Macht aan vrije woord de meeste punten
Leidse Ex Animo viert
jubileum in Pieterskerk
Durlacher: toch
Biesheuvel-bewerkingen missen droefenis
Cultuur Kunst
Willie Nelson mijdt
voorspelbaarheid
Ambtelijke stoelendans
verloopt in etappes
OENSDAG 26 OKTOBER 1994
KU1ÓKOKOU r.\ l. HU l'VI KIJSUAM D '1 L-.vl V
Abstracte schilderijen en beelden
vanaf lEGioIn het Oude Raadhuis in Warmond zijn vanaf 30 oktober
van Ans Rotteveel te zien en sculpturen van Janie
Bontenbal en Kees Doedeijns. De beeldhouwers werken met ab-
itracte figuren in marmer. Rotteveel probeert in haar doeken het
jngrijpbare te vangen. De tentoonstelling aan de Dorpsstraat 36
s tot 25 november te bezichtigen.
artners
i 3ou^ermeerssen Quartet in de Burcht
■EiDENHet Frans Vermeerssen Quartet geeft donderdag 27 ok-
;ober een concert in sociëteit De Burcht in Leiden. Op het pro
gramma staat de muziek van de blinde jazzsaxofonist Rahsaan
Roland Kirk, een muzikant die tot zijn dood in 1977 voorname-
klasse lijk als freak werd beschouwd. Naast saxofonist Vermeerrsseen
bestaat het kwartet uit cellist Paul Stouthamer, pianist Michiel
%raam, bassist Wilbert de Joode en slagwerker Michael Vatcher.
Het gezelschap begint om 21.30 uur te spelen aan de Burgsteeg
'Verzets-uitgeverij' De Bezige Bij viert 50-jarig jubileum
HILVERSUM ANP
Uitgeverij De Bezige Bij bestaat in december vijftig jaar.
Dat jubileum zal met veel trommels en trompetten wor
den gevierd. Naast nieuwe uitgaven is er een jubileum
festival dat, met een verwijzing naar de verzetsactivitei
ten van 'De Bij', luistert naar de titel 'Het Vrije Woord'.
voering van Jan Camperts ge
dicht 'De achttien dooden' door
het gezelschap De Verwonde
ring. De muziek bij deze uitvoe
ring werd gecomponeerd door
Henny Vrienten. 'De achttien
dooden' was de eerste 'illegale'
uitgave van De Bezige Bij.
De auteurs Marja Brouwers,
Hans Magnus Enzensberger,
Harry Mulisch en Siegfried Un-
seld zullen onder leiding van
Adriaan van Dis spreken over
de plaats van het Vrije Woord
binnen de literatuur van dit
moment. Opmerkelijk in het ju
bileumprogramma is een ge
sprek tussen W.F. Hermans en
Theo van Gogh, twee persoon
lijkheden die niet gewend zijn
hun kritiek op maatschappij en
vakbroeders achter de haag van
hun tanden te houden. Voorts is
er een literaire lunch met Mar
ten Toonder, een poëziemara-
thon en als slotmanifestatie een
avond met vertellers die een
tijdbeeld schetsen van de jaren
zestig tot heden.
op RECENSIE LOUIS DU MOULIN
de lo-Willie Nelson (zang, gitaar), Jody Paine
zichigitaar, zang), Bobbie Nelson (toetsen),
s Isa- paul English (drums), Billy English (percus-
;e mo5je)i Bee Spears (bas) en Mickey Raphael
/an Een staande ovatie ter verwel
koming van een onverbeterlijke
outlaw. Onmogelijk? Niet bij
).oo, [Willie Nelson. De Amerikaanse
countryveteraan met de nasale
5 stem werd gisteravond bij op
komst in het Haagse Congres
gebouw ondergedompeld in
(een warme applausgolf zoals al
leen zogeheten 'levende legen-
den'soms ten deel kan vallen.
Voor de bijna 2000 fans was
het weerzien met de markante
30 zanger-gitarist uit Texas dus al
bijvoorbaat geslaagd, maar ge-
lukkig trok hij zich van die we-
hun u t 4
tenschap niets aan. Zo routi-
neus als de inmiddels 61-jarige
Nelson de gloedvolle ontvangst
over zich heen liet komen, zo
enthousiast stak hij (met 'Whis-
ky River') van wal voor het eer-
vr ste eigen onderonsje met zijn
Nederlandse achterban sinds
'Alioy' in 1988'.
',e In zijn streven om anders dan
vertrouwd over te komen maak
te de onverwoestbare cowboy al
gauw korte metten met drie van
zijn meest bekende nummers:
Funny How Time Slips Away',
'Crazy' en 'Night Life' werden
bijna samengeprakt tot één 'te
gendraads' geheel, dat alleen op
het podium ten volle werd ge
waardeerd.
Die eigenwijze benadering
zou gaandeweg (onder meer via
een driedelig eerbetoon aan zijn
goede vriend Kris Kistofferson)
verminderen, maar Nelson
bleef er toch voor waken om
niet te vervallen in voorspel
baarheid. Waardoor een hele
rits klassiekers, uit eigen koker
en van anderen, bondiger dan
wel hoekiger klonken dan men
van de platenartiest Willie
Nelson gewend is.
Een voorbeeld: aan 'All Of
Me' gaf hij een draai alsof hij
zich kandidaat wilde stellen
voor het eerstvolgende North
Sea Jazzfestival. In heel wat an
dere gevallen mochten zijn (zes)
bandleden tekenen voor de ver
frissende 'gelegenheidsaccen
ten', met name tweede gitarist
Jody Payne en toetseniste Bob
bie Nelson, Willie's oudere zus.
De vitaliteit van de oude
meester, die de afgelopen jaren
toch menige forse dreun (zelf
moord zoon, uitputtingsslag
met belastingdienst, arrestaties
wegens bezit soft drugs) moest
incasseren, bereikte zijn hoog
tepunt bij de 'toetjes'. Kennelijk
toch opgelucht na het opdissen
van alle verplichte kost ('On The
Road Again', 'Always On My
Mind') dook hij onverwacht in
het grijze verleden en toverde
onder meer Robert Johnson's
'Milkcow's Calf Blues' tevoor
schijn.
AMSTERDAM CEES VAN HOORE
De festiviteiten worden op 9, 10
en 11 december in Amsterdam
gehouden in de Stadsschouw
burg, de Melkweg, Paradiso, het
Barbizon Hotel en Hotel Améri-
cain. Ze worden afgesloten met
een groot literatuurfestival op
het Leidseplein. De rode draad
door alle activiteiten heen is de
macht van het woord, zo werd
gisteren bekend gemaakt tij
dens een persconferentie in de
Amsterdamse Stadsschouw
burg.
Auteur/journalist Henk Hof
land zal ook van de partij zijn.
Wat vindt hij als bestuurslid ei
genlijk van zijn uitgeverij? „Wat
ik vind van De Bezige Bij? Dat is
net zo'n vraag als: 'Wat ging er
door u heen toen u de honderd
duizend won?' Nou ja, ik vind
het een goede uitgeverij. We
zijn als auteurs mede-eigenaar.
En dat geeft je de garantie dat
de binnenkomende gelden ook
gebruikt worden voor de uitge
verij zelf en niet wegvloeien
naar de een of andere schimmi
ge moedermaatschappij. Kijk, ik
beschouw De Bezige Bij niet als
een grote familie. Dat is mis
schien iets te intiem, dan moet
je met je lelijke neefje aan tafel
zitten. Maar we hebben toch
wel iets gemeen. Wat zegt u?
Dat we strijdbaar zijn? Nou, dat
vind ik een compliment. Daar
kan ik me wel in vinden."
De jubileummanifestatie zal
worden geopend met een uit-
Henk Hofland zal op vrijdag 9
november in Paradiso een le
zing geven waarin hij de crisis
binnen de Westerse cultuur aan
de orde stelt. Hij zal in die le
zing onder meer spreken over
de rol van het herlevende natio
nalisme. Vindt hij dat De Bezige
Bij, die toch uit het verzet tegen
het fascisme is voortgekomen,
in deze tijden, waarin een be
weging als het Vlaams Blok zo
goed kan gedijen, een extra ver
antwoordelijkheid heeft?
De winnaar van de AKO Literatuurprijs 1994, G.L. Durlacher,
blijkt toch de meeste punten van de juryleden te hebben gekre
gen. De commotie over de toekenning van de AKO Literatuur
prijs, zaterdagavond in het programma van Sonja Barend, is
achteraf onnodig geweest. Dit bleek gisteravond in het tv-pro-
gramma NOVA. Durlacher en zijn collega-schrijver Nicolaas
Matsier kregen zaterdagavond in het televisie-programma van
Sonja Barend ieder 212 punten. Maar omdat Durlacher iels
meer tienen kreeg dan Matsier, mocht hij de prijs van 100.000
gulden in ontvangst nemen. NOVA telde de punten gisteravond
opnieuw aan de hand van de beelden van het programmma en
kwam tot de conclusie dat Durlacher geen 212, maar 213 punten
had gekregen. De juryleden moesten voor de uitzending hun
punten opgeven aan de notaris. Een van hen kende de schrijver
in de uitzending echter een puntje meer toe dan ze aan de nota
ris had opgegeven. Voor de einduitslag maakte dit niet meer uit:
Durlacher blijft de winnaar.
Verhuizing cultuurambtenaren anilers te duur
Henk Hofland: „Ach, dat schoelje draait elkaar zelf de nek wel om."
„Ach, dat schoelje draait el
kaar zelf de nek wel om. Dat zie
je aan Janmaat en aan Le Pen.
Er wordt vaak gezegd dat de
schrijvers van tegenwoordig
geen belangstelling meer heb
ben om zich te verdiepen in de
gang van zaken in onze maat
schappij. En dat is voor sommi-
ARCHIEFFOTO CPD
ge schrijvers ook wel waar.
Maar vraag eens aan een schrij
ver of hij tegen het fascisme is,
dan zal hij meteen zeggen: 'lk,
meneer, ik was de eerste'. Als ik
naar De Bij kijk, is dat maat
schappelijke engagement er ze
ker nog wel. Ook in geschrifte."
DEN HAAG GPD
De bureaucratische stoelendans
tussen de ministeries van volks
gezondheid en onderwijs zal,
vanwege de hoge kosten, in
etappes verlopen. Slechts 70
van de 250 cultuur-ambtenaren
van het oude WVC zullen eind
dit jaar staatssecretaris Nuis
gaan omringen op het ministe
rie van onderwijs, cultuur en
wetenschappen in Zoetermeer.
De rest blijft voorlopig nog in
het ministerie van Volksgezond
heid in Rijswijk zitten. Een alge
hele verhuizing zou 30 miljoen
gulden kosten en is daarom
door het kabinet afgewezen.
Het grote probleem bij de
stoelendans is het gebrek aan
voldoende werkkamers voor alle
ambtenaren. Pas in de loop van
de komende twee jaar komen er
voldoende ruimtes in Zoeter
meer vrij om alle cultuur-amb
tenaren te huisvesten. Om voor
de naaste medewerkers van de
staatsecretaris bureaus vrij te
maken, gaat de accountans-
dienst van Onderwijs uit het
ministerie weg. Zij verkassen
naar de vrijgekomen ruimtes in
Rijswijk.
Overigens gaan alle ambtena
ren van Onderwijs, inclusief die
van Cultuur, en van Volksge
zondheid over vijf jaar naar de
twee nieuwe ministeries die bij
het Centraal Station van Den
I laag worden gebouwd. Pas dan
komt de I laagse stoelendans tot
een (voorlopig) einde.
'Bescheiden protest tegen racisme
LEIDEN MARIA STRAATSMA
Aan belangstelling geen gebrek,
na 75 jaar is de Leidse oratori
umvereniging Ex Animo vol
gens secretaris M. Winterkamp
nog springlevend. Het koor telt
op het moment 110 leden en
het geniet vooral bekendheid
door de jaarlijkse uitvoering van
Bachs Matthaus Passion. Om
het jubileum luister bij te zetten
wordt morgenavond om 20.00
uur een concert gegeven in de
Pieterskerk in Leiden.
Ex Animo (wat 'met bezieling'
betekent) ontstond in 1919 toen
twee hervormde kerkkoren uit
Leiden werden samengevoegd.
Na de komst van een nieuwe di
rigent in 1927 groeide het koor
uit tot een volwaardige oratori
umvereniging. „Zo'n vijftig jaar
geleden had Ex Animo z'n
hoogtepunt met ruim duizend
leden", vertelt Winterkamp. De
huidige dirigent, Wim de Ru,
trad 16 jaar geleden aan. Onder
zijn leiding voert het koor ook
moderne werken uit.
De dirigent heeft met de uit
voering van het jubileumcon
cert ook voor een betrekkelijk
nieuw werk gekozen. De canta
te 'Dona nobis pacem' van de
componist R. Vaughan Williams
is in 1935 geschreven als cultu
reel protest tegen het opko
mend fascisme van die tijd. De
Ru koos met name voor dit
werk omdat racisme opnieuw
een actueel probleem is. Op de
ze manier hoopt hij met het
koor 'een bescheiden steentje
bij te dragen aan het protest
daartegen'. „Voor ons is deze
cantate wel even wennen," be
kent Winterkamp, die naast se
cretaris ook koorlid is. „De klan
ken zijn anders dan in oudere
werken."„Maar, voegt hij hier
aan toe, de samenzang klinkt
prachtig."
Behalve dit werk brengt Ex
Animo morgen de 'Messa di
Gloria' ten gehore gebracht. „In
deze lofmis van Puccini komt
duidelijk de opera-achtergrond
van de componist om de hoek
kijken," aldus Winterkamp.
Ter gelegenheid van het 75-
jarig bestaan van Ex Animo is er
een jubileumkrant verschenen
die onder meer een historisch
overzicht van de vereniging be
vat.
Kaarten voor het jubileum
concert in de Pieterskerk zijn
verkrijgbaar bij het VW kantoor
Leiden, K&O aan de Oude Vest
en op donderdagavond aan de
kerk, voor de aanvang van het
concert om 20.00 uur.
AMSTERDAM ANP
De Anne Frank Stichting hoopt
begin volgend jaar met de res
tauratie van het Anne Frank
huis te beginnen. Ook start dan
de renovatie van het aangren
zende museumpand. Voor
waarde is dat Amsterdam de
bouwaanvraag die nu is inge
diend, goedkeurt. Inclusief de
nieuwbouw bedragen de kos
ten van het totale project onge
veer vijftien miljoen gulden.
De plannen voor aanpak van
het Anne Frankhuis dateren al
van jaren terug. Behalve on
derhoud aan Prinsengracht
263, waar Anne Frank onderge
doken zat, is ook uitbreiding
van de museumruimte nodig
om de groeiende bezoekers
stroom op te vangen. Er ko
men jaarlijks 600.000 mensen.
Het aanvankelijke idee voor
nieuwbouw in de tuin sneuvel
de door bezwaren van omwo-
Restauratie
Anne Frankhuis
begint in 1995
nenden. Er werd uiteindelijk
gekozen voor uitbreiding op de
plaats van de naburige studen
tenflat. Studenten krijgen alter
natieve woonruimte aangebo
den. De nieuwbouw moet in
1997 klaar zijn. De bouwaan
vraag daarvoor komt volgend
jaar op tafel. Het pand wordt in
elk geval niet hoger dan het
museum en krijgt een gevel in
dezelfde stijl, aldus een woord
voerster.
Nu staan eerst de restauratie
van het Anne Frankhuis en
aanpassingen in het naastgele
gen museumpand op stapel.
De Anne Frank Stichting wil
het beroemde voor- en achter
huis zoveel mogelijk in de
authentieke staat laten en
brengen.
Het huis staat bloot aan de
tand des tijds en vergt onder
houd. Conservatie van het be
hang is daar een voorbeeld
van. Verder wordt 'kritisch ge
keken' naar storende elemen
ten zoals lichtschakelaars en
luchtverversingsinstallaties.
Die moeten zo onzichtbaar
mogelijk zijn. „Mensen willen
de sfeer aanvoelen van de on
derduikperiode", verklaart
woordvoerster I. Amahorseija.
Zo zal ook het videoscherm in
de introduktieruimte in het
pand verhuizen naar het mu
seumgedeelte.
Dat gedeelte wordt gereno
veerd en krijgt onder meer een
doorgang naar de nieuwbouw.
De werkzaamheden gebeuren
in fases. Het Anne Frankhuis
en het museum blijven ge
woon toegankelijk voor bezoe
kers.
Schrijver op Leidse première
THEATER
RECENSIE WUNAND ZEILSTRA
'Nooit zal het paradijs aanbreken, toch
i moet ik leven', theaterprodukbe naar
twee verhalen van J.M.A. Biesheuvel. Be
werking en regie: Shireen Strooker. Spel
Mies de Heer, Bruun Kuijt, Onno Roozen,
Herman Bolten en anderen Gezien:
25/10 (landelijke première), schouwburg,
Leiden.
Om de verhalen van J.M.A.
Biesheuvel valt heel wat te gnif
felen. Wat hij beschrijft, is veelal
troosteloos triest, en deson
danks werkt het door die typi
sche Biesheuvel-toon op de
lachspieren. Shireen Strooker
heeft twee verhalen, 'Mijn
grootste schrik' en 'Onttake
ling', voor toneel bewerkt. Dat is
een zware klus, want het is nu
maar net de vraag, of het lukt
om die dubbelheid van triest en
toch leuk op toneel over te
j brengen.
I Helaas heeft ze dat niet voor
elkaar gekregen. De beide be-
i werkingen zijn vermakelijk,
soms zelfs zeer vermakelijk,
maar de andere, de droevige
kant van de medaille laten ze
niet of nauwelijks zien.
I Een pracht van een tableau
vivant vormt het muzikale
kerstavondje bij de ouders thuis
van David Nyborg. De stichtelij
ke bijeenkomst, met als frivole
bijkomstigheid het drinken van
een glaasje bowl, ademt de sfeer
van de jaren vijftig. Na het
j feestje mag zoon David de door
de drank lichtelijk aangescho
ten dominee naar huis brengen.
Onderweg biecht dominee zijn
twijfels aan het geloof op.
Bruun Kuijt speelt de domi-
De bewerkingen van 'Onttakeling' en 'Mijn grootste schrik' zijn zeer vermakelijk, maar missen de droevige kant van de medaille.
FOTO PR/L PIEF WETMAN
nee en maakt er een cabaretscè
ne van. Zonder meer leuk, je
verveelt je geen minuut, maar
ook hier geldt dat alle emoties
volstrekt aan de buitenkant blij
ven.
Hoofdpersoon David Nyborg
(gespeeld door Herman Bolten)
wordt in dit deel vooral als ver
wonderd kijkend, maar verder
zwijgend personage opgevoerd.
In de andere verhaalbewerking
is het Onno Roozen die de Da-
vid-rol vertolkt. In stemgebruik,
motoriek en aankleding heeft
Roozen zich in sterke mate door
de persoon van schrijver Maar
ten Biesheuvel laten inspireren.
Roozens typeringskunst heeft
hier grote klasse. Groot nadeel
is alleen, dat we de schrijver zelf
van televisiedocumentaires
maar al te goed kennen. En om
dat het werk van Biesheuvel
dichtbij de persoon van de
schrijver staat, blijft het spel van
Onno Roozen - hoe vermakelijk
de gehele enscenering op zich
zelf ook mag zijn - toch te veel
namaak.
Vanuit loge D keken Biesheu
vel en zijn vrouw gisteravond in
de Leidse schouwburg naar de
voor hen zo vertfouwde perso
nages die hier tot leven kwa
men. Na afloop applaudisseer
den beiden beleefd mee. De
schrijver leek tevreden.
Conflict over
archief Ivens
uit de wereld
DEN HAAG ANP
Het conflict tussen het Neder
lands Filmmuseum en de we
duwe van de cineast Joris Ivens
over de archieven van deze fil
mer is uii de wereld. Partijen
bereikten overeenstemming tij
dens een overleg op initiatief
van het ministerie van onder
wijs, cultuur en wetenschappen.
Flet conflict draaide om het
eigendom van een deel van het
Joris Ivens-archief. Dit archief
ligt opgeslagen in het Filmmu
seum in Amsterdam. Het was
de bedoeling dat het aan de we
duwe en erfgename van de in
1989 overleden cineast, Marce-
line Loridan, zou worden over
handigd. Zij zou het op haar
beurt aan de Joris Ivens Stich
ting geven, die het zou gaan be
heren. Gebleken is dat de afge
lopen jaren andere stukken aan
de collectie zijn toegevoegd,
waarop de weduwe geen recht
heeft.
Merceline Ixiridan, zelf film
maakster, dreigde de gehele
collectie mee te nemen naar
Frankrijk. Zij vindt dat het Film
museum niet het recht had
stukken toe te voegen.
Beide partijen zijn gisteren
overeengekomen dat de ar
chiefstukken waarover het ei
gendom onbetwist is, zo snel
mogelijk aan de Joris Ivens
Stichting worden overgedragen.
De stukken waarover wel wordt
getwist, gaan naar neutraal ter
rein: het Rijksarchief in I-cly-
stad. Daar worden ze onder toe
zicht van de Rijksarchivaris ge
ïnventariseerd. De advocaten
van beide partijen zullen daarna
op basis van juridische bewijs
stukken een 'minnelijke rege
ling' proberen te treffen.
NEEDLES OPIUM
Robert Lepage
Intrigerende beeld- en
muziekcollage rondom
Jean Cocteau, Miles Davis
en Juliette Gréco in het
Parijs van de 50-er jaren.
'...inkijk in het
bewustzijn van een groot
beeldend theatermaKer.'
(De Volkskrant)
Toveren met techniek.'
(De Telegraaf)
vrijdag 28 oktober,
20.15 uur
LEIDSE SCHOUWBURG
Tel. 071-131943
Manuscript
Schumann voor
twee miljoen
onder de hamer
LONDEN DPA/RTR
Reddingspoging
concertzender
AMSTERDAM GPD
Het Nederlandse muziekleven
wil proberen De Concertzender
in de lucht te houden. Een te
kort van een half miljoen gul
den dwingt de smaakvolle klas
sieke muziekzender om de uit
zendingen per 1 november te
staken. Vertegenwoordigers van
een groot aantal organisaties uit
het Nederlandse muziekleven
noemden dat tijdens een verga
dering in de Beurs van Berlage
een ramp. „We willen nu een
laatste poging doen om De
Concertzender te redden", al
dus Rudolf Wolfensbcrger van
Kunsten '92. een van de instel
lingen. Dp korte termijn wil het
muziekleven bekendmaken hoe
de reddingsactie vorm krijgt.
Het manuscript van de Tweede
Symphonic van Robert Schu
mann (1810-1856) komt op 1
december bij het Britse veiling
huis Sotheby's onder de hamer,
Het manuscript is onlangs te
ruggevonden in een privé ver
zameling, een ontdekking die
Sotheby's beschouwt als mis
schien wel de belangrijkste mu
sicologische vondst sinds de
Tweede Wereldoorlog. I)e waar
de van het manuscript wordt
voorlopig getaxeerd op 2,2 mil
joen gulden.
Experts van Sotheby's menen
_dat het stuk, dat talloze correc
ties en aanwijzingen bevat,
waarschijnlijk de laatste roman
tische symphonic is die nog in
zijn geheel op de markt zal ko
men. Alle andere werken van
componisten als Beethoven,
Brahms en Bruckner zijn al lang
niet meer in privébezit. Het
werk van Schumann gaat door
voor een hoogtepunt van de
Duitse romantiek, vooral door
zijn composities voor piano,
zijn liederen en zijn kamermu
ziek.
Het handschrift staat vol ver
beteringen die volgens de vak
wereld aangeven hoe moeilijk
Schumann, die van huis uit pia
nist was, het had met het schrij
ven voor orkest. De Tweede
Symphonic ontstond in de jaren
1845-1846, ongeveer tien jaar
voor Schumann een zelfmoord
poging deed en definitief werd
opgenomen in een inrichting.
In totaal schreef Schumann vier
symfonieën.
