Goddijns schilderijen kunnen soms heel ver van haar schetsen afstaan.
Ze zegt dat ze behoort tot een
uitstervend ras in de theaterwe
reld. Shirley MacLaine is danse
res, zangeres en actrice en in
haar theatershow wil ze al-die
kwaliteiten gebruiken en com
bineren. Er zijn er nog maar
weinig die dat vak verstaan, en
dat is jammer, meent ze.
Shirley MacLaine (60) is in
Amsterdam ter voorbereiding
van haar komst begin volgend
jaar. Dan treedt ze van 26 tot en
met 29 januari met haar Singing
dancing Musical Revue op in
het Koninklijk Theater Carré.
Haar optreden maakt deel uit
van een beperkte Europese
tournee van zes weken, die de
Amerikaanse ook naar Mün-
chen. Hamburg, Wenen, Parijs.
Milaan en Brussel zal voeren.
Haar show blikt terug op haar
eigen carrière en gaat een klein
beetje over de toekomst, vertel
de ze gistermiddag in de foyer
van Carré. „De show heeft veel
te maken met Broadway en
films." MacLaine kreeg haar
eerste danslessen toen ze 2,5
jaar oud was. „Ik heb dus zelf
discipline." Als studente begon
ze op Broadway in „chorus li-
nes" te dansen. Door een optre
den in Pajama Game in de
New-Yorkse theaterbuurt werd
haar onmiddellijk een filmcon-
'Er is geen
tijd en geen
geld meer om
te mislukken
tract aangeboden. Inmiddels
heeft ze in veertig films ge
speeld.
In haar show komen liedjes
en scènes voor uit de films en
musicals waarin ze is opgetre
den, zoals Sweet Charity, Can
Can en Gypsy. Ook brengt zij
een liefdesmedley over de erva
ringen van een vrouw met de
liefde. „Ik acteer de liedjes en
het dansen", aldus MacLaine.
Ze betreurt het dat dit genre ten
dode opgeschreven lijkt.
„Tegenwoordig speelt helaas
alles zich in opnamestudio's af.
Er is geen tijd en geen geld
meer om te mogen mislukken."
Als Europese voorbeelden van
het uitstervende ras van acteur-
zanger-danser noemt zij Yves
Montand, ook al overleden, en
Herman van Veen, wiens show
zij in haar eigen land heeft ge-
In de Amerikaanse versie van
haar show maakt de actrice
grappen over haar eigen boe
ken. MacLaine heeft er inmid
dels zeven op haar naam staan.
Ze bewegen zich in de New
Age-sfeer en gaan over spiritua
liteit en innerlijke vrede. In haar
Europese show laat ze de grap
pen hierover achterwege, om
dat het publiek ze onvoldoende
begrijpt.
Het wordt de tweede keer dat
Shirley MacLaine met haar
show Carré bezoekt. De eerste
keer was zestien jaar geleden.
cabaret
recensie wunand zeilstra
De wereld is stapelgek, nou wij nog', solo
programma van en door Seth Gaaikema
Muzikale begeleiding Bob Zimmerman
Gezien: 8/11, schouwburg Leiden,
Eigenlijk mocht Seth Gaaikema
niet meer optreden in de Leidse
schouwburg. De laatste keer dat
hij hier te gast was, had hij het
zo bont gemaakt, dat de
schouwburgdirectie het welle
tjes vond: geen Seth meer in
Leiden. Hij leek toen namelijk
zijn publiek niet meer serieus te
nemen. Ongeïnspireerd en
traag draaide hij zijn verhaaltje
af en durfde zelfs bij gebrek aan
beter met oud, achterhaald ma
teriaal aan te komen.
En toch was Gaaikema er gis
teravond weer. Aangezien begin
dit jaar de reacties op zijn nieu
we programma opvallend posi
tief waren, heeft de directie ken
nelijk met de hand over het hart
gestreken. Het gaat absoluut te
ver om te beweren dat Seth uit
een diep dal ineens tot grote
hoogten zou zijn gestegen. Hij
was altijd al meer een babbelaar
dan een echte cabaretier. Maar
het moet gezegd: de gemoede
lijke sfeer die hij ooit in zijn be
tere dagen met zijn program
mós wist te creëren, is weer te
rug.
Er zit beduidend meer vaan
in zijn optreden. Seth nieuwe
stijl heeft ook gelukkig afgeleerd
om voortdurend om zijn eigen
grappen te lachen. Daarnaast is
hij behoorlijk actueel, als we de
Brinkman-opmerkingen en de
episode over de begrafenis van
koning Boudewijn even buiten
beschouwing laten. Ook de te
rugblik op de totstandkoming
van PaarS bevat aardige mo
menten: het kan nog voor actu
eel doorgaan, want de lange,
warme kabinetsformatie ligt
nog tamelijk vers in ons collec
tieve geheugen.
Gebleven zijn de omstreden
woordspelingen. Een enkeling is
raak, het merendeel toch wel
gezocht. Om nou quasi-slecht-
horend Jif allesreinigef te ver
basteren tot Je fallusreinigef is
een vondst van dubieuze kwali
teit. Zijn trouwe aanhang de
schouwburg is namelijk zeer
behoorlijk bezet - lijkt zich er
echter niet aan te storen.'
De kater van Bill Clinton is op
reis geweest...' - we mogen mee
zingen met de gewijzigde versie
van het aloude Annie Schmidt-
/Harrie Bannink-liedje. Wat
Seth Gaaikema er eigenlijk mee
wil zeggen, valt moeizaam te
ontdekken. Het heeft merk
waardigerwijze iets met fantase
ren over de eventuele terugkeer
van het IJzeren Gordijn van
doen. Dat soort vage fantasie
tjes komt vaker voor.
Bijna twee uur lang staat Seth
Gaaikema met een ouderwetse
microfoon in de hand - alsof er
tegenwoordig geen modernere
apparatuur zou bestaan. Doet
hij dat uit puur conservatisme,
ol wil hij misschien iets in han
den hebben om zich een hou
ding te geven? Het is één van de
raadselen van het nog altijd
omstreden fenomeen Seth
Gaaikema.
Meer vaart in optreden Seth Gaaikema:foto bertnienhuis