Afscheid van het centraal overleg Vrouwen terug naar het aanrecht Feiten &Meningen Postbus 51 gooi maar in m'n pet 'Eigen-volk-eerst' opS weg naar het parlemerj GiEswaï cjswooc hbt'Sfw mm .u VRYDAG 28 OKTOBER 1994 'Een beter milieu begint bij jezelf en 'Leu ker kunnen we het niet maken, wel makke lijker'. Twee slagzinnen waarmee de over heid dag in dag uit ons, burgers, maant tot goed gedrag of wegwijs probeert te maken in het doolhof van (belasting)regeltjcs. Hoe fraai bedoeld ook, de overvloedige over heidsinformatie is vaak betuttelend of schiet haar doel voorbij. De oproep van WD-leider Bolkestein deze week om de I laagse voorlichtingsbudgetten te halveren, was dan ook niet meer dan logisch. Maar verkeerde timing zorgde ervoor dat het Bin nenhof, toch al niet geneigd naar dit soort boodschappen te luisteren, Bolkestein dit keer gemakkelijk kon negeren. In zekere zin is de Postbus-51-samenleving die Den Haag dagelijks op de televisie pre senteert, een perfecte afspiegeling van de Nederlandse overheid. Aan de ene kant toont het hoe in dit land elk verschijnsel nauwkeurig wordt onderzocht door weten schappers en gespecialiseerde bureaus. Da gelijks scheiden ministeries als sociale za ken stapels dikke rapporten af over hoogst belangwekkende fenomenen als de arbeids omstandigheden in de kassenbouw en de opvoeding van baby's tot jongens en meis jes. Door middel van een gestage stroom fol dertjes probeert Den I laag ons daarnaast dagelijks uit le leggen wal we precies moe ten doen en laten bij het invullen van ons belastingformulier of het aanvragen van huursubsidie. Dat is nuttig. Wie ooit te ma ken heeft gehad met de gruwelen van de ambtenarij in één van de ons omringende landen, weet dat daar nooit wat wordt uit gelegd en telt op het Nederlandse postkan toor de zegeningen van de Postbus-51 - maatschappij. Toch is dat onvoldoende om het kolossale bedrag van ruim 660 miljoen gulden dat Den Haag jaarlijks aan voorlich ting uitgeeft, te rechtvaardigen. Het zijn du re mededelingen met een hooggooi-maar- in-mijn-pet-gehalte. In de categorie nutteloze overheidsvoor lichting vallen ook de vermaningen en ze denmeesterij waarmee Den Haag haar on derdanen bestookt. 'Denk na, stop AIDS', 'De auto kan best een dagje zonder U'. Ze ker, maar helpt dat opgeheven vingertje? In een in 1991 uitgebracht rapport veegde de Rekenkamer al de vloer aan met dit voor lichtingsbeleid: ineffectief. Burgers laten hun gedrag er nauwelijks door beïnvloeden. Met de aanbevelingen uit het. conform de traditie uitgevoerde vervolgonderzoek, ge beurde vervolgens weinig. Van de door Bol kestein gewenste halvering van de voorlich tingsbudgetten, en het als gevolg daarvan ontslaan van tientallen departementale in formatie-ambtenaren, zal dan ook niets te recht komen. Bolkestein is dan wel leider van een regeringspartij geworden, maar dat betekent nog niet dat hij in een handom draai zijn opvattingen kan realiseren. Zijn aanval op de Postbus-51 -machinerie kwam namelijk slechts enkele weken nadat de Tweede Kamer opnieuw de begroting van Algemene Zaken, waaronder de over heidscampagnes vallen, had goedgekeurd. De timing van de WD-leider was dan ook opmerkelijk verkeerd. Of was ze juist heel goed gekozen? Tegenover de moraliserende en regelende overheid speelt Bolkstein graag de intellectuele en pragmatische poli ticus. Als voorman van een regeringspartij is die spagaat moeilijker vol te houden: een scherpe analyse lanceren op een moment dat ze op de Binnenhofse agenda nog terza ke doet, verplicht een regeringspartij im mers tot daden. En dat kan meer kapot ma ken dan de WD lief is. 'Echte zaken worden geregeld in het CAO-overleg' VNO-topman Rinnooy Kan kan niet afspreken dat de groenteboer om de hoek er een knecht bij neemt. Net zomin als de overheid de lonen kan vaststellen en de FNV-vakcentrale de vierdaagse werkweek kan afdwingen. Redenen te over om het jaarlijkse ritueel van centraal overleg tussen kabinet en sociale partners te begraven. „In feite hebben we in 1982 al afscheid genomen van het centraal overleg, maar we zijn het ons nu pas gaan realiseren." Centraal overleg in 1982 dat het bekende Akkoord van Wassenaar opleverde. Regering en sociale partners kwamen toen ging van de collectieve lastendruk. Van links naar rechts Chris van Veen (VNO), Wim Kok (FNV) en premier Ruud Lubbers. heid, ook de vakcentrale CNV. Het markeert de nieuwe fase waarin de verguisde overleg-economie is be land. Klimaatbeïnvloeding is het nieuwe credo. Geen voor-wat-hoort - wat afspraken meer: als jij de lonen matigt dan zorg ik voor lastenverlich ting." Zo'n koehandel-formule leidt er alleen maar toe dat alle betrokkenen gaan zitten wachten tot de anderen hun afspraken nakomen. En zo ge beurde er veelal niets. Maar dit keer staat de lastenverlichting die het kabi net in petto heeft vast, ongeacht de tegenprestatie van de sociale part ners. En zo zouden ook de sociale partners hun eigen verantwoordelijk heid moeten nemen, aldus Bakker. Met verbazing heeft Bakker dan ook de uitlatingen van PvdA-fractievoor- zitter Wallage het afgelopen weekein de aangehoord. De PvdA-leider waar schuwde de werkgevers vooral met banen over de brug te komen. Ge beurt dat niet dan weigert de PvdA de uitkeringen te korten, zo klonk het dreigement. En Bakkers' partijgenoot Wijers (minister van economische za ken) diende zijn laatdunkende op merkingen over het centraal overleg ('leuke ontmoeting') voor zich te hou den, meende de sociaal-democraat. De reflex waarmee Wallage het ver manende vingertje naar de onderne mer opheft, irriteert Bakker. „Als ik Voor kamerlid en overleget specialist Bert Bakker (D66) hoeft het niet meer, het circus dat vanavond weer plaatsvindt in hef gebouw van de Sociaal-Economische Raad. Een zware kabinetsdelegatie ontmoet dito afvaardigingen van ondernemers- en vakbondszijde. Om afspraken te ma ken over banen, loonmatiging en be strijding van de werkloosheid. Publi citeit is verzekerd, dé garantie voor hoog gespannen verwachtingen. „Dan zie je weer gewichtige heren met zware tassen. Het zes-uur Jour naal kondigt de binnenkomst aan en schetst de meningsverschillen. Om acht uur volgt de mededeling dat 'ze er nog niet uit zijn', waarna het tien uur Journaal het verlossende ant woord brengt." Een antwoord dat vol gens Bakker alleen maar teleurstel lend kan zijn. Voorheen jarenlang werkzaam bij de SER spreekt Bakker uit een rijke erva ring bij zijn beoordeling van het over leg tussen werknemers, werkgevers en overheid. „Wat iedereen wil is meer werk. Dat komt tot stand op het mo ment dat een werkgever een werkloze in dienst neemt. Vroeger dachten we de werkloosheid te kunnen oplossen met sociale en economische politiek. Nu zit de overheid meer op de lijn om de loonkosten te beheersen, belem merende regels te schrappen en de lasten te verlagen om z< op de krikken. Daardoor kan werkge legenheid ontstaan. Die nieuwe hou ding strookt eigenlijk niet met een centraal overleg." Het media-circus kan dus volgend jaar plaatsmaken voor een besloten theekransje, vindt Bakker. Dat past beter bij de bescheiden rol die hij de koepelorganisaties als VNO, NCW, CNV en FNV toedicht. „Alle belangrij ke afspraken over het loon, de vrije tijd en werktijden worden dicht bij de werknemer gemaakt in CAO-onder- handelingen door de afzonderlijke bonden en afzonderlijke werkgevers. Kijk maar naar de doorbraak van de 4-daagse werkweek. Die is in de Bij enkorf gemaakt en bij de NS, niet op centraal niveau." Dat betekent geen gezichtsverlies, maar het getuigt van realisme. „Ieder zijn eigen verantwoordelijkheid. Noem het maar nieuw paars realis me", glimlacht Bakker. De D66'er staat in zijn opvattingen niet alleen. Kabinet, werkgevers en de christelijke vakbweging CNV hebben er dit jaar alles aan gedaan elke gedachte over een klinkend centraal akkoord de grond in te trappen. Eigenlijk schui ven alleen de PvdA-bewindslieden (Kok en Melkert) en de vakcentrale FNV vanavond van harte aan aan de overlegtafel. De rest komt uit beleefd- werkgever was zou ik antwoorden: overheid, vervul eerst uw eigen taken op fatsoenlijke wijze. Zorg voor de voorwaarden waaronder werk kan ontstaan. Bovendien: werkgever is zo'n ouderwets woord. Een werkgever is in de eerste plaats ondernemer die pas als zijn zaak goed draait, werk schept." De PvdA en de vakcentrale FNV heb ben weieens heimwee naar de tijd dat de overheid meer kon sturen, meent Bakker. „Maar dat is echt voorbij. De overheid heeft de instrumenten dom weg niet meer. De wet op de loonvor ming is verdwenen. Zelfs op de lonen van de ambtenaren heeft de overheid geen greep meer. De werkgevers en de vakcentrale CNV hebben er min der moeite mee te erkennen dat de échte zaken sinds 1982 worden ge daan in het CAO-overleg. Niet voor niets is het aantal CAO's in die twaalf jaar gegroeid van vierhonderd naar duizend. En het zijn heel verantwoor de afspraken die daar worden ge maakt. Daar is geen landelijk akkoord voor nodig. De FNV-centrale doet er goed aan haar pretenties nog ééns onder de loep te nemen in plaats van te doen alsof haar opstelling recht streeks het CAO-overleg beïnvloedt." DEN HAAG MARC PEEPERKOORN M MARGREET VERMEULEN erval Vreeswijk coming man extreem-rechts LBURG A jelen d Partijleider Janmaat van de CD ziet zijn aanhang in flink tempo afbrokkelen. Een kwart van de dit voorjaar gekozen CD-raads- leden heeft zich al weer van die partij afgekeerd. Gisteren gaven twee Utrechtse CD-gemeente- raadsleden er de brui aan, om zich aan te sluiten bij het Ne derlands Blok. de partij met het zelfde gedachteiïgoed, aange voerd door de Utrechter Wim Vreeswijk, de 'coming man' in extreem-rechts. Geboren en getogen Utrechter Wim Vreeswijk, een 44-jarige handelaar in onroerend goed, moet lachen om de stelling dat hij bezig is de tegenvoeter te worden van partijleider Hans Janmaat van de Centrumdemo craten. Maar hij bevestigt wel met het Nederlands Blok staps gewijs landelijk te willen door stoten om uiteindelijk in de Tweede Kamer te komen. De aanhang van de Centrumde mocraten in het land is sinds de raadsverkiezingen ruim een half jaar geleden met een kwart van de 77 toen gekozen raadsleden afgenomen. Raadsleden haak ten af in onder meer Vlissingen, Leiden, Den Haag, Heerlen, Al melo en Roosendaal en nu dus in Utrecht en Amersfoort, de enige gemeenten in midden Nederland waar de CD in de raad zit. Vóór Utrecht stapten slechts in twee plaatsen Vlis singen en Almelo de spijtop tanten over naar het Neder lands Blok. De anderen begon nen voor zichzelf en werden in gevallen door de CD Dat is dezelfde weg die Vreeswijk eerder is gegaan in de extreemrechtse politiek en de zelfde stap die John Morren (39) nu heeft gezet. Net als met Vreeswijk is gebeurd, vreest Morren door Janmaat te wor den geroyeerd nadat hij is opge stapt. De twee ultrarechtse Utrechters kennen elkaar vanaf het begin van de Centrum Par tij, die begin jaren tachtig de kop opstak en later in een aan tal partijen en clubjes uiteen is gevallen. Vreeswijk, afkomstig uit een KVP-gezin, zocht eind jaren ze ventig 'als kleine middenstan der' zijn heil bij de WD. Daar leerde hij, gehuld in een T-shirt met WD op de rug, het 'vak' van folderen dat hij de laatste jaren voor de CD en vooral voor zijn eigen Nederlands Blok nog steeds intensief beoefent. Hij maakte uit onvrede een stevige stap naar rechts, omdat hij de WD 'een slappe hap' vond om de opstelling in de krakers- en koningsrellen uit die tijd. Vreeswijk werd in 1983 voor de CP lid van de raad van Almere waar hij zich even officieel ves tigde. Drie jaar later werd hij raadslid in zijn echte woon plaats Utrecht en in 1991 sta tenlid toen lijsttrekker Morren vanwege ziekte zijn plaats niet kon innemen en ook nummer 2 op de kandidatenlijst het voor gezien hield. Bij alle installaties maakte Vreeswijk kennis met acties te gen de intrede van extreem rechts in bestuur van stad en provincie. In 1987 kwam hij aan de vooravond naar het stadhuis in Utrecht en bleef daar slapen waardoor tegenstanders zijn be ëdiging niet konden tegenhou den. Dit voorjaar bracht de poli tie met een bliksemactie per tb: ielen d -jarige hun irograr boot over de Oudegracht diverse extreemrechtse raadsleden ten woi stadhuis binnen waardoor 2 aan de demonstrerende n te ontsnapten. Hij noemt zich een national en zoekt de schuld van de p^ e' blemen in Nederland bij de^ me nieuwkomers, of dat nu mi-'11 aaiV granten of asielzoekers zijn.'*:11 re zit daarmee op de lijn van led™P Filip de Winter van het Vlaaiiebber Blok die vooral in Antwerperer. succes boekt met de slogan 'er"al11 gen volk eerst'. De Winter is grote voorbeeld. Hij nodigde»*» io ultrarechtse Vlaamse leider f bij zijn beëdiging, maar deztoscH liet vanwege andere verplichJdena gen verstek gaan. 3e ma Vreeswijk zegt zijn politiek rnun zi: te stoelen op wat de nazi's ir> meisj Tweede Wereldoorlog voorsten ge: den. „Daar hebben mijn famar Ne* en ik nooit mee te maken geiij zou en ik wil daarbij ook achteralldante niet betrokken worden." ensdt Hij staat ook niet op de zwarige ec lijst van het Facistisch Ondeiachto: zoek Komitee. Deze organisa heeft wel Morren geregistree Die is onder meer bekend vaBUW een foto waarop hij in gezel- schap van de 'zwarte weduwr r van NSB-leider Rost van Ton0 ningen de Hitlergroet brengt.1 Zelf vindt hij dat een jeugdzrf™"; de en Vreeswijk is geneigd da incident ook zo te zien. „Je wP10,. hoe dat soms gaat in een en-;eP''c thousiaste feestelijke stem- ',10 t"rn Vreeswijk werd jarenlang de kroonprins van Janmaat ge- n 1 noemd. Die rol wordt nu toeg schreven aan het Utrechtse raadslid Martin de Regt, die deel uitmaakt van het hoofdb stuur van de CD en het tele- foonnummer van de partij in|I 1 het gebouw van de Tweede K5ND mer deelt met Janmaat. Tegei standers van Janmaat wagen ^ecji; zich af wanneer het zijn beuqjnmj om te verdwijnen. otoo( Is Vreeswijk uit op Janmaats 1,0^ huid? Hij geeft geen direct an(,n ge woord, maar zegt blij te zijn d^aar!; Janmaats aanhang afbrokkelt, eerg denkt dat dit proces zich zal lcj ol voortzetten. Hij is voorzichtign z0, zijn uitspraken over de groei een van het Nederlands Blok daareens tegenover. ,.l Iet gaat stapsge-(en wijs", zegt hij. ..en elke verkit.'^el zing is een nieuwe drejnpel. je ergens de kiesdeler niet haa, vo|. ben je weg." gera Hij denkt nu wel dat zijn partij^, door de operatie van nu in pr<^n vinciale staten van Utrecht te-yan rugkomt waarvoor de verkieziije j op 8 maart volgend jaar wordt ger gehouden. Hij weigert zich te Lt j wagen aan prognoses over de uitslag. Met slagen om de arm^ spreekt hij de verwachting uit dat het Nederlands Blok meer rts'e vertegenwoordigers krijgt dan^g de ene van nu. Hij denkt dat dj^j. namen van de raadsleden Mo^j^ ren (Utrecht) en Kreuger k( (Amersfoort) op de kandidatei^ jn lijst daarvoor goed zijn. ^he1 De Tweede Kamer is wel zijn Jet j uiteindelijke doel, maar of hij ean( zelf in wil, is voor hem nog de t> va waag. „Ik ben geen voorstand^^a; van mannetjesmakerij. Ik wil eerst de top verbreden en een L11 jr goed kader maken voor de par^en tij. Pas dan krijg je goede men'-: sen binnen en misschien zitter^^ bij hen kandidaten voor de a jlc volksvertegenwoordiging." |el k n; UTRECHT HANS MELKERT WIM STEVENHAGEN ...(hoevBWoe,u?. Hook- m UIT Vb rtAN?a \fttf toèr écht u Jteuvt mz uu TJJKi we \fl£LÉ|8We^ CM &HT 6LHTE mm TE |S ÖVÉR Vakbondsvrouw vraagt aandacht voor zwarte kant economie China Natuurlijk is het goed dat er een nieuwe economische wind door China waait. „Maar ik waag aandacht voor de zwarte kant ervan", zegt Lu Jing-Hua. Ze is een uit Peking gevluchte vak bondswouw en één van de vier honderd deelnemers aan de wouwenconferentie van het In ternationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen (IVW) deze week in Den Haag. Volgens Lu Jing-Hua betalen Chinese wouwen een onevenre dig hoge tol voor de modernise ring van China. „Bij staatsbe drijven worden de wouwen massaal op straat gezet, evenals de oudere werknemers trou wens. Uit onderzoek blijkt dat zo'n zeventig procent van de werklozen wouw is. In sommige regio's is de werkloosheid onder wouwen zelfs vijf maal zo hoog als onder mannen." Lu baseert zich op onderzoek van het Chi na Labour Education Infor mation Center uit Hong Kong. Zelf woont ze inmiddels in New York. In het particuliere bedrijfsle ven zijn de Chinese wouwen niet per definitie beter af. „Jon ge. ongetrouwde wouwen van 17 tot 23 zijn nog wel gewenst. Totdat er een kind op komst is natuurlijk." Wat er dan gebeurt? Lu wijst met een puntige wijs vinger naar buiten. „Dan lig je eruit." Nu de Chinese overheid subsidies voor crèches en zwan gerschapsverlof heeft geschrapt, zijn vrouwelijke werknemers ge woonweg duurder dan hun mannelijke collega's. De be scherming van wouwen die althans op papier bestond, is verdwenen. De werknemers in de Chinese private sector zijn vooral afkom stig van het platteland. „Ze heb ben wel wat meer geld te verte ren dan vroeger, dat is waar, maar ze hebben hun hele le vensstijl moeten opgeven en leven gescheiden van hun ge zinnen. De arbeiders leven op elkaar gepropt in slaapzalen bo ven of naast de fabriek." Het China Labour Education Information Center noemt de omstandigheden waarin deze Chinese mannen en wouwen wonen en werken 'veelal af schuwelijk'. Er zijn slaapzalen voor 160 mensen met vijfWC's. De bewegingsvrijheid van de mensen wordt ingeperkt door de slaapzalen 's nachts van bui tenaf op slot te doen. Er zijn fa brieken zonder sanitaire voor zieningen. En er vallen regelma tig doden en gewonden bij ex plosies, branden en andere be- drijfsongelukken. Óp de waag of de economi sche hervormingen ook verbe teringen hebben gebracht, ant woordt Lu: „Er is een minieme minderheid die daarvan profi teert. Dat zijn meestal mensen die nauw gelieerd zijn aan de machthebbers. De ongelijkheid wordt almaar groter, ook tussen mannen en wouwen. Maar de tragedie is vooral dat er zo moeilijk tegen is te vechten. De wouwen zijn slecht opgeleid, merendeels boeren en als ze een organisatie oprichten, wor den ze meteen ontslagen en/of Ook de Leidse China-specia list Claire van Ravels meent dat Chinese vrouwen vaak het slachtoffer worden van de her vormingen en de massa-werk loosheid die daarvan het gevolg is. Het gevaar bestaat zelfs dat de wouwen die volgens wij len partijleider Mao 'de helft van de hemel dragen' terug naar het aanrecht worden ge stuurd. „In officiële stukken zie je weer ouderwetse, patriarcha le waarden opdoemen. De huis vrouwenrol wordt beschreven als 'goed, natuurlijk en onver mijdelijk' en wouwen worden zelfs aangemoedigd om vanuit huis het socialisme te doen als moeders en huiswouwen". Er zijn geen wije vakbonden in China om de positie van de werknemers te verbeteren. De officiële vakbeweging wordt ge domineerd door leden van de communistische partij. Echte onafhankelijke bonden zijn in feite verboden. Wat er aan onaf hankelijke organisaties bestaat, opereert in de marge en onder gronds. Hoewel de frêle Lu Jing- Hua minder dan een jaar actief is geweest in de Beijing Workers Autonomous Federation (WAF), zag ze zich genoodzaakt om te vluchten omdat een arrestatie bevel tegen haar was uitgevaar digd. Eén keer heeft ze gepro beerd terug te keren naar haar man en (inmiddels) zesjarige dochtertje. „Op het vliegveld hielden ze me tegen en sloegen me in de boeien. Mijn dochter ging voor 't eerst naar school. Ik wilde haar een schooltas ge- Lu vindt dat de mensenrech ten in China zo erg worden ge schonden dat de Verenigde Na ties het niet kunnen maken om de Wereldwouwenconferentie van 1995 in Peking te organise- Lu Jing-Hua: „Bij staatsbedrijven in China worden de vrouwen ,n massaal op straat gezet". ?l FOTO GPD CEES ZORti V' ferl ren. „Dat is een klap in het ge-Jjr zicht van alle Chinezen die pro-jn, beren democratische organisa-p ties op te zetten en dat vaak mefyc gevangenisstraf moéten beko^ pen. De Chinese regering zal dq( hooggeëerde gasten keurig^ rondleiden door modelfabrie-jt 1 ken en modelkantoren. Het is^ pure reclame voor het Chinese^, bewind." DEN HAAG MARGREET VERMEULEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2