De Boodschap van John McGee 'Give me a hug, boy'. De Ameri kaanse professor John McGee, psychiater, op demonstratie tournee in Heemskerk. McGee ontwikkelde een therapie voor verstandelijk gehandicap ten met ernstige gedragsproble men. 'Gentle Teaching' (vriende lijk onderwijzen) heet de metho de, die wereldbelangstelling aan het genieten is. ZATERDAG 5 NOVEMBER 1994 'Gentle Teaching', therapie voor verstandelijk gehandicapten RENS KOLDENHOF Het is alsof Barry White zelf aan het woord is. De peilloos diepe basstem is zo behaaglijk als een warm bad. Give me a hug, Miguel. Vanuitvier b£>enstaande luiken kijken een stuk of vijftien toeschouwers neer op het wonderlijke twee tal in de hoek van het zaaltje onder hen. De grijze beer op z'n knieën, z'n vlezige lippen gespleten in een onweerstaanbare" Steve Martin-glimlach, en de kleine schichtige jon gen met de altijd ontwijkende ogen. Het is muisstil. De fascinatie is van de gezichten in het publiek af te scheppen. Het jongetje, zwakzinnig en autistisch, ver keert zichtbaar in verwarring. De dwalende ögen weifelen tussen de veilige verte en het grijnzende gezicht voor zijn neus. Give me a hug, gromt de beer goedmoedig. Een zenuw achtig giecheltje is zijn deel. Come on Miguel, give me a hug, bedelt.de beer. Wijder kan hij z'n harige armen niet spreiden. De ogen van het jongetje haken in de brui ne ogen onder de zwarte borstelige wenk brauwen, maar hij aarzelt nog steeds. Voor een vierde keer zingt de warme bas Miguel tegemoet. Give me a hug, boy. En dan kan Miguel het niet meer houdep. Als een koala beertje klemt hij zich aan de kolos vast. Zachtjes kloppen de kolenschoppen goed keurend op z'n ruggetje. Now, that's a good hug, boy, that's a very good hug. De beer in kwestie is John McGee. De 48- jarige professor van de faculteit psychiatrie van Creighton University in Omaha, Nebras ka is op tournee in Nederland. Voor de twee de keer. Zijn bezoek vorig jaar aan De Harte- kamp, de Heemsteedse instelling voor ver standelijk gehandicapten, was een door slaand succes. Zijn boodschap maakte diepe indruk op vrijwel iedereen die hem daar be zig zag. En dat is opmerkelijk, want de bood schap van McGee klinkt buitengewoon be kend. Het is de Blijde Boodschap van de lief de die alles overwint.' Gentle Teaching (vrien delijk onderwijzen) noemt McGee zijn bena deringswijze voor verstandelijk gehandicap ten met ernstige gedragsproblemen. McGee pleit ervoor een hechte relatie aan te gaan met gehandicapten, ook als die door agressief of autistisch gedrag aangeven niets met hun verzorgers te maken te willen heb ben. Verstandelijk gehandicapten die zichzelf of hun verzorgers slaan wanneer ze benaderd worden, moeten niet plat gespoten, opgeslo ten of met rust gelaten worden, maar door menselijke warmte en waardering uit hun isolement gehaald worden. Door negatief ge drag te beantwoorden met positieve aan dacht, moet het geweld smoren. Gehandi capten moeten op die manier leren dat een gezicht niet alleen is om op te slaan. De ideeën van McGee slaan niet alleen aan in De Hartekamp. Ook De Sterre, een instel ling voor verstandelijk gehandicapten in het Zeeuwse Clinge, werkt er mee. Daarnaast is hij nauw betrokken bij twaalf projecten in Amerika, Canada en Zuid-Amerika. De Bood schap wordt dus wereldwijd verkondigd. McGee is er zich van bewust dat zijn Bood schap associaties oproept met lange baarden, geitewollen sokken, marihuana en verbrande bh's. Maar met flower power heeft zijn aan pak niets van doen en een Goeroe is hij ook niet, zegt hij. „Dat is Southern Californian bullshit. Wat ik wil heeft niets met vrije op voeding te maken. Er is juist veel discipline voor nodig. Het is alleen een ander soort dis cipline. Aan de term Goeroe heb ik een hekel. Dat is grote onzin. Als je onder de stront zit van een bewoner die uit z'n dak is gegaan, ben je helemaal niet zo aantrekkelijk om ge volgd te worden." Onzin of niet, de wederkomst van McGee -T- ditmaal in De Harteheem, het gloednieuwe complex van De Hartekamp in Heemskerk is een bezoek waar reikhalzend naar werd uitgekeken. Vooral wanneer de Amerikaan zijn Boodschap in daden omzet met een John McGee tijdens e i de Heemskerkse instelling 'De Harteheem'. handvol uitverkoren gehandicapten. McGee 'mag dan geen Goeroe zijn, zijn charisma is onmiskenbaar en wonderen verricht hij ook. Zoals bij Miguel. De tape van de twee dagen geleden gehou den eerste sessie, geeft onthutsende beelden. Miguel is onbenaderbaar. Krassend als een kraai en vluchtend van hoek tot hoek om de beer te ontwijken. Bij iedere aanraking deinst hij terug. En als vluchten niet meer kan, be gint het slaan. Zo hard als hij kan op z'n ei gen hoofd. „Hij slaat zichzelf, maar hij be doelt mij", geeft McGee commentaar. Met zachte drang houdt hij de slagen tegen. Goedkeurend en waarderende woordjes brommend klopt hij het jongetje op z'n han den. Slow down Miguel, slow down. Maar contact is er i McGee is niet groter dan a hoek van het zaaltje. Het is nauwelijks te be vatten dat diezelfde Miguel zich twee dagen later giechelend in de armen van deze man zal storten. En toch is dat nauwelijks een uur geleden gebeurd. Terwijl hij na afloop van de zoveelste nabe spreking z'n bas met een bokbiertje smeert, relativeert McGee het wonder. „Het is eigen lijk heel simpel. Als je een jongetje als Miguel z'n gang laat gaan, groeit hij op tot een grote gemene autist. Een gevaar voor zichzelf en z'n omgeving. Geef hem iedere dag gericht aandacht, en je kunt dat voorkomen. Veel zwakzinnigen met gedragsproblemen heb ben geen last van broken brains, maar van broken hearts. Door ze zekerheid en veilig heid te bieden en ze onvoorwaardelijk te waarderen is daar iets aan te doen. Dat Mi guel geen Engels verstaat, doet er niet toe. Hij voelt dat mijn aandacht authentiek is. Het is net als een moeder die tegen haar baby praat. Als het gemeend is luistert het kind echt wel." Een roerend verhaal, maar hoe 'authen tiek' is een liefkozende omhelzing eigenlijk het mikpunt van je affectie je zojuist voor je gezicht getimmerd heeft? McGee er kent dat hier sprake van een probleem is. Om de emoties te temmen is een beroep op de reden in dit geval noodzakelijk. „Je moet je boosheid overwinnen, je realiseren dat de agressie niet op jou persoonlijk gericht is. Dan kun je ook authentiek zijn wanneer je je impuls om weg te vluchten, of kwaad te wor den onderdrukt. Gentle Teaching gaat verder dan gewoon aardig zijn." Wegvluchten is voor Julia een dagelijks ri tueel. Tot voor kort bestond haar leven uit twee zekerheden: haar schoenveters en een groezelig boodschappentasje. De veters om eindeloos aan te wriemelen en peuteren, zo dat ze geen aandacht hoeft te schenken aan de wereld om haar heen. En de tas om haar houvast te bieden, waar ze ook heen gaat. Maar sinds een half jaar schudt Julia's wereld op z'n grondvesten. Julia is verliefd. Verliefd op Susanne, een medebewoonster met wie 'Het is net als een moeder die tegen haar baby praat. Als het gemeend is, luistert het kind echt wel' FOTO UNITED PHOTOS DE BOER OLAF KRAAK ze sinds de verhuizing naar De Harteheem in één huis woont. Ze vindt Susanne zo lief dat ze haar letterlijk geen tel met rust wil laten. Waar Susanne gaat, gaat Julia en haar tasje gaat met haar mee. Susanne is niet ongevoe lig voor de aandacht, maar af en toe is het haar te veel en ze durft Julia niet weg te stu- John McGee's doel is Julia te laten zien dat er naast Susanne meer mensen zijn om mee om te gaan. Niet gemakkelijk want Julia is ge wend ongewenste aandacht van verzorgers te negeren of desnoods van zich weg te mep pen. Als McGee tegenover haar gaat zitten, pro beert ze hem eerst te negeren. Gebiologeerd buigt ze zich over haar veters heen. McGee praat zachtjes op haar in. Aanvankelijk zon der succes. Noch de Barry White-imitatie, noch de waarderende klopjes op haar han den breken door de muur om haar heen. Ju lia wil met rust gelaten worden. Dan vindt hij een weg naar haar wereld. De veters krijgen bezoek van nog twee handen. „Zal ik ze voor je strikken? Samen met jou?" Tevergeefs duwt ze zijn handen weg. Nege ren werkt bij deze man niet meer. Narrig grijpt ze naar haar tasje en dribbelt weg. McGee loopt rustig achter haar aan. Cir cling noemt hij het later. Een bekend ver schijnsel. Tot twee keer toe haalt ze naar hem uit als hij zijn hand op haar schouder pro beert te leggen. De derde keer geeft ze het op. Gelaten gaat ze met hem op de grond zitten. Samen rijgen ze de veters in haar schoenen en strikken ze dicht. Ruim een half uur is ver streken als Julia alsnog kennis maakt met John McGee. Samen met de vijftien toeschouwers kijkt McGee later naar de videoband. Tussendoor geeft hij commentaar. „Die veter is belangrij ker dan ik. Julia ziet mij niet; wat haar betreft kan ik iedere willekeurige malloot zijn. Dat wil ik veranderen." Julia's uithalen ontlokken hem een brede grijns. „What a woman. Ik wil haar leren dat handen niet alleen wapens zijn om te slaan of te grijpen. Daarom probeer ik haar te leren dat je elkaar ook op een andere manier kunt aanraken. Met waardering. Dat kost soms tijd, maar the slower you go, the faster you get there. Hoewel de aanrakingen van McGee niet de intentie hebben erotische gevoelens los maken, gebeurt dat in de praktijk soms wt Susanne is duidelijk gecharmeerd van de 01 bekende vreemdeling die haar handen koestert in de zijne. Samen maken ze puzzel van drie stukjes. Telkens als ze stukje op de goede plaats legt, volgen de v me handen. Als de puzzel klaar is, strekt hij zijn handen hoger, naar haar wangen. Hals reikend komt ze hem tegemoet. De dikke brilleglazen verhullen de glinstering in haar ogen nauwelijks. Als ze even later opstaat en vertrekt schu ren haar handen driftig de jeans over haar luier. „Ze was aan het masturberen", consta teert McGee losjes tijdens de nabespreking. „Dat is soms onvermijdelijk bij deze aanpak. Het beste kun je daar niet te veel aandacht aan schenken, maar als het haar afleidt kun je haar beter tien minuten naar de WC k gaan. Whatever happens there is between and her God. De bron van de Boodschap van John Mc Gee ligt in Brazilië. Daar werkte hij vijf jaar met wezen in de sloppen van Rio de Janeiro. „De kinderen op straat in Brazilië hebben een fundamentele waardering voor elkaar. Domweg omdat ze niets anders dan elkaar hebben. Toen ik terug kwam in de VS, viel me op hoe slecht zwakzinnigen behandeld worden. Alles is gericht op gedrag. De zorg heeft geen ander doel dan verstandelijk ge handicapten te controleren. Daar probeer ik iets aan te veranderen." De manier waarop in Nederland met gees telijk gehandicapten wordt omgesprongen verschilt volgens McGee night and day met die in Amerika. „Nederland is veel relaxter. Er worden veel minder medicijnen gebruikt. In Amerika houdt men zestig procent van verstandelijk gehandicapten rustig door pil len en spuiten. Bovendien maken ze veel v ker gebruik van kamertjes waarin lastige be woners afgezonderd worden. In Nederland wordt geprobeerd alles veel huiselijker aa pakken." Maar ook in Nederland bepaalt de gulden en niet de nood, de grenzeri aan de zorg. In de ideale wereld van McGee zou voor iedere vier verstandelijk gehandicapte een verzorger moeten klaarstaan. Een onhaalbaar aantal, is hij realist genoeg om te erkennen. Met min der neemt hij daarom ook genoegen. „Je kan bijvoorbeeld tijdelijk in een bewoner investe ren. Als je een maand of drie gericht extra aandacht aan ze besteedt, kun je ze weer uit hun isolement halen. Doe je niets dan zak ken ze langzaam in het moeras." Dat moeras moet bekend terrein zijn Margreet. Grijs en breekbaar zit ze als ziek vogeltje ineengedoken aan een tafeltje. In geen veertig jaar heeft iemand haar lachen. Ooit leidde ze een redelijk normaal bestaan. Schizofrenie maakte aan dat leven een eind. De ziekte sloopte haar persoonlijk heid en haar intelligentie. Een inzielig hoopje- mens bleef achter. Geruisloos schuift McGee bij haar aan ta fel. I love your make-up, dear. Hij grijpt de gerimpelde handjes en streelt ze troostend. Minuten lang zitten ze zo. De beer en het v geitje. Dan legt hij één magere arm over zijn schouder. Treurig kijkt ze hem aan. Aarze lend maar doelbewust legt ze ook haar ande re arm om zijn nek. Tijdens de eindeloze om helzing biggelen de tranen over haar wangen. De beer voelt ze goedkeurend in z'n kraag zakken. Tears are oké, dear. It means your he art is still warm." (Uit privacy-overwegingen zijn gefingeerde namen gebruikt)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 33