Hans van den Broek,
EU-commissaris van
Ierland tot Vladivostok
Feiten Meningen
De psychologie achter het belastingbiljet
Chili is erg
behulpzaam in
uitleveringszaak
Europese Commissie ii^
betrekkelijk nieuw jasje
X°!
Brittan vist achter eu-ndï
MAANDAG 31 OKTOBER 1994
(AANI
NIEUWSANALYSE
Justitie in Arnhem is klaar voor de aan
komst van de hoofdverdachte van de over
val op een Oosterbeeks AH-filiaal op 14 mei
1990 waarbij twee personeelsleden door het
hoofd werden geschoten. De verdachte ver
keerde lange tijd in de veronderstelling dat
hij in Chili onbereikbaar zou zijn voor de
Nederlandse justitie omdat de twee landen
geen uitleveringsverdrag hebben. Dat Chili
hem desondanks terugstuurt, is voor alle
betrokkenen een grote verrassing: zoiets is
nog nooit eerder voorgekomen, zelfs niet in
hel geval van oorlogsmisdadigers.
Inmiddels heeft de advocaat Starmans de
eis gesteld dat Nederland de verdachte te
rugstuurt naar Chili. Op 9 november dient
hierover een kort geding tegen de Staat
voor de president van de Haagse rechtbank.
De advocaat stelt dat de Nederlandse over
heid de man op onrechtmatige wijze in
haar macht krijgt en dat hiermee de begin
selen van een behoorlijke procesgang wor
den geschonden.
Aan de orde zijn dus twee vragen. Heeft
Chili door de verdachte uit te leveren fun
damentele rechten geschonden die voor ie
dereen gelden? En zoja, mag Nederland
daar gebruik van maken?
Het staat vast dat Nederland een Chileen
se roofmoordenaar die naar ons land is ge
vlucht niet zou uitleveren aan Chili. In de
Nederlandse Grondwet staat namelijk met
zoveel woorden: 'Uitlevering kan slechts ge
schieden krachtens verdrag', l ussen Neder
land en Chili is wederzijds wel uitlevering
mogelijk als het gaat om verdachten van
drughandel of vliegtuigkaping.
Maar bij de zogeheten commune delicten
moet er een speciaal
uitleveringsverdrag
bestaan. Parallel met
de onderhandelin
gen over de zaak is
besloten in de toe
komst zo'n overeen
komst tussen Neder
land en Chili te slui
ten. Dat kan ook wel
nu de dictatuur in
Chili is afgeschaft,
landen die bereid
zijn verdachten aan
elkaar uit te leveren
moeten erop ver
trouwen dat het
strafrecht in de staat waaraan wordt uitge
leverd aan een aantal fundamentele voor
waarden voldoet.
Er is nog een andere mogelijkheid dan
een officiële uitlevering op verzoek van de
Justitie in een ander land: uitzetting als on
gewenst vreemdeling. Het is herhaaldelijk
voorgekomen dat Nederland iemand op het
vliegtuig zet van wie bekend is dat hij on
middellijk na aankomst zal worden gearres
teerd. Dat is dus een verkapte vorm van uit
levering die in de praktijk wordt toegepast.
Volgens een reeks rechterlijke uitspraken is
deze handelwijze geoorloofd.
Hoe dan ook. al deze rechtswaarborgen
hebben betrekking op een geval waarin Ne
derland iemand uitlevert. Zij gelden niet als
Nederland de vragende partij is. Vragen
staat vrij, moet de Nederlandse justitie heb
ben gedacht. In Chili heeft de rechterlijke
macht zich echter in heel wat bochten
moeten wringen. Ook Chili kent het begin
sel van wederkerigheid en zou dus zonder
verdrag niet mogen uitleveren. Uiteindelijk
heeft men het er daar op gehouden dat Ne
derland nooit heeft geweigerd aan een Chi-
leens uitleveringsverzoek te voldoen, zodat
er volgens het hoogste Chileense gerechts
hof geen reden was niet in te gaan op het
Nederlandse verzoek.
Deze redenering klopt weliswaar van
geen kant, maar moet Nederland zich daar
nu iets aan gelegen laten liggen? Met ande
re woorden: kan de verdachte zich in Ne
derland met succes beroepen op een fun
damenteel recht om niet aan Nederland te
worden uitleverd? Dit lijkt heel onwaar
schijnlijk, zelfs als zou kunnen worden aan
getoond dat Nederland en Chili onder één
hoedje hebben gespeeld om het Chileense
uitleveringsrecht te omzeilen. Het voor
beeld dat het in Nederland is toegestaan ie
mand het land uit te zetten die elders wordt
gezocht, ook als er geen sprake is van een
formele uitlevering, geeft al aan dat de ver
dachte weinig kans maakt met het verzoek
naar Chili te worden teruggestuurd. Maar
vanzelfsprekend is het aan de rechter om
uit te maken of hier zo'n fundamenteel
rechtsbeginsel in het geding is en of van
een eerlijk proces geen sprake meer kan
zijn.
Zeker is dat we in deze zaak hebben te
maken met een uniek precedent. Met als
waarschijnlijke conclusie: er bestaan voor
gezochte criminelen geen veilige landen
meer.
GIJSSCHREUDERS
juridisch
medewerker
Nederland, althans een Nederlander, spreekt een woordje mee van de westpunt van Ierland tot
Vladivostok en van de Noordpool tot Turkije. Die vorm van euforie straalde Euro-commissaris
Hans van den Broek zaterdag in Luxemburg uit. De teerling was geworpen en minister Van Mierlo
(buitenlandse zaken) had hem zojuist onderkoeld per telefoon gefeliciteerd: ,,Ik geloof dat we zeer
tevreden mogen zijn." Van den Broek wist het niet beter uit te drukken.
Hans van den Broek tijdens een onderonsje met zijn EU-collega Padraig Flynn.
Kort tevoren had de nieuwe voorzitter
van de Europese Commissie, Jacques
Santer, gezegd dat de Brit sir Leon
Brittan de politieke en economische
banden met de Verenigde Staten, Ja
pan, de Aziatische 'Tijgers', China en
Australië zou bestieren. Maar Van den
Broek was gaan strijken met de pres
tigieuze'Groot-Europa-portefeuille',
zoals hij hem zelf met nauwelijks ver
holen trots betitelde.
De traditionele 'nacht van de lange
messen' werd ditmaal op het Luxem
burgse kasteeltje Senningen een 'dag
van de twee bajonetten'. Alleen het
domein 'Groot-Europa' bleek nog
omstreden, toen de nieuwe Europese
Commissie 's morgens aantrad voor
de verdeling van de baantjes.
Brittan en Van den Broek waren bei
den voor Groot-Europa 'gegaan' en
de spanning tussen de twee was te
snijden. Niet in het minst, omdat ze
ook nog eens de hele dag naast elkaar
moesten zitten. Brittan verklaarde dat
hij geen andere portefeuille zou ac
cepteren en dreigde zelfs de Commis
sie te verlaten.
Van den Broek zette met steun van de
Nederlandse regering niet minder
hoog in. In de afgelopen weken zei
zowel premier Kok als minister Van
Mierlo herhaaldelijk dat Den Haag
geen genoegen zou nemen met 'een
uitgeklede portefeuille' voor Van den
Broek. Het was tenslotte Santer die
het Salomons-oordeel moest vellen.
De reden voor het harde spel was evi
dent. Zeker zes Oosteuropese landen
worden op den duur lid van de EU.
Daar mogen nog eens dezelfde aspi
raties bij worden opgeteld van Tur
kije. Malta, Cyprus en de drie Balti-
sche landen. Tenslotte behoren ook
nog eens de overige voormalige Sov
jet-republieken alsmede ex-Joegosla-
vië bij 'Groot-Europa'. Het zijn stuk
voor stuk staten, waarmee de vrede
en stabiliteit in Europa staan of val
len. Wie voor zo'n belangrijk werkter
rein verantwoordelijk is. kan zeker
zijn van een vermelding in de ge
schiedenisboekjes. Daar was Brittan
zich van bewust, maar Van den Broek
niet minder.
Weliswaar zit de uitbreiding van de
EU, zelfs met de al gevorderde leerlin
gen Polen. Hongarije en de Tsjechi
sche Republiek, er nog niet voor het
eind van deze eeuw in. Maar het
voorbereidende werk is allang begon
nen. Zo spreken vandaag al in
Luxemburg de ministers van buiten
landse zaken van zes Oosteuropese
landen met hun EU-collega's over de
aanpassing van hun wetgeving aan
die van de EU.
De voorkeur van Santer en een grote
meerderheid van de Europese Com
missie voor Van den Broek had een
andere logica. De uitbreiding van de
EU die Brittan (lees Londen) voor
ogen staat, is een andere dan de
meeste landen op het continent na
streven. Groot-Brittannië mikt op een
grote vrijhandelszone, zonder al te
veel dwingende wetten van Brussel.
De meer federalistisch ingestelde lan
den willen niet dat de uitbreiding ten
koste gaat van een verdere verstevi
ging van de onderlinge banden bin
nen de EU. Zij willen niet dat er een
Europa a la carte ontstaat, waaruit elk
land alleen maar die elementen pikt
die hem toevallig aanstaan.
Dat Santer heeft besloten om anders
dan zijn voorganger Jacques Delors
de wereld geografisch te vierendelen
en niet langer langs politieke en eco
nomische lijnen, is ook niet zonder
reden. Vrede en veiligheid, vindt San
ter, zijn onlosmakelijk verbonden met
het slagen van de economische her-
FOTO ANP PAUL VREEKER
vormingen in Oost-Europa.
Santers systeem heeft een bijkomend
voordeel. Voortaan worden verlam
mende competentie-conflicten ver
meden, die in de afgelopen twee jaar
regelmatig aan de dag traden tussen
de 'econoom' Brittan en de 'politieke
man' Van den Broek. Zaterdag gaf
Van den Broek toe dat hij er de laatste
jaren behoorlijk 'last van had gehad'
om een buitenlandse politiek te moe
ten voeren zonder de bijbehorende
instrumenten, zoals de economische
hulpprogramma's voor Oost-Europa
Pliare) en de voormalige Sovjetunie
Tacis).
Met Van den Broek heeft Santer ten
slotte ook nog eens een politieke
vriend van christendemocratische
huize op één van de zwaarste Euro-
posten geplant. In de nieuwe Europe
se Commissie van 21 leden er van
uitgaande dat Noorwegen en Zweden
per 1 januari toetreden waarin niet
minder dan tien sociaal-democraten
zitten, kan dat uit het oogpunt van
Santer geen kwaad.
LUXEMBURG ALY KNOL
CORRESPONDENT
Bij de belastingdienst zijn ze er
eindelijk achter. Burgers en be
drijven hebben problemen met
het invullen van hun belasting
papieren omdat zij onzeker zijn.
Ze weten vaak niet of al die vra
gen waarvan ze op het eerste
gezicht denken 'die zijn niet
voor mij' misschien toch moe
ten worden ingevuld. Of dat er
ergens in die vragen een detail
verscholen zit dat wel degelijk
op hen van toepassing is.
De les die de dienst daaruit
heeft getrokken, is even logisch
als verrassend. Logisch omdat
de belastingdienst heeft beslo
ten meer belastingformulieren
te gaan maken, toegespitst op
diverse categorieën belasting
betalers. Verrassend omdat po
litiek Den Haag juist stredft naar
minder papier en bureaucratie.
Met ingang van volgend jaar ko
men de nieuwe belastingbiljet
ten in omloop, zes jaar nadat
het belastingformulier voor het
laatst werd veranderd. De reno
vatie van de biljetten is een
operatie die miljoenen heeft ge
kost, mede omdat er ook nieu
we enveloppen en nieuwe ma
chines voor de verwerking
moesten komen.
Het belangrijkste ondqrdeel
vormt het bekende E-
eenvoudige)biljet. Daar maken
drie miljoen mensen gebruik
van. Door te bekijken welke vra
gen het meest worden ingevuld,
is de dienst er achter gekomen
welke onderdelen van het biljet
kunnen worden geschrapt. Wat
overbleef zijn vragen over inko
men, eigen huis en rente.
De toelichting van 48 pagina's
kon zo ook worden terugge
bracht tot een bladzijde of tien.
Weg alle rim ram over bijzon
dere omstandigheden die toch
maar voor tien procent van de
gebruikers van belang waren.
Verder is de taal nog wat begrij
pelijker gemaakt. Nog een ver
klarende woordenlijst en klaar
was de dienst. I let nieuwe E-
biljet kan door 2,5 miljoen men
sen zonder problemen worden
gebruikt.
I let oude A-biljet is voor de rest
van belastingbetalend Neder
land wel blijven bestaan, al is
het wel gesplitst in een apart
biljet voor burgers en voor on
dernemers. Dat is ook gebeurd
met de belastingformulieren
voor de vermogensbelasting.
Tot slot is er het beroemde T-
(teruggave)biljet dat rond
300.000 Nederlanders gebrui
ken om te veel betaalde belas
ting terug te vragen. Er komt nu
een apart T-biljet voor jongeren
tot 27 jaar met op hun situatie
toegespitste vragen over studie
financiering, vakantiewerk en
bijbaantjes.
Het nieuwe E-biljet is getest op
36 personen die er twee uur
lang over zijn doorgezaagd.
Men was tevreden. Vervolgens
is het formulier gezonden aan
90.000 mensen in de regio Ven-
lo. Zij moesten er hun belas
tingaangifte over 1993 mee
doen. De test in Venlo en omge
ving werd begeleid door een te
lefonische en schriftelijke vra
genronde. De beoordelingen
van de ondervraagden werden
vergeleken met objectieve fei
ten. Vulden de betrokkenen het
biljet beter in dan in 1993 toen
zij de belastingaangifte 1992
maakten? Het antwoord was
'ja'. Proef geslaagd. Nu mag
heel Nederland van de Lim
burgse ervaring profiteren. In
clusief nieuwe brochures, een
gratis 06-nummer en RTL-vi-
deotex. Natuurlijk is het niet al
leen gedaan om de belastingbe
taler tegemoet te komen. Als
burger en bedrijf de biljetten
beter invullen en er minder op
staat, kan ook de belasting
dienst de stukken sneller ver
werken. Dat leidt ertoe dat Va
dertje Staat de centjes eerder
binnenkrijgt en dat er ook, zo
hoopt men. minder conflicten
ontstaan tussen belastingin
specteur en belastingplichtige.
Zo wast de ene hand de andere.
DEN HAAG CAREL GOSELING
S.ut
|riec
In Luxemburg zijn zaterdag de
portefeuilles verdeeld voor de
nieuwe Europese Commissie
die volgend jaar haar werk
zaamheden begint. Hieronder
de lijst van de nieuwe commis
sarissen en hun portefeuilles.
Hans van den BroekNeder
landse christendemocraat: be
trekkingen met Oost- en Mid
den-Europa, GOS-leden (voor
malige Sovjetunie), Joegoslavië,
Turkije, Malta en Cyprus. Sa
menwerking met deze landen
op economisch- en handelsge
bied. Coördinatie van het multi
laterale buitenlandse- en veilig
heidsbeleid.
Leon Brittan: Britse conserva
tief: buitenlandse handel en be
trekkingen met Noord-Amerika,
Australië, Nieuw-Zeeland, Ja
pan, China, Zuid-Korea, Hong
Kong, Macao, Taiwan.
Manuel Marin: Spaanse socia
list: betrekkingen met de landen
van Latijns-Amerika, het Mid
dellandse Zeegebied, Midden-
Oosten en Azië.
Joao de Deus Pinlieiro: Por
tugese liberaal: betrekkingen
met de landen in Afrika, Ca-
ribisch Gebied, Stille-Oceaange-
bied.
Martin Bangemann: Duitsse li
beraal: industrie, informatie
technologie en telecommunica-
Padraig Flynn: Ierse conserva
tief: sociale zaken en werkgele
genheid.
lorgi
Marcelino Oreja: Spaanse 111 v e£
christendemocraat: institutiiF111^
nele zaken, cultuur en mediiP^11
alsmede voorbereiding van (farL'n
intergouvernementele confe>
rentie van 1996. Hui
Neil Kinnoch Britse sociaalfoN h/>
mocraat: vervoer jent b
lest in
Monika Wulf-Mathies: Duithren
sociaaldemocraat: regionaal jaan.
leid en structuurfondsen. >rute
in Ier
Ritt Bjerregaard: Deense sodtreej
aaldemocraat: milieu. luun
Fdith Cresson: Franse social)
wetenschap en onderzoek,
scholing.
Vo<
Yves- Thibault de Silguy: Fra^
conservatief: economische, hwee
netaire en Financiële zaken. rris
Mario Monti: Italiaanse onaf^j1
hankelijke liberaal: interne rvcrj
markt en belastingen. se
Emma Bonino: Italiaanse ra<?L U
caal: consumentenzaken en k
manitairehulp. Po
Cristos Papoutsis: Griekse soöQO<
alist: energie. pvee
bed
Franz Fischler: Oostenrijkse kratj
conservatief: landbouw. pem
ktan
Erkki Liikanen: Finse socialifnet
begrotingszaken, personeel etfooi
administratie. ras
Anita Gradin: Zweedse sociai
list: immigratie, binnenlands^,
zaken en justitie.
TliorvaldStoltenberg: Noorsi -
socialist: visserij.
LUXEMBURG AFP-RtfKM/
e p
jfdi
bed
THE INDEPENDENT
Sir Leon Brittan bekleedt een
van de hoogste posten in de Eu
ropese Commissie: hij is verant
woordelijk voor de buitenlandse
handel en de banden met in
dustriële grootmachten, waar
onder de Verenigde Staten en
Japan. Maar wat hij het meest
begeerde de controle over
het beleid ten aanzien van
Oost-Europa heeft hij aan
Van den Broek verloren.
Hoe is Brittan in deze penibele
situatie beland? Door krachte
loos optreden van de Britse de
legatie, door eigen fouten tij
dens de onderhandelingen,
door beoordelingsfouten door
Jacques Santer (voorzitter van
de Europese Commissie) of
door politieke druk uit andere
Europese landen?
De belangrijkste onderhande
lingen werden door vijf mensen
gevoerd: Sariter en diens rech
terhand Jim Cloos (kabinets
chef), sir Leon en zijn rechter
hand Colin Budd, en David Wil
liamson (secretaris-generaal
van het secretariaat van de
Commissie). Deze vijf politici
zijn de enigen die weten wat er
zich tijdens de onderhandelin
gen precies heeft afgespeeld.
Aan het eind van de vorige week
was het nog onzeker wie Oost-
Europa zou krijgen Leon
Brittan of Hans van den Broek.
Van den Broek had met ontslag
gedreigd en Brittan had soort
gelijke toespelingen gemaakt,
hoewel bronnen binnen de
Commissie zeggen dat hij alleen
had onderstreept hoe belangrijk
het voor hem was om de functie
te krijgen. Dit was de patstelling
die nog vóór de besprekingen
van zaterdag in het Luxemburg
se kasteel Senningen moest
worden doorbroken.
Vrijdagmorgen kwamen Santer
en Cloos met een voorstel: Brit
tan zou Oost-Europa en de bui
tenlandse handel krijgen en Van
den Broek zou de geïndustriali
seerde wereld en het buiten
landse beleid van de EU worden
toebedeeld. Dit voorstel dat
'Herzieningsvoorstel 6' werd ge
noemd viel bij Brittan in goe
de aarde. Santer stelde de Britse
premier John Major op de
hoogte maar zei dat het plan
eerst nog aan Van den Broek
moest worden voorgelegd. Op
vrijdagavond sprak Santer met
Van den Broek, die in woede
ontstak en dreigde op te stap
pen. Brittan, die al met Major
en de Britse minister van bui
tenlandse zaken Douglas Hurd
had gesproken, hield zijn poot
stijf. Santer twijfelde.
De volgende ochtend stelde hij
voor dat de Europese commis
sarissen over de kwestie zouden
stemmen. Beide kandidaten
36
hielden een pleidooi, er werdL
gestemd, maar er kwam geenE,
duidelijke overwinnaar uit de
bus. Voorzitter Santer moest (T
knoop doorhakken. Zijn twee^j
belangrijkste adviseurs, Cloos[5(
en Williamson, waren het on
derling oneens. Santer beslooirl
dat Oost-Europa onder het bir*"
tenlandse beleid moest vallen
en dat betekende dat Van den^U
broek de portefeuille kreeg.
Brittan bood nog aan de post f
buitenlandse handel in te levef
ren als hij Oost-Europa zou kif
gen, maar dit voorstel werd gff
Brittan gunstige 'Herzienings
voorstel 6' geweest? Terwijl
sommige Europese commissi
rissen weinig belang hechttenPV
aan dit voorstel, gingen anderE
er van uit dat 'nummer 6' bin-jj!"
dend was en lichtten journalisr'
ten op zaterdag in dat Brittan rej>
als winnaar uit de strijd was ge
komen.
Van den Broek is een christen
democraat, net als Santer en q^1
Duitse kanselier Helmut Kohl.
Bronnen in verschillende lan
den zeggen dat Santer ervoor
heeft geijverd zoveel mogelijk
christen-democraten tot Euro
pees commissaris te benoemi
om zo een zeker politiek even
wicht in Brussel te bewerkstel'
gen. Bronnen in Den Haag en|
Brussel suggereren dat Santer
mensen de toezegging hebbel
gedaan dat als Nederland Vai
den Broek naar Europa afvaa
digde, deze de post zou krijgei
die hij ambieerde.
Nederland had al een zware te
leurstelling te verwerken gehai
na de Europese nederlaag van
Ruud Lubbers. En wellicht wai
Kohls stem in de laatste fase
van de onderhandelingen luid
dan die van Major. De margin)
le positie van Groot-Brittannië
binnen de Europese Unie bete
kent dat Major en Hurd, die w
degelijk voor Brittan hebben g
lobbyd. minder gewicht in de
schaal leggen. Bovendien was
Brittan aan het begin van de
onderhandelingen met handel
en voeten gebonden aan de ei;
van de Britse regering dat hij d
portefeuille van de buitenland
handel zou behouden.
Brittan is een briljant advocaat
en een groot onderhandelaar,
maar zijn politieke neus is niet
altijd even scherp. Sommige
bronnen binnen de EU zegg<
dat hij zijn collega's tegen zich
in het harnas heeft gejaagd do<
geen duimbreed toe te geven.
Zelfs niet toen zijn politieke pc
sitie verloren leek.
LUXEMBURG ANDREW MARSHALL
VERTALING: MARGREET HESUNGA
