•in Leiden was korfbal geen jonge-juffrouwenspel H— Keepers willen muurtje houden Sport chterlijn >(TERDAG 29 OKTOBER 1994 de eerste Leidse korfbalclub, werd 90 jaar geleden opgericht aardig tijdje geledon (alles is betrekkelijk) dat ik Bcttine Vriesekoop voor de eerste maal sprak. Zo'n acht tien jaar terug, in 1976. Februari 1976, om precies te zijn. Bettine vond plaats bij Gerard Bakker thuis, foto's werden in de tuin van Bakker gemaakt, En bij Scylla, de club waar de voor Avanti uitkomende Vriesekoop in die tijd veruit de meeste trai ningsuren maakte. 't Staat me allemaal nog helder bij, het geheel zal dus wel in druk op me hebben gemaakt De veel pratende, van sport in het algemeen en tafeltennis in het bijzonder bezeten trainer- /coach en zijn verlegen ogende, weinig zeggende, maar vaak in stemmend knikkende pupil. Vriesekoop had op dat moment, na twee jaar intensief trainen, de nationale top reeds bereikt. Samen stonden ze aan het be gin van een missie. Een missie waar beiden oprecht in geloof den^ Deze week zag ik haar weer. die 'oude' Vriesekoop. De inmid dels 32-jarige Amsterdamse heeft een boekje geschreven. 'Heimwee naar China'. En in het kader daarvan werd in de woensdag editie van Studio Sport wat aan promotie gedaan. VVoorden die werden gelardeerd met oud beeldmateriaal van een nog zeer jeugdige I lazers- woudse tafeltennisster. Ze sloeg op archief een paar ballen, ver sloeg en passant een Chinese wereldkampioene en vierde wat feestjes met coach Gerard Bak ker. Prettig die beelden van de 'ou de' Vriesekoop, want op de hui dige tafeltennisster heb ik het eerlijk gezegd niet zo. Dat men sen veranderen, daar is weinig mis mee. Dat vrouwen van 32 jaar zich niet kunnen vinden in het meisje van veertien dat ze ooit waren, ik kan me er van al les bij voorstellen. Maar de manier waarop Vriese koop de laatste jaren over Bak ker spreekt (beter gezegd: abso luut niet spreekt, de naam komt haar strot niet meer uit) staat mij persoonlijk absoluut niet aan. Er zijn, vind ik, grenzen. In prettige samenwerking met Annette van Trigt, werden die grenzen op die woensdagavond voor de zoveelste keer weer eens overschreden. Ze was, zo deed Van Trlgl aan voorzeggen, in de periode Bakker 'gecondi tioneerd' geweest, het systeem waarmee ze de internationale top had bereikt vertoonde veel overeenkomsten met in het oostblok gehanteerde systemen en ga zo maar verder. En ja: misschien zou ze in de toe komst, al dan niet in samenwer king met vriend en Volkskrant journalist Hans van Wissen, een boekje open doen over de ver schrikkingen die ze met Bakker had meegemaakt. Ik moet zeggen: naar dat boekje ben ik zo langzamerhand wel heel erg benieuwd geworden. En dan hoop ik dat Gerard Bak ker als reactie ook zijn boek openslaat (hoewel ik vermoed dat hij er ook op dat moment het zwijgen toe zal doen). Ik denk de tegenwoordig zo al gemeen zo onbestraft en vooral zonder weerwoord als boeman afgeschilderde Bakker een beetje te kennen. Het is nooit de gemakkelijkste man geweest. Hij heeft nimmer tegen zijn ver lies gekund en kan zich zelfs nu nog onbetamelijk boos maken (op zichzelf) als hij bezig is een partijtje tennis te verliezen. De aard van het beestje verander je maar zelden. Dat is al langer be kend. Maar als je praat over eerlijk en recht-door-zee. heb je het ook over Bakker. En als ie spreekt over een veeleisende trainer die nooit serirus in de slag zal gaan met pupillen die datzelfde heili ge vuur missen, is hij het ook. Zoals het eveneens Bakker is ge weest die Vriesekoop in al die- jaren dat ze een duo vormden, afschermde van de 'boze bui tenwereld'. Ruzie maken met bobo's die niet begrijpen wat topsport inhoudt; Bakker deed dat wel voor haar en ving ver volgens de klappen op. Als Bet tine maar gewoon door kon trainen. Ongestoord kon toe werken naar het door hen sa men gestelde doel. I let zijn zo maar wat zaken die- ik tegenwoordig nóóit meer uit de mond van Vriesekoop ver- Echt, geef mij die 'oude' Vriese koop maar. Hoe denken keepers overeen muurtje? Beter gezegd: hoe gaan doelverdedigers uit de I-eidse regio (en hun trainers) met een muurtje om? Hel resultaat van de 'vloot schouw', zoals u die in deze krant heeft aangetroffen, stemt mij niet vrolijk. iaat u zelf maar eens even na. Paul van der Zwaan (oud-doelman van I ore holte, tegenwoordig trainer van WSB), Dave de Heiden (de doe (verdediger die «lil seizoen sterk debuteert in UVS één) en Quick Boys-keeper Tom van der Niet laten weten er 'eigenlijk niet over te hebben nagedacht'. Slechts een enkeling blijkt wel dieper in de materie te zijn ge doken. De tegenwoordig voor FC Lisse uitkomende Marijn Mokveld, Katwiiks goalie Teun van Duyvenboae en I rits Bleichrodt (niet toevallig op aanraden van trainer en oud- doelman Wim van I larskamp) bouwen in elk geval niet auto matisch meer aan een muurtje. Het is een resultaat dat me te genvalt. Wekelijks verdwijnen immers in Nederland alleen al naar (grove) schatting honder den ballen in het doel, alleen maar omdat de doelverdediger zichzelf het zicht heeft ontno men door een stuk of vijf, zes van zijn mannen voor zich te verzamelen. Pleit ik dus voor de afschaffing van het muurtje? Nee, dat doe ik niet. Want ook ik weet dat diezelfde levende have vooi de doelman met grote regelmaat tegentreffers voorkomt I let zoeken is dus naar de gul den middenweg. Vanaf welke afstand, en vanaf welke plek kun je als doelverdediger be sluiten het muurtje maar te la ten zitten? Een eensluidend anl woord kan daarop niet worden gegeven. I let hangt af van de kwaliteit van de keeper en (niet onbelangrijk) de klasse van de tegenstander. Met andere woor den: het is aan elke doelman af /.onderlijk om te bepalen of er den opgetrokken. En juist daarom vind ik het zo merkwaardig dat zo veel doel- liedcn op het hoogste niveau zich blijkbaar niet eens met die vraagstelling hebben bezig ge houden. jet tweejarig bestaan van Vitesse werd op 4 november 106 gevierd met een 'korfbaldag' in Leiden met twaalf- jllen van Amsterdam, Den Haag en Haarlem. De Leidse tvolking toonde zich enthousiast over het vertoonde >el, afgaande op het Leidsch Dagblad van een dag later: pe spelers werden bij het verlaten van het terrein door talrijk publiek met luide hoezee's begroet, een bewijs kt de bezoekers ook hadden genoten en sympathie ge- ^''"ibelden voor spel en spelers." •EN. MICHEL VAN CENT JRFBALMEDEWERKER :t is dit jaar dus 90 jaar gele dat de eerste korfbalclub Itesse) in Leiden werd opge- :ht. Maar er wordt meer ge- de korfbal wereld. De af- Oling Rijndelfand herdenkt dat vijfentwintig jaar geleden tstond uit een samengaan u' kn de Haagse en Leidse Korf- ilbond. Deze twee regionale pnden werden op hun beurt in B19 en 1934 opgericht. Verder Jehaalde Fluks vijfenzeventig lar terug, in 1919, zijn eerste en J nige landstitel bij (K)NKB. Christina Ligtenberg, die tij- lens haar studie in Amsterdam I hjjad kennisgemaakt met korfbal, éénfcrd in juli 1903 lerares op de Hftalgogere Burgerschool (HBS) 'n te-foor meisjes op de Garenmarkt larcon liet haar pupillen op vrije ïiddagen korfballen. Er werd ;en korfbalclub gevormd, die stond uitsluitend open personeel en leerlingen. )e eerste echte korfbalclub ont- tond toevallig genoeg op de r jongens op de Pieters- erkgracht. Hier besloten K.J. ffourtit, H.D.M. Burck en W.Th. Heringa, alle drie leer- ngen uit klas 3 A, op 1 novem- 1904 de LKC Vitesse op te ichten. Aan het einde van de naand telde hun club al 21 le- ir dat waren vooral jon- Het bestuur besloot zoeken met de meisjesclub in de HBS. Dit had als uit- ;omst dat er op 17 mei 1905 wedstrijd werd gespeeld :n de jongens en meisjes de beide HBS-sen, geleid door Ligtenberg. De jongens nen deze 'strijd der sexen' 28-4 en genoeg meisjes om hun club uit te bouwen. Later die maand sloot Vitesse zich als '/iraalfde vereniging aan bij de Nederlandse Korfbal Bond füCB). Na een korte inzinking ging het 'crescendo' met Vitesse. De club kon in 1907 een clubhuis plaatsen op haar speelveld op het Raamland bij de Floge Rijn dijk dankzij een donatie van ba ron Van Hoevell van Nijenhuis, wiens dochter lid was van Vites se. Deze voormalige gouverneur van Celebes werd voor deze geste beloond met het erelid maatschap. Ook in het veld ging het lopen dankzij de inspannin gen van speler-trainer S.W. De Wolff en aanvoerder J.E.VA Slors. Zij ontwikkelden een ge heel nieuwe spelstijl, het zoge naamde Leidse spet. Het ken merkte zich ondermeer door grote schotvaardigheid, sierlijk en doordacht samenspel vol schijnbewegingen, en het was sterk gericht op het onder scheppen van de bal Top de bal spelen). Verder hadden de vrou wen een groot aandeel in het spel, zeker in vergelijking met de andere ploegen. Op 27 juni 1909 won tweede klasser Vitesse met 5-2 van het Amsterdams Twaalftal, dat toen als het beste korfbalteam van Nederland werd beschouwd. Een verslaggever in het bonds blad was vooral zeer te spreken over de Leidse dames: ,,Dat was geen jongejuffrouwenspel met halfslachtig vangen, voorzichtig loopen en uit het gedrang blij ven, wurmen om den bal weg te werken enz., maar krachtige, fiere, forsche en vooral sierlijke sport, die getuigenis aflegde van den kolossalen invloed door eenigszins ernstige beoefening van korfbal, op houding, kracht, vlugheid en uithoudingsvermo gen der speelsters uitgeoefend.' Deze sensationele zege bete kende de doorbraak voor het Leidse spel, dat nu alom als 'schoolvoorbeeld' werd aan vaard hoe korfbal gespeeld In 1911 werd FA van Zim- meren onderwijzer op de O.L. 'Een goed genomen vrije trap gaat er in Het twaalftal van Vitesse dat in 1913 de eerste landstitel behaalde. School 3e klasse no. 7, op het Utrechtsche Veer 14, waar en kele maanden eerder een nieu we korfbalclub, Fluks, was op gericht. De geboren Brabander raakte diep onder de indruk van het spel van Vitesse: „Ikzelf wist iets van een zeer primitief spel letje, zoals het toentertijd in Ze venaar mij bijgebracht was, waarbij wij graag met vijf of zes man tegelijk om de bal vochten. Wat ik Leiden zag, was een techniek en een tactiek, waar van ik nog helemaal geen benul had en aanvankelijk dacht ik dan ook, dat die Vitesse-men- sen een superkorfbalslag verte genwoordigden, gekomen op een spelniveau, dat ik en mis schien ook geheel Fluks, wel nooit bereiken zou." Van Zimmeren probeerde toch als speler en veldleider het niveau van Fluks op te krikken. Hij nam het spel van Vitesse over, alleen legde hij het accent meer op een solide verdediging Top de man spelen). Dit systeem bleek zeker niet minder, want in twee jaar tijd rukte Fluks van de derde naarde eerste klasse zon der ook maar een keer te verlie- Op 6 oktober 1912 verhuisden Vitesse en Fluks van het Raam land naar een veld aan de Zoe- terwoudsesingel, het huidige terrein van Fides Pacta. Hier werden in de volgende jaren het ene succes naar het andere be haald. Vitesse werd in 1913, 1914, 1916 en 1917 kampioen van Zuid-Holland en in 1913, 1914 en 1917 tevens landskam pioen door de nacompetitie te gen d? andere afdelingskam pioenen te winnen. Fluks toon de zich in 1919, 1924 en 1926 de sterkste in Zuid-Holland, maar alleen in 1919 werd ook de landstitel bemachtigd. Dit kam pioensteam bestond naast Van Zimmeten ondermeer uit de zusters M.A. en G.C.M. Hoeks en de broers J. F. en L. Schijt huizen. om aan te geven dat korfbal ook toen al een typische familiesport was. Neergang Na 1926 waren Vitesse en Fluks niet meer in staat om voor het kampioenschap mee te strijden. Deze terugval was het gevolg van meerdere factoren. Allereerst kenden de beide ver enigingen weinig continuïteit: FOTO GEMEENTE ARCHIEF spelers haakten al op relatief jonge leeftijd af om zich te wij den aan hun maatschappelijke carrière, zodat er steeds een nieuwe ploeg opgebouwd moest worden. Vitesse betrok haar leden vooral van de HBS en het Stedelijk Gymnasium, maar hier kozen steeds meer leerlingen voor hockey en ten nis. Fluks hield het ledental wel op peil doordat de club een bre der wervingsgebied had, maar bezat niet meer de uitzonderlij ke talenten als voorheen. Er kwamen in de vorm van SDO, Pernix, DOS en Klimop ook clubs bij in Leiden. Dit werden echter geen echte concurren ten. SDO en DOS werden snel opgeheven. Pernix ging bij de Christelijke Korfbalbond spelen en trok als zaterdag-vereniging ook een geheel ander publiek dan de overige clubs, die altijd op zondag speelden. In juni 1932 werd Vitesse ont bonden door gebrek aan leden en enthousiasme, zodat Fluks en Klimop als enige NKB-clubs overbleven. Er werd echter in middels driftig gekorfbald door leden van De Algemeene, de vakbond voor kantoorbedien den. en bij de vier speeltuinver- De specialist ligt allang niet meer wakker van de levende muur op het voetbalveld. De speler neemt plaats achter de bal, kiest z'n hoek en lepelt het leder met veel gevoel over de verbaasde hoofden in het doel. De keeper in wanhoop achterla tend. Mannen als Bernd Schus ter als Ronald Koeman hebben de muur volledig in hun macht en transporteren de bal met hun verfijnde techniek naar de hoek. die zij hebben uitgekozen. Heeft de muur anno 1994 ei genlijk nog wel zin? „Ja" roepen alle ondervraagde amateur doelmannen in koor. Op de amateurvelden doemen de specialisten ook op. De w Katwijk heeft er zelfs twee: Pim Langeveld en Johan Vogelaar. De laatste heeft zich door extra training bekwaamd in het ne men bij vrije schoppen. Elke vrijdag oefent hij op het veld van RKAW, zijn oude club uit Leidschendam, met zijn broer en een bevriende keeper. Een rijtje (verplaatsbare) poppen fungeren als muur. Vogelaar heeft de kwaliteiten om de bal over de muur heen te 'krullen'. „Of die muur en nu wel staat of niet, als een vrije trap goed genomen wordt dan vliegt de bal het doel in. Het is net als met een penalty." Discussies over het muurtje zijn heel oud. Nu iedere, zich zelf respecterende club een spe cialist binnen de. gelederen heeft, wordt er steeds vaker over het nut van de muur gesproken. Maar veelal blijft het daarbij. ..Het is traditie", zegt Paul van der Zwaan, ex-doelman en de huidige trainer van WSB. „Kee pers voelen er zich ook veilig bij en hebben weinig zin om de ex perimenteren. Maar inderdaad, je kunt je afvragen of de muur niet beter weggelaten kan wor den. En dan heb ik het over af standen boven de 20, 25 meter. Rond de zestien meter blijft een muur noodzaak, anders jassen ze de bal er gemakkelijk in. Ik denk dat ik dit onderwerp bij VVSB 'ns aan de kaak ga stel len." Wim van Harskamp (Oegst- door: Gert-Jan OnvIee geest) is een van de weinige trainers die al jaren werkt met een 'andere muur. „Dat deed ik al toen ik keepte bij Ter Leede. Ik wilde de bal zien bij een vrije trap. Als je de bal als keeper niet ziet bij het nemen, «dan ben je bijna kansloos. Ik liet gaten van zo'n dertig centimeter tussen de spelers open. Dat is net genoeg voor een keeper en de bal kan er niet tussen." Bij zijn komst bij de w Oegstgeest dit seizoen heeft Van Harskamp zijn kennis overgebracht op doelman Frits Bleichrodt en inmiddels han teert de zaterdagderdeklasser het 'Harskamp-muurtje'. Als Teun van Duyvenbode van de w Katwijk zich lekker voelt, dan laat hij het muurtje boven de 20, 25 meter tegen woordig weg. „Neem zo'n wed strijd tegen Rijnsburgse Boys, drie weken geleden. Ik zat lek ker in m'n vel en voor een kee per is dat heel belangrijk. Dan schreeuw ik iedereen weg en mogen ze vuren hoor. Je loopt dan wel risico, maar dat neem je maar voor lief." Ploegen van Fluks en Vitesse demonstreren het "Leidse spel". enigingen in Leiden: Noorder kwartier (Anna van Saksen straat), Oosterkwartier (Bornco- straat), Zuiderkwartier (Anjelier straat) en Westerkwartier (Haagweg). Als trainers fungeerden spe Iers van Fluks. Er werden in 1933 en 1934 onderlinge com petities afgewerkt onder toe zicht van de Commissie tot Be hartiging der Ix-idsche Korfbal- belangen. Op 23 oktober 1934 kwamen afgevaardigden van de speeltuinverenigingen en De Al gemecne en Fluks bijeen in Oud Hortuszicht op de Witte Sirlgel om een nieuwe organisatie op FOTO •GEMEf NTl ARCHIll te zetten: de U'idsche Korfbal bond. Deze hond zou tot 1969 de motoi blijven van hel I eldse korfbal, maar tot een landstitel van één van haar leden zou dat nlmmermeei lelden roch Is korfbal in lx*iden een van de populairste sporten gebleven. Over een experiment met ga ten in de muur heeft Van. Duy venbode z'n twijfels. „Ik kan me nog een kwalificatiewedstrijd herinneren van het Nederlands elftal in Parijs tegen Frankrijk. Krol ging naast Van Breukelen in het doel staan. Van Breukelen nam de andere hoek. Platini ramde de bal door de muur in de hoek van de keeper." Dave de Heiden van UVS voelt zich lekker bij een muurtje en is niet van plan om de leven de obstakels voor zijn veste weg te jagen. „Ik ben tot nu toe in de hoofdklasse weinig echte spe cialisten tegengekomen. En dan houd je je automatisch minder bezig met de vraag of het an ders moet. Ik ben nog niet ge klopt door een vrije trap, dus houd ik het muurtje er in. Met De'sar praat ik er ook niet over. Die laat het helemaal aan mij over wat ik wel of niet wil. Z'n clubgenoot Marco Aker boom is specialist en maakt ge bruik van het muurtje. ..Het lukt me wel eens om de bal het doel in te schieten. En de keeper kan er dan nooit bij, want hij ziet de bal niet aankomen. We doen Kenneth Braaf van Katwijk probeert door het wegtrekken van René Ras het muurtje van FC Lisse iets kleiner te maken. foto kees van hoogdalem ook wel eens de zogenaamde Mechelen-vrije trap. Dan gaan er twee teamgenoten aan de zij kant van het muurtje staan, ik pass de bal langs het muurtje, waarna de bal wordt voorgege ven. Dan is meestal de hele ver dediging uit positie. Vorig jaar tegen DHC scoorden we uit zo'n situatie." Marijn Mokveld, keeper van FC Lisse, vindt van zichzelf dat- ie op afstanden boven de 20 meter te' vaak een muur neer zet. „Dat gebeurt vaak uit ge woonte, maar eigenlijk hoeft het niet. Wel rond de zestien meter." De organisatie rond de Lisse-muur \indt Mokveld slecht verzorgd. „Die was bij UVS beter. Er zitten geen auto matismen in. De muur blijft bij voorbeeld staan als de bal breed wordt gelegd. Of er wordt niet gesprongen als de bal over de muur heen gaat." Mokveld heeft trainer Wotte aangeraden om twee Lis^e-spelers in de vij andelijke muur te laten staan. „Een keeper laat altijd de korte hoek voor de muur en de lange hoek voor zichzelf. Je moet dus zorgen dat het zicht van de kee per wordt ontnomen." Dat leidt in het veld weer tot het nodige trek en duwwerk rondom het muurtje. Wim Visser (ex-keeper LFC en de huidige trainer van Docos) oordeelt dat veel afhangt hoe de vrije trap wordt genomen. Door een links- of rechtsbenige spe ler. Tom van der Niet (Quick Boys) stelt daar zijn muurtje op in. „Dan loop je inderdaad de kans dat je gefopt wordt. Dat calculeer je dan maar in. Ze kij ken me kwaad aan als er een vrije trap in gaat, maar het is natuurlijk zo dat een vrije trap goed genomen kan worden. Ze worden er tegenwoordig steeds handiger in.' Niettemin vindt Van der Niet een experiment met bijvoorbeeld eerr gat in de muur 'niet de moeite waard'. „Ik heb er eerlijk gezegd niet over nagedacht. Ik stel de muur op en denk: God zegen de greep."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 23