'De afgrond tussen lectuur en
literatuur willen wij dempen'
7
urn
Rtv show
'Je moet wel knokken om de
liedjes op de radio te krijgen'
gesproken»
Geen opgeheven vingertje
in NCRV's Millennium
MAANDAG 31 OKTOBER 1994
Martin Ros en Aad van den Heuvel, een duo in boeken op TV
HILVERSUM TON DE JONG
Neem nou zo'n Step
hen King. Als die
met een nieuwe ti
tel komt, schuiven er in twee
weken lijd geruisloos 150.000
exemplaren de winkel uit. Je
hoeft Martin Hos niets te vertel
len. I.udlum, irisham, /elfde
verhaal. Die (irisham vijf
boeken in de Top 10! „Dus gelé
zen wordt er wel. Daarom dat
boekenprogramma op televisie.
Omdat er nog steeds mensen
zijn die niet weten wie loost
Zwagerman is. Of waar Xoeter-
meer ligt."
Maandagmiddag, de weke
lijkse redactievergadering zit er
op. Martin Ros,
ullgever/boekenbeest, en Aad
van den I leuvel, programma
maker/KRO-monument, keuve
len wat na over de wereld van
het hoek. Want ze gaan voor de
KRO 31 weken achtereen een
boekenprogramma op televisie
brengen: Ik Heb Al Hen Boek,
een verkorte versie van het ge
lijknamige programma dat in
april en mei '91 al te zien was.
Hike woensdagavond, op het
vriendelijke tijdstip van half
acht. Slechts twintig minuten,
dat wel. „Twintig minuten, dat
is zo voorbij", beseft Van den
Heuvel. „Die snelheid kan voor
je werken, maar ook tégen je.
Er is, voorlopig, een vast stra
mien. Twee gasten: één schrij
ver van een literair boek, en ie
mand die bij de totstandkoming
van een non-literair boek be
trokken is geweest. Daarnaast:
een eigen Tip Vijf en een rondje
door een boekhandel met een
bekende Nederlander. En dat
alles in die korte tijd. Werkt dat
geen oppervlakkigheid in de
hand?
Van den Heuvel: „Dat kan.
We zullen vooral in het begin
stript moeten werken."
Ros: „De oppervlakkigheid
wordt beperkt door een goede
keuze te maken uit het enorme
aanbod. Wat wij brengen is
slechts het topje van de ijs-
bcrft"
Van den Heuvel: „Misschien
kun je het een beetje vergelijken
met die overzichlsrubriek in de
Volkskrant, ISBN."
De nieuwe roman van Adri-
aan van Dis, Indische Duinen,
ligt pontificaal op tafel. Van Dis
scoort in kranten, weekbladen
en andere televisieprogramma's
behoorlijk met zijn boek. Kun
nen Ros en Van den Heuvel
daar nog omheen?
Van den Heuvel: „Nou, als
een boek als Indische Duinen
uitkomt, kun je dat natuurlijk
niet laten liggen. Maar we wil
len ons ook niet op platgetreden
paden begeven."
Ros: „Er zijn nog altijd mas
sa's mensen, die al die cultuur-
bijlagen in de dagbladen niet le
zen. De kranten bekogelen
daarmee en masse een steeds
kleinere menigte, terwijl de uit
gevers juist die massa willen
vergroten."
Afgrond
Vervolgens voeren de heren het
succes aan van auteurs als King,
Grisham en Ludlum om een
diagnose van de letterpatiënt te
stellen: een gezonde leeshon
ger, maar wellicht wat eenzijdig
gevoed. Wellicht rijp voor wat
literatuurvitaminen. Ros: „Die
afgrond tussen lectuur en litera
tuur willen wij wel dempen,
hoor." En Van den Heuvel: „Er
zijn nog steeds mensen die
Zwagerman niet kennen."
Waarmee niet gezegd mag
zijn, dat Ik Heb Al Een Boek de
aanstoot voor een literair reveil
moet worden. De kijker moet
vooral geen ethische- of elitaire
receptuur verwachten.
Ros, de wielergek: „Sport!
Komt er ook in."
Van den Heuvel: „En Adri van
der Heijden moet gewoon kun
nen komen, maar ook die man
met die tuinenboeken van jou.
Hoe heet-ie nou ook alweer?"
Ros: „Oudshoorn! Ja, onge
looflijk, hè. Die tuinen zijn hele
maal in. Iedereen in Nederland
is met tuinen bezig, van de dure
WD'er tot de man-in-the-
street."
Inhoudelijk zullen ze het nog
Zanger Mare Daniels brengt nieuw album uit
BREDA GPD
M anger Marc Daniels
W heeft deze maand een
nieuw album het licht
doen zien onder de originele ti
tel Mare Daniels. Zijn rechter
hand hierbij was tekstschrijver-
/componist Ed Hooijmans, met
wie hij nu zo'n vier jaar samen
werkt. Daniels heeft al wat hits
op zijn naam staan zoals de
siugle Ik mis je elke dag en de
recente ook al populaire single
Ik weel dat je wacht.
De liedjes behoren tot het ge
nre dat ooit eens door iemand
is bestempeld als 'Het betere
lied" Daniels zou niet anders
willen. „Ook niet anders kun
nen. Als je je op de Neder
landstalige markt gaat bewegen
moet je goed weten wat er al is
en vooral welke leemte je zou
willen opvullen. Als je de boel
overziet, heb je grofweg aan de
ene kant André I lazes en aan de
andere kant Rob de Nijs en
frank Boeijen. Dan moet je. op
grond van wat je wil en welke
mensen je wil bereiken, een be
slissing nemen."
Daniëls heeft het voor het ge
nre van Rob de Nijs gekozen en
een aantal liedjes van Gordon.
Volgens hem bereiken zij met
hun teksten en muziek het pu
blick. „Ik wilde dat ook van
meet af aan."
De zanger komt uit een groot
gezin: elf kinderen en ieder van
de elf hield wel van een andere
soort muziek. Zo draaide de een
hardrock, de ander Spaans,
weer een ander ballads. „Iktieb
al jong met allerlei stijlen van
muziek kennis gemaakt. En net
als een van mijn broertjes, die
drumde, wilde ik zelf iets aan
muziek doen. Hoe meer je je
dan actief met muziek bezig
houdt, hoe meer je de bühne op
wil. Vandaar dal ik me al snel
bij een bandje heb aangesloten.
Ik herinner me dal we veel
nummers van The Osmonds
zongen. Maar het spelen in een
band bevredigde me niet. Ik
had steeds de drang om in mijn
eentje contact met het publiek
te hebben. De draadloze micro
foon was voor mij een fantasti
sche vinding. Zo kon ik naar de
mensen toe, ze persoonlijk toe
zingen."
Daniëls kreeg de smaak zo te
pakken, dat hij besloot alleen
verder te gaan. „Ik heb een aan
tal liedjes uitgekozen die ik
mooi vond en daarvan heb ik
muziekbanden laten maken.
Wat zong ik in die tijd? I.iedjes
van The Cats, van Roger Whitta-
ker, The Beatles, voornamelijk
ballads. Mijn zus kwam toen
met de suggestie Ed Hooijmans
te benaderen, die ze via via ken
de. Ed was al lang in de muziek
werkzaam, eerst als musicus, la
ter als tekstschrijver en compo-
wel eens met elkaar oneens zijn.
Zo ligt een man als Siebelink
binnen de redactie kennelijk ge
voelig, en Ros heeft ondanks
de juichende kritieken geen
hoge pet op van de nieuwe
Scandinavische ontdekking Pe
ter Hoeg: „Strontvervelend. Net
een stuk elastiek."
Ros leest één boek per dag,
Van den Heuvel één per week.
„Ik zal ernaar moeten streven
om tot twee in de week te ko
men, de boeken van onze twee
studiogasten. Maar Martin, een
boek per dag! Dan heb je toch
geen ruimte meer voor eigen
gedachten?"
Ros, lachend: „Mijn vader zei
vroeger ook al: Jij verleest je he
le verstand."
Stuwmeer
Ros schat Maarten 't Hart in op
de consumptie van drie boeken
per dag, „maar die zit dan wel
de hele dag binnen." Zelf pleegt
hij boeken die niet binnen tien,
twintig pagina's boeien, terzijde
te leggen. „Als een boek na tien
pagina's je niet trekt, dan hou je
toch op? Een slechte schrijver
verraadt zich in de eerste tien
bladzijden."
En er heerst veel (verborgen)
schrijvers- en uitgeversleed.
Wanneer ten huize van Martin
Ros de grote doos boeken wordt
bezorgd met kandidaten voor
de Anton Wachterprijs (een
prijs voor debutanten), moet hij
doorgaans vaststellen dat meer
dan de helft niet eens door de
kritiek is besproken. Driekwart
van wat er uitkomt had wat
hem betreft ook niet in boek
vorm hoeven of mogen ver
schijnen. „Maar ja, de uitgevers
schieten erin hun geilheid
zo veel mogelijk af, in de hoop
dat die éne knaller ertussen zit.
De omloopsnelheid is ook
enorm hoog geworden: nieuwe
boeken lopen de kans, dat ze
binnen één week alweer uit de
etalages zijn. Er dreigt in Neder
land echt een stuwmeer in de
uitgeverij te ontstaan. Affijn, dat
is er al, maar het stuwmeer
wordt alsmaar groter."
Jaarlijks komen er in Neder
land zo'n 16.000 nieuwe titels
op de markt, maar Ros is er
geen voorstander van om de
vastgestelde prijzen los te laten.
Dat zou, naar zijn idee, leiden
tot 'een verpulvering van het
kwaliteitsboek'; „Daar gaat de
literatuur dan aan onderdoor,
want er blijft geen marge meer
over."
Jonge generatie
Niettemin zijn het blijde tijden
om een consumentgericht boe
kenprogramma op de buis te
brengen. Er valt op diverse fron
ten voor auteurs veel geld te
winnen met de toekenning van
prijzen, het wemelt van de ge
nomineerden en de shortlists',
literaire tijdschriften lijken op te
Aad van den Heuvel (links) en Martin Ros: „Er zijn nog steeds mensen
die Zwagerman niet kennen." foto gpd
bloeien en het trotse land be
leeft de opkomst van een jonge
generatie schrijvers, zeg maar:
de Zoetermeer-generatie.
Ros: „Zoetermeer! Ja, prach
tig. Zo hoort het ook: Ouwe lul
len moeten eruit, jonge erin.
Mijn ster rijst ook ter kimme!
Maar ik moet zeggen: de kwali
teit zie ik nog niet, bij die jonge
garde. De oudjes moeten het
voor de uitgeverijen nog doen,
dit najaar. Maar er heerst een
levendig literair klimaat, dat is
een feit, en binnen een paar jaar
zullen die jongelingen er wel
staan. Ik ben benieuwd. Het zijn
jongens die vrij zijn van de din
gen waar wij onder geleden
hebben, zoals de oorlog. Dat
drukt minder op ze."
Van den Heuvel: „En wat
moet daar dan van komen?"
Ros: „Uh... Lucht? En het
noemt zich dan: Boek.
Hahaha."
(Eerste uitzending, woensdag 2
november, 19.30 uur, Neder
land 1)
Minoesch Jorissen toont verantwoord beheer van aarde
Mare Daniëls: „In de liedjes op dit album protesteer ik tegen de manier
waarop mensen in persoonlijke relaties met elkaar omgaan."
foto gpd
nist." Hooijmans: „Ik heb Mare
om een demobandje gevraagd
en nadat ik het had beluisterd,
heb ik hem onmiddellijk ge
vraagd langs te komen. Ik vónd
dat hij kwaliteit had."
Gelijk al bij de eerste ontmoe
ting bleek dat beide heren el
kaar begrepen. Bovendien had
Daniëls ook meteen bewonde
ring voor de harmonie die
Hooijmans weet te bereiken
tussen tekst en muziek. „De
vonk tussen ons sloeg niet al
leen artistiek over, we zijn ook
heel goede vrienden gewor
den."
Hooijmans: „We praten iede
re week uren met elkaar. We
wisselen ervaringen uit, praten
over de dingen die we hebben
meegemaakt."
Daniëls: „We zijn alletwee ge
voelsmensen die dingen ontle
den, zodat ze levenservaringen
kunnen worden. Die kun je ver
volgens omzetten in tekst en
muziek en ik kan in de vertol
king ook die inzichten leggen. Ik
heb dat bij de opnamen van de
ze CD al gemerkt. Neem zo'n
liedje als Deveny. In eerste in
stantie denk je: Het gaat over ie
mand die zichzelf lelijk vindt,
maar die altijd voor iedereen
klaar staat, terwijl hij of zij niet
tot zich laat doordringen dat
daarin de werkelijke schoon
heid van mensen ligt."
Kwetsbaar
„Dat is op zichzelf al een tekst
waarin menigeen zichzelf zal
herkennen. Maar toen ik bezig
was om me de tekst eigen te
maken dacht ik: Wacht eens
even, er zit veel meer in. Name
lijk dat van mooi of lelijk: als je
iets van jezelf geeft, stel je je
kwetsbaar op. Hoe vaak gebeurt
het niet dat anderen van die
kwetsbaarheid gebruik maken
door over je heen te walsen. Het
gevolg is dat degene die zich
open heeft opgesteld dubbel
wordt gekwetst. In dat liedje zit
dus ook de boodschap: laten de
mensen elkaar meer in hun
waarde laten. Als iedereen dat
zou doen, ben ik ervan over
tuigd dat de maatschappij er
heel anders uit zou zien."
Hooijmans: „Als je over de in
houd van dit album zou filoso
feren, zou je tot de conclusie
kunnen komen dat het stuk
voor stuk protestsongs zijn. Niet
op de manier zoals Armand of
Boudewijn de Groot dat vroeger
deden. Zij protesteerden tegen
de maatschappij en z'n institu
ties. In de liedjes op dit album
richt het protest zich meer te
gen de manier waarop mensen,
in persoonlijke relaties met el
kaar omgaan."
Hooijmans is ervan overtuigd
dat er ruimte is voor dit soort
Nederlandse liedjes. „Wel moet
je ervoor knokken om ze op de
radio gedraaid te krijgen. Vol
houden: daar komt het op aan.
Ik weet zeker dat Nederlanders
openstaan voor deze teksten.
\iaar ze moeten ze wel kunnen
horen."
Minoesch Jorissen: „Het is een
serieus programma en toch luch
tig, maar af en toe ook met dra
ma-elementen." foto archief
HILVERSUM GPD
Hoe gaan mensen met de aarde om? Wat
doen instanties om de wereld leefbaar te
houden? Het klinkt misschien allemaal wat
zwaar voor een televisieprogramma, geeft
Minoesch Jorissen toe. „We worden al jaren
doodgegooid met kreten als vechten voor
een beter milieu, maar wat worden er nou
daadwerkelijk voor oplossingen bedacht?"
En daar is volgens de NCRV-presentatrice
wel degelijk een heel verrassend en span
nend t\ -programma over te maken.
Millennium is de naam van de nieuwe 8-
delige programmaserie die Jorissen (30) op
dit moment opneemt. Vanaf 14 november
(Nederland 1, 19.00 uur) gaat ze in Millen
nium op zoek naar oplossingen voor een
verantwoord beheer van onze aarde. Die
oplossingen variëren van moeflons, (een
bepaald soort schapen) op de Veluwe tot
nieuwe waterzuiveringstechnieken. Het
programma krijgt een magazinevorm met
vijf verschillende onderwerpen per uitzen
ding. Jorissen speelt een hele actieve rol in
het programma. Zij neemt de kijker als het
ware aan de hand mee.
De aanpak van het programma is volgens
de presentatrice en programmamaker Peter
Gersen serieus en toch luchtig met af en toe
zelfs drama-elementen. Gersen: „Op papier
lijkt het misschien een onderwerp dat al
leen geschikt is voor een klein publiek na
elven 's avonds. Dat is flauwekul. Als je het
onderwerp bevattelijk maakt, is het leuk
voor het hele gezin. Het is absoluut niet de
bedoeling om er een educatief programma
van te maken. We gaan ook geen zwartepie
ten uitdelen."
Jorissen is niet van plan om met een op
geheven vingertje de kijker toe te spreken.
„Ik laat bijvoorbeeld in één van de uitzen
dingen zien waarom groente- tuin- en fruit
afval gescheiden wordt ingezameld. Voor
veel mensen is scheiden van afval iets heel
abstracts. Ze doen het keurig, maar wat er
verder mee gebeurt weten ze niet. Wij ge
ven ze die blik achter de schermen wel en
daar zit verder geen enkele boodschap bij."
Overstap
Voor Jorissen betekent Millennium tevens
het afscheid van de kinderprogramma's die
ze een aantal seizoenen voor de NCRV
maakte. Na Ereprijs 17 en de live kinder
talkshow KKfoon, richt ze zich nu alleen
nog op een volwassen publiek. Volgend sei
zoen is Jorissen tevens weer vast panellid in
nieuwe afleveringen van Zo vader zo zoon.
„Ik wilde graag naar de volwassenenhoek.
De tijd was er nu rijp voor. Over een paar
jaar is het misschien te laat en heb ik te lang
in de kinderprogramma's gezeten om de
overstap nog te kunnen maken." De over
gang van een kindertalkshow naar het nieu
we Millennium, waarvoor de opnames een
paar maanden geleden zijn begonnen, is
voor Jorissen behoorlijk groot. „Ik kwam uit
de interviewsfeer, terwijl ik voor Millenni
um ineens van alles moet uitleggen voor de
camera. Dat is een hele andere vorm van
presenteren. Ik moet handelingen verrich-
•ten en tegelijkertijd dingen vertellen. Ik heb
af en toe hele gevechten met mezelf om het
voor elkaar te krijgen."
Na een aantal jaren televisiewerk komt
Jorissen tot de conclusie dat haar voorkeur
uitgaat naar licht informatieve program
ma's. Het uitstapje naar een spelletje als Zo
vader zo zoon ziet de presentatrice als een
mooie gelegenheid om te ontdekken in wel
ke vorm van televisiemaken ze het beste is.
„Zo vader zo zoon is hartstikke leuk om te
doen. In dat programma kun je gewoon
volledig jezelf zijn. En als panellid kan ik
een beetje van de zijlijn meekijken. Ik heb
in een programma in ieder gevaJ wat ruimte
nodig. Anders eis ik die ruimte vanzelf op."
te talente
Presentator aJ7
van den Heuvel i
deAVRO-bode:
„Eigenlijk zou i
hele TV in elkat
moeten zitten als
Kbalelftal. Het moet gro
ïïénten hebben, een pa;
jonge honden en een stuk i
wat oudere routiniers met ve
ervaring. Je bent natuurlijk har]
stikke gek als je er de wat rijpen'
krachten zoals ik eruit schuin
Want dan gooi je een hoop ei_
varing weg. En juist mijn gend
ratie heeft een programma al
'Ook dat nog' grootgemaakt." 1
Sylvester Stallone in Privé:
„Andrea Wieser is dé grot
liefde in mijn leven. Haar lot
staat op mijn bureau en ik der
de hele dag aan haar. Ze he
mijn leven compleet verandert
Ik ben gelukkiger dan ik in jare
ben geweest. We verschillen wi
25 jaar in leeftijd, maar we dt
len veel interesses en Andrea
zeer intelligent, ik kan met ha
over alles praten. We hebbe
ook hetzelfde gevoel voor hi n
mor, ik kan eindelijk weer Ir
chen."
Midas Dekker in VARA TV
Magazine:
„Een bezwaar om van spin
newebben spinnezijden lingerie
te maken blijft vooralsnog d"
prijs. Men zou wellicht kunne (1
beginnen met lingerie in zee
kleine maten, zoals een poes di
passen. Dan krijgen onze huis
dieren de kleren die ze toeko
men: Lederhosen en Tirolei
hoedjes voor onze honden, vooF*
onze poezen zijden jarretelletje
en ragfijne onderbroekjes. D;
die zijde door duizenden nijvei
spinnen gemaakt moet zijn, lijk
me niet meer dan een gepas
eerbetoon aan de poes, het enj.,
ge dier dat de spinnen qu
spinnen overtreft."
Peter Faber: „In mijn jeugd waren
er Katholieke broeders, die met
hun hand in mijn broekspijp gle
den." foto archie&
Acteur Peter Faber in Story:
„Bijna in elke relatie die ik ii
mijn jeugdjaren met volwasse
nen en autoriteiten had, ver
keerde ik in een afhankelijk!;a
positie. Katholieke broeders dii'e
ineens met hun hand in jila
broekspijp gleden en zeiden ;e
'Maar Peter, als je het wilt, kui it
je het wel. Als je je best maa ri
doet'. En ondertussen zaten z<®
dan steeds aan je. En het vol !e
gende moment vernederden dijt ie
mensen je dan weer heel erg."
Actrice Katey Sagal, alia
Peggy uit 'Married wit!
children' in Veronica:
„Dat Sarah geboren werd wa IC
de gelukkigste dag van mijn le le
ven. Ik had nooit gedacht dat ilia
me zó hemels zou voelen. God„n;
wat klink ik melig en sentimen ai
teel. Maar ik kan er niets aai
doen. Ik ben veranderd. Vroege
was ik een vrijbuiter die ziel
nergens wat van aantrok. Maa -
nu telt alleen die kleine roze ba
by nog... M'n favoriete rol? Na
tuurlijk de moederrol!"
Meubelontwerper Jan de:
Bouvrie in VARA TV-Magazine-^
„Ik geloof wel. maar ik wee n
niet waarin. Stel dat God be
staat, of Boeddha. Misschiei *i
willen ze zich ook wel niet ma
nifesteren. Maar dat gevoel da
je gelooft, is voor mij de grot(lr
drijfveer. Dat je zegt: ik lanter )u
fant niet. Het is het grote myste
Gerard Joling in Story:
„Hilversum is me goed ge
zind. Maar ik denk ook dat il t;
gewoon aardig ben tegen ieder'E
een. En ik doe mijn werk, naai i
mijn mening, goed genoeg. E
zullen absoluut mensen rondlo ie
pen die me een rotzak vinden
Maar ik mag nog steeds overa J1
komen. Ze hebben me no{ 11
nooit geweigerd omdat ik m<
heb misdragen. Ik weet dat il
met een wijntje op
weieens balorig kan
zijn. Op het ordi-
naire af. Maar ik
ben wel mezelf."
