Minder rumoer in de keuken
Leven en wonen
geveltuin
Van Bommel: een heer herkent
men aan zijn schoenen
Compleet
badkamermeubel
Serie luxueuze
spiegelkasten
Gasopenhaard
Verchroomde
accessoires
voor badkamer
Verlichting uit
melkflessen
ZATERDAG 29 OKTOBER 1994
TUIN
Greet Buchner
Robi
(In de grote steden zijn het blikvangers in
3 saaie straten. Hun aantal neemt snel toe tot
3 'vreugde van de minnaars van groen. Ik be-
idoel de geveltuin, de tuin die tegen de
I op muur aanleunt en genoegen moet nemen
dec.met een stukje grond ter grootte van enkele
483'trottoirtegels.
.Wie zich ook aan een geveltuin wil wagen,
de (die moet op de allereerste plaats contact
opnemen met de gemeente. De bepalingen
nsdJvariëren per gemeente, soms zelfs per wijk.
17.oBegin er dus nimmer aan zonder vooraf
07|toestemming gevraagd te hebben. Infor-
.meer ook meteen, wat er moet gebeuren
entrjmet de trottoirtegels die zullen moeten wij
^oc'ken en informeer bovendien of er geen Ici-
222idin8cn l'ggen.
s. Als dat gebeurd is en als er toestemming
verkregen is, dan gaan de tegels die vervan
gen moeten worden door groen eruit. Wat
eronder zit is meestal een tegenvaller: veel
wit zand, een beetje troep en geen greintje
vruchtbare aarde. Geen nood.
I We halen het zand eruit, evenals alle onge
il rechtigheden, en vullen de ruimte op met
goede aarde. Soms is het verstandig om nog
een klein opstaand randje te maken met
Y een paar bakstenen of kleine plankjes. Dit
om voetgangers, voor wie het trottoir eigen-
lijk bestemd is. niet op onze aanplant te la
ten trappen.
De meeste geveltuinen die ik in de loop van
de jaren heb bewonderd, vallen vooral op
omdat er plotsklaps een fraaie klimplant
ei" langs de gevel omhoog kruipt. Bij de keuze
van deze plant is enig inzicht in de stand
□ar van de zon en samenspraak met de buren
van het allergrootste belang,
j Een roos zal het wonderwel doen op een
zuidmuur, een klimhortensia doet het ook
op een muur met weinig of geen zon. Cle
matis en kamperfoeliesoorten houden van
halfschaduw en schaduw op de voet. De
bruidssluier kan een gevel prachtig opsie
ren zoals ik in Amsterdam een paar keer
heb gezien. Maar dan wel in overleg met de
bovenburen. Er zijn er die verrukt meege
nieten van de ranken rond raam en op het
balkon, er zijn er die meteen de politie
waarschuwen zodra het eprste sprietje
groen in de buurt van eigen ramen komt.
Een goede, doordachte keuze en overleg
3n met gemeente en buren is dus van het aller^
grootste belang voor ieder die zich aan een
geveltuin wil wagen. Staat de klimplant
eenmaal op de daarvoor bestemde plaats,
dan rest er meestal nog een smal strookje
grond tussen huis en trottoir. Dat is be
stemd voor groen en bloem.
Maar wees voorzichtig. Je kunt de planten
zelf kiezen. De voorbijgangers niet! Daar
zitten dan individuen bij met losse handjes.
Vooral als de beplanting exclusief en zeer
opvallend is, wordt de verleiding voor hen
die geen weet hebben van het zevende ge
bod moeilijk. Houd het dus op simpele
planten die overal te zien en te verkrijgen
zijn: vergeetmijnietjes, violen, 's zomers
goudsbloemen, dubbele madelieven enzo
voorts. Dan is er minder kans op verlies
door straatroof.
LEZERSVRAAG
De familie Orenpst uit Zwaanshoek
wil een aantal struiken uit de tuin meene
men naar een balcon. Daarvoor zijn met
vooruitziende blik de planten al rondgesto-
ken. Kies voor de struiken royale contai
ners, die vorstbestendig zijn. Zorg dat er af
voergaten onderin zitten en vul dan eerst
op met een laag gebakken kleikorrels, pot
scherven of iets van dien aard, dan pas goe
de aarde enzovoorts. Zet de containers op
bakstenen, zodat er ruimte is tussen onder
grond en afvoergaten. En vergeet vooral
niet om ook de struik flink te snoeien. De
plant heeft altijd te lijden van dit soort in
grepen.
H. Hogervorst uit Bennebroek vraagt hoe
de cyclaam verzorgd moet worden. Een
simpele vraag lijkt het zo, maar het ant
woord is iets moeilijker dan de vraag. De
cyclaam is een bosplant en wordt nu ver
kocht voor centraal verwarmde kamers. Als
het een beetje tegenzit, komt hij voor een
zonnig raam met dubbel glas te staan en
dan 'doet-ie-'t-niet'. Dank je de koekoek.
Daar hoort hij niet thuis. Wel op een koele
plek, in vochtige lucht. Verder houdt de cy
claam niet van natte voeten en helemaal
niet van water in het hart. Dan gaat hij on
herroepelijk rotten. Dus lauw water op een
schoteltje en als dat opgezogen is weer in
de ompot. Verwelkte bladeren en uitge
bloeide bloemen nooit afsnijden, maar uit
trekken. Zo behandeld zal de plant heel
lang bloeien.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend
in de natuur een vraag op? Greet Buchner
zal proberen voor u het antwoord te vin
den. De vraag kunt u opsturen naar Dami-
ate Dagbladen, Postbus 507, 2003 AP
Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WO
NEN.
Apparaten moeten niet alleen milieuvriendelijk, maar ook geruisarm
Zo'n dertig jaar geleden was het machinepark in de
huishouding nog vrij beperkt. Een stofzuiger, een was
machine, een fornuis, nog lang niet overal een koelkast.
En de afzuigkap was in de jaren zestig evenmin een al
gemeen verschijnsel.
THEA WAMELINK CPD
Vooral in de keuken is het aan
tal apparaten in de laatste de
cennia sterk toegenomen. Ie
dereen heeft een koelkast,
dikwijls in combinatie met een
vrieskast. We hebben een af
zuigkap met diverse snelheden,
een fornuis en/of een magne
tron, een afwasmachine, een
multifunctionele keukenmachi
ne en een koffiezetter. Sommige
van die apparaten functioneren
hoorbaar, zij het dat de ene
mens zoiets eerder als hinderlijk
ervaart dan de andere. Zodra
we geluid lawaai' noemen vin
den we dat hinderlijk.
Wanneer er een open verbin
ding is tussen keuken en woon
kamer, of wanneer er in de keu
ken wordt gegeten, zal men het
geruisarm werken van appara
tuur een belangrijk punt vin
den. Fabrikanten leggen zich
steeds meer toe op het ontwik
kelen van milieuvriendelijke ap
paraten, die zo weinig mogelijk
energie (water, stroom, gas) ge
bruiken en die bovendien zo
min mogelijk geluid produce-
Want geluid is een van de
meest storende vormen van
milieuvervuiling. Het terugdrin
gen van het aantal decibels of
dB(A) heeft in de praktijk echter
vaak minder effect dan het tref
fen van bepaalde maatregelen
bij de installatie.
Geluid meten
Geluid is een uiterst complex
begrip. Het geluidsniveau wordt
in zijn absolute waarde geme
ten in decibels (dB). Maar af
hankelijk van onder meer de
ruimte waarin het geluid wordt
voortgebracht, neemt ons ge
hoor dit sterker of zwakker
Daarom wordt ook deze fac
tor bij metingen meegenomen
en men spreekt dan van ge-
luidsdrukniveau. Dit wordt aan
gegeven in dB(A), waarbij A
staat voor 'aanpassing aan het
gehoor'. Het menselijk oor regi
streert geluiden bovendien vol
gens logaritmische intervallen,
dat wil zeggen dat een geluids
toename van 10 dB(A) wordt er
varen als tweemaal zo hard. Een
stofzuiger op één meter afstand
(70 dB(A)) maakt voor ons ge
hoor tweemaal zoveel lawaai als
een normaal gesprek (60 dB(A)).
Een verschil van 3 dB(A) bij
voorbeeld kunnen we nauwe
lijks waarnemen. Pas bij 5 dB(A)
horen we duidelijk verschil. Een
fabrikant van keukenappara-
tuur mag zich dus pas op de
borst kloppen als hij erin slaagt
het geluidsniveau van bepaalde
apparaten met 5 of meer dB(A)
te verlagen.
Ook is er verschil tussen
luchtgeluid (praten, zingen)'en
contactgeluid (waarbij vloeren,
muren en buizen in trilling wor
den gebracht). Lopende boven
buren, sanitaire installaties, kof
fiemolens en op een muur ge
monteerde telefoons, maar ook
was- en afwasmachines zijn
vaak veroorzakers van contact
geluiden.
Inbouvvapparatuur
Over het algemeen kunnen we
zeggen dat inbouwapparatuur
in de keuken minder geluid
produceert dan vrijstaande ap
paraten. Dit komt onder meer
door de isolerende werking van
de ombouwkasten. Hoewel dat
voor afzuigkappen niet altijd
opgaat. Om bij dit apparaat het
geluidsniveau te minimaliseren
kan men kiezen voor een kap
met gescheiden motorhuis of
voor een apparaat met twee
motoren die elk met half ver
mogen werken.
In een keuken met gladde,
harde oppervlakken, met pla
vuizen op de vloer en alumini
um lamellen voor de ramen
Eten in een keuken die geen la-
produceert. foto cpd
wordt elk geluid versterkt, zowel
het praten als het zoemen van
de koelkast. Gordijnen, zachte
vloerbedekking, wandbekleding
van vinyl of kurk. een verlaagd
plafond en dergelijke maken de
keuken stiller.
In een keuken met harde ma
terialen is het verstandig staan
de apparatuur op rubber steu
nen te plaatsen en vrij van de
wand te houden. Moet een ap
paraat tegen de muur worden
geplaatst, of daarop vast wor
den bevestigd, dan kan een ge-
luidabsorberende tussenlaag
(bijvoorbeeld rubber of vilt)
goede diensten bewijzen.
Situeer apparaten bij voor
keur tegen een buiten- of tus
senmuur. Bij plaatsing tegen
een woningscheidende wand
kunt u de buren overlast bezor
gen. Vooral als u een
(af)wasmachine 's nachts laat
draaien.
Aandacht voor een juiste en
trillingvrije installatie kan veel
ergernis voorkomen. Vraag
daarom een deskundige instal
lateur advies. Die weet precies
wat er moet gebeuren om gelui
den van huishoudelijke appara
ten tot een minimum te beper
ken.
Inbouwapparatuur
MOERGESTEL HANS VERBRAEKEN
Hij ziet het geregeld: een mijnheer
in een chic pak. die uit een dure au
to stapt, maar goedkope schoenen
draagt. Volgens Frans van Bommel
(52), directeur van de schoenfabriek
Wed. J.P. van Bommel in Moerge
stel, is zo'n beeld heel geschikt voor
een reclamespot. „Deze mijnheer
zou zich eigenlijk moeten scha
men", zou de begeleidende tekst
moeten luiden. Nederlanders beho
ren zich volgens Van Bommel beter
te kleden en schoeien. Aan zijn
schoenen herken je 'de echte heer'.
Van Bommel-schoenen zijn niet
echt goedkoop gemiddeld kost
een paar 340 gulden maar ze zijn
kwalitatief hoogstaand, zegt 'mijn
heer Frans' zoals Van Bommel in
zijn bedrijf wordt genoemd. Op
kwaliteit wil hij geen enkele conces
sie doen. Zo'n 180.000 schoenendo
zen verlaten per jaar de fabriek.
Honderdvijfenzeventig werknemers
verrichten de machinale, maar met
veel handwerk gepaard gaande pro-
duktie. Het produktieproces is op
gedeeld in 260 handelingen. De
omzet is jaarlijks zo'n 30 miljoen
gulden en de winst is 'aardig'.
De kwaliteit van Europa's oudste
schoenfabriek (uit 1734) uit zich
volgens Frans van Bommel behalve
in het gebruikte leer ook in het
voortdurend inspringen op smaak
verschillen. „Als het met je model
len verkeerd gaat. kun je het wel
schuddenaldus Van Bommel. De
twee ontwerpers bij Van Bommel
houden dan ook rekening met aller
lei smaakverschillen. Ze ontwerpen
via de computer per half jaar zo'n
honderd modellen, waarvan er na
verscheidene selectierondes slechts
enkele de eindstreep halen.
,,In Groningen houden ze niet
van damesschoenen met felle kleu
ren. Het moet niet al te wild zijn",
zegt Van Bommel. „Het zuiden van
Nederland is gedurfder en houdt
van meer tierelantijntjes. In België,
waarheen jaarlijks zo'n 20.000 paar
schoenen gaan, geven ze de voor
keur aan een elegantere schoen. In
Nederland is zwaar en sportief meer
gewild.
Van Bommel vierde onlangs zijn
260-jarig bestaan. Zijn fabriek over
leefde zowel een brand in 1951 als
een ingrijpende saneringsronde in
de afgelopen decennia. Momenteel
zijn er nog 24 schoenfabrieken in
Nederland, slechts eenzevende van
het aantal in het midden van de ja
ren zestig. Van Bommel is de groot
ste.
Van Bommel blijft op zijn qui vive
voor de concurrentie. Nu komt die
vooral uit Amerika (bijvoorbeeld
Rockport, onderdeel van Reebock,
sinds twee jaar op de Nederlandse
markt), maar dat kan zo verande
ren. Ook zijn er binnenlandse con
currenten die kwaliteitsschoenen
maken, zoals Van Lier in Loon op
Zand, Greve in Waalwijk en Avang,
ook in Moergestel. Van Oost-Euro
pa of derde-wereldlanden valt* vol
gens Van Bommel in zijn-marktseg
ment niet veel te vrezen.
„Denk aan de dag van morgen,
door mooi werk minder zorgen",
luidt één van de geheugensteuntjes
op de werkvloer die het personeel
kwaliteitsbewust moeten houden.
Maar meer aanmoediging is niet
nodig. „Het kwaliteitsbesef zit er bij
ingebakken, zoals bij de
meeste Nederlandse bedrijven", al
dus Van Bommel. Daarom over
weegt hij ook geen overplaatsing
van produktie naar lage-lonerrlan-
den. „Ons bedrijf heeft toekomst als
produktiebedrijf in Nederland. Dat
is een commerciële overweging."
Van Bommel heeft slechts enkele
produktie-onderdelen uitbesteed
aan bedrijven in andere landen. Zo
laat hij in Marokko wat stikwerk
verrichten. Uit kostenoverweging,
geeft hij toe.
„Moeilijkere, kleinere series wor
den hier gestikt", zegt hij. In Por
tugal laat Van Bommel moccassins
maken en in Italië één type dames
schoen, „een elegantere soort. De
Italianen zijn geraffineerder in de
uitvoering." Van Bommel rent weg
om de schoen te laten zien. „Kijk/
een soepeler zooltje, fijner overleer.
Het is een kunststukje. De Italianen
zijn gigantische artiesten. Een com
binatie tussen Nederlandse smaak
en Italiaans raffinement", jubelt hij
lyrisch.
Van Bommel wil internationaler
worden. Momenteel verkoopt hij
tien procent van zijn produktie in
het buitenland, in België en Duits
land. In de komende vijf jaar wordt
dat een kwart, zo verwacht hij,
„liefst nog meer."
Het begon in de badkamer destijds met een spiegelkast
en een kast onder de wastafel (om leidingen mooi weg
te werken en bergruimte te scheppen). Daarna kregen
we. net als bij de inbouwkeuken, een van wand tof
wand van kasten voorziene badkamer, althans voor wie
daarvoor ruimte had.
In de keuken deden daarna open kasten en schappen
hun intrede, in de badkamer eveneens. De badkamer-
kasten zijn van lieverlee gecomprimeerd tot een van al
le (berg)gemakken voorzien wandmeubel met de was-
tafel(s) als middelpunt. I loewel de verschillende kasten
in principe ook los te koop zijn en er dus altijd uitge
breide toepassingsmogelijkheden blijven.
Een mooi badkamermeubel is de nieuwe Milano van
Sphinx, die vooral opvalt door de zwierige lijn van de
handgrepen die met elkaar een cirkelboog vormen. Een
passend pendant vormen de kleurbogen boven de ver
lichte spiegelpartij. De inbouwbakken zijn in elf kleuren
verkrijgbaar, evenals ander sanitair en accessoires. De
handgrepen bieden keuze uit zeven kleuren en de naar
wens aan te schaffen kleurbogen zijn er in twaalf tinten.
Sphinx levert behalve sanitair en kasten ook diverse
series accessoires die met de Milano kunnen worden
gecombineerd. Men kan daardoor de badkamer de stijl
van de persoonlijke voorkeur meegeven: traditioneel,
romantisch, klassiek of eigentijds.
I let meest opvallende van de serie luxueuze
tweedeurs spiegelkasten TOP 90 van Sch
neider is, dat de deuren 120 graden ver
open kunnen en aan de binnenkant even
eens van een spiegel zijn voorzien. I let inte
rieur is uitgerust met verstelbare glazen ta
bleaus. Ook kan de kast naar wens worden
geleverd met een of meer uitzwenkbare la
den met vakverdeling.
Verder behoren een of twee in het frontpa
neel geïntegreerde stopcontacten tot de
mogelijkheden. De energiebesparende lam
pen zijn afgewerkt met opaalglas en geven
bij het scheren en opmaken góed licht op
het gezicht.
Ook is er een vergrootspiegel aanwezig. De
niet-spiegelendekastdelen zijn verkrijgbaar
in een groot aantal sanitairkleuren en no-
vendien in geëloxeerd aluminium en zwart.
De afmetingen zijn 90 x 72 x 17 cm. Ver
krijgbaar bij de vakhandcl. I let zijn prnchti
ge spiegelkasten en dat komt dan ook wel
tot uiting in de prijs: de voordeligste uitvoe
ring kost toch altijd nog zo'n 2.600 gulden.
In voor- en najaar steken we graag de open
haard aan. Als we tenminste niet opzien te
gen het gedoe van houtjes hakken en de
haard voortdurend met nieuwe blokken
voeren. Vooral ouderen vinden dit vaak te
veel rompslomp.
De gasopenhaard maakt dan ook steeds
meer opgang. DRU brengt een nieuw type.
de Sonnet, voorzien van glasruiten die vol
ledig zicht op het speelse vuur garanderen.
Overal waar een rookkanaal en een gasaan
sluiting is kan deze haard worden geplaatst
Dus niet alleen in woonhuizen, maar ook in
vakantiebungalows en stacaravans.
De Sonnet is leverbaar in drie uitvoeringen:
glanzend zwart, mat antraciet en wit. Er zijn
diverse accessoires leverbaar, zoals een
schouwrand, sierlijsten, ornainanten en
glasranden. De prijs van de sfeervolle bij
verwanner ligt rond de 1.650 gulden. Ver
koop via DRIJ-dealers.
i
De fabrikant dié bekend is geworden door
zijn vele plastic artikelen, Tiger Plastics,
brengt voor de badkamer een serie acces
soires in verchroomd metaal met vele mo
gelijkheden. De verschillende onderdelen
van dit programma 'Symphony' kunnen zo
wel tegen een wand als vrijstaand worden
gemonteerd, zodat je er uiterst flexibele op
lossingen mee kunt creëren.
De serie omvat de complete reeks accessoi
res die je rondom bad, wastafel, douche en
toilet nodig hebt. Zo kunnen naast het toilet
aan een standaard een toiletrolhouder en
borstelgarnituur worden bevestigd. Bij de
wastafel een standaard met planchet, glas
houder, zeepbakje en handdoekenrek
De hoogte van de standaard is naar wens
instelbaar. Alle accessoires kunnen ook Ie
gen de wand worden aangebracht. Ze zijn
tijdloos van design en volstrekt functioneel.
De verchroomd metalen onderdelen zijn
ook verkrijgbaar met goudkleurige acccn
Een heel bijzonder verlichtingsornament
(het was onlangs te zien op de Woonbeurs
in de RAI, in de stand van Art of Living) is
vervaardigd uit twaalf gezandstraalde melk
flessen, opgehangen aan lange draden in
een metalen plafondbak. Het ontwerp is
van de jonge designer Tejo Remy. De be
doeling is dat dat de melkflessen vlak boven
de grond komen te hangen, maar je kunt
daarop natuurlijk naar eigen inzicht vari
ëren.
In elke fles zit een lampje van 15 Watt.
Waartoe de verpakking van de 'witte motor'
al niet kan leiden!
